Ο Δημόκριτος - Άβδηρα της Θράκης (460 έως το 370 π.Χ.)

1
ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ









Η ΖΩΗ ΤΟΥ





Ο Δημόκριτος γεννήθηκε και έζησε στα Άβδηρα της Θράκης από το 460 έως το 370 π.Χ. και θεωρείτε πατέρας της σύγχρονης ατομικής θεωρίας. Η ζωή του ήταν γεμάτη ταξίδια για την αναζήτηση της γνώσης. Ο Ηρόδοτος, σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο, αναφέρει πως μαθήτευσε κοντά σε Μάγους και Χαλδαίους. Ο Δημήτριος στους
<< Ομωνύμους >> και ο Αντισθένης στις << Διαδοχές >> λένε πως ταξίδεψε στην Ινδία και στην Αίγυπτο για να μάθει γεωμετρία από τους ιερείς. Αναφέρεται πως πέρασε δέκα χρόνια παρατηρώντας τις αλλαγές ενός δέντρου, καταγράφοντας όλες τις φυσικές του αλλαγές και καταλήγοντας σε συμπεράσματα που στη συνέχεια αποτέλεσαν την βάση της ατομικής του θεωρίας. Αναφέρεται πως η Αθήνα άφηνε αδιάφορο τον Δημόκριτο και πως όταν την επισκέφτηκε αγνοήθηκε ακόμα και από τον Σωκράτη. Ο ίδιος έλεγε "ήλθον γάρ, εις Αθήνας και ούτις με έγνωκεν" Ο Αντισθένης αναφέρει πως για να δοκιμάσει της νοητικές του ικανότητες ζούσε πολλές φορές απομονωμένος και κοντά σε τάφους. (2) Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει ότι ο Δημόκριτος πέθανε με τον εξής τρόπο: "Ήταν ήδη πολύ γέρος και η ώρα του θανάτου του πλησίαζε. Η αδερφή του στεναχωριόταν πως θα πέθαινε κατά τη διάρκεια της γιορτής των Θεσμοφοριών και έτσι δεν θα μπορούσε να εκπληρώσει το καθήκον της προς τη θεά. Εκείνος της είπε να μη στεναχωριέται και της ζήτησε να του πηγαίνει καθημερινά ζεστά ψωμιά. Τα κρατούσε κοντά στα ρουθούνια του και έτσι κατάφερε να ζήσει μέχρι που τελείωσε η γιορτή." (2)
[Η ΑΤΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ]
Ο Δημόκριτος, μαζί με τον Λεύκιππο, είναι οι κυριότεροι εκπρόσωποι των ατομικών φιλοσόφων ως εμπνευστές της ατομικής θεωρίας. Η διαίρεση των σωμάτων δεν είναι δυνατόν να προχωρεί επάπειρον, όπως υποστήριζε ο Ζήνωνας και μάλιστα μέχρι το σημείο εξαφάνισης ενός όντος. Η διαίρεση ενός σώματος πρέπει να σταματά σε ένα απειροελάχιστο και αδιαίρετο μόριο, το άτομο. Ο Δημόκριτος πιστεύει πως τίποτα δεν είναι σταθερό αλλά μεταβάλλεται ανάλογα με την κατάσταση του σώματος και τη φύση των εξωτερικών επιδράσεων και αντεπιδράσεων. Το μόνο που στην πραγματικότητα είναι σταθερό είναι τα άτομα και το κενό. Τα άτομα είναι πολύ μικρά, σχεδόν αόρατα αγκιστροειδή σωματίδια, άπειρα στο πλήθος και το σχήμα. Το κενόν, αν και αναφέρεται στον Αριστοτέλη ως "μη ον", θεωρείται υπαρκτό και δεν είναι απλά ένας χώρος ή μία περιοχή που βρίσκονται τα αγκιστροειδή άτομα αλλά μία σύνθετη και υπαρκτή οντότητα.

Ο Αριστοτέλης στο Περί Δημοκρίτου και στα Μεταφυσικά αναφέρει τα εξής: "Ο Λεύκιππος και ο σύντροφος του Δημόκριτος υποστηρίζουν ότι τα στοιχεία είναι το πλήρες και το κενό, αποκαλώντας τα αντίστοιχα ον και μη όν. Το όν είναι γεμάτο και στερεό, το μη όν άδειο και αραιό. Επειδή, όπως λένε, το κενό υπάρχει όσο και το σώμα, γι' αυτό το μη όν υπάρχει όσο και το ον. Αυτά τα δύο μαζί είναι οι υλικές αιτίες των πραγμάτων που υπάρχουν" Μεταφυσικά, Α4 (1)

