Ευρωπαϊκή ενοποίηση, νεολειτουργισμός, ΜΚΟ και "ομάδες συμφερόντων" (lobbies)

1
Τι αντιπροσωπεύει αυτός ο νέος όρος "Νεολειτουργισμός"; Ποιος πρόκειται να είναι ο ρόλος των λεγόμενων ομάδων συμφερόντων στη μελλοντική ζωή της Ε.Ε. ; Γίνεται μία "ομάδα συμφερόντων" να επηρεάσει την πολιτική σκηνή ενός τόπου ή ακόμα και ολόκληρης της Ε.Ε. ; Μπορούν διάφορες ομάδες πίεσης να επηρεάσουν έμμεσα την ζωή μας ; Σε αυτό το θέμα θα συζητήσουμε τον ρόλο των lobbies και την έννοια του Νεολειτουργισμού. Στόχος είναι να δούμε πως σχετίζεται η Ευρωπαϊκή ενοποίηση - ολοκλήρωση με τις ΜΚΟ και τις διάφορες ομάδες συμφερόντων γνωστές ως Lobbies...


Ας εξετάσουμε σχετικό άρθρο :

Ο ρόλος των ομάδων πίεσης-συμφερόντων (lobbies)

Σε όλες τις κοινωνίες υπάρχει η τάση ή η ανάγκη συγκρότησης ομάδων στη βάση κοινών πολιτικών, οικονομικών, ιδεολογικών, συντεχνιακών, πατρογονικών, συναισθηματικών συμφερόντων. Ως ομάδα πίεσης δύναται να οριστεί οποιαδήποτε ομάδα που αποσκοπεί στην επίτευξη ευνοϊκών αποφάσεων προς τους στόχους που έχει θέσει.

Η συγκεκριμένη έννοια στο πεδίο της πολιτικής επιστήμης-ανάλυσης περιλαμβάνει εκείνες τις ομάδες που επιζητούν οργανωμένα να προωθήσουν τα συμφέροντά τους με πολιτικά μέσα . Η διαφοροποίηση λοιπόν των ομάδων αυτών έγκειται στη διαδραστική σχέση που βρίσκονται με τους κρατικούς θεσμούς και τα κόμματα που δραστηριοποιούνται για την κατάκτηση και άσκηση της εξουσίας .

Οι ομάδες συμφερόντων δρουν ορθολογικά, εκπροσωπούν οργανωμένα συμφέροντα και επιδιώκουν να δραστηριοποιηθούν στο σημείο εκείνο της πολιτικής διαδικασίας, που θα τους εξασφαλίσει μεγαλύτερη παρεμβατική ικανότητα. Η αποτελεσματικότητα της παρέμβασης εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες όπως :
• Την υφιστάμενη ιδεολογική συγγένεια με την εκάστοτε εξουσία .
• Τη στρατηγική που διαλέγει να ακολουθήσει κάθε ομάδα .
• Τους διαθέσιμους πόρους που έχει: ως πόροι προσδιορίζονται μεταξύ άλλων η περιουσιακή επιφάνεια, η άμεση πληροφόρηση που μπορεί κάθε ομάδα να αποσπάσει για το θέμα που την αφορά, η αναγνωρισιμότητα της δυναμικής κοινωνικής παρέμβασής της, η τεχνογνωσία, καθώς και η στρατηγικής σημασίας θέση που καταλαμβάνει στην κοινωνική πυραμίδα.
• Ο βαθμός ταύτισης των συμφερόντων των ομάδων πίεσης με τις κυβερνητικές προτεραιότητες.
• Ο βαθμός ταύτισης με το σύστημα μέσα στο οποίο λειτουργούν.

Στη σύγχρονη πολιτική επιστήμη οι ομάδες-συμφερόντων διακρίνονται σε :
-Εθιμικές και σωματειακές ομάδες (associational)

Η πρώτη κατηγορία αφορά σε παραδοσιακές κοινότητες (π.χ. οικογένεια) ενώ η δεύτερη αποτελεί ουσιαστικά την εξέλιξη της πρώτης στη βάση ορθολογικοποιημένων δράσεων και συμφερόντων. Η έννοια της κοινωνίας των πολιτών (civil society), εμπίπτει στην τελευταία κατηγορία . Ανάμεσα στις σωματειακές ομάδες μπορούμε να διακρίνουμε:

Α. Τις συντεχνιακές ομάδες (particularistic) με συνήθως στενό οικονομικό συμφέρον. Ο πολλαπλασιασμός και η ανάπτυξη τους απορρέει αφενός από την κρατική ρυθμιστική παρέμβαση στην αγορά και αφετέρου από την ανικανότητα μεγάλων ομοσπονδιών να διατηρήσουν το μονοπώλιο εκπροσώπησης σε μια χώρα. Οι προστατευτικές αυτές ομάδες επιδιώκουν κατά κύριο λόγο να προωθήσουν τα συμφέροντα των μελών τους ( ενώσεις επιχειρήσεων, συνδικάτων, αγροτικών οργανώσεων).

Β .Τις προαγωγικές ομάδες με μη κερδοσκοπικά κίνητρα στο πλαίσιο οικολογικών διεκδικήσεων, προώθησης δικαιωμάτων των μεταναστών, των γυναικών, ειρηνιστών κλπ.

-Οι θεσμικές ομάδες .Ο καταστατικός τους σκοπός όμως δεν είναι η προάσπιση των συμφερόντων των μελών τους. Η δυνατότητά τους να επηρεάσουν ή ακόμα και σε μερικές περιπτώσεις να υπαγορεύσουν τις πολιτικές αποφάσεις, τις καθιστά δυναμικές ομάδες συμφερόντων. Η πολυπλοκότητα των αποφάσεων, παρόλα αυτά, ευνοεί τόσο τη σύνδεση των δράσεων όσο και των συμφερόντων των παραπάνω ομάδων αναιρώντας πολλές φορές στην πράξη τη διακριτότητά τους.

Πλουραλισμός και Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση

Ο όρος «ομάδες συμφερόντων» προέρχεται από την αγγλοσαξονική πολιτική επιστήμη στο πλαίσιο μιας αντίληψης πλουραλιστικής και ορθολογιστικής . Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες αναγορεύουν ως συστατικό στοιχείο της κοινωνικής και πολιτειακής δομής τον πλουραλισμό, αναγνωρίζοντας με αυτό τον τρόπο και τη νομιμότητα των ομάδων αυτών. Η αυξανόμενη παρουσία των ομάδων στις δυτικές δημοκρατίες σηματοδοτεί τόσο την απουσία των όποιων δομικών εμποδίων στην ανάπτυξη κάθε συλλογικής έκφρασης και δράσης όσο και την ισότιμη συμμετοχή στη διαδικασία επιρροής της πολιτικής διαδικασίας .

Στα ομοσπονδιακά συστήματα η παρεμβατική ικανότητα των ομάδων πίεσης είναι σαφώς ενισχυμένη και θεσμοθετημένη . Στο πλαίσιο της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης (multi-level governance) οι αρμοδιότητες λήψης αποφάσεων εμπλέκουν στη διαδικασία αρκετούς δρώντες πέραν του έθνους-κράτους, γεγονός που συνεπάγεται σημαντική απώλεια εθνικής κυριαρχίας. Η ποικιλία φορέων που δραστηριοποιούνται και η αλληλεπίδρασή τους με τους κρατικούς δρώντες σε ένα μη ιεραρχημένο σύστημα διακυβέρνησης, όχι απλώς επιτρέπει αλλά επιβάλλει τη συμμετοχή των ομάδων-συμφερόντων ώστε να εξασφαλιστεί η ευρεία συναίνεση και η νομιμοποίηση των αποφάσεων.

Η παρουσία και η δράση τους συνεισφέρει στη πολιτική σταθερότητα, διευρύνοντας τη συμμετοχή και τον κοινωνικό έλεγχο, ενισχύοντας εν τέλει και την ίδια τη δημοκρατική διαδικασία. Τόσο η συμμετοχή όσο και ο κοινωνικός έλεγχος προϋποθέτουν τη γνώση και την πληροφόρηση από επαρκώς ενημερωμένες ομάδες, ανοιχτές στην κοινωνία των πολιτών για μια ευρεία διαβούλευση.

Νεολειτουργισμός και ομάδες συμφερόντων

Η θεωρία του Νεολειτουργισμού , με κύριο εκπρόσωπό της τον Ernest Haas, προτάσσει μια έμμεση στρατηγική για το ξεπέρασμα του έθνους –κράτους . Σύμφωνα με τη θεωρία του Νεολειτουργισμού, οι ομάδες-συμφερόντων κατέχουν σημαντική θέση στη πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Η εντατικοποίηση της συνεργασίας σε τομείς χαμηλής πολιτικής (low politics) ενδέχεται να αποδυναμώσει την εθνική κυριαρχία και να δημιουργήσει τους όρους για στενότερη συνεργασία σε τομείς υψηλής πολιτικής (high politics). Οι ομάδες συμφερόντων διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαλεκτική αυτή μετατόπιση των αρμοδιοτήτων προς ένα υπερεθνικό κέντρο. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεφυρώνοντας το χάσμα που υπάρχει μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμών και των ευρωπαίων πολιτών, συνεισφέρουν στη μετατόπιση της αφοσίωσης από το εθνικό στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Η μετατόπιση αυτή επιφέρει διαδραστικά και τη μετατόπιση των διαπραγματεύσεων, μετατρέποντας σε εθνικό θέμα στις Βρυξέλλες αυτό που σε μια χώρα θεωρούνταν ιδιωτικό ή συντεχνιακό .

Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, ο Νεολειτουργισμός επανήλθε δυναμικά στο προσκήνιο. Σημαντικός κρίνεται ο ρόλος των επιχειρηματικών ομάδων τόσο στη σύναψη της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης, όσο και της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μιας και μέσα από τη διαδικασία της οικονομικής ολοκλήρωσης πρωτοστάτησαν στη μετατόπιση της «νομιμοφροσύνης» προς το ευρωπαϊκό κέντρο, πιέζοντας τις εθνικές κυβερνήσεις να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για την επίσπευση της ενιαίας αγοράς. Όπως υπογραμμίζει ο B. Rosamond, η πολιτική για τους νεολειτουργιστές συνδέεται με τη δραστηριότητα των ομάδων συμφερόντων σε ένα πλουραλιστικό περιβάλλον . Οι Lindberg και Scheingold παρατηρούσαν από την άλλη ότι «στις μακροχρόνιες διαδικασίες για την παραγωγή της νομοθεσίας οι κοινοτικοί θεσμοί αλληλεπιδρούν με τις εθνικές ηγεσίες, ομάδες συμφερόντων και άλλους σχετικούς δρώντες, γεγονός που ίσως συνιστά και τον πυλώνα του νεολειτουργισμού .

Αίτια ανάδυσης της επιρροής των ομάδων συμφερόντων στην Ε.Ε.

Έχει καταστεί σαφές ότι η νομιμοποίηση του ενοποιητικού εγχειρήματος αλλά και η περαιτέρω δυνατότητα εμβάθυνσης καθίσταται ευνοϊκή σε περιόδους με θετική οικονομική συγκυρία για την Ε.Ε. . Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δεκαετία οικονομικής ύφεσης 1974-1984, απόρροια τόσο της ενεργειακής πετρελαϊκής κρίσης όσο και της διαμάχης των Κρατών-μελών για τους πόρους, που οδήγησε σε περισσότερο διακυβερνητικές μεθόδους διακυβέρνησης .

Από την άλλη πλευρά, η επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (Ε.Ε.Π) και τα μέτρα εγκαθίδρυσης της ενιαίας αγοράς συνέπεσαν στο μεγαλύτερο μέρος της με μια περίοδο οικονομικής ανάπτυξης ( 1985-1990) . Η Ε.Ε.Π. υπήρξε συνέπεια των πιέσεων σημαντικών τμημάτων της ευρωπαϊκής οικονομίας που επιθυμούσαν την προσαρμογή του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Συστήματος στις νέες συνθήκες διεθνούς κατανομής δραστηριοτήτων. Παράλληλα, οι κανόνες αρνητικής ολοκλήρωσης ενδυνάμωσαν το ρόλο των πολυεθνικών επιχειρήσεων αλλά και τη δυναμική τους παρέμβαση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων . Το πιο σημαντικό σημείο αφορά στο ότι η ΕΕΠ αναβάθμισε σημαντικά τις εξουσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Κοινοβουλίου δημιουργώντας μεγαλύτερες προϋποθέσεις πρόσβασης στις ομάδες συμφερόντων των οργάνων αυτών. Ως ενισχυτική των διαδικασιών συνεργασίας και σύμφωνης γνώμης με τις οποίες θωρακίστηκε το Κοινοβούλιο, ήρθε η Συνθήκη του Μαάστριχτ θεσπίζοντας τη διαδικασία συναπόφασης. Επιπροσθέτως αυξήθηκαν σημαντικά οι πρωτοβουλιακές δυνατότητες της Επιτροπής, διευρύνοντας τα κίνητρα παρέμβασης των εκπροσώπων των κλαδικών συμφερόντων, τόσο στην Επιτροπή όσο και στο Κοινοβούλιο.

Ένας ακόμη παράγοντας που ενεργοποίησε τις ομάδες-συμφερόντων αποτελεί η ανάπτυξη τομεακών πολιτικών και η πολιτική συνοχής. Η πίεση προς τους εθνικούς αντιπροσώπους προκειμένου να υπερασπιστούν συγκεκριμένα ιδιωτικό-επαγγελματικά συμφέροντα ήταν φανερή. Οι αγρότες, ιδιαίτερα οι Γάλλοι, άσκησαν τότε έντονες πιέσεις για τη διαμόρφωση της Κ.Α.Π. αλλά και για τις ετήσιες αυξήσεις των τιμών των γεωργικών προϊόντων . Αν λοιπόν θεωρητικά στη διαδικασία ολοκλήρωσης της Ε.Ε. εμπλέκονταν μόνο elite , η ανάληψη νέων δυναμικών αρμοδιοτήτων είχε ως συνέπεια την εμπλοκή νέων οργανωμένων συμφερόντων στις διαδικασίες διαμόρφωσης πολιτικών.

Γίνεται φανερή λοιπόν η νεολειτουργική στρατηγική βάσει της οποίας οι εκπρόσωποι των κλαδικών συμφερόντων θα λειτουργούσαν ως μοχλοί πίεσης για τη μεταφορά αρμοδιοτήτων προς τους κοινοτικούς θεσμούς, συμπαρασύροντας και τους κοινοτικούς νομοθέτες (εθνικές κυβερνήσεις) και τους εκλογείς τους (κοινή γνώμη των κρατών-μελών .

Οι Ομάδες – Συμφερόντων στην Ε.Ε.

Στα σύγχρονα Συντάγματα των κρατών-μελών και στις Συνθήκες της Ε.Ε., παρατηρούμε την κατοχύρωση της λειτουργίας των ομάδων συμφερόντων, είτε ως «κοινωνικών εταίρων» είτε ως «κοινωνίας των πολιτών» . Από την άλλη υπάρχουν χιλιάδες εκπρόσωποι ιδιωτικό-επαγγελματικών συμφερόντων που διαβουλεύονται συνήθως άτυπα με τους θεσμούς της ΕΕ και επιδιώκουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία διαμόρφωσης πολιτικής. Οι ομάδες αυτές ανέρχονται περίπου σε 3.500 , ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το σύνολο των ομάδων αυτών το 50% εκπροσωπεί βιομηχανικά συμφέροντα, το 25% αγροτικά, το 20% υπηρεσίες και ένα 5% εκφράζει συνδικαλιστικά συμφέροντα και ζητήματα προστασίας καταναλωτών και περιβάλλοντος. Οι σημαντικότερες ομάδες συμφερόντων γνωστές και ως ομάδες ομπρέλα είναι: Η Ένωση Βιομηχανικών και Εργοδοτικών Συνομοσπονδιών της Ευρώπης (UNICE), η Επιτροπή των Επαγγελματιών Γεωργικών Παραγωγών (COPA), το Ευρωπαϊκό Γραφείο Ενώσεων των Καταναλωτών (BEUC), εκπροσωπώντας συνολικά οικονομικά συμφέροντα. Παράλληλα υπάρχουν και οι ομάδες που εκπροσωπούν κλαδικά, συγκεκριμένα συμφέροντα όπως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ομοσπονδιών της Χημικής Βιομηχανίας (CEFIC), αλλά και εκείνες που λειτουργούν ως «οριζόντιες ομάδες» ηγετικών επιχειρήσεων ή ως ομάδες προβληματισμού, όπως η Στρογγυλή Τράπεζα της Ευρωπαϊκής Τεχνολογίας Πληροφορικής (European Information Technology Round Table).

Παραδοσιακά, οι ομάδες συμφερόντων πηγαίνουν εκεί που βρίσκεται η εξουσία. Στην Ε.Ε. οι συνθήκες που δημιουργούν τις προϋποθέσεις επιρροής των ομάδων αυτών είναι: η άτυπη φύση της διαδικασίας διαμόρφωσης πολιτικής σε πολλά σημεία της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, η πολλαπλότητα των συμφερόντων στο επίπεδο της ΕΕ, η τεχνική φύση αρκετών πολιτικών (εξειδικευμένη γνώση τομεακών πολιτικών), η εξάρτηση υπαλλήλων της ΕΕ από ομάδες συμφερόντων . Χαρακτηριστικά, το 80% της εθνικής νομοθεσίας του μέσου όρου των Κρατών Μελών προέρχεται από κοινοτικές επιταγές, γεγονός το οποίο εμπλέκει άμεσα και τις εθνικές ομάδες συμφερόντων που παρατηρούν τη παράκαμψη σε πολλές περιπτώσεις των κυβερνήσεων, οι οποίες υφίστανται σημαντική απώλεια της εθνικής κυριαρχίας , κατά τη μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων. Ένας επιπρόσθετος λόγος είναι η καθιέρωση της πολιτικής συνοχής και της περιφερειακής πολιτικής που εντατικοποιώντας τη συνεργασία μεταξύ αρμόδιων οργάνων της ΕΕ και περιφερειακών αρχών κατέστησε προφανή και επιβεβλημένη την παρέμβαση των ομάδων-συμφερόντων προκειμένου να επηρεάσουν τις χρηματοδοτικές αρμοδιότητες της ΕΕ προς όφελός τους.

Η οργανωτική δομή των περισσότερων ευρωπαϊκών ομάδων είναι εξαιρετικά χαλαρή . Η απουσία αυστηρής οργανωτικής πειθαρχίας επηρεάζει αισθητά την αποτελεσματικότητα και τη συνοχή της δράσης τους και απορρέει από την ομφαλική σχέση με τα εθνικά κέντρα εξουσίας. Τα μέλη της ομάδας συνήθως απολαύουν μικρής ανεξαρτησίας από τα κράτη προέλευσης, ώστε η αυτονομία εκπροσώπησης να αποβαίνει αδύνατη. Από την άλλη μεριά, πολλοί μελετητές υποστηρίζουν πως η δημιουργία ισχυρότερων δομών ενέχει τον κίνδυνο μη συμμετοχής των εθνικών ομάδων στα συλλογικά ευρωπαϊκά σχήματα καθώς και της αποκλειστικής ενασχόλησης τους με ζητήματα «εθνικής πολιτικής».

Η λειτουργία των ομάδων-συμφερόντων συνίσταται σε δύο βασικούς σκοπούς: Πρώτον, επιδιώκουν να συνεισφέρουν στη διαδικασία ανταλλαγής πληροφοριών, τεχνογνωσίας και εναλλακτικών μορφών πολιτικής τόσο με τα όργανα της ΕΕ όσο και μεταξύ των μελών τους. Δεύτερον, αποσκοπούν στην ενσωμάτωση των συμφερόντων τους μέσα στις πολιτικές της ΕΕ, αξιοποιώντας ως μέσο πειθούς αυτήν ακριβώς την εξειδικευμένη γνώση τους.

Διαφοροποίηση και αποτελεσματικότητα δράσης

Η διαφορετική ικανότητα των ομάδων να επηρεάσουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων αντικατοπτρίζεται αλλά και προέρχεται από τη ίδια την ποικιλομορφία τους. Κατά καιρούς εντοπίζονται διακριτά χαρακτηριστικά όπως:
Το μέγεθος της βάσης. Υπάρχουν οι λεγόμενες ομάδες –ομπρέλα-όπως προαναφέραμε- με συχνά πολυτομεακό χαρακτήρα, αλλά και εσωτερικές πολιτικές και ιδεολογικές παραδόσεις των συμμετεχόντων . Η ανομοιογένεια αυτή συχνά διαφαίνεται στη μείωση συνοχή της δράση τους, αν και συχνά η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων συσπειρώνει τα μέλη και διαγράφει προσωρινά τις όποιες διαφορές . Η συμμετοχή μελών από διαφορετικά κράτη όμως διευρύνει τη διεθνή συνεργασία και τις δυνατότητες επαφών με άλλους δρώντες και φορείς.

Αν τα μέλη αποτελούν «άμεσα» μέλη της ευρωπαϊκής ομάδας ή αντιπροσωπεύονται μέσω μιας εθνικής οργάνωσης . Η αμεσότητα των μελών καθορίζει και τον βαθμό ταύτισης προς τις αξίες και τους σκοπούς των ευρωπαϊκών ομάδων συμφερόντων. Στις περισσότερες πάντως περιπτώσεις η αντιπροσώπευση γίνεται μέσω εθνικής τομεακής οργάνωσης που εμπεριέχει στοιχεία κορπορατισμού .
Επειδή ακριβώς οι περισσότερες ευρωπαϊκές ομάδες βασίζονται σε έμμεσες εθνικές συμμετοχές, η αποδοτικότητα των ομάδων (σε ευρωπαϊκό επίπεδο) επαφίεται στην ενεργοποίηση των μελών τους (στο εθνικό επίπεδο) .

