2
από Φιλούμενος
2) Η πραγματική πολεμική τέχνη των αρχαίων Ελλήνων (το πάμμαχον) ήταν αναμφίβολα και αδιάσειστα συνδεδεμένο με τη λατρεία του Δωδεκαθέου. Το γεγονός ότι τα ανάγλυφα του Παρθενώνα και αυτά του ναού του Απόλλωνος των Βασσών (αμφότερα στο Βρετανικό Μουσείο σήμερα) παριστάνουν σκηνές «παγκρατίου», αποδεικνύει κάλλιστα αυτό τον ισχυρισμό. Είναι εξ’ άλλου εμφανές. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν πολεμιστές. Δεν είναι τυχαίο που η πολεμική τους τέχνη συνδεόταν με τους θεούς τους. Προσέξτε και πάλι την πάνοπλη εμφάνιση της Αθηνάς, μια θεά που συνδυάζει την πολεμική αρετή με τη σοφία. Είναι σκόπιμο να αναφέρουμε ότι όλα τα αγωνίσματα πάλης, πυγμαχίας, και παγκρατίου γίνονταν σε αγώνες προς τιμή των θεών (Ολύμπια, Νέμεα, Ίσθμια) και ότι όλα τα κλασσικά αγωνίσματα εν γένει (στίβος, δίσκος, ακόντιο) είναι παράγωγα πολεμικής προετοιμασίας. Η σχέση θεών-πολεμιστών φαίνεται σε όλους τους μύθους, καθώς και στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια.
3) Η κύρια συνεισφορά του Μεγάλου Αλεξάνδρου μπορεί να συνοψισθεί σε μία πρόταση: κατεδάφισε με το έτσι θέλω το φράγμα μεταξύ των λαών, και ανάγκασε τους πολίτες διαφόρων κρατών να μιλήσουν κατά πρόσωπο. Οι Πέρσες άρχισαν να τα βρίσκουν με τους Έλληνες, οι Ινδοί να μιλούν στους Ετρούσκους, οι Πάρθοι με τους Αιγυπτίους. Με τον απόηχο της Ελληνιστικής εποχής και της έναρξη της Ρωμαϊκής κυριαρχίας θεσπίζεται και ο Δρόμος του Μεταξιού, μέσω του οποίου διακινούνται προϊόντα από το Luoyang της Κίνας μέχρι την μακρινή Αγγλία και αντιστρόφως. Έλληνες ναυτικοί τότε πλέανε από την Ερυθρά Θάλασσα μέσω της Ινδονησίας μέχρι την παραλιακή Καντόνα! Ο Μεγαλέξανδρος ήταν το Ιντερνέτ της εποχής του.
Κανένας λαός δεν έμεινε ανεπηρέαστος από τις φοβερές ζυμώσεις και αλληλεπιδράσεις της Ελληνιστικής εποχής. Ούτε καν οι ίδιοι οι Έλληνες. Μαζί με τις άλλες πολιτιστικές ανταλλαγές, έγινε τρομερή διασπορά θρησκευτικών και πνευματικών πεποιθήσεων. Οι Έλληνες γοητεύτηκαν από το μυστικισμό και τις βιοενεργειακές ασκήσεις των Ινδών. Παράδειγμα ο ίδιος ο Αλέξανδρος και η σχέση του με τον Ινδό γυμνοσοφιστή guru Κάλανο. Πολλοί Έλληνες γίνανε Βουδιστές, και ακριβώς εδώ έγκειται η κεντρική γραμμή αυτού του άρθρου.
Ο πρώτος Έλληνας Βουδιστής ήταν κάποιος μονάχος που πήρε το Ινδικό όνομα Yossa Dhammarakhita το 240 π.Χ. Εκατό χρόνια αργότερα, επί βασιλείας του Μενάνδρου, τα κείμενα μιλούν για 10,000 Έλληνες μοναχούς και αμέτρητους λαϊκούς. Το 150 π.Χ. το βασίλειο του Μενάνδρου κάλυπτε το νότιο Αφγανιστάν και όλο το Punjab μέχρι τον Γάγγη, συμπεριλαμβανομένης και της ερήμου του Rajastan. Ο Μένανδρος, πιστός Βουδιστής, γέμισε την Ινδία με Βουδιστικά μνημεία. Όταν πέθανε, ανακηρύχτηκε άγιος του Βουδισμού και οι στάχτες του θεωρήθηκαν ιερά κειμήλια.
