Η επίδραση του διαδικτύου στον εγκέφαλό μας
Οι περισσότεροι από εμάς, τους πολίτες του αναπτυγμένου κόσμου, έχουμε τέτοιες σχέσεις με τους ηλεκτρονικούς μας υπολογιστές, που θα ήταν αδιανόητες πριν από δέκα ή κάτι χρόνια. Περνάμε το χρόνο μας ανταλλάσσοντας μηνύματα, σερφάροντας στο διαδίκτυο, και χαλαρώνοντας ή διασκεδάζοντας μέσω της online δικτύωσης.
Σύμφωνα όμως με τον Dr Gary Small του πανεπιστημίου UCLA, όλα αυτά μας αλλάζουν.
Ο εν λόγω διακεκριμένος νευρολόγος, έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο: iBrain – Surviving the Technological Alteration of the Modern Mind, στο οποίο περιγράφει αυτό που ο ίδιος θεωρεί ως μια βαθιά επίπτωση της νέας τεχνολογίας στο μυαλό μας, και στη συμπεριφορά μας. Οι έρευνές του κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η χρήση του ίντερνετ έχει μια καθοριστική επίδραση στον ανθρώπινο εγκέφαλο, ο οποίος όπως λέει, είναι πολύ πιο ευμετάβλητος απ` ότι οι περισσότεροι πιστεύουμε. Ειδικά όταν πρόκειται για νεαρά άτομα.
Η επαναληπτική δραστηριοποίηση μας σε εργασίες έρευνας ιστοσελίδων, σερφαρίσματος κλπ. οδηγούν στην ανάπτυξη νευρώνων και συνάψεων μέσα στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα την αλλαγή του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς μας.
Και ενώ το διαδίκτυο αναπτύσσει την εγκεφαλική λειτουργία σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί επίσης να οδηγήσει και στην απώλεια της μνήμης. Μερικές έρευνες, έχουν καταλήξει στο ότι, η υπερβολική χρήση Η/Υ, μπορεί να οδηγήσει σε σύνδρομο μειωμένης προσοχής, κατάθλιψη ή ακόμη και άγχος, στα νεαρά άτομα.
Δεν είναι όμως όλα μαύρα. Οι έρευνες του UCLA, απέδειξαν πως μια ώρα ιντερνετικής δραστηριότητας ημερησίως, βελτιώνει αισθητά την εγκεφαλική μας λειτουργία. Όπως αναφέρει ο Dr Small, «Επειδή ο εγκέφαλος μας είναι εύπλαστος, μπορεί και διαμορφώνεται ανάλογα με τις καθημερινές μας δραστηριότητες.
Η παρατεταμένη χρήση του Η/Υ, διαμορφώνει και τον τρόπο σκέψης η συμπεριφοράς μας. Μαθαίνουμε να αντιδρούμε ταχύτερα σε οπτικά ερεθίσματα, και βελτιώνουμε τη προσοχή μας. Προσαρμοζόμαστε στο να επιλέγουμε ποιες πληροφορίες μας είναι χρήσιμες και ποιες όχι. Με αυτό τον τρόπο προσαρμοζόμαστε στην επεξεργασία τεράστιων ποσοτήτων πληροφοριών, οι οποίες εμφανίζονται και εξαφανίζονται με μεγάλη ταχύτητα στην οθόνη του νου μας ».
Παρόλα αυτά, κάποιοι ερευνητές θεωρούν πως η παρατεταμένη χρήση των Η/Υ καταστρέφει τις κοινωνικές μας δεξιότητες. Μια μελέτη του πανεπιστημίου του Stanford, κατέληξε στο ότι για κάθε ώρα που ξοδεύουμε μπροστά στην οθόνη, χάνουμε 30 λεπτά παραδοσιακής διαπροσωπικής συνάντησης μας με άλλους ανθρώπους. Όταν όμως χάνουμε την προσωπική μας επαφή με τους άλλους, τότε υπάρχει το ενδεχόμενο να μη μπορούμε να ερμηνεύσουμε τους ανθρώπους, καθώς αρχίζει και εκλείπει η εμπειρία μας επί της γλώσσας του σώματος, των εκφράσεων του προσώπου κλπ. που συνήθως αποκτάται στη διάρκεια των προσωπικών μας συναλλαγών με άλλους ανθρώπους.
