Γρηγοριανό ή Γρηγορανό ημερολόγιο;
Δημοσιεύτηκε: 28 Οκτ 2014, 12:35
Σε αυτό το θέμα θα εξετάσουμε μήπως τελικά το Γρηγοριανό ημερολόγιο δεν ήταν Γρηγοριανό αλλά Γρηγορανό, αφού όπως γνωρίζουμε από τον βίο και το έργο του Νικηφόρου Γρηγορά ο μεγάλος αυτός πανεπιστήμωνας έμεινε γνωστός για την πρόταση μεταρρύθμισης του Ιουλιανού ημερολογίου και την διόρθωση του 254 χρόνια πριν κάνει την αλλαγή ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ'. Μήπως τελικά το Γρηγοριανό ημερολόγιο ήταν Γρηγορανό (του Γρηγορά);;;
Νικηφόρος Γρηγοράς (wikipedia)
Ο Νικηφόρος Γρηγοράς (1295−1360) ήταν Βυζαντινός ιστορικός συγγραφέας, λόγιος, θεολόγος, ρήτορας, μαθηματικός και αστρονόμος[1], πολέμιος θρησκευτικών αντιλήψεων του Μεσαίωνα. Προικισμένος με εξαιρετική ευφυία, κέρδισε τη συμπάθεια και την υποστήριξη του δασκάλου του, Θεόδωρου Μετοχίτη. Διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο και στην πολιτική, σε μια κρίσιμη περίοδο για το Βυζάντιο, που συνταρασσόνταν από εμφύλιους πολέμους και μεγάλες θεολογικές διαμάχες.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στην Ηράκλεια Ποντική, αλλά μετακόμισε νωρίς στην Κωνσταντινούπολη, όπου η φήμη του για τα γράμματα έλκυσε την προσοχή του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου που τον διόρισε «χαρτοφύλακα» (διευθυντή των αρχείων). Το 1324 ο Γρηγοράς πρότεινε (σε μια διατριβή του που ακόμα υπάρχει)[2] τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου, κάτι που ο Ανδρόνικος αρνήθηκε να πραγματοποιήσει από φόβο λαϊκών αντιδράσεων. Οι αλλαγές υιοθετήθηκαν σχεδόν απαράλλακτες και επιβλήθηκαν 254 χρόνια αργότερα από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄.
Όταν ο Ανδρόνικος εκθρονίστηκε το 1328 από τον εγγονό του Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο, ο Γρηγοράς τον ακολούθησε και παραιτήθηκε για να ζήσει ως ιδιώτης. Δέχθηκε επίθεση από τον διάσημο μοναχό της Καλαβρίας, τον Βαρλαάμ, και όταν πείστηκε να τον αντιμετωπίσει σε δημόσιο διάλογο, συνέτριψε τον αντίπαλό του. Το γεγονός αυτό εκτόξευσε τη φήμη του και πολλαπλασίασε τους μαθητές που τον ακολουθούσαν.
Ο Γρηγοράς παρέμεινε πιστός στον πρεσβύτερο Ανδρόνικο ως το τέλος του, αλλά μετά τον θάνατο του τελευταίου κέρδισε τη συμπάθεια του μικρού Ανδρόνικου, ο οποίος τον διόρισε διαπραγματευτή στις αποτυχημένες συζητήσεις για ένωση των Εκκλησιών Βυζαντίου-Ρώμης με τον Πάπα Ιωάννη ΚΒ΄ (1333). Ο Γρηγοράς στη συνέχεια έπαιξε σημαντικό ρόλο στις διαμάχες περί ησυχασμού, διαφωνώντας ανοιχτά με τις απόψεις του κυριότερου πρεσβευτή του κινήματος, του Γρηγόριου Παλαμά. Στη μεγάλη ησυχαστική διαμάχη που ξέσπασε το 1340 με κύριο υποκινητή τον Βαρλαάμ, ο Γρηγοράς αν και αντίθετος με τις απόψεις τού ησυχασμού, τους υποστηρικτές του οποίου αποκαλούσε «ομφαλοσκόπους», δεν αναμίχθηκε στην αρχή ενεργά, παρόλο που με διάφορες επιστολές προσπάθησε να πείσει τους φίλους του να το καταδικάσουν. Μετά την αναγνώριση του ησυχασμού από τη σύνοδο του 1351, ο Γρηγοράς αρνήθηκε να συμβιβαστεί και παρέμεινε, ουσιαστικά, έγκλειστος σε μοναστήρι για δύο χρόνια. Για το τέλος της ζωής του δεν γνωρίζουμε τίποτα.