Τα τελευταία Ελληνιστικά βασίλεια της Βακτριανής σβήσανε το 30 π.Χ., όχι όμως και η Ιντερνετική επίδραση του Αλεξάνδρου. Έτσι το 40 μ.Χ. ο Σκύθης βασιλιάς Kanishka γίνεται ο επόμενος Dharmaraja μετά από τον Ασόκα και τον Μένανδρο, προστατεύοντας και διαδίδοντας το Βουδισμό. Επίσης τον 1ο μ.Χ. αιώνα, ο Έλληνας Απολλώνιος ο Τυανέας, ταξίδεψε στην Ινδία όπου μαθήτευσε στα μυστικά της Ταντρικής γιόγκα.
Η Ιντερνετική επίδραση του Αλεξάνδρου συνέχισε για σχεδόν χίλια χρόνια. Έτσι το 166 μ.Χ. φθάνει στην Κίνα πρέσβης από το Ρωμαίο αυτοκράτορα Marcus Aurelius Antoninus. Και όταν άρχισε το 353 μ.Χ. το μεγάλο κυνήγι εναντίον των παγανιστικών θρησκειών από την υπό Ρωμαίους κατακτητές επιβαλλόμενη Χριστιανική Ορθοδοξία, οι πιο διαδομένες θρησκείες στην Ελλάδα ήταν, μετά το Δωδεκάθεο φυσικά, η λατρεία του Περσικού θεού Μίθρα και της Αιγύπτιας Ίσιδος.
Αν υπήρξαν Ανατολικές επιρροές στη Δύση, άλλο τόσο υπήρξαν Ελληνικές επιρροές στην Ανατολή. Ο ίδιος ο Βουδισμός Μαχαγιάνα είναι αποτέλεσμα της Ινδο-ελληνικής επαφής. Και δεν πρέπει να παραβλέπουμε τη σπoυδαιότητα της Περσίας σαν μεσάζων μεταξύ των δύο πόλων. Για παράδειγμα, όταν τον 7ο μ.Χ. αιώνα ο Βουδιστής βασιλιάς του Θιβέτ Srongtsan Gampo κάλεσε σε “μονομαχία” ιατρούς από όλο το κόσμο, νικητής ήταν ο Πέρσης ιατρός Γαληνός, που ασκούσε Ελληνική ιατρική (και ήταν, προφανώς, Έλλην της Περσίας). Η Περσική επιρροή ήταν σημαντικότατη μεταξύ του 1ου και του 7ου μ.Χ. αιώνα. Όταν ο κατακτητής-λατινόφωνος αυτοκράτορας Justinian έκλεισε το 529 οριστικά την Ακαδημία του Πλάτωνος, οι 7 σοφοί των Αθηνών κατέφυγαν στην αυλή του Πέρση βασιλιά Χοσρόη. Σε προγενέστερο άρθρο μου, έχω δώσει ενδείξεις ότι η Θιβετανική θρησκεία Μπον, που τόσο επηρέασε με τη σειρά της το Θιβετανικό Βουδισμό, πιθανότατα να είχε Περσικές ρίζες.[1]
Μια άλλη Περσική θρησκεία, ο Μανιχαιϊσμός, είναι σημαντική για τους σκοπούς αυτού του άρθρου. Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι επηρέασε σε βάθος (αφού πρώτα απορρόφησε στοιχεία απ’ αυτόν) το Βουδισμό Μαχαγιάνα και συντέλεσε στη δημιουργία της μεθόδου της Αιφνίδιας Φώτισης, που λέγεται στα Ινδικά dhyana, στα Κινέζικα Ch’an, στα Θιβετανικά dzogchen, στα Ιαπωνικά Zen, και είναι παιδί του Bodhidharma. Θα μακρηγορήσουμε αν εξετάσουμε θεολογικά το πως και γιατί. Φθάνει να πούμε ότι ο Μανιχαιϊσμός συνένωνε το Γνωστικό Χριστιανισμό με το Ζωροαστρισμό και το Βουδισμό, ότι είχε τρομερή και ξαφνική απήχηση, και ότι διεδόθη ραγδαία παγκοσμίως. Στη Δύση, λόγου χάρη, δημιούργησε τις αιρέσεις των Καθαρών και των Βογομίλων που τόσο πάλεψαν οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες να εξαλείψουν.
