Συνεπώς το "κατ εικόνα" πηγαίνει στην ψυχή. Δηλαδή στο θείο και αθάνατο εκείνο μέρος του ανθρώπου και όχι στο γήινο και υλικό.dominique έγραψε:Η ψυχή του ανθρώπου είναι αυτή που πλάστηκε «κατ ̉ εικόνα»,[1] Θεού, και η διαφορά από τα άλλα ζώα δεν είναι υλική. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέγει: «χρη γινώσκειν, ότι ο άνθρωπος και τοις αψύχοις κοινωνεί και της των αλόγων μετέχει ζωής και της των λογικών μετείληφε νοήσεως»[2].
Συνεπώς το σημείο της γενέσεως που λέει "7 καὶ ἔπλασεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς," μας μιλάει για το σώμα και το σημείο εκείνο της γενέσεως που λέει "ἐνεφύσησεν εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς, καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχὴν ζῶσαν" μας μιλάει για την ψυχή.
Ως εδώ καλά
Τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος λοιπόν έπλασαν τον άνθρωπο κατ εικόνα δηλαδή ως πνευματικό ον. Ας δούμε και το καθ ομοίωση :dominique έγραψε: Σχολιάζοντας ο Μ. Βασίλειος το χωρίο «είπεν ο Θεός· ποιήσωμεν άνθρωπον κατ’ εικόνα[3] ημετέραν και καθ ̉ ομοίωσιν», λέγει: «ημείς μεν γαρ εσμέν η ψυχή κι ο νους, καθ̉ ον κατ ̉ εικόνα του κτίσαντος γεγενήμεθα»[4]. Ο Θεός εμφυσά στον άνθρωπο την πνοή Του και αυτομάτως τον ζωοποιεί, δηλαδή εμφυτεύεται στον άνθρωπο η ψυχή και του μεταλαμπαδεύει την πνευματική «φύση»[5], που αυτό είναι το «κατ ̉ εικόνα». Ας μείνουμε όμως στο ότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατ ̉ εικόνα.
Εδώ μας λέει ο Ιωάννης Δαμασκηνός ότι το καθ ομοίωσης δηλώνει την δυνατότητα του ανθρώπου να μπορεί να ομοιάζει με τον Θεό ως προς την αρετή . Κι εδώ ασφαλώς μιλάει ξεκάθαρα για μη σωματική ομοίωση όπως και στο καθ εικόνα.dominique έγραψε: Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέγει στην περί ανθρώπου διδασκαλία «εκ γης μεν το σώμα διαπλάσας, ψυχήν δε λογικήν και νοεράν δια του οικείου εμφυσήματος δους αυτώ, όπερ δη θείαν εικόνα φαμέν˙ το μεν γάρ «κατ ̉ εικόνα» το νοερόν δηλοί και αυτεξούσιον, το δε «καθ ̉ ομοίωσις την της αρετής κατά το δυνατόν ομοίωσιν[6]».
Προφανώς εννοεί παραπάνω ότι ο άνθρωπος έχει το λογικό (τη νοερά και λογική φύση) μέρος, το οποίο δεν μπορεί να συγκριθεί με το λογικό των ζώων.dominique έγραψε: Ο Μέγας Αθανάσιος λέγει: «το δε εμφύσημα εκείνο, ψυχήν εδημιούργησεν εν τω ανθρώπω, λογικήν και νοεράν»[7], ενώ ο Ωριγένης αναφέρει «ότι δε το κατ ̉ εικόνα αι πράξεις χαρακτηρίζουσι, και ουχί η του σώματος μορφή»[8], και συμπληρώνει «τον αυτόν τρόπον ου του πρώτου μόνο γέγονε κατ ̉ εικόνα, αλλά παντός ανθρώπου˙ το γαρ ποιήσωμεν άνθρωπον κατ ̉ εικόνα, και καθ ̉ ομοίωσιν ημετέραν, φθάνει επί πάντας ανθρώπους»[9].