Έτσι αρχίζουν να υποφέρουν οι ανθρώπινες σχέσεις, και να μειώνεται η ικανότητα που έχουμε στη λήψη αποφάσεων. «Από ποιοτικής άποψης, οι γρήγορες αποφάσεις που παίρνουμε δεν έχουν σχέση με αυτές τις οποίες παίρνουμε μετά από σκέψη και κάποιο χρόνο», λέει ο Small. «Οι δεύτερες, έχουν ένα βάθος που δεν συναντάται στις πρώτες». Το κέρδος που παίρνουμε από τη χρήση Η/Υ είναι καθαρά θέμα ισορροπίας. «Αποτελεί κοινή λογική. Πρέπει να μοιραζόμαστε το χρόνο. Αν όλο το πρωί είσαι σκυμμένος στην οθόνη, το απόγευμα θα πρέπει να έρθεις σε προσωπική επαφή με άλλους ανθρώπους, και όχι να συνεχίσεις τη δικτυακή σου επαφή…» λέει. Και συνεχίζει: «Αν δεν χρησιμοποιείς κομπιούτερ, τότε πρέπει να αρχίσεις να το κάνεις. Ακόμη και μια ώρα την ημέρα βελτιώνει σημαντικά την δυνατότητα επεξεργασίας πληροφοριών. Ακόμη και σε άτομα ηλικίας 55-60 χρόνων».
Έρευνα στο Διαδίκτυο: Τι κάνει;
Δυναμώνει την ικανότητα να ενσωματωθούν και να επεξεργαστούν οι διάφορες πληροφορίες, και βελτιώνει την ικανότητα της λήψης αποφάσεων. Η γρήγορη και κατευθυνόμενη επικέντρωση σε πληροφορίες, μας βοηθά στην εστίαση της προσοχής, στην ανάλυση των πληροφοριών και στη λήψη άμεσων αποφάσεων. Η ερευνήτρια Pam Briggs του πανεπιστημίου Northumbria, ανακάλυψε πως οι χρήστες του ίντερνετ ξοδεύουν μόλις 2 δευτερόλεπτα ή και λιγότερο, σε κάθε συγκεκριμένο ιστότοπο πριν πάνε στον επόμενο. Και παρόλα αυτά, μπορούν και διαχειρίζονται σωστά την πληροφόρηση, παρά τη μεγάλη ταχύτητα.
Αυτές οι υψηλής ταχύτητας δεξιότητες μπορούν να αποκτηθούν σε οποιαδήποτε ηλικία και να βελτιώσουν την εγκεφαλική λειτουργία. Ο καθηγητής Small συνέκρινε τους εγκεφάλους μεσήλικων που σπάνια χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο, με αυτούς έμπειρων χρηστών. Ανακάλυψε πως μετά από 5 μόλις ημέρες διαδικτυακής ενασχόλησης, τα τμήματα του εγκεφάλου των άπειρων ανθρώπων, έδειχναν τον ίδιο βαθμό δραστηριότητας, με αυτά των έμπειρων. Αυτό αποδεικνύει, πως η εγκεφαλική λειτουργία μπορεί να αλλάξει και να βελτιωθεί με τη χρήση του ίντερνετ, ακόμη και σε μεγαλύτερους στην ηλικία ανθρώπους.
Γενικό σερφάρισμα: Τι κάνει;
Ενθαρρύνει τη χρήση συνεχούς μερικής μόνο προσοχής και τμηματοποίησης δραστηριοτήτων, με αποτέλεσμα τη βλάβη στη διανοητική ικανότητα και τη πρόκληση ερεθισμού. Το να πηδάς από μια σελίδα στην άλλη χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, μπορεί να είναι μια ευχάριστη ενασχόληση αλλά παράγει άγχος και κούραση.