4) Από την αρχή της ιστορίας του, ο Βουδισμός ήταν συνδεδεμένος με τις πολεμικές τέχνες. Η κάστα των Πολεμιστών της Ινδίας, οι ksatriya, είχε δικές της πολεμικές τέχνες, το kalari payat και το vajramushti. Ο ίδιος ο Σακυαμούνι Βούδας ήταν πρίγκιπας της κάστας των ksatriya, και μαθήτευσε στις πολεμικές τέχνες από μικρός. Η τέχνη του vajramushti (σημαίνει “γροθιά του κεραυνού”) ήταν προνόμιο της αριστοκρατίας των ksatriya, ενώ το kalari payat διδασκόταν ανοιχτά σε όλους τους πολεμιστές.
Όλες οι πολεμικές τέχνες στο υψηλότερο επίπεδο τους χαρακτηρίζονται από αναπνευστικές και κινησιολογικές ιδιαιτερότητες που έχουν απώτερο σκοπό τη διακίνηση της βιοενέργειας. Έτσι, οι Ταοϊστικές πολεμικές τέχνες χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένη αναπνοή και κίνηση, ενώ το kalari payat για παράδειγμα χρησιμοποιεί άλλη. Το δε vajramushti κάποια άλλη.
Φθάνουν λοιπόν οι Έλληνες στην Ινδία. Οι Ινδοί τους σέβονται και για τον πολιτισμό και για τη μαχητικότητα τους. Απόδειξη ότι από όλους τους λευκούς, μόνο οι Έλληνες θεωρούνται “άνθρωποι” από τους Βραχμάνους Ινδουιστές, οι οποίοι και κατατάσσουν τους Javanas στην κάστα των Πολεμιστών Ksatriya. Γνωρίζουμε ότι οι ζυμώσεις μεταξύ της Ελληνικής θρησκείας-φιλοσοφίας και του Βουδισμού απέδωσαν την Ελληνοβουδιστική τέχνη της Γανδαρίδας και το Βουδισμό Μαχαγιάνα. Είπαμε επίσης ότι το πάμμαχον ανέκαθεν συσχετιζόταν με τη λατρεία του Δωδεκαθέου. Και φθάνουμε στο εξής τολμηρό συμπέρασμα:
Μια από τις βασικότερες μεταβολές που επέβαλλε ο Βουδισμός στις αναπνευστικές-βιοενεργειακές ασκήσεις της Ινδουιστικής γιόγκα ήταν η μεταφορά της έμφασης από το σταδιακό άνοιγμα των 72 τσάκρα της ανθρώπινης υπόστασης στην αποκλειστική ενασχόληση με τα 7 βασικά και τα κεντρικά ενεργειακά κανάλια. Το πάμμαχον, λόγο της κινησιολογίας του, επιβαλλόμενης από την πανοπλία της κλασσικής Ελλάδας, ταίριαξε απόλυτα με τις ενεργειακές απαιτήσεις των αναπνευστικών ασκήσεων του Βουδισμού της εποχής. (Όταν φορά κανείς βαριά πανοπλία, το κέντρο βάρος του μεταφέρεται ψηλά, και αυτό επιβάλλει συγκεκριμένο είδος κίνησης και συγκεκριμένο είδος κοιλιακής αναπνοής από τη φύση των πραγμάτων. Μια πολεμική τέχνη, για να είναι μάχιμη, χρησιμοποιεί το ίδιο είδος της κίνησης είτε είναι ένοπλος ο μαχητής είτε όχι.) Έτσι, η τεχνική του πανμάχου υιοθετήθηκε από τους αριστοκράτες της κάστας των Ksatriya που ήταν Βουδιστές, οι οποίοι ασκούσαν παράλληλα και την τέχνη του vajramushti (και αυτό το λέω γιατί το vajramushti έχει μείνει στην ιστορία σαν καθαρά Βουδιστική πολεμική τέχνη). Συν το χρόνο, λόγο της φύσης του Ανθρώπου, που θέλει πάντοτε να χωρίζεται σε αντίπαλες ομάδες, έγινε και η διαχώριση: το kalari payat ταίριαξε περισσότερο με τις ενεργειακές-αναπνευστικές απαιτήσεις της Ινδουιστικής γιόγκα, και οι Ksatriya που το ασκούσαν ήταν αποκλειστικά οι Ινδουιστές. Αντιθέτως, μαζί με την Ελληνική γλυπτική και τη φιλοσοφία, οι Βουδιστές αφομοίωσαν και το πάμμαχον, που έγινε ένα και αδιαχώρητο με το δικό τους vajramushti. Συνοψίζοντας, το πάμμαχον πέρασε σε Βουδιστικούς κύκλους όχι επειδή “δώσανε τα φώτα οι Έλληνες,” αλλά επειδή οι Έλληνες της περιοχής γίνανε Βουδιστές.