Ο Επιφάνιος Κύπρου λέγει «που δε εστιν η που πεπλήρωται το κατ ̉ εικόνα αυτώ μόνω έγνωσται τω Θεώ κατά χάριν τω ανθρώπω δωρησαμένω το κατ ̉ εικόνα»[10]. Έτσι η ανθρώπινη ψυχή βρίσκεται στην πιο στενή σχέση με το θείο αρχέτυπο, τόσο ώστε φτάνει να αντιπροσωπεύεται με το «κατ ̉ εικόνα».
Η ιδιαιτερότητα του ανθρώπου, λόγω της πνευματικής του σχέσης με το Δημιουργό του, της ασύγκριτης θέσης του στη Δημιουργία και της απαράμιλλης αξίας του σ ̉ αυτήν, στηρίζεται στο «κατ ̉ εικόνα» Θεού, η οποία αντιδιαστέλλει ουσιωδώς τον άνθρωπο από τα άλλα κτίσματα.
Δηλαδή έχουμε νοερά και λογική φύση. Εκείνο που οι αρχαίοι έλεγαν "θείο μέρος" του ανθρώπου (γιατί έχουμε και το ζωώδες).dominique έγραψε: Η έκφραση αυτή, συμπυκνώνει μία βασική για την χριστιανική πιστή θεολογική αλήθεια, πάνω στην οποία θεμελιώνεται η Ορθόδοξος περί του ανθρώπου δογματική διδασκαλία της Αγίας Γραφής και οικοδομείται γενικά η ανθρωπολογία του Χριστιανισμού.
Το «κατ ̉ εικόνα» αναφέρεται στο πρότυπο σύμφωνα με το οποίο δημιουργήθηκε ο άνθρωπος. Το πρότυπο είναι η εικόνα του Θεού, και κυρίως είναι ο Υιός, ως το πρωτότυπο της εικόνας του ανθρώπου, είναι ουσιαστικά ο Τριαδικός Θεός[17].
Το «κατ ̉ εικόνα Θεού» προσδιορίζουν, σύμφωνα με την πατερική θεολογία, ορισμένα ιδιάζοντα γνωρίσματα, τα οποία έχουν σχέση με την πνευματική όσο και με την υλική σφαίρα του όλου ανθρώπου. Τα γνωρίσματα αυτά είναι πνευματικής και ηθικής φύσεως και συνδέονται με τη δημιουργία του ανθρώπου ως πνευματικού όντος και τη στενή εσωτερική σχέση και συγγένειά του με το Θεό, αλλά και υλικής φύσεως τα οποία τον ξεχωρίζουν από τα λοιπά θεία κτίσματα.
Οι ερμηνευτές πατέρες και εκκλησιαστικοί συγγραφείς διακρίνουν είτε τη νοερά και λογική φύση του ανθρώπου (νοητική ικανότητα, γνωστική δύναμη) ως πνευματικό γνώρισμα της οντότητάς του[18], είτε το αυτεξούσιο και την ελευθερία της βουλήσεώς του, ως ηθικό γνώρισμα του προσώπου[19] του και το πρότυπό της άπειρης λογικότητας του Θεού και της απόλυτης ελευθερίας[20]. Το κυρίαρχο στον άνθρωπο είναι η ψυχή και κυρίως οι νοητικές, βουλητικές και θυμικές[21] του δυνάμεις με τις οποίες είναι προικισμένος ιδιαίτερα από το δημιουργό Θεό.
Δηλαδή δεν πρέπει να αφήνουμε να επικρατήσει το ζωώδες μέρος πάνω στο νοερό και λογικό.dominique έγραψε: Επομένως, η πάνω στον κόσμο κυριαρχία, στην οποία συνίσταται το «κατ ̉ εικόνα», και η λογική, κυρίως, φύση του ανθρώπου σχετίζονται το ένα με το άλλο ως αίτιο προς αποτέλεσμα. Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο «κατ ̉ εικόνα αυτού και ομοίωσιν», «για να εξουσιάζει όλη την ορατή φύση και τα πάθη, που γεννιούνται μέσα στον ίδιο τον εαυτό του˙ να είναι κύριος, και όχι δούλος. Εάν, όμως, προδίδοντας την αρχή αυτή, εξουσιάζεται μάλλον, παρά εξουσιάζει, τότε χάνει και την ύπαρξή του ως άνθρωπος, και μετατοπίζει τον εαυτό του στην κατηγορία των αλόγων»[22].