Ιδιαίτερη αναφορά
...Ο Νικηφόρος Γρηγοράς, βυζαντινός πολυίστορας, φιλόσοφος, θεολόγος, αστρονόμος, από τους σημαντικότερους πνευματικούς άνδρες και ανθρωπιστές του 14ου αι. μαθητής του Θεόδωρου Μετοχίτη και ευνοούμενος του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου, το 1326 στάλθηκε επικεφαλής διπλωματικής αποστολής στον κράλη της Σερβίας Στέφανο Γ΄ Ούρεση με σκοπό τη σύναψη συμμαχίας με τους Σέρβους[3], έγραφε το 1330 «..εκείθεν, εις το Σκοπίων πολίχνιον καταλύομεν εν όροις ήδη των Τριβαλλών».[4]...
Εργογραφία
Το σημαντικότερο συγγραφικό έργο του Γρηγορά ήταν η «Ρωμαϊκή Ιστορία»[5] σε 37 βιβλία, που αφορούσε στα χρόνια μεταξύ 1204-1359 και που αποτελεί συνέχεια και συμπλήρωμα της ιστορίας του Γεώργιου Παχυμέρη. Ο Γρηγοράς ήταν επιμελής ιστορικός, αλλά η γραφή του πομπώδης και επιτηδευμένη. Στα κείμενά του αφιερώνει υπερβολικά πολύ χώρο σε θρησκευτικά ζητήματα και δογματικές διαμάχες. Η Ρωμαϊκή Ιστορία συμπληρώνει, επίσης, το έργο του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού και, συνεπώς, ο αναγνώστης καλό θα ήταν να διαβάσει τους δύο παράλληλα.
Τα υπόλοιπα γραπτά του Γρηγορά που (με ελάχιστες εξαιρέσεις) παραμένουν ανέκδοτα αποδεικνύουν την πολύπλευρη προσωπικότητά του. Ανάμεσα τους, ξεχωρίζει η ιστορία της διαμάχης του με τον Παλαμά, βιογραφίες του θείου και διδασκάλου του Ιωάννη (Μητροπολίτη Ηρακλείας) καθώς και του μάρτυρα Κορδάτου Αντιοχείας. Έγραψε, επίσης, επικήδειους λόγους για τον Θεόδωρο Μετοχίτη και τους δύο αυτοκράτορες Ανδρόνικους, σχόλια για την ιστορική περιπέτεια του Οδυσσέα, ερμηνείες των πραγματειών του Συνέσιου περί ονείρων, σημειώσεις για την ορθογραφία και τη σημασία αμφίβολων λέξεων της εποχής του, ένα φιλοσοφικό διάλογο με τίτλο «Φλωρέντιος» ή «Περί Σοφίας», γεωγραφικές[6] και αστρονομικές μελέτες για τον υπολογισμό των ημερομηνιών του Πάσχα, για τον αστρολάβο και για την πρόβλεψη των ηλιακών εκλείψεων[7], και, τέλος, πολυάριθμες επιστολές (161)[8].