Παράγοντες αποτελεσματικής επιρροής

Η αποτελεσματικότητα της δράσης των ομάδων πίεσης συνδέεται με αρκετούς παράγοντες. Ενδεικτικά θα επισημάνουμε τους εξής:

• Το οικονομικό βάρος κάθε ομάδας βάσει τόσο της επάρκειας πόρων που διαθέτει όσο και των οικονομικών συμφερόντων που εκπροσωπεί. Σε αυτό το σημείο καθοριστικό ρόλο παίζει και η δυνατότητα πολιτικής επιρροής. Ομάδες που εκπροσωπούν ένα ευρύ πεδίο συμφερόντων έχουν «γνήσιες αντιπροσωπευτικές διεκδικήσεις» και βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση. Πρέπει βέβαια οι ομάδες αυτές να εξασφαλίσουν τη συναίνεση, άρα και τη συνεκτικότητα στη δράση τους .
• Η εμπεριστατωμένη πληροφόρηση που διαθέτει αλλά και η νοοτροπία προγραμματισμού για την τεκμηριωμένη προώθηση των συμφερόντων τους . Η επιδίωξη ορθολογικών στόχων και η αποφυγή μαξιμαλιστικών σχεδίων κρίνεται απαραίτητη ώστε να διατηρηθεί η αξιοπιστία των αιτημάτων.
• Η αναζήτηση συμμαχιών σε διάφορα επίπεδα στο πλαίσιο της άτυπης διπλωματίας, που θα ενισχύσουν τη διαπραγματευτική ισχύ της ομάδας. Σε αυτό θα συμβάλει καταλυτικά η καλή γνώση της ημερησίας διάταξης ώστε να υπάρξει η θετική παρέμβαση στο κατάλληλο για τη διαδικασία σημείο .
• Η σχέση με τις εθνικές διοικήσεις αλλά και με τους αξιωματούχους των θεσμικών οργάνων. Διαδεδομένες είναι οι πρακτικές pantοuflage , δηλαδή η μετακίνηση από κοινοτικές θέσεις σε lobbies και το αντίστροφο.

Η πρόσβαση στους υπεύθυνους λήψης και διαμόρφωσης των αποφάσεων

Όπως έχουμε αναλύσει παραπάνω, η ΕΕ προσφέρεται για την ανάδειξη και εμπλοκή των ομάδων συμφερόντων σε μια πλουραλιστική διαδικασία, που είναι αποτέλεσμα όχι μόνο των προσπαθειών πολυάριθμων φορέων δράσης να αυξήσουν την επιρροή τους αλλά και της σκόπιμης στρατηγικής δικτύωσης που χρησιμοποιούν τα ευρωπαϊκά όργανα. Η πολυεπίπεδη φύση των διαδικασιών της ΕΕ παρέχει πολλά και ξεχωριστά σημεία πρόσβασης στους θεσμούς της Ένωσης.

-Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η πρωτοβουλιακή θέση της Επιτροπής στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία την καθιστά αυτόματα σε πρωταρχικό στόχο των ομάδων συμφερόντων. Η δυνατότητα ενσωμάτωσης –έστω και έμμεσα- αιτημάτων στη νομοθετική πρόταση της Επιτροπής αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχίας. Ουσιώδης είναι ακόμη ο εκτελεστικός της ρόλος, όπως ενισχύθηκε από την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη και τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Επιτροπή είναι φύσει και θέσει προσπελάσιμη επιζητώντας την επαφή με τις Ομάδες . Η δεκτικότητα της εξηγείται από διάφορους λόγους : Πρώτον, οι επιμέρους ομάδες συμφερόντων έχουν συχνά τη δυνατότητα πρόσβασης σε εξειδικευμένες πληροφορίες και τεχνογνωσία, τις οποίες εκμεταλλεύεται η Επιτροπή προκειμένου να βελτιώσει τη δράση της. Παράλληλα, με αυτό τον τρόπο «αφουγκράζεται» τις ανάγκες που υπάρχουν στη κοινωνία και τις προσαρμόζει στη διαμόρφωση των πολιτικών της. Δεύτερον, η διαπραγματευτική θέση της ίδιας της Επιτροπής έναντι του Συμβουλίου ενισχύεται, όταν έχει ενσωματώσει στις προτάσεις της αιτήματα των ευρωπαϊκών ομάδων. Με αυτό το τρόπο ενισχύεται και ο βαθμός νομιμοποιητικής αποδοχής των πολιτικών προτάσεων από την κοινωνία των πολιτών και τους υπόλοιπους ενδιαφερόμενους φορείς . Τρίτον, όταν οι ομάδες συμφερόντων καταθέσουν μια πρόταση συνεκτική και ολοκληρωμένη , βοηθούν στην ταχύτερη και πιο αποδεκτή πρόταση της Επιτροπής, αποφεύγοντας με αυτό τον τρόπο ιδεολογικές και μικροσυντεχνιακές διαφορές. Για αυτό το λόγο οι Γενικές Διευθύνσεις κρατούν ενήμερες τις «αναγνωρισμένες» ευρωπαϊκές ομάδες στο πλαίσιο μιας άτυπης διαβούλευσης. Τέλος η επιρροή τους στην εκταμίευση πόρων του κοινοτικού προϋπολογισμού που διαχειρίζεται η Επιτροπή στα πλαίσια των κοινοτικών προγραμμάτων, είναι ιδιαιτέρως σημαντική και αντίστοιχη με την επιρροή των ομάδων συμφερόντων σε εθνικό πεδίο .

-Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Η ΕΕΠ και η ΣΕΕ προικοδότησαν με ισχυρά νομοθετικά όπλα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μετατρέποντας το σε πόλο έλξης των ομάδων συμφερόντων.
Οι Ομάδες επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν την ενίσχυση των εξουσιών του Ε.Κ. και να αποκομίσουν οφέλη από τη προώθηση των θέσεών τους . Η απουσία σχετικής αυστηρής πειθαρχίας των ευρωβουλευτών τους καθιστά ευκολότερο στόχο, ώστε να διαμορφώσουν την agenda σύμφωνα με τις προσδοκίες των ομάδων συμφερόντων. Εξάλλου, συχνές είναι οι άτυπες επαφές που διεξάγει το Ε.Κ., είτε ως σύνολο είτε ξεχωριστά κάθε πολιτική ομάδα, είτε ακόμα μεμονωμένα οι ευρωβουλευτές. Η αναβάθμιση της Επιτροπής και του Κοινοβουλίου έγινε γρήγορα αντιληπτή από τις μεγάλες επιχειρήσεις. Ειδικά τα οργανωμένα συμφέροντα των καταναλωτών, άρχισαν να κάνουν σημαντικά διαβήματα. Εξάλλου οι επιχειρήσεις σε μεγάλο βαθμό επηρέασαν τμήματα της κοινοτικής γραφειοκρατίας προς όφελός τους.

-Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο των Υπουργών είναι αδιαμφισβήτητα οι πιο δυσπρόσιτοι χώροι επιρροής. Η δυσκολία προσέγγισης έγκειται τόσο στην «κλειστή» διαδικασία των οργάνων, όσο και στην έλλειψη επιθυμίας να εκτεθούν στη λογική της τακτικής του lobbying . Οι ομάδες επομένως επιδιώκουν να επηρεάσουν κυρίως τις θέσεις που υιοθετούν οι εθνικές τους κυβερνήσεις κατά τις συνόδους. Αυτό ενδέχεται να λάβει χώρα γνωστοποιώντας και προωθώντας τις απόψεις τους στις κυβερνήσεις κατά το προπαρασκευαστικό στάδιο επεξεργασίας των μέτρων για την ενσωμάτωση των οδηγιών της ΕΕ σε εθνικό επίπεδο . Κάτι τέτοιο προσδίδει ένα σαφές πλεονέκτημα στις ισχυρότερες οικονομικά ομάδες που εκπροσωπούν ισχυρά επιχειρηματικά lobbies.

Από την άλλη πλευρά, η δυναμική χρήση της ειδικής πλειοψηφίας ως μεθόδου λήψης των αποφάσεων έχει καταστήσει περισσότερο ευεπηρέαστο ή τουλάχιστον ευπρόσδεκτο το Συμβούλιο των Yπουργών στις προθέσεις των ομάδων συμφερόντων. Η απομάκρυνση από τη λογική της ομοφωνίας άνοιξε το δρόμο προς την αναζήτηση συμμαχιών ανάμεσα σε ομάδες και χώρες. Η πολυπλοκότητα των ζητημάτων που απαιτούν οικονομικές, τεχνικές, πολιτικές γνώσεις αυξάνει το κύρος και τη παρεμβατικότητα των ομάδων αυτών . Η δυσκολία παρέμβασης αυξάνει και τον εσωτερικό ανταγωνισμό αντιπροσώπευσης μεταξύ των ομάδων προκειμένου να εξυπηρετηθούν αποτελεσματικότερα τα διακριτά συντεχνιακά συμφέροντα.

Συνεπώς σημαντική η προσέγγιση στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων , η οποία ουσιαστικά διαμορφώνει την ημερήσια ατζέντα και αποφασίζει για μια σειρά νομοθετικών προτάσεων, σχετικών με τα συμφέροντα πολλών ομάδων αλλά και με την ίδια την πορεία της Ε.Ε. .

Κριτική στην επιρροή των παρεμβάσεων των ομάδων συμφερόντων

Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του νομίσματος. Σειρά από κριτικές που αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης αλλά και την ουσιαστική σημασία τους στη λήψη μιας απόφασης. Εν συντομία μερικές από αυτές :

• Η κρατο-κεντρική προσέγγιση αντιλαμβάνεται τα κράτη ως τους κυρίαρχους δρώντες στο διεθνές σύστημα και τα υπερεθνικά επίπεδα υπόκεινται σε κρατικούς ελέγχους . Ως εκ τούτου, η διαδικασία της ολοκλήρωσης βασίζεται μάλλον στις ιστορικές αποφάσεις των κρατών-όπως θα υποστήριζε ο Moravscik- μέσα σε ένα αναρχικό περιβάλλον αλληλεπίδρασης των ενδιαφερόμενων δρώντων. Με λίγα λόγια. η όποια παρεμβατική ενέργεια των ομάδων συμφερόντων καθίσταται αναποτελεσματική σε ένα σύστημα διακυβερνητικής και όχι πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
• H μαρξιστική θεωρία προτάσσει την κυριαρχία των κομμάτων και των συνδικάτων στο πολιτικό σύστημα και δεν αποδέχεται τον πλουραλισμό των συμφερόντων, ούτε και τη συνεργασία κράτους και ομάδων.
• Οι «θεωρίες των ελίτ» υπογραμμίζουν την παρουσία των ομάδων συμφερόντων, αλλά διαφέρουν ως προς την ικανότητα πρόσβασης στα κέντρα εξουσίας. Η ανισότητα αυτή στην ισχύ απορρέει είτε από την ίδια τη δυναμική των ομάδων είτε από την εύνοια που τους παρέχει το κράτος. Με αυτό τον τρόπο οδηγούμαστε σε μια καθαρά κορπορατιστική αντίληψη, όπου συγκεκριμένες ομάδες έχουν ειδικά κανάλια επικοινωνίας με το κράτος, αφήνοντας άλλες «εκτός παιχνιδιού». Άμεση συνέπεια είναι η δημιουργία ενός ολιγοπωλιακού συστήματος, επικερδούς τόσο για τις ισχυρές επαγγελματικές ομάδες όσο και για την κάθε κυβέρνηση που εξασφαλίζει την κοινωνική ομαλότητα και τη συναίνεση . Ως εκ τούτου «νοθεύεται» η γνήσια αντιπροσωπευτικότητα των ομάδων, εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Η έλλειψη ισόρροπης πρόσβασης δημιουργεί αντιδημοκρατικές κατευθύνσεις και τάσεις –ιδίως στην ΕΕ – στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η ανάπτυξη ιεραρχικών δομών, ιδιαίτερα σε περιόδους απομαζικοποίησης των συνδικάτων δημιουργεί περαιτέρω απαξίωση για τη λειτουργία τους αλλά και γενικότερα για τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος.

Αντί Συμπερασμάτων

Όπως διαφάνηκε, η παρουσία των ομάδων συμφερόντων έχει τόσο αρνητικές όσο και θετικές συνέπειες. Η συμβολή τους στη συμμετοχική πλουραλιστική διαδικασία είναι αδιαμφισβήτητη και η προσθετική τους αξία στην πληροφόρηση, στον διαρκή έλεγχο αλλά και στην ποιοτική αποτελεσματικότητα μεγάλη. Από την άλλη απαιτούνται ρυθμιστικά πλαίσια ίσως και σε άτυπη μορφή που θα εγγυηθούν την ισόρροπη επιρροή στα όργανα, μέσα από ένα πλαίσιο –αν όχι ίσης –τουλάχιστον αναλογικά ίσης κατανομής ισχύος, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις.

Ανεξάρτητα από όλα αυτά, η παρουσία των ομάδων συμφερόντων είναι δεδομένη σε όλα τα επίπεδα προπαρασκευής, λήψης, εκτέλεσης των αποφάσεων. Σε όλους τους τομείς πολιτικής της ΕΕ η δραστηριοποίηση των ομάδων είναι εμφανής, ακόμα και σε περιορισμένη μορφή.

Οι ομάδες αυτές επηρεάζουν και επηρεάζονται από το θεσμικό και πολιτικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σχέση αυτή αλληλεπίδρασης διαπλέκει την οργάνωση και τη λειτουργία της Ε.Ε. . Απαιτείται μια ισόρροπη και προσεκτική στρατηγική διαχείρισης της αμφίδρομης αυτής επικοινωνίας, προκειμένου να καταστεί ορθολογική και ωφέλιμη για την Ένωση και τους πολίτες της.

"Παραπομπές:"

Yves Meny ( 1995 ) Συγκριτική Πολιτική Τόμος Α΄, Αθήνα, εκδ. Παπαζήσης, σελ. 245 ο.π. σελ 245 Βλ.σχετικά Λάβδας Κωνσταντίνος ( 2004), Συμφέροντα και Πολιτική, Οργάνωση Συμφερόντων και Πρότυπα Διακυβέρνησης, Αθήνα, εκδ. Παπαζήσης Π.χ. είθισται τα επιχειρηματικά συμφέροντα των εργοδοτών να έχουν μεγαλύτερη αποδοχή από συντηρητικές κυβερνήσεις, σε σχέση με αυτά των συνδικάτων Π.χ. Συμμετοχή στον κοινωνικό διάλογο ή μαζικές κινητοποιήσεις. Κιούκιας Δ., (2006), Ευρωπαϊκά Πολιτικά Συστήματα και Ομάδες Συμφερόντων, Αθήνα, εκδ. Σιδέρης, σελ 125 Εξαιρούνται οι ομάδες που αντιβαίνουν με τη δράση τους στο κοινό καλό μιας και ο όρος civil υποδηλώνει παράλληλα και την έννοια του «πολιτισμένου» Yves Meny o.π. ( 1995), σελ 253 Π.χ. στρατός, εκκλησία. Κιούκιας( 2006) ο.π. σελ.121 Όπως ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας R. Dahl τονίζει, οι δημοκρατίες είναι πολυαρχίες. Βλ. σχετικά R.Dahl , Σύγχρονη Πολιτική Ανάλυση(1979), εκδ. Παπαζήσης Ο νόμος της 21ης Σεπτεμβρίου 1972 στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας ορίζει το πλαίσιο δράσης των ομάδων που επιθυμούν να διατηρούν σχέσεις με το Κοινοβούλιο. Βλ. σχετικά Haas E. (1958) The Uniting of Europe. Political and Economic Forces, Stanford University Press Τσινισιζέλης Μ., (2001), Quo Vadis Europa?, Σύγχρονες Ακαδημαϊκές και Επιστημονικές εκδόσεις, σελ. 171 Π.χ. οικονομία, περιβάλλον. Π.χ. άμυνα και ασφάλεια. Βλ σχετικά παρακάτω. Rosamond B., ( 2000), Theories of European Integration, The E.U. Series, Basingstoke, Macmillan, σελ 55 Τσινισιζέλης. Μ., ο.π. σελ 180 Στεφάνου Κ., (1999), Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση, Τόμος Γ΄, Πολιτικές και Δυναμική της Ολοκλήρωσης, 4η αναθ. Έκδοση, Σάκκουλας, σελ 223 Στεφάνου. Κ., ο.π. σελ 223 Στη διαδικασία της διεύρυνσης τη δεκαετία του 80 ( Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία) μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις πίεσαν προς τη λήψη μιας τέτοιας απόφασης, μιας και κάτι τέτοιο θα επέφερε διεύρυνση των γεωγραφικών ορίων της αγοράς. Σημαντικές αιτίες ήταν τόσο τα ισχυρά εργατικά συνδικάτα όσο και το γεγονός πως η αγροτική παραγωγική ικανότητα στηρίζει σημαντικά την οικονομία της χώρας. Στεφάνου Κ., ο.π. σελ 222 Κιούκιας Δ. ο.π. σελ. 157 Κιούκιας Δ., ο.π. σελ 129 Nugent Neil,( 2003) Πολιτική και Διακυβέρνηση στην Ε.Ε. εκδ.Σαββάλας σελ.388 European Commission ( 1990) The Directory of the European Community Trade and Professional Associations, Brussels, Delta Κιούκιας Δ., ο.π. σελ 160 Nugent N., ο.π. σελ 647 Εκπροσωπούνται είτε μέσω συλλογικών φορέων είτε αυτόνομα. Nugent N., ο.π. σελ 391 Π.χ. Η UNICE αποτελείται από 34 εθνικές ομοσπονδίες από 27 χώρες. Στην COPA υπάρχουν πολλά προβλήματα χειρισμού των διαφορετικών τομεακών συνεπειών εξαιτίας της μεταρρύθμισης της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Wallace H., Young A., (1997), Participation and Policy making in the E.U., ed. Oxford p.156 βλ.παρακάτω Π.χ. ομάδες που αντιπροσωπεύουν παραδοσιακά συμφέροντα, κλωστοϋφαντουργία, γαλακτοκομία, έχουν αυξημένη δράση Nugent. N., ο.π. σελ 401 Κιούκιας Δ., ο.π. σελ. 176 Μεταξάς Α-Ι ( 1976) Πολιτική Επικοινωνία. Εκδ. Ολκός, σελ 78 Κιούκιας Δ. ο.π., σελ 180 Χαρακτηριστικά η Ε.Επ. ενθάρρυνε τη συμμετοχή των εκπροσώπων του Γραφείου Ενώσεως των Καταναλωτών ως παρατηρητών στις εργασίες του ευρωπαϊκού οργανισμού τυποποίησης, βλ. σχετικά Στεφάνου Κ., ο.π. σελ 231 Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ενσωμάτωση της COPA στο σύστημα διαχείρισης της Κ.Α.Π. –πλέον Κ.Γ.Π. Nugent N., ο.π. σελ. 395 Στεφάνου., Κ.ο.π. σελ 228 Διαδικασία συνεργασίας, συναπόφασης, σύμφωνης γνώμης αλλά και δυνατότητα να ζητήσει το Ε.Κ. από την Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα νομοθετικής πρότασης σε κάποιο ζήτημα. Rhodes, R.A..W., ( 1996), The New Governance: Governing without Government, Political Studies, 44, (4) p.68 Nugent, N., ο.π. σελ 394 Π.χ. ισχυρές γεωργικές ομάδες απολαμβάνουν προνομιακό καθεστώς στο Συμβούλιο Υπουργών. Σχετικά αναφέρουμε τα ζητήματα της διεύρυνσης, της τελωνειακής σύνδεσης με τη Τουρκία κ.α. Θα αναφέρουμε τη βασική δομή της θεωρίας, χωρίς να υπεισέλθουμε σε ευρείες αναλύσεις. Βλ. σχετικά Ήφαιστος Π., http://www.ifestos.edu.gr Μακιαβέλι, Χομπς. Ο κορπορατισμός δεν εξασφαλίζει πάντα την ομαλότητα. Βλ. σχετικά Κιούκιας ο.π. σελ 148 Νugent N., ο.π. σελ 402

"Tιανταφύλλου Θάνος: Εκπαιδευόμενος Ερευνητής στο Ε.Κ.Ε.Μ. και μεταπτυχιακός φοιτητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο"

http://www.ekem.gr/index.php?option=com ... &Itemid=68
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Ευρωπαϊκή ενοποίηση, νεολειτουργισμός, ΜΚΟ και "ομάδες συμφερόντων" (lobbies)

2
LAPTONAS έγραψε: Τι αντιπροσωπεύει αυτός ο νέος όρος "Νεολειτουργισμός"; Ποιος πρόκειται να είναι ο ρόλος των λεγόμενων ομάδων συμφερόντων στη μελλοντική ζωή της Ε.Ε. ; Γίνετε μία "ομάδα συμφερόντων" να επηρεάσει την πολιτική σκηνή ενός τόπου ή ακόμα και ολόκληρης της Ε.Ε. ; Μπορούν διάφορες ομάδες πίεσης να επιδράσουν έμμεσα στην ζωή μας ; Σε αυτό το θέμα θα συζητήσουμε τον ρόλο των lobbies και την έννοια του Νεολειτουργισμού


Ας εξετάσουμε σχετικό άρθρο :

Ο ρόλος των ομάδων πίεσης-συμφερόντων (lobbies)

Σε όλες τις κοινωνίες υπάρχει η τάση ή η ανάγκη συγκρότησης ομάδων στη βάση κοινών πολιτικών, οικονομικών, ιδεολογικών, συντεχνιακών, πατρογονικών, συναισθηματικών συμφερόντων. Ως ομάδα πίεσης δύναται να οριστεί οποιαδήποτε ομάδα που αποσκοπεί στην επίτευξη ευνοϊκών αποφάσεων προς τους στόχους που έχει θέσει.

Η συγκεκριμένη έννοια στο πεδίο της πολιτικής επιστήμης-ανάλυσης περιλαμβάνει εκείνες τις ομάδες που επιζητούν οργανωμένα να προωθήσουν τα συμφέροντά τους με πολιτικά μέσα . Η διαφοροποίηση λοιπόν των ομάδων αυτών έγκειται στη διαδραστική σχέση που βρίσκονται με τους κρατικούς θεσμούς και τα κόμματα που δραστηριοποιούνται για την κατάκτηση και άσκηση της εξουσίας .