"Ο Δημόκριτος… δίνει στο χώρο αυτά τα ονόματα-το κενό, ουδέν και το άπειρο- ενώ κάθε επιμέρους ουσία την ονομάζει δεν, συμπαγές και ον. Πιστεύει ότι οι ουσίες είναι τόσο μικρές ώστε ξεφεύγουν από τις αισθήσεις μας, αλλά έχουν κάθε λογής μορφές, σχήματα και διαφορές στο μέγεθος". Περί Δημοκρίτου.(1)
[ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ]
Ο Δημόκριτος υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας. Ο Θρασύλος κατέταξε τα έργα του σε δεκατρείς τετραλογίες που κατανέμονταν στους εξής γενικούς τομείς : Φυσική(4), Μαθηματικά(3), Μουσική(2), Τεχνικά Θέματα(2),Ηθική(2) Το σημαντικότερο έργο του Δημόκριτου είναι με τίτλο << Μέγας Διάκοσμος >> για το οποίο τιμήθηκε με πεντακόσια τάλαντα και είκοσι χάλκινα αγάλματα. Είναι, πραγματικά, μεγάλο δυστύχημα ότι σχεδόν όλα τα έργα του Δημόκριτου έχουν χαθεί και πώς τα μοναδικά αποσπάσματα που σώζονται μέχρι την εποχή μας είναι παρμένα από τα Ηθικά.
«Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς»

Re: ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

2
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
• Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε τίποτα γιατί η αλήθεια είναι στο βάθος των πραγμάτων. (3)
• Ωστόσο, θα πρέπει να είναι φανερό ότι είναι πολύ δύσκολο να μάθουμε πως είναι στην πραγματικότητα το κάθε πράγμα (1)
• Οι αισθήσεις λένε στην διάνοια : Κακόμοιρη διάνοια, απορρίπτεις εμάς που σου δίνουμε αξιόπιστες πληροφορίες. Η απόρριψη αυτή θα οδηγήσει και στη δική σου κατάρρευση. (1)
• Δύο μορφές γνώσης υπάρχουν, η μία είναι γνήσια, η άλλη ασαφής και σκοτεινή. Στη σκοτεινή ανήκουν όλα τα παρακάτω : ό,τι βλέπουμε, ό,τι ακούμε, ό,τι μυρίζουμε, ό,τι γευόμαστε, ό,τι αγγίζουμε.... Η άλλη μορφή γνώσης είναι η γνήσια, που είναι ξεχωριστή από την πρώτη. Όταν η σκοτεινή γνώση Δε μπορεί πια ούτε να βλέπει στα μικρότερα ούτε να ακούει ούτε να αντιλαμβάνεται οσμές ούτε να αισθάνεται γεύση ούτε να αισθάνεται με την αφή, αλλά χρειάζεται να ερευνηθεί κάτι πιο λεπτό, τότε εμφανίζεται η γνήσια, που έχει ένα λεπτότερο όργανο, για να καταλάβει κάτι (3).
• Έγινε λοιπόν φανερό με πολλούς τρόπους ότι στην πραγματικότητα δεν συλλαμβάνουμε πως είναι ή δεν είναι το κάθε πράγμα. (3)
• Στην πραγματικότητα δεν καταλαβαίνουμε τίποτα σταθερό, αλλά μόνο ό,τι μεταβάλλεται ανάλογα με την κατάσταση του σώματος και τη φύση των εξωτερικών επιδράσεων και των αντεπιδράσεων που προέρχονται μέσα από τους ίδιους. Στη συμβατική μας καθημερινή γλώσσα μιλάμε για γλυκό, πικρό, θερμό, ψυχρό, για χρώματα ενώ στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο άτομα και κενό. (3)
• Μερικοί άνθρωποι χωρίς να γνωρίζουν τη διάλυση της θνητής φύσης μας έχουν όμως γνώση της δυστυχίας που επικρατεί στη ζωή περνούν το χρόνο τους αυτής της ζωής μέσα σε ταραχές, φόβους και ταλαιπωρία πλάθοντας ψεύτικα παραμύθια για το μετά το τέλος της ζωής τους χρόνο. (3)
• Ο Άνθρωπος είναι μικρογραφία του κόσμου. (3)
• Καλύτερος σύμβουλος για την αρετή αποδεικνύεται εκείνος που χρησιμοποιεί τη συμβουλή και την πειθώ παρά εκείνος που χρησιμοποιεί το νόμο και τον εξαναγκασμό. Γιατί είναι φυσικό να κάνει κρυφά το κακό αυτός που κρατήθηκε μακριά από την αδικία με το φόβο του νόμου, ενώ αυτός που οδηγήθηκε στο σωστό με την πειθώ δεν είναι φυσικό ούτε κρυφά ούτε φανερά να κάνει κάτι ανάρμοστο. Γι' αυτό, αν κάποιος κάνει το σωστό κάτω από το φως της σύνεσης και της γνώσης, γίνεται γενναίος και ταυτόχρονα άνθρωπος με ευθυκρισία. (3)
• Η φύση και η αγωγή είναι παραπλήσια. Γιατί η αγωγή μεταπλάθει τον άνθρωπο και μεταπλάθοντας τον φτιάχνει φύση. (3)
• Yπάρχουν και νέοι μυαλωμένοι και γέροι άμυαλοι, τη σωστή σκέψη δεν τη διδάσκει ο χρόνος, αλλά η αγωγή στον κατάλληλο καιρό και εκλεκτή φύση. (3)
• Οι άνθρωποι ζητούν την υγεία από τους θεούς με προσευχές, χωρίς να γνωρίζουν ότι έχουν μέσα τους τη δύναμη της, κάνοντας μάλιστα τα αντίθετα με την αμετρία τους, γίνονται οι ίδιοι προδότες της υγείας τους με τις υπερβολικές επιθυμίες τους (3)
• Αιτία της άστοχης πράξης είναι η άγνοια του καλύτερου. (3)
• Μη δείχνεις ζήλο να τα μάθεις όλα γιατί κινδυνεύεις μα γίνεις αμαθής σε όλα. (3)
• Σοφία ατάραχη αξίζει τα πάντα (3)
• Η ευτυχία και η δυστυχία είναι της ψυχής (3)
• Οι μεγάλες επιθυμίες δημιουργούν μεγάλες ανάγκες (3)
• Σκέφτεται σωστά αυτός που δεν λυπάται για όσα δεν έχει, αλλά που χαίρεται για όσα έχει. (3)
• Από τα ευχάριστα, αυτά που μας ευχαριστούν τα απολαμβάνουμε σπάνια (3)
• Αν κανείς ξεπερνούσε το μέτρο, τότε τα πολύ ευχάριστα θα γίνονταν πολύ δυσάρεστα (3)
• Πρέπει να προτιμάμε όχι οποιαδήποτε ηδονή, αλλ' εκείνη που έχει σχέση με την ομορφιά (3).
• Τη μουσική δεν την ξεχώρισε η ανάγκη, αλλα προήλθε από ένα ψυχικό περίσσευμα, που υπήρχε από την αρχή (3)
• Ο ποιητής όσα γράφει χωρίς θεϊκή έμπνευση, αυτά είναι χωρίς αξία (3).
• Ο κοινός τρόπος σκέψης οδηγεί στη φιλία (3)
• Του σοφού άνδρα κάθε γη είναι βατή. Της αγαθής του ψυχής πατρίδα είναι ολόκληρος ο κόσμος (3)
• Η φτώχεια που υπάρχει σε δημοκρατικές χώρες είναι τόσο προτιμότερη από τη λεγόμενη ευδαιμονία των χωρών που έχουν πλούσιους μονάρχες, όσο ανώτερη είναι η ελευθερία από τη δουλεία (3)
• Η γενική φτώχεια είναι χειρότερη από την ατομική γιατί τότε δε μένει ελπίδα. (3)