Περί των υβριζόντων την αστρονομίαν
Πως δει κατασκευάζειν αστρολάβον
Πρός τινα φίλον
Αντιλογία ή Αναίρεσις
Φιλομαθής ή περί υβριστών διάλογοι (1331)
Φλωρέντιος ή περί σοφίας (1341)
Περί ενυπνίων του Συνεσίου (Υπόμνημα)
Εις Ανδρόνικον Γ΄
Εις μέγαν λογοθέτην Θεόδωρον Μετοχίτην
Αντιρρητικά Α΄
Αντιρρητικά Β΄
Ε. Θεοδοσίου, Β.Ν. Μανιμάνης, M.S. Dimitrijevic, Ε. Δανέζης:(Αγγλικά)"The Greatest Byzantine Astronomer Nicephoros Gregoras and Serbs" στις Δημοσιεύσεις του Αστεροσκοπείου του Βελιγραδίου (Publ.Astron.Obs.Belgrade), Νο. 80 (2006), σελ. 269-274
http://www.documentacatholicaomnia.eu/3 ... goras.html
(Ελληνικά)Αυθεντικό ελληνικό κείμενο από την Greek Opera Omnia
http://www.aob.bg.ac.rs/paob/80/pdf/269-274.pdf
Νικηφόρος Γρηγοράς (wikipedia)
Ο Νικηφόρος Γρηγοράς (1295−1360) ήταν Βυζαντινός ιστορικός συγγραφέας, λόγιος, θεολόγος, ρήτορας, μαθηματικός και αστρονόμος[1], πολέμιος θρησκευτικών αντιλήψεων του Μεσαίωνα. Προικισμένος με εξαιρετική ευφυία, κέρδισε τη συμπάθεια και την υποστήριξη του δασκάλου του, Θεόδωρου Μετοχίτη. Διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο και στην πολιτική, σε μια κρίσιμη περίοδο για το Βυζάντιο, που συνταρασσόνταν από εμφύλιους πολέμους και μεγάλες θεολογικές διαμάχες.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στην Ηράκλεια Ποντική, αλλά μετακόμισε νωρίς στην Κωνσταντινούπολη, όπου η φήμη του για τα γράμματα έλκυσε την προσοχή του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου που τον διόρισε «χαρτοφύλακα» (διευθυντή των αρχείων). Το 1324 ο Γρηγοράς πρότεινε (σε μια διατριβή του που ακόμα υπάρχει)[2] τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου, κάτι που ο Ανδρόνικος αρνήθηκε να πραγματοποιήσει από φόβο λαϊκών αντιδράσεων. Οι αλλαγές υιοθετήθηκαν σχεδόν απαράλλακτες και επιβλήθηκαν 254 χρόνια αργότερα από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄.
Όταν ο Ανδρόνικος εκθρονίστηκε το 1328 από τον εγγονό του Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο, ο Γρηγοράς τον ακολούθησε και παραιτήθηκε για να ζήσει ως ιδιώτης. Δέχθηκε επίθεση από τον διάσημο μοναχό της Καλαβρίας, τον Βαρλαάμ, και όταν πείστηκε να τον αντιμετωπίσει σε δημόσιο διάλογο, συνέτριψε τον αντίπαλό του. Το γεγονός αυτό εκτόξευσε τη φήμη του και πολλαπλασίασε τους μαθητές που τον ακολουθούσαν.
Ο Γρηγοράς παρέμεινε πιστός στον πρεσβύτερο Ανδρόνικο ως το τέλος του, αλλά μετά τον θάνατο του τελευταίου κέρδισε τη συμπάθεια του μικρού Ανδρόνικου, ο οποίος τον διόρισε διαπραγματευτή στις αποτυχημένες συζητήσεις για ένωση των Εκκλησιών Βυζαντίου-Ρώμης με τον Πάπα Ιωάννη ΚΒ΄ (1333). Ο Γρηγοράς στη συνέχεια έπαιξε σημαντικό ρόλο στις διαμάχες περί ησυχασμού, διαφωνώντας ανοιχτά με τις απόψεις του κυριότερου πρεσβευτή του κινήματος, του Γρηγόριου Παλαμά. Στη μεγάλη ησυχαστική διαμάχη που ξέσπασε το 1340 με κύριο υποκινητή τον Βαρλαάμ, ο Γρηγοράς αν και αντίθετος με τις απόψεις τού ησυχασμού, τους υποστηρικτές του οποίου αποκαλούσε «ομφαλοσκόπους», δεν αναμίχθηκε στην αρχή ενεργά, παρόλο που με διάφορες επιστολές προσπάθησε να πείσει τους φίλους του να το καταδικάσουν. Μετά την αναγνώριση του ησυχασμού από τη σύνοδο του 1351, ο Γρηγοράς αρνήθηκε να συμβιβαστεί και παρέμεινε, ουσιαστικά, έγκλειστος σε μοναστήρι για δύο χρόνια. Για το τέλος της ζωής του δεν γνωρίζουμε τίποτα.