Οι ομάδες συμφερόντων δρουν ορθολογικά, εκπροσωπούν οργανωμένα συμφέροντα και επιδιώκουν να δραστηριοποιηθούν στο σημείο εκείνο της πολιτικής διαδικασίας, που θα τους εξασφαλίσει μεγαλύτερη παρεμβατική ικανότητα. Η αποτελεσματικότητα της παρέμβασης εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες όπως :
• Την υφιστάμενη ιδεολογική συγγένεια με την εκάστοτε εξουσία .
• Τη στρατηγική που διαλέγει να ακολουθήσει κάθε ομάδα .
• Τους διαθέσιμους πόρους που έχει: ως πόροι προσδιορίζονται μεταξύ άλλων η περιουσιακή επιφάνεια, η άμεση πληροφόρηση που μπορεί κάθε ομάδα να αποσπάσει για το θέμα που την αφορά, η αναγνωρισιμότητα της δυναμικής κοινωνικής παρέμβασής της, η τεχνογνωσία, καθώς και η στρατηγικής σημασίας θέση που καταλαμβάνει στην κοινωνική πυραμίδα.
• Ο βαθμός ταύτισης των συμφερόντων των ομάδων πίεσης με τις κυβερνητικές προτεραιότητες.
• Ο βαθμός ταύτισης με το σύστημα μέσα στο οποίο λειτουργούν.

Στη σύγχρονη πολιτική επιστήμη οι ομάδες-συμφερόντων διακρίνονται σε :
-Εθιμικές και σωματειακές ομάδες (associational)

Η πρώτη κατηγορία αφορά σε παραδοσιακές κοινότητες (π.χ. οικογένεια) ενώ η δεύτερη αποτελεί ουσιαστικά την εξέλιξη της πρώτης στη βάση ορθολογικοποιημένων δράσεων και συμφερόντων. Η έννοια της κοινωνίας των πολιτών (civil society), εμπίπτει στην τελευταία κατηγορία . Ανάμεσα στις σωματειακές ομάδες μπορούμε να διακρίνουμε:

Α. Τις συντεχνιακές ομάδες (particularistic) με συνήθως στενό οικονομικό συμφέρον. Ο πολλαπλασιασμός και η ανάπτυξη τους απορρέει αφενός από την κρατική ρυθμιστική παρέμβαση στην αγορά και αφετέρου από την ανικανότητα μεγάλων ομοσπονδιών να διατηρήσουν το μονοπώλιο εκπροσώπησης σε μια χώρα. Οι προστατευτικές αυτές ομάδες επιδιώκουν κατά κύριο λόγο να προωθήσουν τα συμφέροντα των μελών τους ( ενώσεις επιχειρήσεων, συνδικάτων, αγροτικών οργανώσεων).

Β .Τις προαγωγικές ομάδες με μη κερδοσκοπικά κίνητρα στο πλαίσιο οικολογικών διεκδικήσεων, προώθησης δικαιωμάτων των μεταναστών, των γυναικών, ειρηνιστών κλπ.

-Οι θεσμικές ομάδες .Ο καταστατικός τους σκοπός όμως δεν είναι η προάσπιση των συμφερόντων των μελών τους. Η δυνατότητά τους να επηρεάσουν ή ακόμα και σε μερικές περιπτώσεις να υπαγορεύσουν τις πολιτικές αποφάσεις, τις καθιστά δυναμικές ομάδες συμφερόντων. Η πολυπλοκότητα των αποφάσεων, παρόλα αυτά, ευνοεί τόσο τη σύνδεση των δράσεων όσο και των συμφερόντων των παραπάνω ομάδων αναιρώντας πολλές φορές στην πράξη τη διακριτότητά τους.

Πλουραλισμός και Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση

Ο όρος «ομάδες συμφερόντων» προέρχεται από την αγγλοσαξονική πολιτική επιστήμη στο πλαίσιο μιας αντίληψης πλουραλιστικής και ορθολογιστικής . Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες αναγορεύουν ως συστατικό στοιχείο της κοινωνικής και πολιτειακής δομής τον πλουραλισμό, αναγνωρίζοντας με αυτό τον τρόπο και τη νομιμότητα των ομάδων αυτών. Η αυξανόμενη παρουσία των ομάδων στις δυτικές δημοκρατίες σηματοδοτεί τόσο την απουσία των όποιων δομικών εμποδίων στην ανάπτυξη κάθε συλλογικής έκφρασης και δράσης όσο και την ισότιμη συμμετοχή στη διαδικασία επιρροής της πολιτικής διαδικασίας .

Στα ομοσπονδιακά συστήματα η παρεμβατική ικανότητα των ομάδων πίεσης είναι σαφώς ενισχυμένη και θεσμοθετημένη . Στο πλαίσιο της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης (multi-level governance) οι αρμοδιότητες λήψης αποφάσεων εμπλέκουν στη διαδικασία αρκετούς δρώντες πέραν του έθνους-κράτους, γεγονός που συνεπάγεται σημαντική απώλεια εθνικής κυριαρχίας. Η ποικιλία φορέων που δραστηριοποιούνται και η αλληλεπίδρασή τους με τους κρατικούς δρώντες σε ένα μη ιεραρχημένο σύστημα διακυβέρνησης, όχι απλώς επιτρέπει αλλά επιβάλλει τη συμμετοχή των ομάδων-συμφερόντων ώστε να εξασφαλιστεί η ευρεία συναίνεση και η νομιμοποίηση των αποφάσεων.

Η παρουσία και η δράση τους συνεισφέρει στη πολιτική σταθερότητα, διευρύνοντας τη συμμετοχή και τον κοινωνικό έλεγχο, ενισχύοντας εν τέλει και την ίδια τη δημοκρατική διαδικασία. Τόσο η συμμετοχή όσο και ο κοινωνικός έλεγχος προϋποθέτουν τη γνώση και την πληροφόρηση από επαρκώς ενημερωμένες ομάδες, ανοιχτές στην κοινωνία των πολιτών για μια ευρεία διαβούλευση.

Νεολειτουργισμός και ομάδες συμφερόντων

Η θεωρία του Νεολειτουργισμού , με κύριο εκπρόσωπό της τον Ernest Haas, προτάσσει μια έμμεση στρατηγική για το ξεπέρασμα του έθνους –κράτους . Σύμφωνα με τη θεωρία του Νεολειτουργισμού, οι ομάδες-συμφερόντων κατέχουν σημαντική θέση στη πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Η εντατικοποίηση της συνεργασίας σε τομείς χαμηλής πολιτικής (low politics) ενδέχεται να αποδυναμώσει την εθνική κυριαρχία και να δημιουργήσει τους όρους για στενότερη συνεργασία σε τομείς υψηλής πολιτικής (high politics). Οι ομάδες συμφερόντων διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαλεκτική αυτή μετατόπιση των αρμοδιοτήτων προς ένα υπερεθνικό κέντρο. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεφυρώνοντας το χάσμα που υπάρχει μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμών και των ευρωπαίων πολιτών, συνεισφέρουν στη μετατόπιση της αφοσίωσης από το εθνικό στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Η μετατόπιση αυτή επιφέρει διαδραστικά και τη μετατόπιση των διαπραγματεύσεων, μετατρέποντας σε εθνικό θέμα στις Βρυξέλλες αυτό που σε μια χώρα θεωρούνταν ιδιωτικό ή συντεχνιακό .

Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, ο Νεολειτουργισμός επανήλθε δυναμικά στο προσκήνιο. Σημαντικός κρίνεται ο ρόλος των επιχειρηματικών ομάδων τόσο στη σύναψη της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης, όσο και της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μιας και μέσα από τη διαδικασία της οικονομικής ολοκλήρωσης πρωτοστάτησαν στη μετατόπιση της «νομιμοφροσύνης» προς το ευρωπαϊκό κέντρο, πιέζοντας τις εθνικές κυβερνήσεις να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για την επίσπευση της ενιαίας αγοράς. Όπως υπογραμμίζει ο B. Rosamond, η πολιτική για τους νεολειτουργιστές συνδέεται με τη δραστηριότητα των ομάδων συμφερόντων σε ένα πλουραλιστικό περιβάλλον . Οι Lindberg και Scheingold παρατηρούσαν από την άλλη ότι «στις μακροχρόνιες διαδικασίες για την παραγωγή της νομοθεσίας οι κοινοτικοί θεσμοί αλληλεπιδρούν με τις εθνικές ηγεσίες, ομάδες συμφερόντων και άλλους σχετικούς δρώντες, γεγονός που ίσως συνιστά και τον πυλώνα του νεολειτουργισμού .

Αίτια ανάδυσης της επιρροής των ομάδων συμφερόντων στην Ε.Ε.

Έχει καταστεί σαφές ότι η νομιμοποίηση του ενοποιητικού εγχειρήματος αλλά και η περαιτέρω δυνατότητα εμβάθυνσης καθίσταται ευνοϊκή σε περιόδους με θετική οικονομική συγκυρία για την Ε.Ε. . Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δεκαετία οικονομικής ύφεσης 1974-1984, απόρροια τόσο της ενεργειακής πετρελαϊκής κρίσης όσο και της διαμάχης των Κρατών-μελών για τους πόρους, που οδήγησε σε περισσότερο διακυβερνητικές μεθόδους διακυβέρνησης .

Από την άλλη πλευρά, η επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (Ε.Ε.Π) και τα μέτρα εγκαθίδρυσης της ενιαίας αγοράς συνέπεσαν στο μεγαλύτερο μέρος της με μια περίοδο οικονομικής ανάπτυξης ( 1985-1990) . Η Ε.Ε.Π. υπήρξε συνέπεια των πιέσεων σημαντικών τμημάτων της ευρωπαϊκής οικονομίας που επιθυμούσαν την προσαρμογή του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Συστήματος στις νέες συνθήκες διεθνούς κατανομής δραστηριοτήτων. Παράλληλα, οι κανόνες αρνητικής ολοκλήρωσης ενδυνάμωσαν το ρόλο των πολυεθνικών επιχειρήσεων αλλά και τη δυναμική τους παρέμβαση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων . Το πιο σημαντικό σημείο αφορά στο ότι η ΕΕΠ αναβάθμισε σημαντικά τις εξουσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Κοινοβουλίου δημιουργώντας μεγαλύτερες προϋποθέσεις πρόσβασης στις ομάδες συμφερόντων των οργάνων αυτών. Ως ενισχυτική των διαδικασιών συνεργασίας και σύμφωνης γνώμης με τις οποίες θωρακίστηκε το Κοινοβούλιο, ήρθε η Συνθήκη του Μαάστριχτ θεσπίζοντας τη διαδικασία συναπόφασης. Επιπροσθέτως αυξήθηκαν σημαντικά οι πρωτοβουλιακές δυνατότητες της Επιτροπής, διευρύνοντας τα κίνητρα παρέμβασης των εκπροσώπων των κλαδικών συμφερόντων, τόσο στην Επιτροπή όσο και στο Κοινοβούλιο.

Ένας ακόμη παράγοντας που ενεργοποίησε τις ομάδες-συμφερόντων αποτελεί η ανάπτυξη τομεακών πολιτικών και η πολιτική συνοχής. Η πίεση προς τους εθνικούς αντιπροσώπους προκειμένου να υπερασπιστούν συγκεκριμένα ιδιωτικό-επαγγελματικά συμφέροντα ήταν φανερή. Οι αγρότες, ιδιαίτερα οι Γάλλοι, άσκησαν τότε έντονες πιέσεις για τη διαμόρφωση της Κ.Α.Π. αλλά και για τις ετήσιες αυξήσεις των τιμών των γεωργικών προϊόντων . Αν λοιπόν θεωρητικά στη διαδικασία ολοκλήρωσης της Ε.Ε. εμπλέκονταν μόνο elite , η ανάληψη νέων δυναμικών αρμοδιοτήτων είχε ως συνέπεια την εμπλοκή νέων οργανωμένων συμφερόντων στις διαδικασίες διαμόρφωσης πολιτικών.

Γίνεται φανερή λοιπόν η νεολειτουργική στρατηγική βάσει της οποίας οι εκπρόσωποι των κλαδικών συμφερόντων θα λειτουργούσαν ως μοχλοί πίεσης για τη μεταφορά αρμοδιοτήτων προς τους κοινοτικούς θεσμούς, συμπαρασύροντας και τους κοινοτικούς νομοθέτες (εθνικές κυβερνήσεις) και τους εκλογείς τους (κοινή γνώμη των κρατών-μελών .

Οι Ομάδες – Συμφερόντων στην Ε.Ε.

Στα σύγχρονα Συντάγματα των κρατών-μελών και στις Συνθήκες της Ε.Ε., παρατηρούμε την κατοχύρωση της λειτουργίας των ομάδων συμφερόντων, είτε ως «κοινωνικών εταίρων» είτε ως «κοινωνίας των πολιτών» . Από την άλλη υπάρχουν χιλιάδες εκπρόσωποι ιδιωτικό-επαγγελματικών συμφερόντων που διαβουλεύονται συνήθως άτυπα με τους θεσμούς της ΕΕ και επιδιώκουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία διαμόρφωσης πολιτικής. Οι ομάδες αυτές ανέρχονται περίπου σε 3.500 , ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το σύνολο των ομάδων αυτών το 50% εκπροσωπεί βιομηχανικά συμφέροντα, το 25% αγροτικά, το 20% υπηρεσίες και ένα 5% εκφράζει συνδικαλιστικά συμφέροντα και ζητήματα προστασίας καταναλωτών και περιβάλλοντος. Οι σημαντικότερες ομάδες συμφερόντων γνωστές και ως ομάδες ομπρέλα είναι: Η Ένωση Βιομηχανικών και Εργοδοτικών Συνομοσπονδιών της Ευρώπης (UNICE), η Επιτροπή των Επαγγελματιών Γεωργικών Παραγωγών (COPA), το Ευρωπαϊκό Γραφείο Ενώσεων των Καταναλωτών (BEUC), εκπροσωπώντας συνολικά οικονομικά συμφέροντα. Παράλληλα υπάρχουν και οι ομάδες που εκπροσωπούν κλαδικά, συγκεκριμένα συμφέροντα όπως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ομοσπονδιών της Χημικής Βιομηχανίας (CEFIC), αλλά και εκείνες που λειτουργούν ως «οριζόντιες ομάδες» ηγετικών επιχειρήσεων ή ως ομάδες προβληματισμού, όπως η Στρογγυλή Τράπεζα της Ευρωπαϊκής Τεχνολογίας Πληροφορικής (European Information Technology Round Table).

Παραδοσιακά, οι ομάδες συμφερόντων πηγαίνουν εκεί που βρίσκεται η εξουσία. Στην Ε.Ε. οι συνθήκες που δημιουργούν τις προϋποθέσεις επιρροής των ομάδων αυτών είναι: η άτυπη φύση της διαδικασίας διαμόρφωσης πολιτικής σε πολλά σημεία της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, η πολλαπλότητα των συμφερόντων στο επίπεδο της ΕΕ, η τεχνική φύση αρκετών πολιτικών (εξειδικευμένη γνώση τομεακών πολιτικών), η εξάρτηση υπαλλήλων της ΕΕ από ομάδες συμφερόντων . Χαρακτηριστικά, το 80% της εθνικής νομοθεσίας του μέσου όρου των Κρατών Μελών προέρχεται από κοινοτικές επιταγές, γεγονός το οποίο εμπλέκει άμεσα και τις εθνικές ομάδες συμφερόντων που παρατηρούν τη παράκαμψη σε πολλές περιπτώσεις των κυβερνήσεων, οι οποίες υφίστανται σημαντική απώλεια της εθνικής κυριαρχίας , κατά τη μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων. Ένας επιπρόσθετος λόγος είναι η καθιέρωση της πολιτικής συνοχής και της περιφερειακής πολιτικής που εντατικοποιώντας τη συνεργασία μεταξύ αρμόδιων οργάνων της ΕΕ και περιφερειακών αρχών κατέστησε προφανή και επιβεβλημένη την παρέμβαση των ομάδων-συμφερόντων προκειμένου να επηρεάσουν τις χρηματοδοτικές αρμοδιότητες της ΕΕ προς όφελός τους.

Η οργανωτική δομή των περισσότερων ευρωπαϊκών ομάδων είναι εξαιρετικά χαλαρή . Η απουσία αυστηρής οργανωτικής πειθαρχίας επηρεάζει αισθητά την αποτελεσματικότητα και τη συνοχή της δράσης τους και απορρέει από την ομφαλική σχέση με τα εθνικά κέντρα εξουσίας. Τα μέλη της ομάδας συνήθως απολαύουν μικρής ανεξαρτησίας από τα κράτη προέλευσης, ώστε η αυτονομία εκπροσώπησης να αποβαίνει αδύνατη. Από την άλλη μεριά, πολλοί μελετητές υποστηρίζουν πως η δημιουργία ισχυρότερων δομών ενέχει τον κίνδυνο μη συμμετοχής των εθνικών ομάδων στα συλλογικά ευρωπαϊκά σχήματα καθώς και της αποκλειστικής ενασχόλησης τους με ζητήματα «εθνικής πολιτικής».

Η λειτουργία των ομάδων-συμφερόντων συνίσταται σε δύο βασικούς σκοπούς: Πρώτον, επιδιώκουν να συνεισφέρουν στη διαδικασία ανταλλαγής πληροφοριών, τεχνογνωσίας και εναλλακτικών μορφών πολιτικής τόσο με τα όργανα της ΕΕ όσο και μεταξύ των μελών τους. Δεύτερον, αποσκοπούν στην ενσωμάτωση των συμφερόντων τους μέσα στις πολιτικές της ΕΕ, αξιοποιώντας ως μέσο πειθούς αυτήν ακριβώς την εξειδικευμένη γνώση τους.

Διαφοροποίηση και αποτελεσματικότητα δράσης

Η διαφορετική ικανότητα των ομάδων να επηρεάσουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων αντικατοπτρίζεται αλλά και προέρχεται από τη ίδια την ποικιλομορφία τους. Κατά καιρούς εντοπίζονται διακριτά χαρακτηριστικά όπως:
Το μέγεθος της βάσης. Υπάρχουν οι λεγόμενες ομάδες –ομπρέλα-όπως προαναφέραμε- με συχνά πολυτομεακό χαρακτήρα, αλλά και εσωτερικές πολιτικές και ιδεολογικές παραδόσεις των συμμετεχόντων . Η ανομοιογένεια αυτή συχνά διαφαίνεται στη μείωση συνοχή της δράση τους, αν και συχνά η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων συσπειρώνει τα μέλη και διαγράφει προσωρινά τις όποιες διαφορές . Η συμμετοχή μελών από διαφορετικά κράτη όμως διευρύνει τη διεθνή συνεργασία και τις δυνατότητες επαφών με άλλους δρώντες και φορείς.

Αν τα μέλη αποτελούν «άμεσα» μέλη της ευρωπαϊκής ομάδας ή αντιπροσωπεύονται μέσω μιας εθνικής οργάνωσης . Η αμεσότητα των μελών καθορίζει και τον βαθμό ταύτισης προς τις αξίες και τους σκοπούς των ευρωπαϊκών ομάδων συμφερόντων. Στις περισσότερες πάντως περιπτώσεις η αντιπροσώπευση γίνεται μέσω εθνικής τομεακής οργάνωσης που εμπεριέχει στοιχεία κορπορατισμού .
Επειδή ακριβώς οι περισσότερες ευρωπαϊκές ομάδες βασίζονται σε έμμεσες εθνικές συμμετοχές, η αποδοτικότητα των ομάδων (σε ευρωπαϊκό επίπεδο) επαφίεται στην ενεργοποίηση των μελών τους (στο εθνικό επίπεδο) .

Παράγοντες αποτελεσματικής επιρροής

Η αποτελεσματικότητα της δράσης των ομάδων πίεσης συνδέεται με αρκετούς παράγοντες. Ενδεικτικά θα επισημάνουμε τους εξής:

• Το οικονομικό βάρος κάθε ομάδας βάσει τόσο της επάρκειας πόρων που διαθέτει όσο και των οικονομικών συμφερόντων που εκπροσωπεί. Σε αυτό το σημείο καθοριστικό ρόλο παίζει και η δυνατότητα πολιτικής επιρροής. Ομάδες που εκπροσωπούν ένα ευρύ πεδίο συμφερόντων έχουν «γνήσιες αντιπροσωπευτικές διεκδικήσεις» και βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση. Πρέπει βέβαια οι ομάδες αυτές να εξασφαλίσουν τη συναίνεση, άρα και τη συνεκτικότητα στη δράση τους .
• Η εμπεριστατωμένη πληροφόρηση που διαθέτει αλλά και η νοοτροπία προγραμματισμού για την τεκμηριωμένη προώθηση των συμφερόντων τους . Η επιδίωξη ορθολογικών στόχων και η αποφυγή μαξιμαλιστικών σχεδίων κρίνεται απαραίτητη ώστε να διατηρηθεί η αξιοπιστία των αιτημάτων.
• Η αναζήτηση συμμαχιών σε διάφορα επίπεδα στο πλαίσιο της άτυπης διπλωματίας, που θα ενισχύσουν τη διαπραγματευτική ισχύ της ομάδας. Σε αυτό θα συμβάλει καταλυτικά η καλή γνώση της ημερησίας διάταξης ώστε να υπάρξει η θετική παρέμβαση στο κατάλληλο για τη διαδικασία σημείο .
• Η σχέση με τις εθνικές διοικήσεις αλλά και με τους αξιωματούχους των θεσμικών οργάνων. Διαδεδομένες είναι οι πρακτικές pantοuflage , δηλαδή η μετακίνηση από κοινοτικές θέσεις σε lobbies και το αντίστροφο.

Η πρόσβαση στους υπεύθυνους λήψης και διαμόρφωσης των αποφάσεων

Όπως έχουμε αναλύσει παραπάνω, η ΕΕ προσφέρεται για την ανάδειξη και εμπλοκή των ομάδων συμφερόντων σε μια πλουραλιστική διαδικασία, που είναι αποτέλεσμα όχι μόνο των προσπαθειών πολυάριθμων φορέων δράσης να αυξήσουν την επιρροή τους αλλά και της σκόπιμης στρατηγικής δικτύωσης που χρησιμοποιούν τα ευρωπαϊκά όργανα. Η πολυεπίπεδη φύση των διαδικασιών της ΕΕ παρέχει πολλά και ξεχωριστά σημεία πρόσβασης στους θεσμούς της Ένωσης.

-Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η πρωτοβουλιακή θέση της Επιτροπής στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία την καθιστά αυτόματα σε πρωταρχικό στόχο των ομάδων συμφερόντων. Η δυνατότητα ενσωμάτωσης –έστω και έμμεσα- αιτημάτων στη νομοθετική πρόταση της Επιτροπής αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχίας. Ουσιώδης είναι ακόμη ο εκτελεστικός της ρόλος, όπως ενισχύθηκε από την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη και τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Επιτροπή είναι φύσει και θέσει προσπελάσιμη επιζητώντας την επαφή με τις Ομάδες . Η δεκτικότητα της εξηγείται από διάφορους λόγους : Πρώτον, οι επιμέρους ομάδες συμφερόντων έχουν συχνά τη δυνατότητα πρόσβασης σε εξειδικευμένες πληροφορίες και τεχνογνωσία, τις οποίες εκμεταλλεύεται η Επιτροπή προκειμένου να βελτιώσει τη δράση της. Παράλληλα, με αυτό τον τρόπο «αφουγκράζεται» τις ανάγκες που υπάρχουν στη κοινωνία και τις προσαρμόζει στη διαμόρφωση των πολιτικών της. Δεύτερον, η διαπραγματευτική θέση της ίδιας της Επιτροπής έναντι του Συμβουλίου ενισχύεται, όταν έχει ενσωματώσει στις προτάσεις της αιτήματα των ευρωπαϊκών ομάδων. Με αυτό το τρόπο ενισχύεται και ο βαθμός νομιμοποιητικής αποδοχής των πολιτικών προτάσεων από την κοινωνία των πολιτών και τους υπόλοιπους ενδιαφερόμενους φορείς . Τρίτον, όταν οι ομάδες συμφερόντων καταθέσουν μια πρόταση συνεκτική και ολοκληρωμένη , βοηθούν στην ταχύτερη και πιο αποδεκτή πρόταση της Επιτροπής, αποφεύγοντας με αυτό τον τρόπο ιδεολογικές και μικροσυντεχνιακές διαφορές. Για αυτό το λόγο οι Γενικές Διευθύνσεις κρατούν ενήμερες τις «αναγνωρισμένες» ευρωπαϊκές ομάδες στο πλαίσιο μιας άτυπης διαβούλευσης. Τέλος η επιρροή τους στην εκταμίευση πόρων του κοινοτικού προϋπολογισμού που διαχειρίζεται η Επιτροπή στα πλαίσια των κοινοτικών προγραμμάτων, είναι ιδιαιτέρως σημαντική και αντίστοιχη με την επιρροή των ομάδων συμφερόντων σε εθνικό πεδίο .

-Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Η ΕΕΠ και η ΣΕΕ προικοδότησαν με ισχυρά νομοθετικά όπλα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μετατρέποντας το σε πόλο έλξης των ομάδων συμφερόντων.
Οι Ομάδες επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν την ενίσχυση των εξουσιών του Ε.Κ. και να αποκομίσουν οφέλη από τη προώθηση των θέσεών τους . Η απουσία σχετικής αυστηρής πειθαρχίας των ευρωβουλευτών τους καθιστά ευκολότερο στόχο, ώστε να διαμορφώσουν την agenda σύμφωνα με τις προσδοκίες των ομάδων συμφερόντων. Εξάλλου, συχνές είναι οι άτυπες επαφές που διεξάγει το Ε.Κ., είτε ως σύνολο είτε ξεχωριστά κάθε πολιτική ομάδα, είτε ακόμα μεμονωμένα οι ευρωβουλευτές. Η αναβάθμιση της Επιτροπής και του Κοινοβουλίου έγινε γρήγορα αντιληπτή από τις μεγάλες επιχειρήσεις. Ειδικά τα οργανωμένα συμφέροντα των καταναλωτών, άρχισαν να κάνουν σημαντικά διαβήματα. Εξάλλου οι επιχειρήσεις σε μεγάλο βαθμό επηρέασαν τμήματα της κοινοτικής γραφειοκρατίας προς όφελός τους.

-Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο των Υπουργών είναι αδιαμφισβήτητα οι πιο δυσπρόσιτοι χώροι επιρροής. Η δυσκολία προσέγγισης έγκειται τόσο στην «κλειστή» διαδικασία των οργάνων, όσο και στην έλλειψη επιθυμίας να εκτεθούν στη λογική της τακτικής του lobbying . Οι ομάδες επομένως επιδιώκουν να επηρεάσουν κυρίως τις θέσεις που υιοθετούν οι εθνικές τους κυβερνήσεις κατά τις συνόδους. Αυτό ενδέχεται να λάβει χώρα γνωστοποιώντας και προωθώντας τις απόψεις τους στις κυβερνήσεις κατά το προπαρασκευαστικό στάδιο επεξεργασίας των μέτρων για την ενσωμάτωση των οδηγιών της ΕΕ σε εθνικό επίπεδο . Κάτι τέτοιο προσδίδει ένα σαφές πλεονέκτημα στις ισχυρότερες οικονομικά ομάδες που εκπροσωπούν ισχυρά επιχειρηματικά lobbies.

Από την άλλη πλευρά, η δυναμική χρήση της ειδικής πλειοψηφίας ως μεθόδου λήψης των αποφάσεων έχει καταστήσει περισσότερο ευεπηρέαστο ή τουλάχιστον ευπρόσδεκτο το Συμβούλιο των Yπουργών στις προθέσεις των ομάδων συμφερόντων. Η απομάκρυνση από τη λογική της ομοφωνίας άνοιξε το δρόμο προς την αναζήτηση συμμαχιών ανάμεσα σε ομάδες και χώρες. Η πολυπλοκότητα των ζητημάτων που απαιτούν οικονομικές, τεχνικές, πολιτικές γνώσεις αυξάνει το κύρος και τη παρεμβατικότητα των ομάδων αυτών . Η δυσκολία παρέμβασης αυξάνει και τον εσωτερικό ανταγωνισμό αντιπροσώπευσης μεταξύ των ομάδων προκειμένου να εξυπηρετηθούν αποτελεσματικότερα τα διακριτά συντεχνιακά συμφέροντα.

Συνεπώς σημαντική η προσέγγιση στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων , η οποία ουσιαστικά διαμορφώνει την ημερήσια ατζέντα και αποφασίζει για μια σειρά νομοθετικών προτάσεων, σχετικών με τα συμφέροντα πολλών ομάδων αλλά και με την ίδια την πορεία της Ε.Ε. .

Κριτική στην επιρροή των παρεμβάσεων των ομάδων συμφερόντων

Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του νομίσματος. Σειρά από κριτικές που αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης αλλά και την ουσιαστική σημασία τους στη λήψη μιας απόφασης. Εν συντομία μερικές από αυτές :

• Η κρατο-κεντρική προσέγγιση αντιλαμβάνεται τα κράτη ως τους κυρίαρχους δρώντες στο διεθνές σύστημα και τα υπερεθνικά επίπεδα υπόκεινται σε κρατικούς ελέγχους . Ως εκ τούτου, η διαδικασία της ολοκλήρωσης βασίζεται μάλλον στις ιστορικές αποφάσεις των κρατών-όπως θα υποστήριζε ο Moravscik- μέσα σε ένα αναρχικό περιβάλλον αλληλεπίδρασης των ενδιαφερόμενων δρώντων. Με λίγα λόγια. η όποια παρεμβατική ενέργεια των ομάδων συμφερόντων καθίσταται αναποτελεσματική σε ένα σύστημα διακυβερνητικής και όχι πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
• H μαρξιστική θεωρία προτάσσει την κυριαρχία των κομμάτων και των συνδικάτων στο πολιτικό σύστημα και δεν αποδέχεται τον πλουραλισμό των συμφερόντων, ούτε και τη συνεργασία κράτους και ομάδων.
• Οι «θεωρίες των ελίτ» υπογραμμίζουν την παρουσία των ομάδων συμφερόντων, αλλά διαφέρουν ως προς την ικανότητα πρόσβασης στα κέντρα εξουσίας. Η ανισότητα αυτή στην ισχύ απορρέει είτε από την ίδια τη δυναμική των ομάδων είτε από την εύνοια που τους παρέχει το κράτος. Με αυτό τον τρόπο οδηγούμαστε σε μια καθαρά κορπορατιστική αντίληψη, όπου συγκεκριμένες ομάδες έχουν ειδικά κανάλια επικοινωνίας με το κράτος, αφήνοντας άλλες «εκτός παιχνιδιού». Άμεση συνέπεια είναι η δημιουργία ενός ολιγοπωλιακού συστήματος, επικερδούς τόσο για τις ισχυρές επαγγελματικές ομάδες όσο και για την κάθε κυβέρνηση που εξασφαλίζει την κοινωνική ομαλότητα και τη συναίνεση . Ως εκ τούτου «νοθεύεται» η γνήσια αντιπροσωπευτικότητα των ομάδων, εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Η έλλειψη ισόρροπης πρόσβασης δημιουργεί αντιδημοκρατικές κατευθύνσεις και τάσεις –ιδίως στην ΕΕ – στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η ανάπτυξη ιεραρχικών δομών, ιδιαίτερα σε περιόδους απομαζικοποίησης των συνδικάτων δημιουργεί περαιτέρω απαξίωση για τη λειτουργία τους αλλά και γενικότερα για τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος.

Αντί Συμπερασμάτων

Όπως διαφάνηκε, η παρουσία των ομάδων συμφερόντων έχει τόσο αρνητικές όσο και θετικές συνέπειες. Η συμβολή τους στη συμμετοχική πλουραλιστική διαδικασία είναι αδιαμφισβήτητη και η προσθετική τους αξία στην πληροφόρηση, στον διαρκή έλεγχο αλλά και στην ποιοτική αποτελεσματικότητα μεγάλη. Από την άλλη απαιτούνται ρυθμιστικά πλαίσια ίσως και σε άτυπη μορφή που θα εγγυηθούν την ισόρροπη επιρροή στα όργανα, μέσα από ένα πλαίσιο –αν όχι ίσης –τουλάχιστον αναλογικά ίσης κατανομής ισχύος, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις.

Ανεξάρτητα από όλα αυτά, η παρουσία των ομάδων συμφερόντων είναι δεδομένη σε όλα τα επίπεδα προπαρασκευής, λήψης, εκτέλεσης των αποφάσεων. Σε όλους τους τομείς πολιτικής της ΕΕ η δραστηριοποίηση των ομάδων είναι εμφανής, ακόμα και σε περιορισμένη μορφή.

Οι ομάδες αυτές επηρεάζουν και επηρεάζονται από το θεσμικό και πολιτικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σχέση αυτή αλληλεπίδρασης διαπλέκει την οργάνωση και τη λειτουργία της Ε.Ε. . Απαιτείται μια ισόρροπη και προσεκτική στρατηγική διαχείρισης της αμφίδρομης αυτής επικοινωνίας, προκειμένου να καταστεί ορθολογική και ωφέλιμη για την Ένωση και τους πολίτες της.

"Παραπομπές:"

Yves Meny ( 1995 ) Συγκριτική Πολιτική Τόμος Α΄, Αθήνα, εκδ. Παπαζήσης, σελ. 245 ο.π. σελ 245 Βλ.σχετικά Λάβδας Κωνσταντίνος ( 2004), Συμφέροντα και Πολιτική, Οργάνωση Συμφερόντων και Πρότυπα Διακυβέρνησης, Αθήνα, εκδ. Παπαζήσης Π.χ. είθισται τα επιχειρηματικά συμφέροντα των εργοδοτών να έχουν μεγαλύτερη αποδοχή από συντηρητικές κυβερνήσεις, σε σχέση με αυτά των συνδικάτων Π.χ. Συμμετοχή στον κοινωνικό διάλογο ή μαζικές κινητοποιήσεις. Κιούκιας Δ., (2006), Ευρωπαϊκά Πολιτικά Συστήματα και Ομάδες Συμφερόντων, Αθήνα, εκδ. Σιδέρης, σελ 125 Εξαιρούνται οι ομάδες που αντιβαίνουν με τη δράση τους στο κοινό καλό μιας και ο όρος civil υποδηλώνει παράλληλα και την έννοια του «πολιτισμένου» Yves Meny o.π. ( 1995), σελ 253 Π.χ. στρατός, εκκλησία. Κιούκιας( 2006) ο.π. σελ.121 Όπως ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας R. Dahl τονίζει, οι δημοκρατίες είναι πολυαρχίες. Βλ. σχετικά R.Dahl , Σύγχρονη Πολιτική Ανάλυση(1979), εκδ. Παπαζήσης Ο νόμος της 21ης Σεπτεμβρίου 1972 στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας ορίζει το πλαίσιο δράσης των ομάδων που επιθυμούν να διατηρούν σχέσεις με το Κοινοβούλιο. Βλ. σχετικά Haas E. (1958) The Uniting of Europe. Political and Economic Forces, Stanford University Press Τσινισιζέλης Μ., (2001), Quo Vadis Europa?, Σύγχρονες Ακαδημαϊκές και Επιστημονικές εκδόσεις, σελ. 171 Π.χ. οικονομία, περιβάλλον. Π.χ. άμυνα και ασφάλεια. Βλ σχετικά παρακάτω. Rosamond B., ( 2000), Theories of European Integration, The E.U. Series, Basingstoke, Macmillan, σελ 55 Τσινισιζέλης. Μ., ο.π. σελ 180 Στεφάνου Κ., (1999), Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση, Τόμος Γ΄, Πολιτικές και Δυναμική της Ολοκλήρωσης, 4η αναθ. Έκδοση, Σάκκουλας, σελ 223 Στεφάνου. Κ., ο.π. σελ 223 Στη διαδικασία της διεύρυνσης τη δεκαετία του 80 ( Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία) μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις πίεσαν προς τη λήψη μιας τέτοιας απόφασης, μιας και κάτι τέτοιο θα επέφερε διεύρυνση των γεωγραφικών ορίων της αγοράς. Σημαντικές αιτίες ήταν τόσο τα ισχυρά εργατικά συνδικάτα όσο και το γεγονός πως η αγροτική παραγωγική ικανότητα στηρίζει σημαντικά την οικονομία της χώρας. Στεφάνου Κ., ο.π. σελ 222 Κιούκιας Δ. ο.π. σελ. 157 Κιούκιας Δ., ο.π. σελ 129 Nugent Neil,( 2003) Πολιτική και Διακυβέρνηση στην Ε.Ε. εκδ.Σαββάλας σελ.388 European Commission ( 1990) The Directory of the European Community Trade and Professional Associations, Brussels, Delta Κιούκιας Δ., ο.π. σελ 160 Nugent N., ο.π. σελ 647 Εκπροσωπούνται είτε μέσω συλλογικών φορέων είτε αυτόνομα. Nugent N., ο.π. σελ 391 Π.χ. Η UNICE αποτελείται από 34 εθνικές ομοσπονδίες από 27 χώρες. Στην COPA υπάρχουν πολλά προβλήματα χειρισμού των διαφορετικών τομεακών συνεπειών εξαιτίας της μεταρρύθμισης της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Wallace H., Young A., (1997), Participation and Policy making in the E.U., ed. Oxford p.156 βλ.παρακάτω Π.χ. ομάδες που αντιπροσωπεύουν παραδοσιακά συμφέροντα, κλωστοϋφαντουργία, γαλακτοκομία, έχουν αυξημένη δράση Nugent. N., ο.π. σελ 401 Κιούκιας Δ., ο.π. σελ. 176 Μεταξάς Α-Ι ( 1976) Πολιτική Επικοινωνία. Εκδ. Ολκός, σελ 78 Κιούκιας Δ. ο.π., σελ 180 Χαρακτηριστικά η Ε.Επ. ενθάρρυνε τη συμμετοχή των εκπροσώπων του Γραφείου Ενώσεως των Καταναλωτών ως παρατηρητών στις εργασίες του ευρωπαϊκού οργανισμού τυποποίησης, βλ. σχετικά Στεφάνου Κ., ο.π. σελ 231 Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ενσωμάτωση της COPA στο σύστημα διαχείρισης της Κ.Α.Π. –πλέον Κ.Γ.Π. Nugent N., ο.π. σελ. 395 Στεφάνου., Κ.ο.π. σελ 228 Διαδικασία συνεργασίας, συναπόφασης, σύμφωνης γνώμης αλλά και δυνατότητα να ζητήσει το Ε.Κ. από την Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα νομοθετικής πρότασης σε κάποιο ζήτημα. Rhodes, R.A..W., ( 1996), The New Governance: Governing without Government, Political Studies, 44, (4) p.68 Nugent, N., ο.π. σελ 394 Π.χ. ισχυρές γεωργικές ομάδες απολαμβάνουν προνομιακό καθεστώς στο Συμβούλιο Υπουργών. Σχετικά αναφέρουμε τα ζητήματα της διεύρυνσης, της τελωνειακής σύνδεσης με τη Τουρκία κ.α. Θα αναφέρουμε τη βασική δομή της θεωρίας, χωρίς να υπεισέλθουμε σε ευρείες αναλύσεις. Βλ. σχετικά Ήφαιστος Π., http://www.ifestos.edu.gr Μακιαβέλι, Χομπς. Ο κορπορατισμός δεν εξασφαλίζει πάντα την ομαλότητα. Βλ. σχετικά Κιούκιας ο.π. σελ 148 Νugent N., ο.π. σελ 402

"Tιανταφύλλου Θάνος: Εκπαιδευόμενος Ερευνητής στο Ε.Κ.Ε.Μ. και μεταπτυχιακός φοιτητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο"

http://www.ekem.gr/index.php?option=com ... &Itemid=68
 
 
 
 
 
:cooll :cooll :good

Re: Ευρωπαϊκή ενοποίηση, νεολειτουργισμός, ΜΚΟ και "ομάδες συμφερόντων" (lobbies)

3
Νεολειτουργισμός ως μοντέλο ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και η Νέα Οικονομική Διακυβέρνηση 