Θα συμφωνούσα με αυτούς τους πατέρες καθώς εμείς οι άνθρωποι διαθέτουμε την δυνατότητα και μπορούμε να ενωθούμε με εκείνο το αιώνιο και αθάνατο πρότυπο σύμφωνα με το οποίο δημιουργηθήκαμε και να επιτύχουμε την αθανασία μας.dominique έγραψε: Παρατηρούμε, έτσι, μία κλιμακωτή αναλογικά ιεράρχηση, βασισμένη στο «κατ ̉ εικόνα». Όπως ο όλος άνθρωπος κυριαρχεί πάνω στην έξω φύση, έτσι και η ψυχή (το αυτεξούσιο) του ανθρώπου θα πρέπει να κυριαρχεί πάνω στο σώμα του˙ στη συνέχεια, το λογικό μέρος (η αθωότητα, η ακακία, αγαθότητα, η απάθεια, το κοινωνικό) της ψυχής θα πρέπει να κυριαρχεί πάνω στο άλογο (τα πάθη), και τέλος, η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος θα πρέπει να κυριαρχεί πάνω σε όλη την ψυχή. «Δεν είπε απλώς, όσοι ζουν με το Πνεύμα του Θεού, αλλ ̉ όσοι Πνεύματι Θεού άγονται, δείχνοντας ότι, όπως ο κυβερνήτης του πλοίου και ο ηνίοχος[23] των ίππων, έτσι και το Πνεύμα θέλει να είναι κυρίαρχό της ζωής μας. Και όχι μόνο το σώμα, αλλά και αυτή την ψυχή υποβάλλει σε τέτοιες καθοδηγήσεις. Γιατί ο Θεός ούτε εκείνη θέλει να είναι αυθέντης, αλλά και εκείνης την εξουσία έθεσε κάτω από την δύναμη του Πνεύματος»[24]
Επίσης οι Πατέρες διακρίνουν τα χαρίσματα της κοινωνικότητας, της δημιουργικότητας και της κυριαρχικότητας[25] του ανθρώπου, τα οποία υποδηλώνονται από τις συναφείς βιβλικές εκφράσεις «άρσεν και θήλυ»[26] «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε»[27], «κατακυριεύσατε» και «άρχετε»[28].
Κατά τους πατέρες η «εικών» βρίσκεται μέσα στην ψυχή του ανθρώπου[29] «μυστικά», ασυνείδητα, από την στιγμή της συλλήψεώς του˙ υπάρχει, πριν το Εγώ την αντιληφθεί και αρχίσει να την επεξεργάζεται λογικά. Όταν ο άνθρωπος αποκτά συνείδηση αυτής της εικόνας μέσα του, λέμε ότι η θεία πραγματικότητα εισέρχεται σ ̉ αυτόν (φωτισμός), έστω και αν «εν δυνάμει» προϋπήρχε μέσα του.
Ορισμένοι πατέρες αναζητούν το «κατ ̉ εικόνα» στη «σοφία»[30], στο «αγαθόν», στην «ευποιΐα» του ανθρώπου καθώς και στην αθανασία[31] της ψυχής.
dominique έγραψε: Ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατ ̉ εικόνα Θεού. Αυτό βέβαια το κατ ̉ εικόνα δεν αναφέρεται στο σώμα, αλλά κυρίως και πρωτίστως στην ψυχή. Στον άνθρωπο το κατ’ εικόνα είναι το κύριο και φυσικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της ψυχής, μη υποκείμενον ουδ᾿ επ᾿ ελάχιστον εις απώλειαν, αλλά μεταδιδόμενον από των πρωτοπλάστων εις πάντας τους απογόνους αυτών. Το κατ᾿ εικόνα είναι ο αναφαίρετος θησαυρός, ο υπό του δημιουργού κληροδοτηθείς εις τους πρωτόπλαστους, «ίνα μεταβιβασθή υπ᾿ αυτού εις τους απογόνους του, δικαίους και αμαρτωλούς»
Αποσπάσματα απο το Η ψυχή του ανθρώπου δημιουργία του Αγίου Πνεύματος
[*]http://ierosnaosagandreou.blogspot.com/ ... st_10.html