«Μπορεί κάποιος άνθρωπος να επισκέπτεται διάφορες ιστοσελίδες ενώ συγχρόνως να απαντάει στο ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο, ή να μιλάει στο τηλέφωνο. Το μυαλό του τότε μπαίνει σε υψηλά επίπεδα άγχους. Το αποτέλεσμα είναι, όπως αναφέρουν πολλοί που δουλεύουν επί ώρες στο διαδίκτυο, να γίνονται λάθη, και να επέρχεται κόπωση και αφηρημάδα. Η μακροχρόνια απελευθέρωση ορμονών που προέρχονται από το στρες, βλάπτει την διανοητική ικανότητα και αλλάζει τα κυκλώματα του εγκεφάλου, που έχουν να κάνουν με τη διάθεσή μας αλλά και τη σκέψη μας».
Προκειμένου να αποφευχθούν αυτές οι αρνητικές συνέπειες, ο Small συστήνει να κάνουμε τακτικά ολιγόλεπτα διαλείμματα. Μια μελέτη του πανεπιστημίου Harvard, βρήκε πως ένας γρήγορος υπνάκος 20-30 λεπτών, βοηθάει σημαντικά.
Παίζοντας παιχνίδια στον Η/Υ: Τι κάνει;
Μπορεί να βελτιώσει τις δεξιότητες χειρισμού πολλών εργασιών ταυτόχρονα. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αντικοινωνικές συμπεριφορές. Παλιές έρευνες έχουν αποδείξει, πως η υπερβολική ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια μπορεί να ανεβάσει το βαθμό του στρες, και να οδηγήσει σε βίαιη συμπεριφορά λόγω διάχυσης ορμονών στον οργανισμό. Έχει επίσης φανεί, ότι σε νέους ανθρώπους, μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη του εμπρόσθιου τμήματος του εγκεφάλου το οποίο είναι υπεύθυνο για την αποτροπή βίαιης συμπεριφοράς εκ μέρους του ατόμου. Όλα τα ηλεκτρονικά όμως παιχνίδια δεν είναι ίδια.
Όπως δεν είναι ίδιες και οι συνέπειές τους. Ο νευροφυσιολόγος Paul Kearney, από τη Νέα Ζηλανδία, μελέτησε άτομα που έπαιζαν μέχρι και 8 ώρες την εβδομάδα και ανακάλυψε πως οι δεξιότητές τους βελτιώθηκαν κατά 2.5 φορές μέσα σε μερικές μόνο εβδομάδες. Παράλληλα, έρευνες του πανεπιστημίου Rochester, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως παίζοντας συστηματικά κάποια βιντεοπαιχνίδια, βελτιώνεται και η περιφερειακή όραση. «Τα βιντεοπαιχνίδια εξασκούν μια ολόκληρη γκάμα νευρολογικών λειτουργιών. Η τακτική ενασχόληση με αυτά, βελτιώνει πολλές από αυτές» λέει ο Small . Κάποια πιο εξειδικευμένα ηλεκτρονικά παιχνίδια όπως το Brain Age και το Brain Fitness Program της Nintendo, έχουν σχεδιαστεί ειδικά για τη βελτίωση της μνήμης και της γνωστικής ικανότητας. Πολλοί γιατροί συστήνουν παρόμοια παιχνίδια προκειμένου να αντιμετωπιστούν ασθένειες όπως αυτή του Alzheimer.
Δημιουργώντας ένα μπλόγκ ή μια ιστοσελίδα: Τι κάνει;
Δημιουργώντας κάτι τέτοιο, βελτιώνεται η σκέψη και η μνήμη.
«Καθώς μαθαίνεις να δομείς έναν ιστότοπο ή μια ιστοσελίδα, τα τμήματα του εγκεφάλου που είναι απαραίτητα για λογικούς συνειρμούς και για τη μέση και μακροπρόθεσμη μνήμη μας, δέχονται προκλήσεις και συνεπώς ενδυναμώνονται» εξηγεί ο Small.