5) Και έτσι φθάνουμε, εν μέσω φοβερών ζυμώσεων, πολέμων, και πολιτιστικών αλληλεπιδράσεων, στον 5ο μ.Χ. αιώνα και την περίπτωση του Bodhidharma. Από τον 1ο μ.Χ. αιώνα, έχουν εν το μεταξύ διαδοθεί διάφορα δόγματα του Βουδισμού στην Κίνα, και ο Βουδισμός είναι καλά εδραιωμένος σε όλη την επικράτεια της χώρας αυτής, παρά τις αντιδράσεις των ιερέων του εγχωρίου Ταοϊσμού. Ο Bodhidharma παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες:
Δεν είναι Ινδός, αλλά Πέρσης και γαλανομάτης. Γνωρίζουμε ότι το επίθετο του ήταν Sardili και ότι ήταν πρίγκιπας της μικρής φυλής των Kancipura στη νότια Ινδία. Η θέση μου είναι ότι αυτή η βασιλική οικογένεια ήταν γόνοι έκπτωτων Περσών που είχαν στο παρελθόν εκδιωχθεί από την Περσία για τα Μανιχαιϊστικά πιστεύω τους. (Μετά την εκτέλεση του Μανιχαίου το 274 μ.Χ. ο Μανιχαιϊσμός κυνηγήθηκε στην Περσία από την επίσημη κρατική θρησκεία του Ζωροαστρισμού). Η εποχή που έζησε ο Bodhidharma χαρακτηριζόταν από συνεχούς πολέμους, μια και οι Ούννοι είχαν εισχωρήσει στην Ινδία και λεηλατούσαν παντού. Έτσι, από μικρός ο Bodhidharma μαθήτευσε στις πολεμικές τέχνες. Στη συνέχεια διάφοροι ιστορικοί έχουν γράψει: “στο μέσον του πολέμου και της στρατηγικής βρήκε τη διδασκαλία του Βούδα.” Η θέση μου είναι ότι προσχώρησε στο Βουδισμό ακριβώς γιατί η πολεμική τέχνη που διδάχτηκε από τον άγνωστο δάσκαλο του ήταν αυτός ο συνδυασμός του vajramushti και του πανμάχου που προανέφερα. Ο καθεαυτού δάσκαλος του τού Βουδισμού δεν είχε σχέση με τις πολεμικές τέχνες ούτε με το δόγμα Ch’an. Λεγόταν Prajnatara και ήταν δάσκαλος του δόγματος Sarvastivada, μια από τις πρώτες Μαχαγιάνα σχολές. Η θέση μου είναι ότι το δόγμα Ch’an (dhyana, Zen) και ο συνδυασμός του με τις πολεμικές τέχνες ήταν καθαρή επινόηση του Bodhidharma, στηριζόμενος στο Μανιχαιϊστικό παρελθόν της οικογένειας του και στη μαθητεία του στο vajramushti/πάμμαχον. Όταν μετέβη στο ναό Σαολίν της Κίνας και έφθασε στη κορυφή της δύναμης του, θέσπισε και καθιέρωσε το σύστημα αυτό της Αιφνίδιας Φώτισης. Η θέση μου είναι ότι δεν υπάρχουν προγενέστεροι “Πατριάρχες του Ζεν”, αλλά ότι επινοήθηκαν για λόγους κύρους από τους οπαδούς του μετά το θάνατο του Bodhidharma. Έτσι, όπως και να το κάνουμε, το Ζεν είναι άμεσο αποτέλεσμα της Ιντερνετικής επίδρασης του Αλεξάνδρου.