ΚΕΙΜΕΝΑ

Αριστοτέλης, Μεταφυσικά. Γ5 (1)
Επιπλέον, σε πολλά υγιή ζώα τα ίδια πράγματα φαίνονται αντίθετα από ό,τι σε εμάς, αλλά και ένας άνθρωπος δεν αισθάνεται πάντα με τον ίδιο τρόπο τα πράγματα. Είναι λοιπόν άγνωστο ποια από αυτά είναι αληθινά και ποια ψεύτικα, γιατί τα μεν δεν είναι περισσότερο αληθινά από τα δε, παρά εξίσου. Γι' αυτό ο Δημόκριτος λέει ότι ή τίποτα δεν είναι αληθινό ή είναι αφανές σε εμάς.
Αέτιος ΙΙ, 7, 2 (1)
Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος τυλίγουν τον κόσμο σ' εναν κυκλικό "χιτώνα" ή "μεμβράνη", που σχηματίστηκε από την πλοκή των αγκιστροειδών ατόμων
Αριστοτέλη, Περί Δημοκρίτου, σύμφωνα με τον Σιμπλίκιο, Περί Ουρανού 295 (1)
Διεγείρονται και κινούνται (τα άτομα) στο κενό λόγω τη ανομοιότητας τους και των άλλων διαφορών που αναφέραμε και καθώς κινούνται, συγκρούονται και μπλέκονται το ένα με το άλλο… Καθώς αυτά κινούνται, συγκρούονται και διαπλέκονται με τέτοιο τρόπο ώστε να προσκολλώνται στενά το ένα στο άλλο, χωρίς όμως στην πραγματικότητα να σχηματίζουν οποιαδήποτε ομοιογενή ουσία, γιατί είναι πολύ απλοϊκό να νομίζει κανείς ότι δύο ή περισσότερα πράγματα μπορούν να γίνουν ποτέ ένα. Πως λέει, τα άτομα μένουν μαζί για ένα διάστημα εξαιτίας της πλοκής και της αμοιβαίας συγκράτησης των πρωτογενών σωμάτων, γιατί μερικά από αυτά είναι ακανόνιστα, άλλα αγκιστροειδή, άλλα κοίλα, άλλα κυρτά και άλλα έχουν αναρίθμητες άλλες διαφορές. Πιστεύει λοιπόν ότι προσκολλώνται το ένα στο άλλο και μένουν μαζί, ώσπου κάποια ισχυρότερη ανάγκη
Αριστοτέλης, Περί γενέσεως και φθοράς Α8 (1)

Ωστόσο, ο Δημόκριτος λέει ότι καθένα από τα αδιαίρετα σώματα είναι βαρύτερο ανάλογα με το πόσο μεγαλύτερο είναι.
«Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς»
Απάντηση

Επιστροφή στο “Αρχαίοι Ελληνες που άφησαν εποχή”

cron