Ζαχαριουδάκης Ηλίας

Μια από τις θεωρίες που προσπάθησαν να αποκωδικοποιήσουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι ο νεολειτουργισμός. Σύμφωνα με το εν λόγω μοντέλο ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, το ομοσπονδιακό μοντέλο απορρίπτεται με σκοπό την ανάδειξη και δημιουργία νέων υπερεθνικών-υπερκρατικών θεσμών που οδηγούν σε μια συνεχή ενοποιητική διαδικασία (Λιαργκόβας & Παπαγεωργίου, 2018). Ο νεολειτουργισμός αναδεικνύει πρωταγωνιστικό ρόλο για την λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα υπερεθνικά όργανα, αρχής γενομένης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Τσινισιζέλης & Χρυσοχόου, 2007, σ. 112).Στον νεολειτουργισμό οργανωμένες ομάδες πίεσης και συμφερόντων, καθώς και πολιτικά κόμματα συμμετέχουν ενεργά (Ιωακειμίδης, 1995, σ. 33) με τις πιέσεις που ασκούν στις κυβερνήσεις, τις αναγκάζουν να παραχωρήσουν ακόμη μεγαλύτερες κυριαρχικές εξουσίες στους υπερεθνικούς θεσμούς ολοκλήρωσης, ενώ τα κράτη-έθνη και οι κυβερνητικοί φορείς χάνουν μέρος της επιρροής τους (Nugent, 2009, σ. 702). Ως αποτέλεσμα πολιτικοί παράγοντες και οι συντελεστές μετατοπίζουν την υποστήριξη, τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες τους στους νέους θεσμούς (Ιωακειμίδης, 1995, σ. 34). Με τον τρόπο αυτό, σύμφωνα με την θεωρία του νεολειτουργισμού πραγματοποιείται και συντελείται η πολιτική ολοκλήρωση ως διαδικασία, όχι ωστόσο ως καταληκτική κατάσταση. Η οικονομική ενοποίηση που προηγείται της πολιτικής (Λιαργκόβας & Παπαγεωργίου, 2018, σ. 324), λειτουργεί ως οδηγός για την μετέπειτα πολιτική ενοποίηση.Ως βασικοί συντελεστές της οικονομικής ολοκλήρωσης, μέσω των υπερεθνικών οργανισμών, αναδεικνύονται οι τεχνοκράτες ή και γραφειοκράτες (Ιωακειμίδης, 1995, σ. 35). Κεντρικό ρόλο διαδραματίζει η διαδικασία της «γραφειοκρατικής συνδιαχείρισης» ή engrenage, ως κυρίαρχο modus operandi (1) (Τσινισιζέλης & Χρυσοχόου, 2007, σ. 108). Οι νέοι θεσμοί θα εξελίσσονται με τρόπο τεχνοκρατικό (Λιαργκόβας & Παπαγεωργίου, 2018, σ. 335), προς την πολιτική ολοκλήρωση, χωρίς ωστόσο να λαμβάνουν υπόψη τους το διεθνές πολιτικό περιβάλλον (ante σ.335). Αξίζει να σημειωθεί ότι υποστηρίζεται πως η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) και η δημιουργία της ΕΟΚ (1957), υπακούει στη νεολειτουργική λογική και στρατηγική.Νεολειτουργικά χαρακτηριστικά από την Νέα Οικονομική Διακυβέρνηση Η Νέα Οικονομική Διακυβέρνηση αποτελεί την προσπάθεια για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της κρίσης του 2007 τόσο από την ζώνη του ευρώ, όσο και από την ίδια (Πλιάκος, 2018, σ. 783). Περιλαμβάνει μια σειρά από θεσμικές τροποποιήσεις και μέτρα, τα οποία ενισχύουν την ισχύ και τη θέση υπερεθνικών οργάνων, ιδιαίτερα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ως βασικούς θεσμούς της Ένωσης. Πιο συγκεκριμένα:Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (Ε.Μ.Σ., E.S.M), αποτελεί ένα όργανο που διαθέτει αυτονομία και την δυνατότητα να επιβληθεί επί του δανειζόμενου κράτους μέλους μέσω του οικονομικού προγράμματος που θα ορίσει (2) ως προϋπόθεση δανεισμού στο κράτος μέλος. Με αυτόν τρόπο ένα κομμάτι της δημοσιονομικής πολιτικής «χειραφετείται» υπό την τεχνοκρατική εποπτεία. Ο νεολειτουργικός χαρακτήρας ανευρίσκεται στο γεγονός ότι είναι ένα υπερεθνικό όργανο με την μοναδική δυνατότητα παροχής χρηματοοικονομικής συνδρομής, ως μόνιμος μηχανισμός σταθερότητας, όπως και στην στενή του συνεργασία με το επίσης υπερεθνικό όργανο, την Επιτροπή για την κατάρτιση των προγραμμάτων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.Η τροποποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης με το six-pack (3) , το two-pack (4) και το «δημοσιονομικό σύμφωνο» (5) καθιστά στην Επιτροπή, κυριαρχικές εξουσίες, καθώς της ορίζει τον έλεγχο της δημοσιονομικής πολιτικής της Ένωσης με πολύ αυστηρά κριτήρια, ενισχύοντας την υπερεθνική διάσταση και του τεχνοκρατικού χαρακτήρα της Ένωσης (6).Με το νέο σύστημα αμοιβαίας εποπτείας, διευρύνθηκε το αντικείμενό της (Βουλή των Ελλήνων, 2014) λειτουργώντας και προληπτικά. Με τον συντονισμό της αναβαθμισμένης εποπτείας, αναβαθμίζεται και η εποπτική λειτουργία (και δύναμη) της Επιτροπής, μολονότι τον τελευταίο λόγο έχουν τα Συμβούλια.Με βάσει τα παραπάνω, δεν ενισχύεται ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο οι οπαδοί της ομοσπονδιακής ένωσης(Ιωακειμίδης, 1995, σ. 40) υποστηρίζουν. Αντίθετα, η ευρωπαϊκή επιτροπή αποκτά μεγαλύτερο εύρος εποπτείας και δράσης. Η ενίσχυση της επιτροπής, ως υπερεθνικό όργανο της Ένωσης και των τεχνοκρατικών απαιτήσεων που διακρίνουν την άσκηση και τις απαιτήσεις για τη δημοσιονομική πολιτική, σε συνδυασμό με τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας , αναδεικνύουν την υπεροχή της νεολειτουργικής προσέγγισης στην οικονομική πολιτική της Ένωσης και επιβεβαιώνουν το ιδιότυπο και sui generis του σχηματισμού της. Υποσημειώσεις1. Οι διαφορετικοί δρώντες αποφασίζουν να μεταφέρουν μια δέσμη αρμοδιοτήτων στη βάση μιας συμβιωτικής σχέσης μεταξύ εθνικών και υπερεθνικών δομών. Κλειδί της δυναμικής αυτής αποτελεί η λογική της λειτουργικής σύνδεσης (spill-over) σε χώρους που διέπονται απόλειτουργική ή/και πολιτική συνάφεια (Τσινισιζέλης & Χρυσοχόου, 2007, σ. 109).
2. Ένα μόνιμο πρόγραμμα χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα 19 μέλη της Ευρωζώνης, το οποίο διαδέχτηκε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης. Εξουσιοδοτήθηκε με διεθνή σύμβαση να δανείζει μια χώρα που αδυνατεί πλέον να δανεισθεί απευθείας από τις διεθνείς αγορές με ανεκτά επιτόκια και βρίσκεται στα πρόθυρα χρεοκοπίας. Αλλά, όποιο κράτος ζητήσει βοήθεια, θα τη λάβει μόνον αν δεχθεί όρους οικονομικής πολιτικής (αιρεσιμότητα, conditionality), δηλαδή αν δεχθεί να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και διατηρήσιμης δημοσιονομικής εξυγίανσης (Βουλή των Ελλήνων, 2014).
3. Θέσπιση συστήματος παρακολούθησης των ευρύτερων οικονομικών πολιτικών, ούτως ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα προβλήματα όπως φούσκες της αγοράς ακινήτων ή μείωση της ανταγωνιστικότητας.
4. Θέσπιση ένας νέος κύκλος παρακολούθησης για τη ζώνη του ευρώ, με τις χώρες -εκτός εκείνων με προγράμματα μακροοικονομικής προσαρμογής- να υποβάλλουν τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάθε φθινόπωρο.
5. Συνθήκης για τη σταθερότητα, τον συντονισμό και τη διακυβέρνηση (δημοσιονομικό σύμφωνο) του 2012 η οποία θεσπίζει αυστηρότερες δημοσιονομικές διατάξεις από το ΣΣΑ.
6. Τόσο το Six-Pack, όσο και το Two-Pack ήταν αποτέλεσμα της κοινοτικής μεθόδου. Ωστόσο αμφότερα προήλθαν έπειτα από μια κανονική νομοθετική διαδικασία, από την οποία δεν αποκλείστηκε η Επιτροπή.
7. Η νομισματική πολιτική, αφορά αποκλειστικά την ανεξάρτητη δράση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζα που καθορίζει και την ενιαία νομισματική πολιτική που θα ακολουθηθεί για τα κράτη-μέλη που συμμετέχουν στην ζώνη του ευρώ (Nugent, 2009, σ. 423).
ΥΓ. Η παρούσα δημοσίευση είναι απόσπασμα εργασίας με θέμα: «Η αρχή της διάκρισης των λειτουργιών οριζοντίως και καθέτως» για το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών: «Δημόσιο Δίκαιο και Δημόσια Πολιτική».AdvertisementsΒιβλιογραφία– Nugent, N. (2009). Πολιτική και διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση – Ιστορία, Θεσμοί, Πολιτικές. Αθήνα: ΣΑΒΒΑΛΑΣ.
– Βουλή των Ελλήνων. (2014). Η ΝΕΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ – Οι μηχανισμοί εποπτείας και αλληλεγγύης υπό όρους μετά το Μνημόνιο . Βουλή των Ελλήνων: Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους.
– Ιωακειμίδης, Π. Κ. (1995). Ευρωπαϊκή Πολιτική Ένωση – Θεωρία-Διαπραγμάτευση Θεσμοί και Πολιτικές – Η Συνθήη του Maastricht και η Ελλάδα (Β’ Έκδοση εκδ.). Αθήνα: ΘΕΜΕΛΙΟ.
– Λιαργκόβας, Π., & Παπαγεωργίου, Χ. (2018). Το Ευρωπαϊκό Φαινόμενο: Ιστορία, Θεσμοί, Πολιτικές. Θεσσαλόνικη: Τζιόλα.
– Πλιάκος, Α. (2018). Το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.
– Τσινισιζέλης, Μ. Ι., & Χρυσοχόου, Δ. Ν. (2007). Νέα Ευρωπαϊκή Ένωση – Οργάνωση και Πολιτικές – 50 χρόνια. (Ν. Μαραβέγιας, & Μ. Τσινισιζέλης, Επιμ.) Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΘΕΜΕΛΙΟ.

Πηγή : https://ektopoineoi.wordpress.com/2019/ ... %B1%CF%8A/
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Ευρωπαϊκή ενοποίηση, νεολειτουργισμός, ΜΚΟ και "ομάδες συμφερόντων" (lobbies)

4
Η κοινωνία των πολιτών
H κοινωνία των πολιτών είναι ένας όρος που συναντάμε καθημερινά τις δύο τελευταίες δεκαετίες και είναι σε συνάρτηση με την ολοένα αυξημένη συμμετοχή του κάθε πολίτη στα κοινωνικά δρώμενα και στην προσπάθειά του να βελτιώσει την καθημερινότητα του ίδιου και των συμπολιτών του. 

Τι είναι η κοινωνία των πολιτών;
Με τον όρο κοινωνία των πολιτών εννοούνται μορφές δράσης ατόμων ή ομάδων που δε συνδέονται ούτε διοικούνται από το κράτος. Ως οργανωτική δομή υπηρετεί την εφαρμογή δημοκρατικών διαδικασιών για το κοινωνικό συμφέρον και αναλαμβάνει τον ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα στους πολίτες.
Εκπρόσωπος της κοινωνίας των πολιτών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή. Σύμφωνα με το άρθρο 15 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών είναι αναγνωρισμένος και αναγκαίος για την ορθή διακυβέρνηση της ΕΕ, μέσω του ανοιχτού διαλόγου με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

Που αναφέρεται η κοινωνία των πολιτών;
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η κοινωνία ερμηνεύεται ως «σύνολο μη κυβερνητικών οργανώσεων και θεσμών, που εκπροσωπούν τα συμφέροντα και τη θέληση των πολιτών». Στο ίδιο πλαίσιο, η κοινωνία περιλαμβάνει την οικογένεια και τον ιδιώτη, στον οποίο αναφέρεται ως τριτογενή τομέα της κοινωνίας, διακριτό από εκείνο της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων.
Η κοινωνία των πολιτών αναφέρεται σε όλες τις μορφές κοινωνικής δράσης, οι οποίες πραγματοποιούνται από άτομα ή ομάδες που δε συνδέονται με το κράτος ούτε διοικούνται από αυτό. Οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών είναι μια οργανωτική δομή της οποίας τα μέλη εξυπηρετούν το γενικό συμφέρον με δημοκρατικές διαδικασίες και η οποία διαδραματίζει τον ρόλο του μεσολαβητή ανάμεσα στις δημόσιες αρχές και τους πολίτες.

Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το άρθρο 15 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ αναγνωρίζει τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών για τη χρηστή διακυβέρνηση της ΕΕ. Επιπλέον, το άρθρο 11 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση υπογραμμίζει την ανάγκη να διαθέτει η ΕΕ ανοιχτό, διάφανο και τακτικό διάλογο με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, π.χ. όταν προετοιμάζει προτάσεις για τη νομοθεσία της ΕΕ. Παραδείγματα των εν λόγω οργανώσεων περιλαμβάνουν τα εξής: α) κοινωνικούς εταίρους (συνδικαλιστικές οργανώσεις και ομάδες εργοδοτών), β) μη κυβερνητικές οργανώσεις (π.χ. για το περιβάλλον και την προστασία των καταναλωτών) γ) οργανώσεις βάσης (π.χ. νεολαία και ομάδες οικογενειών).

Ο ρόλος των πολιτών στην κοινωνία των πολιτών
Μέσα στον χώρο της κοινωνίας των πολιτών οι πολίτες δρουν ως μονάδες και, σε κάποιο βαθμό, ως πρωτογενή πολιτικά υποκείμενα, τα οποία, όμως, δε συνιστούν μια συνειδητοποιημένη και οργανωμένη πολιτική οντότητα. Η βασική διαφορά ανάμεσα στην κοινωνία των πολιτών και στον λαό είναι πως η πρώτη δεν περιορίζει τη δράση της στην τυπική εκπλήρωση των πολιτικών της δικαιωμάτων, όπως είναι η προσέλευση στις κάλπες κάθε τέσσερα χρόνια.
Η κοινωνία των πολιτών έχει συνειδητοποιήσει ότι, εκτός από δικαιώματα, έχει και υποχρεώσεις. Ο πολίτης της κοινωνίας των πολιτών ενδιαφέρεται για το κοινωνικό σύνολο όσο ενδιαφέρεται για τον εαυτό του, δρα με κριτήριο το γενικό συμφέρον, όχι μόνο το δικό του, ενώ διαθέτει και άλλα στοιχεία, όπως σεβασμό προς τις αρχές της συνταγματικής δημοκρατίας, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις διεθνείς συμβάσεις, γνώση της κοινωνικής πραγματικότητας αλλά και διαρκή προβληματισμό σχετικά με τις κοινές υποθέσεις. Εν ολίγοις, η κοινωνία των πολιτών αποτελείται από συνειδητοποιημένους ή και ενεργούς πολίτες, οι οποίοι όμως δε συγκροτούν, συνήθως, οργανωμένες ομάδες πολιτικής δράσης.
Συμπερασματικά, η κοινωνία των πολιτών δεν αφορά κομματικούς δρώντες αλλά κοινωνικούς φορείς, ΜΚΟ, κοινωνικές επιχειρήσεις που θέλουν να συμβάλλουν στη βελτίωση της καθημερινότητας σε διάφορους τομείς, όπως το περιβάλλον, οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες κ.α. Οπότε, είναι πολύ σημαντικό στο άμεσο μέλλον να υπάρξει ακόμα περισσότερη θεσμική, κοινωνική και οικονομική ενίσχυση όλων των παραπάνω δρώντων που εντάσσονται στην κοινωνία των πολιτών, ώστε να επιτευχθούν πιο άμεσα και αποτελεσματικά οι στόχοι τους.

https://infinitygreece.com/blog/%CF%84% ... %8E%CE%BD/


Επίσης: https://eur-lex.europa.eu/legal-content ... ganisation
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Ευρωπαϊκή ενοποίηση, νεολειτουργισμός, ΜΚΟ και "ομάδες συμφερόντων" (lobbies)

5
ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ "Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΟΙ ΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ: ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ"
1. Εισαγωγή
Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, η εταιρική σχέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ΜΚΟ επεκτάθηκε σε όλους τους τομείς. Αυτή η εντατικοποίηση κάλυψε μεγάλο φάσμα θεμάτων, από τον πολιτικό διάλογο και την πολιτική πρακτική μέχρι τη διαχείριση σχεδίων και προγραμμάτων, τόσο μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στις χώρες εταίρουςζ. Αυτή η διαδικασία προκύπτει από σειρά συνυφασμένων παραγόντων που έχουν σχέση με τις αλλαγές και τις εξελίξεις στο εσωτερικό των ίδιων των οργάνων της ΕΕ και με τις εξελίξεις στο σύνολο των ΜΚΟ. Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέκτησε συμπληρωματικές αρμοδιότητες σε πολλούς νέους τομείς πολιτικής, αυτό συνδυάσθηκε με έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό ΜΚΟ που δρουν στο εσωτερικό της Ευρώπης και εκτός αυτής και με διεύρυνση του πεδίου εργασίας τους. Αυτή η τάση αντανακλάται στον αυξανόμενο αριθμό ΜΚΟ που δημιουργούν ή προσχωρούν σε ευρωπαϊκές ενώσεις και δίκτυα που έχουν συχνά την έδρα τους στις Βρυξέλλες. Με την προοπτική διεύρυνσης της ΕΕ στο εγγύς μέλλον και το αυξημένο ενδιαφέρον που επιδεικνύει η κοινή γνώμη για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις, δεν υπάρχει λόγος να αναμένεται ότι αυτή η διαδικασία θα επιβραδυνθεί, αλλά μάλλον το αντίθετο.
Παρά το γεγονός ότι η τρέχουσα πρακτική της Επιτροπής αποδεικνύει σαφώς την επιθυμία της να διατηρήσει και να ενισχύσει την εταιρική της σχέση με τους ΜΚΟ, οι χρησιμοποιούμενες διαρθρώσεις και διαδικασίες δεν συμβαδίζουν με αυτήν. Προς το παρόν υπολογίζεται ότι πάνω από 1000 εκατ. ευρώ ανά έτος χορηγείται σε σχέδια ΜΚΟ απευθείας από την Επιτροπή, το μεγαλύτερο μέρος στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων για την ανάπτυξη και τη συνεργασία, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των προγραμμάτων εκδημοκρατισμού και, ιδιαίτερα, της ανθρωπιστικής βοήθειας (κατά μέσο όρο 400 εκατ. ευρώ). Άλλες σημαντικές επιχορηγήσεις γίνονται στον κοινωνικό τομέα (περίπου 70 εκατ. ευρώ), στον τομέα της εκπαίδευσης (περίπου 50 εκατ. ευρώ) και στον τομέα του περιβάλλοντος στο εσωτερικό της ΕΕ. Πολλές εκατοντάδες ΜΚΟ στην Ευρώπη και παγκοσμίως λαμβάνουν χρηματοδότηση από την ΕΕ. Η Επιτροπή συνέβαλε ως εκ τούτου ουσιαστικά στην προσαρμογή της παρεχόμενης στους ΜΚΟ υποστήριξης του ευρωπαϊκού κοινού, τονίζοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τη διαρκή σημασία υψηλών επιπέδων δημόσιας υποστήριξης για το ρόλο των ΜΚΟ.
Εντούτοις, η πολυπλοκότητα των πολιτικών της ΕΚ καθώς και ο αυξανόμενος αριθμός κανονισμών και πηγών χρηματοδότησης (κονδύλια του προϋπολογισμού) σε συνδυασμό με τα πρόσφατα προβλήματα δημοσιονομικής ασφάλειας δημιούργησαν μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας στους ΜΚΟ όσον αφορά τη συνεργασία με την Επιτροπή. Τόσο η Επιτροπή όσο οι ΜΚΟ επιθυμούν να θέσουν τις σχέσεις σε νέα βάση. Το πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας είναι η αναγνώριση από την πλευρά των ΜΚΟ ότι πολλοί τομείς πολιτικής αποφασίζονται τώρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς και η αύξηση των πόρων που διατίθενται στους ΜΚΟ από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μία νέα Επιτροπή αποφασισμένη να προβεί σε αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σημαίνει ότι ήλθε ο καιρός για την ανάληψη νέας πρωτοβουλίας.
Η Επιτροπή ξεκίνησε πρόσφατα εκτεταμένη διαδικασία διοικητικής μεταρρύθμισης η οποία περιλαμβάνει ανάμεσα στους σκοπούς της την προώθηση της έννοιας της υπηρεσίας και τη βελτίωση της διαχειριστικής αντίληψης του οργάνου. Θα γίνει μεγαλύτερη προσπάθεια για αύξηση της διαφάνειας και της υπευθυνότητας απέναντι στους κύριους συνδιαλεγόμενους καθώς και για βελτίωση της αποτελεσματικότητας επιταχύνοντας για παράδειγμα τις πληρωμές σε όλους τους δικαιούχους. Αυτοί οι στόχοι αντικατοπτρίζονται στο παρόν έγγραφο εργασίας το οποίο αποτελεί ένα βήμα προς τον καθορισμό και τη βελτίωση μιας σχέσης η οποία αναμφίβολα θα εξελιχθεί.
1.1. Σκοπός του εγγράφου εργασίας
Ο σκοπός του παρόντος εγγράφου είναι διττός. Πρώτον, αποσκοπεί να δώσει συνολική άποψη των υφιστάμενων σχέσεων μεταξύ της Επιτροπής και των ΜΚΟ συμπεριλαμβανομένων ορισμένων προβλημάτων που υπάρχουν. Δεύτερον, αποσκοπεί να προτείνει πιθανούς τρόπους ανάπτυξης αυτών των σχέσεων εξετάζοντας τα μέτρα που χρειάζονται για να βελτιωθεί και να ενισχυθεί η υπάρχουσα σχέση μεταξύ της Επιτροπής και των ΜΚΟ.

Ειδικότερα, το έγγραφο εργασίας ασχολείται με το θέμα της υποστήριξης που παρέχεται από την Επιτροπή σε δραστηριότητες των ΜΚΟ και αναζητεί βελτιωμένες μεθόδους διαλόγου και διαβούλευσης. Απευθύνει επίσης το ερώτημα πως μπορεί να διοργανωθεί καλύτερα η κοινοτική χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων των ΜΚΟ και προτείνει τρόπους για να υπάρξει πιο συνεκτικό πλαίσιο εργασίας σε όλη την Επιτροπή για τη διεξαγωγή αυτής της συνεργασίας, η οποία μέχρι τώρα διοργανώνονταν για κάθε τομέα χωριστά.
Ο διάλογος και η συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής και των ΜΚΟ λειτουργεί σε ορισμένους τομείς ικανοποιητικά. Αυτοί θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πρότυπο για άλλους τομείς. Στόχος της αναθεώρησης της σχέσης μεταξύ της Επιτροπής και των ΜΚΟ δεν είναι σε καμία περίπτωση η επιβολή περιορισμών σε τομείς όπου η σχέση είναι ικανοποιητική αλλά μάλλον η επέκταση των "καλών πρακτικών" σε όλους τους τομείς.
Ορισμένα κράτη μέλη εξετάζουν και αυτά από την πλευρά τους το θέμα της συνεργασίας με τους ΜΚΟ ή το έχουν πράξει πρόσφατα και οι προτάσεις τους αποτελούν χρήσιμο υλικό για το παρόν έγγραφο εργασίας.
Το έγγραφο εργασίας προτίθεται επίσης να δώσει νέα ώθηση σε μία συνεχιζόμενη διαδικασία εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης του τρόπου με τον οποίον η Επιτροπή εργάζεται με τους ΜΚΟ. Ενώ καθορίζει κατ' αρχάς τις μακροπρόθεσμες αρχές και δεσμεύσεις της Επιτροπής έναντι των ΜΚΟ δεν προβαίνει στο παρόν στάδιο σε πολύ συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες είναι σαφές ότι πρέπει να αποτελέσουν συνεκτικό μέρος της διαδικασίας συνολικής διοικητικής μεταρρύθμισης.
1.2. Κοινά χαρακτηριστικά των Μη Κυβερνητικών Οργανισμών (ΜΚΟ)
Ο τομέας των ΜΚΟ έχει συχνά περιγραφεί ως άκρως ποικιλόμορφος, ετερογενής και απαρτιζόμενος από οργανισμούς με υπερβολικά διαφορετικούς στόχους, διάρθρωση και κίνητρα. Δεν είναι επομένως εύκολο να βρεθεί κοινός καθορισμός του όρου "Μη Κυβερνητικός Οργανισμός". Δεν μπορεί να βασισθεί σε νομικό ορισμό δεδομένων των μεγάλων αποκλίσεων που παρατηρούνται στους νόμους που διέπουν τις δραστηριότητες των ΜΚΟ, σύμφωνα με τους οποίους ένας ΜΚΟ μπορεί να έχει, για παράδειγμα, το νομικό καθεστώς φιλανθρωπικής οργάνωσης, μη κερδοσκοπικής ένωσης ή ιδρύματος. Ο όρος "ΜΚΟ" μπορεί εντούτοις να χρησιμοποιηθεί ως συντομογραφία για να αναφερθεί σειρά οργανισμών που κανονικά παρουσιάζουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά [1]:
[1] Αυτός ο κατάλογος εμπνέεται από τον κατάλογο κοινών χαρακτηριστικών των σωματείων που προτείνεται από την Επιτροπή στην ανακοίνωσή της του Ιουνίου 1997 "Προώθηση του ρόλου των σωματείων και των ιδρυμάτων στην Ευρώπη" (COM/97/0241 τελικό).
- οι ΜΚΟ αποτελούν μη κερδοσκοπικές ενώσεις. Παρά το γεγονός ότι μπορούν να προσλαμβάνουν υπαλλήλους και να ασχολούνται με δραστηριότητες που παράγουν έσοδα δεν διανέμουν κέρδη στα μέλη ή στη διοίκησή τους.
- οι ΜΚΟ είναι προαιρετικοί οργανισμοί. Αυτό σημαίνει ότι συστήνονται σε εθελοντική βάση και ότι υπάρχει συνήθως κάποιο στοιχείο εθελοντικής συμμετοχής στον οργανισμό·
- οι ΜΚΟ διακρίνονται από άτυπες ή ad hoc ομάδες επειδή διαθέτουν κάποια τυπική ή θεσμική οντότητα. Συνήθως, οι ΜΚΟ διαθέτουν καταστατικό ή άλλη ιδρυτική πράξη που ορίζει την αποστολή, τους στόχους και το πεδίο δράσης τους. Είναι υπόλογοι στα μέλη τους και τους χορηγούς τους·
- οι ΜΚΟ είναι ανεξάρτητοι, ιδιαίτερα από κυβερνητικές και άλλες δημόσιες αρχές και από πολιτικά κόμματα ή εμπορικές οργανώσεις·
- οι ΜΚΟ είναι αφιλοκερδείς όσον αφορά τους στόχους τους και τις αξίες που υποστηρίζουν. Στόχος τους είναι η ενεργός συμμετοχή στο δημόσιο βίο για θέματα που αφορούν το γενικό συμφέρον του πληθυσμού, ειδικών ομάδων της κοινωνίας ή της κοινωνίας σαν συνόλου. Δεν επιδιώκουν την εξυπηρέτηση εμπορικών ή επαγγελματικών συμφερόντων των μελών τους.