Ζητώ συγγνώμη αν μακρηγόρησα, αλλά είναι απαραίτητος ο κάθε κρίκος στην αλυσίδα της λογικής για να βαδίσει κανείς βάση των ιστορικών και αρχαιολογικών τεκμηρίων. Μόνο αυτή η λογική εξηγεί γιατί τα ανάγλυφα του Παρθενώνα δείχνουν μια τέχνη που τόσο μοιάζει με το καράτε (το καράτε έχει Βουδιστική προέλευση), ή γιατί σε Ρωμαϊκή λάμπα του 30 μ.Χ. βρίσκουμε αναπαράσταση της γνωστής γροθιάς του καράτε (Φιγούρα).[2]
Γι’ αυτούς που εμμένουν στην ιδέα των “διαφωτιστών Ελλήνων” και των “φουκαράδων Ινδών και Κινέζων”, υπάρχουν ανάγλυφες παραστάσεις Κινέζικων Ταοϊστικών πολεμικών τεχνών από το 250 π.Χ. (ενώ υπάρχουν έγγραφες από το 480 π.Χ.). Αν κάποιοι επιμένουν ακόμη ότι στα 77 χρόνια που μεσολάβησαν από το 327 π.Χ. που μπούκαρε ο Αλέξανδρος στην Ινδία μέχρι το 250 π.Χ. (εν μέσω αλλόφυλων επιδρομών, επεκτατικών πολέμων, εμφυλίων σπαραγμών, ξενοφοβίας και αναρχίας), κατάφεραν οι Έλληνες να “εκπολιτίσουν” τους Κινέζους (ενώ για παράδειγμα ο Ινδικός Βουδισμός χρειάστηκε 500 χρόνια να περάσει τα σύνορα της Κίνας), έ, ίσως θα ‘πρεπε να διαβάσουν και κανένα βιβλίο ιστορίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Βερέττας, Μάριος, Η Ινδία των Ελλήνων, Γεωργιάδης, Αθήνα, 1996
2. Poliakoff, Michael, Combat Sports in the Ancient World, Yale University Press, New Haven, 1987
3. Funakoshi Gichin, Karate-Do Kyohan, Kodansha, Tokyo, 1973
4. Κούτουλας, Διαμαντής, Το Βυζάντιο έναντι των Ελλήνων Εθνικών, Δίον, Θεσσ/νίκη, 1998
All photos, drawings, and written material are copyright to Kostas Dervenis, © 1995, 2004, unless otherwise specified. Unauthorized reproduction for commercial purposes is prohibited. You may download material for personal use but it may not be used in electronic or hardcopy publications without express written permission.
[1] Βλέπετε περιοδικό Ατραπός τεύχος 1ο, Μάιος 1998, εκδόσεις Aldebaran, Αθήνα
[2] Υπάρχουν και δύο εναλλακτικές εξηγήσεις, τις οποίες και απορρίπτω:
1) Η παράλληλη εξέλιξη, και 2) ότι οι Έλληνες «έκλεψαν» την τέχνη από τους Ινδούς πριν από το 600 π.Χ. Αμφιβάλλω, γιατί οι Ινδοί δεν χρησιμοποιούσαν πανοπλία στη μάχη τότε.
''...δεν είναι η πάλη ημών εναντίον εις αίμα και σάρκα, αλλ' εναντίον εις τας αρχάς, εναντίον εις τας εξουσίας, εναντίον εις τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, εναντίον εις τα πνεύματα της πονηρίας εν τοις επουρανίοις''\n
[/align]