Διαχείριση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: Τι κάνει;
Προάγει τις εγκεφαλικές λειτουργίες που έχουν σχέση με την επεξεργασία πληροφοριών. Μπορεί επίσης να προκαλέσει στρες.
«Διαχειριζόμενοι το ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο σε καθημερινή βάση, αναπτύσσουμε μια ικανότητα επεξεργασίας μεγάλου όγκου πληροφοριών και απόφασης όσον αφορά στο τι είναι πιο σημαντικό. Με αυτό τον τρόπο μαθαίνουμε να αντέχουμε στη συνεχή ροή πληροφόρησης που δεχόμαστε καθημερινά». Παρόλες τις ευεργετικές συνέπειες της παραπάνω δραστηριότητας, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος της υπερφόρτισης. Μιας κατάστασης άγχους, που έχει να κάνει με το «μπούκωμα» πολλών πληροφοριών. «Είναι κάτι παρόμοιο με τη κόπωση από τα κομπιούτερ, και μπορεί να αποφευχθεί με μικρά διαλείμματα» γράφει ο Small.
Χρησιμοποιώντας emoticons: Τι κάνει;
Εξασκεί τα εγκεφαλικά εκείνα κέντρα που έχουν σχέση με το συναίσθημα και τις κοινωνικές σχέσεις. Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα για αυτούς που σπαταλούν πολλές ώρες στον Η/Υ. Χρησιμοποιώντας συντμήσεις ή χαρούμενα πρόσωπα στην ηλεκτρονική αλληλογραφία, ερεθίζεται η περιοχή του μυαλού μας που αφορά στις διαπροσωπικές σχέσεις. Η αποστολή και λήψη χαρούμενων εικόνων, απομακρύνει το στρες που δημιουργεί η κοινωνική απομόνωση του δικτυωμένου ανθρώπου, και βοηθά στο να διατηρηθεί το αντίστοιχο τμήμα του εγκεφάλου ενεργό και υγιές.
Συμμετοχή σε Tweeting and chatrooms. Τι κάνει;
Μεγεθύνει τη περιφερειακή εγρήγορση, ανεβάζει την αυτοεκτίμηση, και προστατεύει τον υποθάλαμο. Όταν συμμετέχουμε εικονικά μέσω chatrooms, tweets ή instant messaging, για να διατηρήσουμε τις φιλικές μας επαφές, αισθανόμαστε συνδεδεμένοι, οπότε και αυξάνεται η αυτοεκτίμηση μας. Αυτή η αύξηση της αυτοεκτίμησης, προστατεύει το μέρος του υποθαλάμου, που μας επιτρέπει τη μάθηση και την ανάκληση πληροφοριών. Όμως, μετά από κάποιο σημείο, η έννοια του ελέγχου και της αυτοεκτίμησης που αποκτώνται μέσω εικονικών σχέσεων, καταρρέει. «Πρώτα απ`όλα, οι διαδικτυακές σχέσεις μπορεί να δείχνουν προσωπικές αλλά δεν είναι. Οι άνθρωποι σε αποκόβουν ξαφνικά.
Επίσης, οι εγκέφαλοι μας δεν είναι σχεδιασμένοι ώστε να διατηρούν μακροχρόνιες σχέσεις μέσω των κομπιούτερ», λέει ο Dr.Small. Το μυστικό στο να διατηρηθούν τόσο οι πραγματικές σχέσεις όσο και η αυτοεκτίμησή μας, είναι η ισορροπία. «Μη χρησιμοποιείτε τις εικονικές σχέσεις σαν υποκατάστατο των πραγματικών. Διατηρήστε ισορροπία, δημιουργώντας πραγματικές ανθρώπινες σχέσεις ίσης χρονικής διάρκειας με αυτές του διαδικτύου. Αυτό είναι το μυστικό".
The Independent
Η επίδραση του διαδικτύου στον εγκέφαλό μας
1«Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς»