Παρά το γεγονός ότι αυτά τα κοινά χαρακτηριστικά μπορούν να βοηθήσουν στην περιγραφή της έννοιας του όρου "ΜΚΟ", πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το μέγεθός τους και το πεδίο δραστηριοτήτων τους μπορεί να ποικίλλει σημαντικά. Ορισμένοι ΜΚΟ απαρτίζονται από μάλλον περιορισμένο αριθμό προσώπων· άλλοι μπορεί να έχουν χιλιάδες μέλη και εκατοντάδες άτομα ως επαγγελματικό προσωπικό. Από λειτουργική άποψη οι ΜΚΟ μπορούν να εστιάζονται σε επιχειρησιακές ή μεσολαβητικές δραστηριότητες. Οι επιχειρησιακοί ΜΚΟ συμβάλουν στην παροχή υπηρεσιών (όπως στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας) ενώ πρωταρχικός στόχος των μεσολαβητικών δραστηριοτήτων των ΜΚΟ είναι να επηρεάζουν τις πολιτικές των δημοσίων αρχών και γενικά την κοινή γνώμη.
Κατά ευρύτερη έννοια, τα συνδικάτα και οι επιχειρηματικές ή επαγγελματικές οργανώσεις μπορούν επίσης να θεωρηθούν ως μη κυβερνητικοί οργανισμοί. Το παρόν έγγραφο εντούτοις ασχολείται κατά κύριο λόγο με οργανισμούς που δρουν στον ούτως αποκαλούμενο "τρίτο τομέα", δηλαδή στο μη κυβερνητικό και μη οικονομικό τομέα. Εντούτοις είναι αυτονόητο ότι η προσέγγιση που προτείνεται στο παρόν έγγραφο όσον αφορά τις διαδικασίες διαβούλευσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοντέλο για άλλες κατηγορίες οργανώσεων, στο μέτρο που αυτές οι διαβουλεύσεις δε λαμβάνουν χώρα κάτω από ένα ειδικό πλαίσιο (π.χ. κοινωνικός διάλογος).
1.3. Η λογική της συνεργασίας μεταξύ της Επιτροπής και των μη κυβερνητικών οργανισμών
Η λογική που υπάρχει πίσω από την υφιστάμενη συνεργασία και την επιθυμία ενίσχυσής της βασίζεται σε πέντε βασικούς συλλογισμούς:
1.3.1 Η προώθηση της συμμετοχικής δημοκρατίας
Η διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση νομιμοποιείται πριν από όλα από τους εκλεγμένους αντιπροσώπους του ευρωπαϊκού λαού. Εντούτοις, οι ΜΚΟ μπορούν να συμβάλουν στην προώθηση πιο συμμετοχικής δημοκρατίας τόσο στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και πέραν αυτής.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεμελιώνεται στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών και στους κανόνες δικαίου, αρχές οι οποίες είναι κοινές στα κράτη μέλη. Το δικαίωμα των πολιτών να δημιουργούν ενώσεις για την επιδίωξη κοινού σκοπού αποτελεί θεμελιώδη ελευθερία σε μια δημοκρατία. Η συμμετοχή σε ενώσεις παρέχει την ευκαιρία στους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά με νέους τρόπους πέραν ή συμπληρωματικά της συμμετοχής σε πολιτικά κόμματα ή συνδικάτα. Ολοένα και περισσότερο οι ΜΚΟ αναγνωρίζονται ως σημαντικά στοιχεία της κοινωνίας των πολιτών και ως παρέχοντες σημαντική υποστήριξη στο δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης. Οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί τους λαμβάνουν περισσότερο υπόψη και τους συμπεριλαμβάνουν στη διαδικασία χάραξης πολιτικής και λήψης αποφάσεων.
Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο της διεύρυνσης. Σύμφωνα με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση προϋποθέτει ότι η υποψήφια χώρα έχει επιτύχει τη σταθερότητα των θεσμών που κατοχυρώνουν τη δημοκρατία, τους κανόνες δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό και την προστασία των μειονοτήτων. Οι ΜΚΟ μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην ανάπτυξη της δημοκρατίας και της κοινωνίας των πολιτών στις υποψήφιες χώρες.
Η ανάπτυξη και η παγίωση της δημοκρατίας αποτελεί επίσης το γενικό πολιτικό στόχο της Κοινότητας κατά τη συνεργασία της με τις αναπτυσσόμενες χώρες και προχωράει πολύ πέραν της διαδικασίας διεύρυνσης. Η εταιρική σχέση με τοπικούς ΜΚΟ στις αναπτυσσόμενες χώρες έχει ιδιαίτερη σημασία.
1.3.2 Εκπροσώπηση των απόψεων ειδικών ομάδων πολιτών στα ευρωπαϊκά όργανα
Ο ρόλος των ΜΚΟ είναι να εκπροσωπούν στα ευρωπαϊκά όργανα τις απόψεις ειδικών ομάδων πολιτών (όπως είναι τα μειονεκτούντα άτομα, οι εθνικές μειοψηφίες) ή σε ειδικά θέματα (όπως είναι το περιβάλλον, η προστασία των ζώων, το παγκόσμιο εμπόριο). Ιδιαίτερα, πολλοί ΜΚΟ μπορούν να φθάσουν μέχρι τον πιο φτωχό και τον λιγότερο ευνοημένο και να δώσουν το δικαίωμα έκφρασης σε εκείνους που δεν ακούγονται επαρκώς από άλλα κανάλια.

Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, οι ΜΚΟ εκτελούν αυτό το ρόλο όχι μόνο σε σχέση με την Επιτροπή αλλά επίσης το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών και το Συμβούλιο. Η συμμετοχή τους στη διαμόρφωση και εφαρμογή πολιτικής βοηθάει στο να υπάρχει δημόσια αποδοχή για την ΕΕ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν να δρουν ως εξισορροπητικός παράγοντας στις δραστηριότητες και γνώμες άλλων ομάδων συμφερόντων στην κοινωνία.
1.3.3 Συμβολή στην εφαρμογή πολιτικής
Η ειδική εμπειρογνωμοσύνη που διαθέτουν οι ΜΚΟ μπορεί να συμβάλει στις συζητήσεις για την εφαρμογή πολιτικών. Μέσω των δεσμών που διαθέτουν σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, οι ΜΚΟ μπορούν να παρέχουν εμπειρογνωμοσύνη για τη χάραξη πολιτικής της ΕΕ. Ιδιαίτερα, μπορούν να παρέχουν πληροφόρηση για την επιτυχία ειδικών πολιτικών συμβάλλοντας κατ' αυτόν τον τρόπο στο καθήκον της Επιτροπής να καθορίζει και να εφαρμόζει πολιτικές λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τη συνολική της δημόσια πολιτική ευθύνη
1.3.4 Συμβολή στη διαχείριση σχεδίων
Η ειδική εμπειρογνωμοσύνη των ΜΚΟ μπορεί να συμβάλει στη διαχείριση, έλεγχο και αξιολόγηση σχεδίων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Η συμμετοχή των ΜΚΟ είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και της διακριτικής μεταχείρισης, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και βοήθειας για την ανάπτυξη. Η εμπειρογνωμοσύνη και η αφοσίωση του προσωπικού των ΜΚΟ και η προθυμία τους να εργασθούν υπό δύσκολες συνθήκες σημαίνει ότι οι ΜΚΟ είναι εταίροι ζωτικής σημασίας για την Επιτροπή τόσο μέσα στην ΕΕ όσο και πέραν αυτής.

https://eur-lex.europa.eu/legal-content ... 2000DC0011
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Ευρωπαϊκή ενοποίηση, νεολειτουργισμός, ΜΚΟ και "ομάδες συμφερόντων" (lobbies)