Ιδιαίτερη αναφορά
...Ο Νικηφόρος Γρηγοράς, βυζαντινός πολυίστορας, φιλόσοφος, θεολόγος, αστρονόμος, από τους σημαντικότερους πνευματικούς άνδρες και ανθρωπιστές του 14ου αι. μαθητής του Θεόδωρου Μετοχίτη και ευνοούμενος του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου, το 1326 στάλθηκε επικεφαλής διπλωματικής αποστολής στον κράλη της Σερβίας Στέφανο Γ΄ Ούρεση με σκοπό τη σύναψη συμμαχίας με τους Σέρβους[3], έγραφε το 1330 «..εκείθεν, εις το Σκοπίων πολίχνιον καταλύομεν εν όροις ήδη των Τριβαλλών».[4]...
Εργογραφία
Το σημαντικότερο συγγραφικό έργο του Γρηγορά ήταν η «Ρωμαϊκή Ιστορία»[5] σε 37 βιβλία, που αφορούσε στα χρόνια μεταξύ 1204-1359 και που αποτελεί συνέχεια και συμπλήρωμα της ιστορίας του Γεώργιου Παχυμέρη. Ο Γρηγοράς ήταν επιμελής ιστορικός, αλλά η γραφή του πομπώδης και επιτηδευμένη. Στα κείμενά του αφιερώνει υπερβολικά πολύ χώρο σε θρησκευτικά ζητήματα και δογματικές διαμάχες. Η Ρωμαϊκή Ιστορία συμπληρώνει, επίσης, το έργο του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού και, συνεπώς, ο αναγνώστης καλό θα ήταν να διαβάσει τους δύο παράλληλα.
Τα υπόλοιπα γραπτά του Γρηγορά που (με ελάχιστες εξαιρέσεις) παραμένουν ανέκδοτα αποδεικνύουν την πολύπλευρη προσωπικότητά του. Ανάμεσα τους, ξεχωρίζει η ιστορία της διαμάχης του με τον Παλαμά, βιογραφίες του θείου και διδασκάλου του Ιωάννη (Μητροπολίτη Ηρακλείας) καθώς και του μάρτυρα Κορδάτου Αντιοχείας. Έγραψε, επίσης, επικήδειους λόγους για τον Θεόδωρο Μετοχίτη και τους δύο αυτοκράτορες Ανδρόνικους, σχόλια για την ιστορική περιπέτεια του Οδυσσέα, ερμηνείες των πραγματειών του Συνέσιου περί ονείρων, σημειώσεις για την ορθογραφία και τη σημασία αμφίβολων λέξεων της εποχής του, ένα φιλοσοφικό διάλογο με τίτλο «Φλωρέντιος» ή «Περί Σοφίας», γεωγραφικές[6] και αστρονομικές μελέτες για τον υπολογισμό των ημερομηνιών του Πάσχα, για τον αστρολάβο και για την πρόβλεψη των ηλιακών εκλείψεων[7], και, τέλος, πολυάριθμες επιστολές (161)[8].
Περί των υβριζόντων την αστρονομίαν
Πως δει κατασκευάζειν αστρολάβον
Πρός τινα φίλον
Αντιλογία ή Αναίρεσις
Φιλομαθής ή περί υβριστών διάλογοι (1331)
Φλωρέντιος ή περί σοφίας (1341)
Περί ενυπνίων του Συνεσίου (Υπόμνημα)
Εις Ανδρόνικον Γ΄
Εις μέγαν λογοθέτην Θεόδωρον Μετοχίτην
Αντιρρητικά Α΄
Αντιρρητικά Β΄
Ε. Θεοδοσίου, Β.Ν. Μανιμάνης, M.S. Dimitrijevic, Ε. Δανέζης:(Αγγλικά)"The Greatest Byzantine Astronomer Nicephoros Gregoras and Serbs" στις Δημοσιεύσεις του Αστεροσκοπείου του Βελιγραδίου (Publ.Astron.Obs.Belgrade), Νο. 80 (2006), σελ. 269-274
http://www.documentacatholicaomnia.eu/3 ... goras.html
(Ελληνικά)Αυθεντικό ελληνικό κείμενο από την Greek Opera Omnia
http://www.aob.bg.ac.rs/paob/80/pdf/269-274.pdf