6
1.3.5 Συμβολή στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση
Ενθαρρύνοντας τους εθνικούς ΜΚΟ να εργάζονται από κοινού και να επιτυγχάνουν κοινούς στόχους, τα ευρωπαϊκά δίκτυα ΜΚΟ συμβάλλουν σημαντικά στη δημιουργία "ευρωπαϊκής κοινής γνώμης" που θεωρείται συνήθως ως προαπαιτούμενο για τη δημιουργία αληθινής ευρωπαϊκής πολιτικής οντότητας. Ταυτόχρονα αυτό συμβάλλει εξίσου στην προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στην πράξη και συχνά στο επίπεδο του απλού λαού.
Επιπλέον, η ικανότητα των ευρωπαϊκών ενώσεων και δικτύων ΜΚΟ να κατευθύνουν και να συγκεντρώνουν τις απόψεις των διαφόρων εθνικών ΜΚΟ είναι πολύ χρήσιμη για την Επιτροπή.
Ως εκ τούτου, η ενίσχυση της σχέσης μεταξύ της Επιτροπής και των ΜΚΟ μπορεί να βοηθήσει και τα δύο μέρη και να τους επιτρέψει να επιτύχουν καλύτερα τους αντίστοιχους στόχους τους. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή θα χρειαστεί να αναγνωρίσει και να υποστηρίξει την ανάπτυξη και την ανεξαρτησία των ΜΚΟ.
1.4. Υφιστάμενες σχέσεις
Οι διάφορες όψεις της υπάρχουσας σχέσης μεταξύ Επιτροπής και ΜΚΟ μπορούν να συνοψισθούν ως εξής:
- Προώθηση της ανάπτυξης του κοινωνικού διαλόγου και της κοινωνίας των πολιτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών ως στόχος των προγραμμάτων συνεργασίας με τις τρίτες χώρες·
- Διάλογος/συζητήσεις και διαβούλευση με αντιπροσώπους των ΜΚΟ στο πλαίσιο της διαμόρφωσης πολιτικής. Ορισμένοι ΜΚΟ και δίκτυα, ειδικά εκείνα που δρουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν ιδρυθεί ή επιλεγεί για να παρέχουν πληροφορίες, εμπειρία και εμπειρογνωμοσύνη. Ορισμένες Γενικές Διευθύνσεις έχουν δημιουργήσει ειδικά φόρα για να υπάρξει πλαίσιο για διάλογο·
- Οι ΜΚΟ ως σταθμοί πληροφόρησης. Οι ευρωπαϊκοί ΜΚΟ και τα δίκτυά τους και τα εθνικά μέλη τους μπορούν να χρησιμεύσουν ως συμπληρωματικά κανάλια για την Επιτροπή για να εξασφαλίσει ότι η πληροφόρηση για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις κοινοτικές πολιτικές θα φθάσει στο ευρύ κοινό που ενδιαφέρεται και επηρεάζεται από τις πολιτικές της·
- Χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων των ΜΚΟ, μέσα στην Κοινότητα και στο εξωτερικό, οι οποίες είναι συναφείς με και συμβάλλουν στην εφαρμογή των πολιτικών της ΕΚ. Αυτά τα προγράμματα χαρακτηρίζονται από χρηματοδοτούμενες δράσεις στις οποίες συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό οι ΜΚΟ·
- Οι ΜΚΟ ως φορείς εφαρμογής των κοινοτικών προγραμμάτων και σχεδίων, ιδιαίτερα στον τομέα της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι ΜΚΟ έχουν επιλεγεί ως εταίροι λόγω της ειδικότητάς τους σε συνδυασμό με την εμπειρογνωμοσύνη και την τεχνική ικανότητά τους.
1.5. Προβλήματα που δημιουργούν επί του παρόντος εμπόδια στη συνεργασία
Τα ακόλουθα προβλήματα αναφέρονται ως παραδείγματα σε τομείς στους οποίους η συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής και των ΜΚΟ μπορεί να βελτιωθεί.
- Η συνεργασία με τους ΜΚΟ διοργανώνεται σε τομείς πολιτικής (περιβάλλον, κοινωνικές υποθέσεις, ανθρωπιστική βοήθεια και βοήθεια στην ανάπτυξη, εμπόριο κλπ.) που συνεπάγονται σημαντικές διαφορές στη σχέση μεταξύ ΜΚΟ και Επιτροπής από τον έναν τομέα στον άλλον όσον αφορά την πρόσβαση στην πληροφόρηση, τον τρόπο με τον οποίο διοργανώνεται ο διάλογος και η διαβούλευση και τη διαθεσιμότητα βασικής χρηματοδότησης. Ενώ αναγνωρίζουν την ιδιαιτερότητα διαφόρων τομέων, οι περισσότεροι ΜΚΟ πιστεύουν ότι πρέπει να γίνει μεγαλύτερη προσπάθεια για συνεκτική προσέγγιση στο σύνολο της Επιτροπής·
- Υπάρχει απουσία ικανοποιητικής πληροφόρησης για τους ΜΚΟ ιδιαίτερα όσον αφορά τις διαδικασίες χρηματοδότησης. Καλύτερη καθοδήγηση όσον αφορά τις διαδικασίες αίτησης και πιο κατανοητά έντυπα αίτησης θα ήταν καλόδεκτα·
- Ο τομέας των ΜΚΟ είναι δυναμικός τομέας συνεχώς αναπτυσσόμενος. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολία να παρακολουθήσουν αυτή την εξέλιξη. Ειδικότερα δεν διαθέτουν επαρκείς πληροφορίες για τους διάφορους ΜΚΟ με τους οποίους έρχονται σε επαφή·
- Οι εσωτερικές διαδικασίες της Επιτροπής είναι συχνά πολύπλοκες. Παρά το γεγονός ότι οι ΜΚΟ επικρότησαν συνολικά το Εγχειρίδιο της Επιτροπής για τη διαχείριση των επιδοτήσεων υπό την έννοια ότι προβλέπει σαφείς κανόνες, εκφράζουν το φόβο ότι η έμφαση που θα δοθεί στη δημοσιονομική αυστηρότητα θα δημιουργήσει μεγάλα εμπόδια για την υποβολή αιτήσεων των ΜΚΟ για χρηματοδότηση·
- Ως τμήμα της συνολικής πολιτικής της για τη διαφάνεια, η Επιτροπή πρέπει να παρέχει καλύτερες πληροφορίες για τους ΜΚΟ και να βελτιώσει την επικοινωνία μαζί τους έτσι ώστε να οικοδομήσει πραγματική εταιρική σχέση.
Ορισμένες από τις συνέπειες της παρούσας κατάστασης είναι σημαντικές καθυστερήσεις κατά την εξέταση αιτήσεων, κακά προσαρμοσμένες διαδικασίες ιδιαίτερα όσον αφορά την εξέταση μικρών σχεδίων και γενικότερα κλονισμός της εμπιστοσύνης.
1.6. Τρόποι για να λειτουργήσει η σχέση
Ενώ από την πλευρά της η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι πρέπει να βελτιώσει και να ενισχύσει τη σχέση της με τους ΜΚΟ, οι ΜΚΟ πρέπει επίσης να αναγνωρίσουν τις δικές τους ευθύνες έτσι ώστε να λειτουργήσει αυτή η σχέση. Κάθε πλευρά πρέπει να γνωρίζει και να λαμβάνει υπόψη τις προτεραιότητες και τις πραγματικότητες της άλλης. Αυτό βέβαια δεν αποκλείει τις συζητήσεις ή ακόμα και τις διαφορές γνώμης.
Όσον αφορά την πολιτική διαλόγου, η Επιτροπή πρέπει να εκπληρώσει τις διοργανικές της ευθύνες στο συγκεκριμένο τομέα, και να προσφέρει, εντός αυτών των ορίων, διάλογο και διαβούλευση με τους ΜΚΟ ως αντιπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Το σύνολο των ΜΚΟ πρέπει να αναγνωρίσει και να λάβει υπόψη αυτή την τυπική θεσμική οργάνωση. Άλλες υποχρεώσεις μπορούν να έχουν σχέση με την αντιπροσωπευτικότητα (βλ. σημείο 2.2. κάτωθι), την ανακοίνωση πληροφοριών σε οργανώσεις μέλη και την τήρηση του απορρήτου των κοινοτικών πληροφοριών όπου απαιτείται.
Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, οι ΜΚΟ πρέπει να δεχθούν, για παράδειγμα, ότι υπάρχει πάντα εύλογη ανάγκη για την Επιτροπή να επιβάλει ορισμένες προϋποθέσεις και ελέγχους για την διαφύλαξη των κοινοτικών πόρων. Οι ΜΚΟ οφείλουν να αποδείξουν ότι διαθέτουν εμπειρογνωμοσύνη, συστήματα διαχείρισης και εσωτερικά συστήματα ελέγχου της ποιότητας τα οποία προσφέρονται για την εργασία που αναλαμβάνουν εξ ονόματος της Επιτροπής.
2. Διάλογος και διαβούλευση
Ο διάλογος και η διαβούλευση μεταξύ των ΜΚΟ και της Επιτροπής πρέπει να εξετασθούν στον πλαίσιο της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων των ευρωπαϊκών οργάνων. Πολλά ευρωπαϊκά όργανα και ιδιαίτερα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και η Επιτροπή Περιφερειών έχουν ισχυρή παράδοση στενών επαφών με ΜΚΟ. Η Επιτροπή παρακολούθησε με μεγάλο ενδιαφέρον τις πρόσφατες εξελίξεις στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή που απέβλεπαν στην ενίσχυση των δεσμών της με την κοινωνία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ, προκειμένου να εξασφαλίσει ένα βελτιωμένο φόρουμ διαλόγου με τους ευρωπαίους πολίτες. Η Επιτροπή συμμετείχε επίσης ενεργά στην Πρώτη Σύμβαση των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που διοργανώθηκε από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή τον Οκτώβριο του 1999.
Με βάση αυτό το ιστορικό, ο διάλογος μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ΜΚΟ αποτελεί σημαντικό συμπλήρωμα της θεσμικής διαδικασίας σε πολιτικό επίπεδο. Η ιδιαίτερη αξία αυτών των διαβουλεύσεων απορρέει κυρίως από το δικαίωμα πρωτοβουλίας της Επιτροπής. Η έγκαιρη διαβούλευση με όλους τους φορείς συμφερόντων στο αρχικό στάδιο της διαμόρφωσης πολιτικής αποτελεί ολοένα και περισσότερο τμήμα της πρακτικής διαβούλευσης της Επιτροπής, ιδιαίτερα πριν να προτείνει νομοθετικά μέτρα, προκειμένου να βελτιώσει το σχεδιασμό πολιτικής και να αυξήσει την αποτελεσματικότητα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τον Ιούνιο του 1998, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα υπέγραψε τη σύμβαση UN/ECE για την πρόσβαση στην πληροφόρηση, τη δημόσια συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για θέματα περιβάλλοντος, την ούτως αποκαλούμενη "Σύμβαση Aarhus".
Υπογράφοντας αυτή τη Σύμβαση, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα επέδειξε τη δέσμευση που έχει αναλάβει σε διεθνές επίπεδο για αυξημένη διαφάνεια καθώς και για την κατοχύρωση διαβούλευσης με το κοινό στη διαδικασία διαμόρφωσης της κοινοτικής πολιτικής περιβάλλοντος.
Η επικύρωση από την ΕΚ της Σύμβασης Aarhus αποτελεί προτεραιότητα για την Επιτροπή.
2.1. Υφιστάμενες επαφές
Σε πολλούς τομείς, η Επιτροπή έχει αναπτύξει εκτεταμένες επαφές με τους ΜΚΟ στο πλαίσιο της δράσης της. Αυτές οι επαφές ποικίλλουν από ad hoc συνεδριάσεις, συμμετοχή των αντιπροσώπων των ΜΚΟ σε ομάδες εμπειρογνωμόνων σε πιο επίσημες συμφωνίες, όπως τακτικές συναντήσεις με τις ευρωπαϊκές ενώσεις και δίκτυα ΜΚΟ ή συμμετοχή των ΜΚΟ σε συμβουλευτικές επιτροπές ως μέρος της τυπικής διαδικασίας διαβούλευσης.
Ενώ είναι λογικό ότι η διαβούλευση για τη διαμόρφωση πολιτικής και την εφαρμογή ειδικών προγραμμάτων ή σχεδίων γίνεται καλύτερα σε τομεακό επίπεδο, είναι επιθυμητό υπό ορισμένες συνθήκες να υπάρχει πιο γενικός συντονισμός.
A. Ad hoc συνεδριάσεις μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και των ΜΚΟ
Στην ανακοίνωσή της της 2ας Δεκεμβρίου 1992, "Ανοιχτός και διαρθρωμένος διάλογος μεταξύ της Επιτροπής και των ειδικών ομάδων συμφερόντων" η Επιτροπή επανέλαβε την πεποίθησή της ότι υπάρχει ανάγκη να παραμείνει ανοιχτή στις εξωτερικές επιδράσεις [2]. Ως εκ τούτου το Όργανο παραμένει ανοιχτό και προσιτό σε μεγάλο αριθμό οργανώσεων συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ οι οποίοι επιθυμούν να προωθήσουν τις απόψεις τους.
[2] ΕΕ C 63 της 5 Μαρτίου 1993.
Παράδειγμα: Οι Γενικές Διευθύνσεις Γεωργίας, Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, Περιβάλλοντος και η Γενική Διεύθυνση που είναι υπεύθυνη για τη συνεργασία με τρίτες χώρες διεξάγουν μεγάλο αριθμό ad hoc συνεδριάσεων με ΜΚΟ (ευρωπαϊκών και μη ευρωπαϊκών) για μεγάλη κλίμακα θεμάτων.
B. Διαρθρωμένος διάλογος/συνεργασία
Υπάρχει θεμελιωμένη πρακτική συστηματικών, τακτικών συνεδριάσεων με ΜΚΟ για να συζητηθούν θέματα πολιτικής, χωρίς αυτό να γίνεται με την τυπική διάρθρωση επιτροπής ή άλλης διάρθρωσης που υπόκειται σε κανόνες λειτουργίας.
Παράδειγμα - Ανά εξάμηνο συνεδριάσεις μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και όλων των οργανώσεων μελών της Πλατφόρμας των ευρωπαϊκών κοινωνικών ΜΚΟ.
Παράδειγμα - Η επιτροπή συνδέσμου των ΜΚΟ στον τομέα της ανάπτυξης διαθέτει αντιπροσωπευτική ευρωπαϊκή διάρθρωση και καλά δημιουργημένες ομάδες εργασίας και προβαίνει σε ανά τρίμηνο συνεδριάσεις με την Επιτροπή για να συζητηθούν θέματα πολιτικής και διαδικαστικά θέματα. Δεν πρόκειται για τυπική συμβουλευτική διάρθρωση αλλά η εικοσιπενταετής παράδοση που υπάρχει εξασφαλίζει ότι έχει de facto κερδίσει αυτή τη θέση με τα όργανα της ΕΕ.
Παράδειγμα - Η ΓΔ Εμπορίου διεξάγει τακτικά ανταλλαγές απόψεων, τόσο οριζόντια όσο και ανά τομέα για θέματα που αφορούν την πολιτική εμπορίου και ιδιαίτερα τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Αντιπρόσωποι των ΜΚΟ συνόδευσαν επίσης την αντιπροσωπεία της Επιτροπής στην πρόσφατη υπουργική συνεδρίαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου στο Seattle.
Παράδειγμα - Η εταιρική συμφωνία πλαίσιο που συνάφθηκε από την ECHO και πάνω από 160 ΜΚΟ παρέχει ένα φόρουμ για τη συζήτηση θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος και την κοινή εξέταση ανθρωπιστικών στόχων και αρχών.
Παράδειγμα - Δύο φορές ετησίως, ο μεγαλύτερος πανευρωπαϊκός ΜΚΟ στον τομέα του περιβάλλοντος ("Group of Eight") συνεδριάζει με τη Γενική Διεύθυνση για να συζητήσουν το πρόγραμμα εργασίας της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και τη γενική σχέση μεταξύ του ΜΚΟ και αυτής της Γενικής Διεύθυνσης. Όλα τα προβλήματα που έχουν προκύψει κατά τους προηγούμενους έξι μήνες μπορούν να συζητηθούν σε αυτές τις συνεδριάσεις. Η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος διοργανώνει επίσης δύο φορές ετησίως ("Διάλογο για την προσχώρηση μεταξύ ΕΕ και ΜΚΟ των υποψηφίων χωρών".
Ένα καλό παράδειγμα για την αξία της οριζόντιας προσέγγισης υπήρξε το σεμινάριο που διοργανώθηκε από την Επιτροπή το Νοέμβρη του 1998 για να παρουσιάσει το Εγχειρίδιο για τη διαχείριση των επιδοτήσεων σε 200 περίπου αντιπροσώπους των ΜΚΟ που έχουν έδρα τις Βρυξέλλες. Αντιπρόσωποι τεσσάρων "οικογενειών" ΜΚΟ (περιβάλλον, κοινωνικές υποθέσεις, αναπτυξιακή βοήθεια και ανθρώπινα δικαιώματα) συμμετείχαν ενεργά στο σεμινάριο. Αντιπρόσωποι των ίδιων τεσσάρων "οικογενειών" ΜΚΟ ευρίσκονται σε τακτική επαφή με το δίκτυο διαχείρισης των επιδοτήσεων για την εφαρμογή του Εγχειριδίου. Η καθοδηγητική ομάδα θεωρεί την τρέχουσα άτυπη συνεργασία επωφελή και επιθυμεί τη συνέχισή της.
Γ. Επίσημη διαβούλευση
Υπάρχουν τομείς στους οποίους υπάρχει πολιτική/τυπική δέσμευση διαβούλευσης με ΜΚΟ ή ομάδες ΜΚΟ για ιδιαίτερα θέματα, κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Υπάρχουν επίσης τομείς στους οποίους οι ΜΚΟ συμμετέχουν ως μέλη ή παρατηρητές σε συμβουλευτικές ομάδες/επιτροπές με καθορισμένες διαδικασίες.
Παράδειγμα: Η συμβουλευτική επιτροπή συνεταιρισμών, ασφαλίσεων, ενώσεων και ιδρυμάτων συστάθηκε τυπικά από την Επιτροπή για να διαδραματίζει συμβουλευτικό ρόλο στην πολιτική που επηρεάζει την κοινωνική οικονομία (συμπεριλαμβανομένου του τομέα των μη κερδοσκοπικών ΜΚΟ).
Παράδειγμα: Εδώ και 40 χρόνια, οι γεωργικές συμβουλευτικές επιτροπές έχουν υπάρξει ως τυπικοί μηχανισμοί τακτικής και συστηματικής διαβούλευσης με τους ΜΚΟ και τις κοινωνικοεπαγγελματικές οργανώσεις.
Παράδειγμα: Μελλοντικός τυπικός συμβουλευτικός ρόλος για οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών τόσο στην Ευρώπη όσο και στα κράτη μέλη ΑΚΕ προτείνεται από την ΕΕ στην μελλοντική Λομέ σύμβαση τόσο στο επίπεδο των οργάνων όσο και για τον καθορισμό και την εφαρμογή του προγράμματος.
2.2. Ειδικός ρόλος των ευρωπαϊκών ενώσεων και δικτύων ΜΚΟ
Είναι σημαντικό για τους ΜΚΟ και τις ενώσεις ΜΚΟ να είναι δημοκρατικές και διαφανείς όσον αφορά τη συμμετοχή σε αυτές και τις αξιώσεις αντιπροσωπευτικότητας. Στο συγκεκριμένο πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει τους οργανισμούς να εργάζονται από κοινού σε κοινές ενώσεις και δίκτυα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεδομένου ότι αυτές οι οργανώσεις διευκολύνουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας διαβούλευσης. Εντούτοις, προκειμένου η διαδικασία διαβούλευσης να πραγματοποιείται μέσω τέτοιων ενώσεων και δικτύων, αυτές οι οργανώσεις χρειάζεται να είναι αντιπροσωπευτικές και γερά ριζωμένες στα διάφορα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εντούτοις, η αντιπροσωπευτικότητα, παρά το γεγονός ότι είναι σημαντικό κριτήριο, δεν αποτελεί τον μόνο καθοριστικό παράγοντα για την ιδιότητα μέλους συμβουλευτικής επιτροπής ή για τη συμμετοχή σε διάλογο με την Επιτροπή. Άλλοι παράγοντες, όπως η εμπειρία τους και η ικανότητά τους να συμμετέχουν ουσιαστικά σε πολιτικές συζητήσεις είναι εξίσου σημαντικοί.
2.3. Βελτίωση του διαλόγου και της διαβούλευσης με τους ΜΚΟ
Η Επιτροπή υιοθετεί την αρχή της ανοιχτής διοίκησης και ως εκ τούτου θεωρεί απαραίτητο να δημιουργηθεί σειρά σαφών κατευθυντήριων αρχών για να εξασφαλίσει ότι οι συστηματικές και τακτικές διαβουλεύσεις με τους ΜΚΟ θα διεξάγονται κατά τρόπο επωφελή, αποτελεσματικό και διαφανή.
2.3.1 Κατευθυντήριες βέλτιστης πρακτικής όσον αφορά τη διαβούλευση
Για να είναι αμοιβαία επωφελής ο διάλογος και η διαβούλευση χρειάζεται πρώτα απ'όλα σχεδιασμό και υψηλό επίπεδο δέσμευσης από όλους τους συμμετέχοντες στη διαδικασία. Η Επιτροπή επιθυμεί ως εκ τούτου να αναπτύξει ένα πλαίσιο αρχών για την δημιουργία πιο διαρθρωμένου διαλόγου με τους ΜΚΟ. Αυτή η διαδικασία θα οδηγήσει σε διατύπωση συστάσεων σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές όσον αφορά τη διαβούλευση, οι οποίες θα αποσταλούν σε όλες τις υπηρεσίες της Επιτροπής.
Τα ακόλουθα θέματα πρόκειται να εξετασθούν στο συγκεκριμένο πλαίσιο, παρά το γεγονός ότι το πλαίσιο αυτό παραμένει ανοιχτό για περαιτέρω συζήτηση με τους εταίρους ΜΚΟ της Επιτροπής, των οποίων οι απόψεις για τους τρόπους βελτίωσης του διαλόγου με την Επιτροπή θα είναι σημαντικές :
- Πώς θα καθοριστεί καλύτερα το πεδίο και ο χαρακτήρας του διαλόγου ή της διαβούλευσης και πώς θα εξασφαλιστεί η κατάλληλη δημοσιότητα·
- Πώς μπορεί να χορηγηθεί η ανάλογη βασική πληροφόρηση εγκαίρως έτσι ώστε οι ΜΚΟ να μπορούν να συμβουλευθούν τα μέλη τους (βοηθώντας κατ' αυτόν τον τρόπο στην ποιότητα και στην αντιπροσωπευτικότητα των πληροφοριών που παρέχουν οι ΜΚΟ), σε γλώσσα και στυλ προσιτό στο κοινό των ΜΚΟ·
- Πώς μπορεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι γνώμες που διατυπώνονται από τους ΜΚΟ να προσελκύσουν την προσοχή των αρμοδίων υπηρεσιών και υπαλλήλων της Επιτροπής και να εξασφαλισθεί, εφόσον είναι δυνατόν, ότι οι ΜΚΟ θα έχουν την ανάλογη ανταπόκριση για το κατά πόσον η συμμετοχή τους και οι γνώμες τους επηρέασαν την τελική απόφαση, μετατρέποντας κατ' αυτόν τον τρόπο αυτή τη σχέση σε πραγματικό διάλογο·
- Ποια είναι τα πιο κατάλληλα μέσα (Internet, e-mail και ενημερωτικά δελτία) για να δοθεί ευρεία δημοσιότητα σε όλη τη διαδικασία διαβούλευσης·
- Πώς μπορεί να ορισθεί από κοινού το χρονοδιάγραμμα οποιασδήποτε διαδικασίας διαβούλευσης. Η ανάγκη κατάλληλων ανθρωπίνων πόρων (προσωπικού) της Επιτροπής για να παρέχει την απαραίτητη βοήθεια για τη διοργάνωση, διεξαγωγή και παρακολούθηση οποιασδήποτε διαδικασίας διαβούλευσης/διαλόγου, είτε πρόκειται για τις απόψεις των ΜΚΟ για κάποιο πράσινο βιβλίο ή έγγραφο συζήτησης ή για τη διοργάνωση συσκέψεων·
- Πώς μπορούν να επιλεγούν καλύτερα οι ΜΚΟ που θα συμπεριληφθούν στις διάφορες διαδικασίες διαβούλευσης. Σε ορισμένους τομείς η Επιτροπής πρέπει να έχει τα δικά της αντικειμενικά και προκαθορισμένα κριτήρια και λόγους για την επιλογή των ΜΚΟ με σκοπό το διάλογο ή τη διαβούλευση. Αυτά τα κριτήρια μπορούν να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
- Τη διάρθρωσή τους και τα μέλη τους
- Τη διαφάνεια της οργάνωσής τους και τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται.
- Προηγούμενη συμμετοχή σε επιτροπές και ομάδες εργασίας.
- Την μέχρι τώρα πορεία τους όσον αφορά την αρμοδιότητά τους να παρέχουν γνώμη σε ειδικούς τομείς.
- Την ικανότητά τους να εργάζονται ως καταλύτες για την ανταλλαγή πληροφοριών και γνωμών μεταξύ της Επιτροπής και των πολιτών.
Πρέπει να υπενθυμιστεί ότι η επιλογή στην οποία προβαίνει η Επιτροπή όσον αφορά τους συζητητές της σύμφωνα με τέτοια κριτήρια μπορεί να μην είναι πραγματοποιήσιμη ή εφικτή σε κάθε τομέα δραστηριότητας της Επιτροπής. Η επιλογή από τους ίδιους τους ΜΚΟ των αντιπροσώπων και των δικτύων που θα συμμετέχουν στο διάλογο με την Επιτροπή μπορεί να αποτελεί χρήσιμη εναλλακτική λύση.
2.3.2 Βελτίωση της διαφάνειας
Στην πράξη μεγαλύτερη διαφάνεια σημαίνει παροχή περισσότερων πληροφοριών για τον τρόπο με τον οποίον η Επιτροπή επιλέγει ή έχει επιλέξει τους εταίρους της για τακτική διαβούλευση, τις υπάρχουσες συμβουλευτικές ομάδες, τη σύνθεσή τους και ορισμένες λεπτομέρειες για τους συμμετέχοντες ΜΚΟ.
Όταν είναι η κοινότητα των ΜΚΟ που ορίζει τους συμμετέχοντες στο διάλογο με την Επιτροπή, οι ενώσεις και τα δίκτυα των ΜΚΟ πρέπει να παρέχουν πληροφορίες για τα κριτήρια και τους λόγους επιλογής αυτών των ΜΚΟ.
Πρέπει να εξεταστεί το θέμα του κατά πόσον πρέπει να συμφωνηθούν κοινά κριτήρια μεταξύ των ΜΚΟ και της Επιτροπής.
Η περαιτέρω διαβούλευση με τους ΜΚΟ για τα συγκεκριμένα θέματα θα αποτελέσει μέρος της συνέχειας που θα δοθεί στο παρόν έγγραφο εργασίας (βλ. κεφάλαιο 6).
2.3.3 Βελτίωση της ενημέρωσης σχετικά με τις συνεδριάσεις
Σαν πρώτο βήμα για τη βελτίωση της ενημέρωσης σχετικά με τις διεξαγόμενες ή σχεδιαζόμενες διαβουλεύσεις, η Επιτροπή προτίθεται να ανακοινώσει τις σημαντικότερες συνεδριάσεις διαβούλευσης της ΕΕ στην θέση Web EUROPA, συμπεριλαμβάνοντας διευθύνσεις για την αναζήτηση περαιτέρω πληροφοριών στις διάφορες Γενικές Διευθύνσεις.
2.3.4 Κατάλογος των ΜΚΟ που συμμετέχουν στην τυπική και διαρθρωμένη διαδικασία διαβούλευσης
Κατάλογος των επιτροπών και ομάδων εργασίας που συμμετέχουν στις τυπικές και διαρθρωμένες διαδικασίες διαβούλευσης και των ΜΚΟ που ανήκουν σε αυτές θα καταρτιστεί και θα ενσωματωθεί σε ειδική θέση στον EUROPA για τους ΜΚΟ [3]. Στους τομείς όπου διεξάγονται διαβουλεύσεις σε τακτική βάση με περιορισμένο αριθμό ενώσεων και δικτύων ΜΚΟ και επιμέρους ΜΚΟ (π.χ. στο πλαίσιο των συμβουλευτικών επιτροπών ή άλλων μορφών της διαρθρωμένης διαδικασίας διαβούλευσης), φαίνεται επιθυμητό για λόγους διαφάνειας να δοθούν στο κοινό ορισμένες πληροφορίες σχετικά με αυτές τις διαρθρώσεις και τους ΜΚΟ που ανήκουν σε αυτές. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να αφορούν, για παράδειγμα, το νομικό καθεστώς το ΜΚΟ, τους στόχους τους, τη διάρθρωση των μελών τους, και τις κύριες πηγές χρηματοδότησης. Αυτές οι ομάδες και οι ΜΚΟ ενδέχεται να κληθούν να συνεργασθούν με την Επιτροπή για να καταστήσουν αυτή την πληροφόρηση διαθέσιμη, ενδεχομένως συμπληρώνοντας τις πληροφορίες που έχουν ήδη δοθεί στη Γενική Διεύθυνση για τις μη κερδοσκοπικές ειδικές ομάδες συμφερόντων που έχουν δημοσιευθεί στην προαναφερόμενη θέση στο web ή δημιουργώντας ειδική θέση web με τις διευθύνσεις των Γενικών Διευθύνσεων στις οποίες διατίθεται ήδη αυτή η πληροφόρηση.
[3] Σελίδα web για τις ειδικές ομάδες συμφερόντων μπορεί να αναζητηθεί στη διεύθυνση:
2.4. Διαπίστευση
Ορισμένοι ΜΚΟ έθεσαν το ζήτημα να υπάρχει επίσημο συμβουλευτικό καθεστώς για τους ΜΚΟ στα ήδη υπάρχοντα συστήματα των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης [4]. Η Επιτροπή έχει πάντα απορρίψει το ενδεχόμεο επίσημου συμβουλευτικού καθεστώτος. Ένας λόγος που δίδεται για παράδειγμα στην ανακοίνωση της Επιτροπής "Ανοιχτός και διαρθρωμένος διάλογος μεταξύ της Επιτροπής και των ειδικών ομάδων συμφερόντων" [5] είναι ότι "Η Επιτροπή επεδίωξε πάντα να διατηρήσει διάλογο όσο το δυνατόν περισσότερο ανοιχτό χωρίς να έχει την υποχρέωση να επιβάλει σύστημα διαπίστευσης". Επιπλέον, αντίθετα με το σύστημα των διεθνών οργανισμών, η διαδικασία λήψης απόφασης στην ΕΕ νομιμοποιείται πρώτα απ' όλα από τους εκλεγμένους αντιπροσώπους τους ευρωπαϊκού λαού.
[4] Το 1996 το Συμβούλιο της Ευρώπης είχε 380 διαπιστευμένους ΜΚΟ διαιρεμένους σε 9 ομάδες.
[5] ΕΕ C 63 της 5 Μαρτίου 1993.
Πάντως, ο διάλογος με τα άλλα ευρωπαϊκά όργανα και τους ΜΚΟ στη συνέχεια αυτού του εγγράφου εργασίας θα ήταν χρήσιμο να συμπεριλάβει συζήτηση για το κατά πόσον θα προσέφερε προστιθέμενη αξία μια πιο τυπική προσέγγιση.
2.5. Νομική βάση για τη διαβούλευση με τους ΜΚΟ στη συνθήκη
Αντίθετα με τον κοινωνικό διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους, δεν υπάρχει νομική βάση στη συνθήκη για το διάλογο ή τη διαβούλευση με τους ΜΚΟ, αν και από την άποψη της κοινωνικής πολιτικής και του κοινωνικού διαλόγου, υπάρχει ήδη η δήλωση 23 που προσαρτάται στη συνθήκη του Μάαστριχτ.
Παρά την απουσία ειδικής αναφοράς στον εν λόγω διάλογο στη συνθήκη, αναπτύχθηκαν πολλά φόρα διαλόγου και διαβούλευσης σε διάφορους τομείς. Η Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, για παράδειγμα, επιδιώκει να ξεκινήσει τον διάλογο στην πράξη μέσω της συμμετοχής των ΜΚΟ σε μεγάλο αριθμό επιτροπών και ομάδων επαφής, συσκέψεων με την Πλατφόρμα των ΜΚΟ στον κοινωνικό τομέα και άτυπων ομάδων εργασίας.
Πολλοί ΜΚΟ σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν θέσει το ζήτημα να ορισθεί η νομική βάση για τις σχέσεις των ΜΚΟ στη συνθήκη στο πλαίσιο της επόμενης διακυβερνητικής συνδιάσκεψης.
3. Δημοσιονομικά θέματα
3.1. Βασική χρηματοδότηση
3.1.1 Παρούσα κατάσταση
Η Επιτροπή παρέχει ήδη σημαντικά ποσά βασικής χρηματοδότησης για τα τρέχοντα έξοδα πολλών οργανισμών. Το εγχειρίδιο για τη διαχείριση των επιδοτήσεων που εγκρίθηκε από την Επιτροπή τον Ιούλιο του 1998 καθορίζει ειδικούς κανόνες για τη χρηματοδότηση οργανισμών που λαμβάνουν βασική χρηματοδότηση. Αυτό σημαίνει βέβαια ότι αυτοί οι οργανισμοί πρέπει να προσδιορίζονται με σαφήνεια. Αν και αυτό έχει γίνει για το μέρος Α (πιστώσεις λειτουργίας) του προϋπολογισμού και ο κατάλογος ευρίσκεται στη θέση Web για τη διαχείριση των επιδοτήσεων [6], για το μέρος Β του προϋπολογισμού (επιχειρησιακές πιστώσεις) αυτό είναι πολύ πιο πολύπλοκο. Εντούτοις, οι υπηρεσίες της Επιτροπής προετοιμάζουν κατάλογο των κονδυλίων του προϋπολογισμού που παρέχουν βασική χρηματοδότηση και των ονομάτων των δικαιούχων. Μόνον όταν αυτές οι πληροφορίες καταστούν διαθέσιμες θα είναι δυνατόν να αξιολογηθεί αν οι ΜΚΟ λαμβάνουν ήδη βασική χρηματοδότηση. Η κατάσταση καθίσταται επίσης πολύπλοκη από το γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις οι οικονομικές ενισχύσεις για σχέδια που εκτελούνται από κάποιον ΜΚΟ μπορούν στην πραγματικότητα να χρησιμοποιούνται σαν σημαντική ενίσχυση για τα τρέχοντα έξοδα του οργανισμού. Ορισμένα κονδύλια του προϋπολογισμού μπορούν να παρέχουν χρηματοδότηση τόσο για τη χρηματοδότηση σχεδίων όσο και βασική χρηματοδότηση.
[6] http://europa.eu.int/comm/sg/sgc/info_subv/index_en.htm
Επιπλέον, ακόμα και όταν οι ΜΚΟ λαμβάνουν ήδη βασική χρηματοδότηση αυτό δε γίνεται σε καμία περίπτωση με συντονισμένο τρόπο ή σύμφωνα με κοινά κριτήρια σε όλη την Επιτροπή. Έχει γίνει με τμηματικό τρόπο μέσω αναφοράς των ειδικών ΜΚΟ στα μέρη Α και Β του προϋπολογισμού της ΕΕ.
3.1.2 Προτάσεις μελλοντικών μέτρων για τη βελτίωση της συνοχής
Το θέμα της βασικής χρηματοδότησης συνδέεται με τη γενική πολιτική της Επιτροπής για τη δημιουργία εταιρικής σχέσης με τους ΜΚΟ και ιδιαίτερα τους ΜΚΟ που είναι διοργανωμένοι σε ευρωπαϊκό επίπεδο και χρειάζεται να εξετασθεί λεπτομερώς στη βάση των υφιστάμενων βέλτιστων πρακτικών [7] και ελλείψεων. Όπως τονίστηκε ήδη ανωτέρω στο κεφάλαιο 1, ενθαρρύνοντας τους εθνικούς ΜΚΟ να εργάζονται από κοινού για την επίτευξη κοινών στόχων, τα ευρωπαϊκά δίκτυα ΜΚΟ συμβάλλουν σημαντικά στη δημιουργία "ευρωπαϊκής κοινής γνώμης" η οποία συχνά θεωρείται ως προαπαιτούμενο για τη δημιουργία αληθινής ευρωπαϊκής οντότητας. Ιδιαίτερα, η ικανότητα των ευρωπαϊκών ενώσεων και δικτύων ΜΚΟ να κατευθύνουν και να συγκεντρώνουν τις απόψεις των διαφόρων εθνικών ΜΚΟ είναι άκρως χρήσιμη για την Επιτροπή. Φαίνεται ως εκ τούτου εύλογο ότι η Επιτροπή πρέπει να παρέχει πρακτική υποστήριξη σε αυτούς τους ΜΚΟ.
[7] Για παράδειγμα, το "Πρόγραμμα δράσης για την προώθηση των ΜΚΟ στον τομέα του περιβάλλοντος" "που στηρίζεται στην απόφαση του Συμβουλίου 872/97/ΕΚ) θεωρείται σημαντικό πλαίσιο συνεργασίας τόσο από τη ΓΔ Περιβάλλον όσο και από τους περιβαλλοντικούς ΜΚΟ.
Χάριν διαφάνειας, φαίνεται προτιμότερο αυτή η ενίσχυση να χορηγείται μέσω ειδικών χρηματοδοτικών κονδυλίων του προϋπολογισμού. Η νομική βάση αυτών των κονδυλίων πρέπει να προσδιορίζει τα κριτήρια επιλεξιμότητας και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να χορηγηθεί βασική χρηματοδότηση στους ΜΚΟ. Τα κριτήρια πρέπει να λαμβάνουν υπόψη, μεταξύ άλλων :
- τον αυθεντικό ευρωπαϊκό χαρακτήρα της αναλαμβανόμενης δραστηριότητας·
- τον αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα είτε των ευρωπαϊκών ΜΚΟ που υποβάλουν αίτηση για χρηματοδότηση ή εκείνων των οργάνων που προωθούν τους ΜΚΟ ή σχετική δραστηριότητα, και·
- τη μακροπρόθεσμη οικονομική βιωσιμότητα των ΜΚΟ ή της δραστηριότητας.
Επιπλέον, η Επιτροπή θα σεβαστεί το δικαίωμα που έχει κάθε ΜΚΟ ή δραστηριότητα που χρηματοδοτεί κατ' αυτόν τον τρόπο να προωθεί ειλικρινείς, ακριβείς και δεόντως τεκμηριωμένες απόψεις για θέματα που αφορούν άμεσα τον δηλωμένο σκοπό του ΜΚΟ ή της δραστηριότητας.

3.2. Χρηματοδότηση σχεδίων
Πρέπει επίσης να γίνει αναθεώρηση της υφιστάμενης νομικής βάσης που αφορά τη χρηματοδότηση σχεδίων με σκοπό να διαπιστωθούν οι υπάρχουσες ανακολουθίες. Ταυτόχρονα πρέπει να εξεταστεί ο χαρακτήρας και η επίπτωση των σχολίων του προϋπολογισμού για να διαπιστωθεί το κατά πόσον συνάδουν με τη νομική βάση. Εκεί όπου χρειάζεται να αναθεωρηθεί η νομική βάση πρέπει να γίνει προσπάθεια να ευθυγραμμιστεί με άλλες υπάρχουσες νομικές βάσεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί πιο συνεκτική προσέγγιση. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η ίδια δράση μπορεί να χρηματοδοτηθεί με διαφορετικούς τρόπους (όπως στην περίπτωση για παράδειγμα της ενίσχυσης της εκλογικής διαδικασίας σε αναπτυσσόμενες χώρες), πρέπει να υπάρχουν σαφή κριτήρια ή πολιτικές κατευθυντήριες που να διευκρινίζουν ποια μέσα είναι τα πλέον ενδεδειγμένα.
3.3. Αναδιάρθρωση του προϋπολογισμού/εξορθολογισμός των κονδυλίων του προϋπολογισμού
Προς το παρόν η Επιτροπή αντιμετωπίζει μεγάλο αριθμό κονδυλίων του προϋπολογισμού με τις αντίστοιχες νομικές βάσεις τους που δεν είναι συνεκτικά οργανωμένα είτε από άποψη της θέσης τους στον προϋπολογισμό της ΕΕ είτε από την άποψη της συμπληρωματικότητας των στόχων τους. Αυτά έχουν σε μεγάλο βαθμό αναπτυχθεί από ειδικούς προσανατολισμούς που ορίζονται από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή, συγκεκριμένα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Στη δεύτερη έκθεση για τη μεταρρύθμιση της Επιτροπής, η επιτροπή ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων τόνισε την ανάγκη "να δημιουργηθεί διάρθρωση προϋπολογισμού που να ευνοεί τη διαφανή διαχείριση και τον πραγματικό έλεγχο. Η διάκριση μεταξύ δαπανών λειτουργίας και επιχειρησιακών δαπανών πρέπει να εγκαταλειφθεί" [8]. Ειδικότερα θέτει το ερώτημα της ανάγκης διαχωρισμού του προϋπολογισμού σε μέρος Α - (πιστώσεις διοικητικής λειτουργίας) και μέρος Β - (επιχειρησιακές πιστώσεις). Για να καταδειχθεί το ότι η διάκριση που υποτίθεται ότι γίνεται μεταξύ των δύο μερών συχνά αγνοείται αναφέρει περιπτώσεις στις οποίες έχουν γίνει επιχορηγήσεις σε πολιτιστικές οργανώσεις τόσο στο μέρος Α όσο και στο μέρος Β.
[8] Επιτροπή Ανεξάρτητων Εμπειρογνωμόνων, Δεύτερη Έκθεση 2.1.15.
Η ανάγκη αποσαφήνισης της διάρθρωσης του προϋπολογισμού τονίσθηκε επίσης στην έκθεση της επιτροπής προϋπολογισμού στο Κοινοβούλιο για το σχέδιο προϋπολογισμού 2000. Στην έκθεση αυτή ζητείται από την Επιτροπή να παρουσιάσει νέα προσέγγιση για το διαχωρισμό των πιστώσεων σε μέρος Α και μέρος Β του προϋπολογισμού όταν υποβληθεί το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2001.
Το προσχέδιο προϋπολογισμού για το 2001 θα αντικατοπτρίζει νέα προσέγγιση και θα ενσωματώσει ορισμένα στοιχεία προϋπολογισμού με βάση τις δραστηριότητες. Το προσχέδιο του προϋπολογισμού είναι δημοσιονομικό συστατικό της ευρύτερης προσέγγισης η οποία αφορά την διοικητική διαχείριση με βάση τις δραστηριότητες (Activity Based Management) που αποσκοπεί να βελτιώσει την αντίληψη διαχείρισης της Επιτροπής σαν μέρος της συνολικής διαδικασίας μεταρρύθμισης. Εντούτοις, δεδομένου ότι ο προσδιορισμός των δραστηριοτήτων και των τομέων πολιτικής θα συνδέεται με την υπάρχουσα οργανωτική διάρθρωση της Επιτροπής, η εισαγωγή του προσχεδίου προϋπολογισμού από μόνη της δεν μπορεί να επιλύσει τα υπάρχοντα προβλήματα απουσίας συνοχής μεταξύ κονδυλίων του προϋπολογισμού.
Για να αντιμετωπισθεί αυτό το πρόβλημα, πρέπει να γίνουν διαβουλεύσεις το συντομότερο δυνατόν με την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή για να υπάρξει ανταλλαγή απόψεων για τον τρόπο εξορθολογισμού των κονδυλίων του προϋπολογισμού, όπως περιγράφεται ανωτέρω. Σαφώς, αυτό το θέμα θα αφορά όλους τους δικαιούχους και όχι μόνο τους ΜΚΟ.
Αναγνωρίζεται ότι η αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή θα συνεχίσει να απαιτεί να διατηρήσει το δικαίωμά της καθορισμού προτεραιοτήτων - το θέμα στο προκείμενο είναι το πώς θα επιτραπεί αυτό κατά τρόπον ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι διοικητικές επιπτώσεις και οι επιπτώσεις για το προσωπικό προβλέπονται και αντιμετωπίζονται με κατάλληλο τρόπο.
Ταυτόχρονα χρειάζεται να γίνει καλύτερη χρήση του ετήσιου "προγραμματισμού" που να αντανακλά τις προτεραιότητες του Συμβουλίου, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής.
4. Προβλήματα διαχείρισης
Στόχος του παρόντος κεφαλαίου είναι να εξετάσει τα προβλήματα που τίθενται επί του παρόντος στη διαχείριση των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων και να καθορίσει ορισμένες προσεγγίσεις που να επιτρέπουν τη βελτίωση των ισχυουσών διαδικασιών χρηματοδότησης και διαχείρισης, δεδομένου ότι αυτές επηρεάζουν ιδιαίτερα τους ΜΚΟ. Παρά το γεγονός ότι όλες οι μεταρρυθμίσεις της διαχείρισης των επιδοτήσεων της Κοινότητας αναλαμβάνονται προς το συμφέρον όλων των δικαιούχων, η Επιτροπή έχει επίγνωση του γεγονότος ότι οι ΜΚΟ είναι οι βασικοί εταίροι της για την υλοποίηση σχεδίων σε πολλούς τομείς πολιτικής. Αυτοί οι οργανισμοί θίγονται ιδιαίτερα από τα προβλήματα που τίθενται επί του παρόντος και μπορούν δικαίως να ελπίζουν ότι θα εξευρεθούν κατάλληλες λύσεις.
Οι διάφορες μορφές επιδοτήσεων αντιπροσωπεύουν σημαντικό τμήμα των δαπανών της Κοινότητας. Το σημαντικό τους μέρος δεν καταβάλλεται απευθείας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά με τη μεσολάβηση των εθνικών και περιφερειακών αρχών των κρατών μελών. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση των καταβολών που γίνονται βάσει της κοινής γεωργικής πολιτικής και των περισσοτέρων πληρωμών που γίνονται στη βάση των χρηματοδοτικών μέσων της διαρθρωτικής πολιτικής.
Εντούτοις η Επιτροπή καταβάλλει επίσης άμεσα επιδοτήσεις στους δικαιούχους (δημόσιοι ή ιδιωτικοί οργανισμοί - πανεπιστήμια, ομάδες συμφερόντων, ΜΚΟ - και σε ορισμένες περιπτώσεις ιδιώτες) για την εξυπηρέτηση κοινών πολιτικών σε μεγάλο αριθμό τομέων (εξωτερικές πολιτικές, έρευνα και ανάπτυξη, εκπαίδευση, κατάρτιση, περιβάλλον, προστασία καταναλωτών, και πολιτική ενημέρωσης). Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση μέσω επιδοτήσεων παρέχει στην Κοινότητα ένα ευέλικτο μέσο για να υποστηρίξει την εφαρμογή των διαφόρων πολιτικών της.
4.1. Η πρόκληση της διαχείρισης των επιδοτήσεων
Η Επιτροπή αντιμετωπίζει σειρά δυσκολιών κατά τη διαχείριση των επιδοτήσεων που καταβάλλονται υπό την άμεση ευθύνη της. Δημιουργείται μεγάλος αριθμός προβλημάτων, που περιγράφεται κάτωθι, κατά τη διαχείριση των άμεσων επιδοτήσεων στο σύνολο των υπηρεσιών της Επιτροπής. Ορισμένα εξ αυτών αφορούν εντούτοις ειδικότερα τις εξωτερικές πολιτικές λόγω της ποικιλομορφίας των διαφόρων κονδυλίων του προϋπολογισμού και των σχετικά υψηλών πιστώσεων αυτών των κονδυλίων στο γενικό προϋπολογισμό.
Ένα από τα θεμελιώδη προβλήματα της Επιτροπής είναι ο χαμηλός αριθμός προσωπικού σε σχέση με τους προς διαχείριση χρηματοπιστωτικούς πόρους, συγκρινόμενος με παρόμοιες διαρθρώσεις διαχείρισης στα κράτη μέλη ή στους διεθνείς οργανισμούς [9]. Για να αντιμετωπισθεί αυτή η κατάσταση, η Επιτροπή ανέπτυξε διάφορα συστήματα διαχείρισης, τα οποία έχουν σαν κοινό χαρακτηριστικό την ανάθεση ορισμένων διοικητικών ή βοηθητικών δραστηριοτήτων σε διάφορα όργανα, συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ, εκτός των υπηρεσιών της.
[9] Δίδονται πληροφορίες σχετικά με τις εξωτερικές ενισχύσεις σε μία αξιολόγηση των ευρωπαϊκών ενισχύσεων που πραγματοποιήθηκε από το Overseas Development Institute το 1997.
Επιπλέον η Επιτροπή επέλεξε σε ορισμένες περιπτώσεις να συγκεντρώσει τους διαθέσιμους πόρους σε πιο περιορισμένο αριθμό σημαντικών σχεδίων προκειμένου να μειώσει το διοικητικό βάρος που αντιπροσωπεύει η διαχείριση των επιδοτήσεων. Η Επιτροπή έχει εντούτοις επίγνωση του γεγονότος ότι αυτή η προσέγγιση δεν μπορεί να γενικευθεί, επειδή σε ορισμένους τομείς το μικρό μέγεθος του σχεδίου το οποίο διαχειρίζεται κάποιος ΜΚΟ μπορεί να αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή εφαρμογή του.
Ένα ακόμα θέμα προβληματισμού στον τομέα της διαχείρισης των επιδοτήσεων που χορηγούνται στους ΜΚΟ είναι ο τρόπος με τον οποίον η Επιτροπή εφαρμόζει τις διαδικασίες της προκειμένου να εξασφαλίσει υγιή διαχείριση των κοινοτικών πόρων. Δεδομένου ότι τα χρήματα των φορολογουμένων πρέπει να χρησιμοποιούνται με συνετό, οικονομικό και διαφανή τρόπο, η χορήγηση και η διαχείριση κοινοτικών επιδοτήσεων αποτελούν το αντικείμενο σαφών προϋποθέσεων και αξιώσεων που πρέπει να πληρούνται από τον αιτούντα οργανισμό, κυρίως όσον αφορά τη λειτουργική του (τεχνική και διαχειριστική) και την οικονομική του ικανότητα. Με άλλα λόγια, η Επιτροπή πρέπει να είναι σε θέση να αξιολογεί την ικανότητα των ΜΚΟ να θέσουν σε εφαρμογή τα σχέδια που τους ανατίθενται καθώς επίσης να αποδώσουν λογαριασμό για τη χρησιμοποίηση των κεφαλαίων.
Ταυτόχρονα, ορισμένα χαρακτηριστικά των ΜΚΟ, όπως το μειωμένο μέγεθός τους, τα ενίοτε περιορισμένα ταμειακά διαθέσιμα, οι δυσκολίες να παρέχουν οικονομικές εγγυήσεις μπορούν να σημαίνουν ότι η εσωτερική διάρθρωσή τους και οι ικανότητές τους δεν είναι καλά προσαρμοσμένες για να ανταποκριθούν στις διοικητικές απαιτήσεις που τίθενται από τα ευρωπαϊκά όργανα όταν αυτοί οι ΜΚΟ ζητούν επιδοτήσεις. Κατά τα τελευταία έτη, για παράδειγμα, ο στενότερος έλεγχος, ιδιαίτερα όσον αφορά το θέμα της οικονομικής εγγύησης των επιδοτήσεων, κατέληξε σε αυστηρότερες αξιώσεις που οδηγούν μερικές φορές στην παράταση των προθεσμιών. Ιδιαίτερα, το θέμα των οικονομικών εγγυήσεων που πρέπει να χορηγηθούν από τους ΜΚΟ δημιούργησε ορισμένα προβλήματα κατά τους τελευταίους μήνες.
Έχει συνεπώς σημασία να τεθούν σε εφαρμογή διαδικασίες διαχείρισης που να παρέχουν τις απαραίτητες εγγυήσεις για την ορθή διαχείριση των δημοσίων κεφαλαίων χωρίς να επιβαρύνουν τους ΜΚΟ με περιττό διοικητικό οικονομικό βάρος. Δεδομένου ότι η Επιτροπή συχνά δεν είναι ο μόνος χρηματοδότης κάποιου συγκεκριμένου ΜΚΟ πρέπει να παρέχει στον ΜΚΟ επαρκή ευελιξία για να συμμορφώνεται με τις αξιώσεις των διαφόρων χορηγών.
Η Επιτροπή αναγνωρίζει ειδικότερα ότι τα καινοτόμα σχέδια ή οι δραστηριότητες που διεξάγονται στις αναπτυσσόμενες χώρες ή στο πλαίσιο ανθρωπιστικών ή έκτακτων ενεργειών εμπεριέχουν αναπόφευκτα στοιχείο κινδύνου.
Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι η συνεργασία της Ευρώπης με τους ΜΚΟ σημαίνει ότι μπορούν να χρηματοδοτούνται και να τίθενται σε εφαρμογή ενέργειες οι οποίες διαφορετικά δεν θα διεξάγονταν ούτε από τον ιδιωτικό τομέα ούτε από τις τοπικές κυβερνήσεις.
Στη βάση των προαναφερομένων, οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζονται σήμερα από την Επιτροπή μπορούν να συνοψισθούν ως εξής:
- Πώς να βελτιωθεί η θεσμική διάρθρωση, ειδικότερα η προσφυγή σε ενδιάμεσα όργανα, για τη διαχείριση των επιδοτήσεων που χορηγούνται στους ΜΚΟ.
- Πώς να απλοποιηθεί η διαχείριση του μεγάλου αριθμού προτάσεων που λαμβάνονται σε ορισμένους τομείς (για παράδειγμα για τη συγχρηματοδότηση σχεδίων ανάπτυξης των ΜΚΟ) δεδομένων των περιορισμένων οικονομικών και ανθρώπινων πόρων που διαθέτει η Επιτροπή. Σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να μειωθεί ο αριθμός σχεδίων, συμβάσεων και δραστηριοτήτων χωρίς να αποθαρρυνθούν οι αιτήσεις που προέρχονται από ΜΚΟ μικρού μεγέθους (που αποτελούν συχνά την πηγή καινοτόμων ιδεών) ούτε να αποκλεισθεί η χρηματοδότηση σχεδίων μικρότερης κλίμακας όταν αυτά ανταποκρίνονται στις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Πώς μπορεί να εξασφαλισθεί ότι οι περιορισμένοι πόροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα διατεθούν σε σχέδια υψηλής ποιότητας, τα οποία θα διαχειρίζονται ΜΚΟ που έχουν την οικονομική και λειτουργική ικανότητα που απαιτείται για την επιτυχή εφαρμογή αυτών των σχεδίων.
- Πώς μπορούν να απλουστευθούν οι διαδικασίες και να βελτιωθεί η διαφάνεια και η συνοχή για το σύνολο των κονδυλίων του προϋπολογισμού προκειμένου να διευκολυνθεί και να ενθαρρυνθεί η πρόσβαση των ΜΚΟ στην κοινοτική χρηματοδότηση.
4.2. Κατευθυντήριες αρχές
Κάθε νέα πολιτική που αποσκοπεί να βελτιώσει τη διαχείριση των κοινοτικών προγραμμάτων θα αποτύχει αν δεν λάβει υπόψη το δυνάμει αποτέλεσμά της στους δικαιούχους αυτών των επιδοτήσεων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή συνεχίζει να υποστηρίζει τις ακόλουθες κατευθυντήριες αρχές που πρέπει να διέπουν τη διαχείριση των σχεδίων και προγραμμάτων των ΜΚΟ·
- Ανάγκη σεβασμού της ποικιλομορφίας και της ετερογένειας της κοινότητας των ΜΚΟ.
- Ανάγκη να ληφθεί υπόψη η αυτονομία και ανεξαρτησία των ΜΚΟ.
- Ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι ειδικές ανάγκες των ΜΚΟ, ανάλογα με τον τομέα, το μέγεθος, την εμπειρία και τα προηγούμενα αποτελέσματα των συγκεκριμένων ΜΚΟ.
- Ανάγκη να βελτιωθεί το άνοιγμα και η διαφάνεια, κυρίως παρέχοντας πληροφορίες για τις επιδοτήσεις της Κοινότητας και τους δικαιούχους αυτών των επιδοτήσεων.
- Ανάγκη να εξασφαλισθεί ότι τα μέτρα που λαμβάνονται ενσωματώνουν και προωθούν την ευρωπαϊκή διάσταση των πολιτικών της ΕΕ και των σχετικών επιδοτήσεων.
4.3. Bελτίωση της διαχείρισης των επιδοτήσεων που χορηγούνται στους ΜΚΟ
Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μέτρων που επιτρέπουν τη βελτίωση της διαχείρισης των επιδοτήσεων αποτελεί καθήκον που αφορά το σύνολο των υπηρεσιών της Επιτροπής. Ένα από τα πρώτα σημαντικά μέτρα που ελήφθησαν από την Επιτροπή το 1998 για να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα με συνεκτικό τρόπο για το σύνολο των υπηρεσιών της είναι το εγχειρίδιο για τη διαχείριση των επιδοτήσεων· η Επιτροπή δημιούργησε επίσης το δίκτυο διαχείρισης των επιδοτήσεων που θα συνεχίσει να διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο συνεχίζοντας τη μεταρρύθμιση της διαχείρισης των επιδοτήσεων της Κοινότητας, ειδικότερα προσδιορίζοντας και διαδίδοντας τις "βέλτιστες πρακτικές". Το δίκτυο διαχείρισης των επιδοτήσεων έχει επίσης συστήσει υπο-ομάδα σχετικά με τις εταιρικές σχέσεις για να εξετάσει τον καλύτερο δυνατό τρόπο συνεργασίας με ορισμένους δικαιούχους σε τομείς στους οποίους η Επιτροπή και οι εταίροι της έχουν ισχυρά αμοιβαία συμφέροντα και συμμερίζονται γενικούς στόχους.
Εντούτοις, στο μέλλον πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες, διευρύνοντας κυρίως το πεδίο δραστηριότητας αυτού του δικτύου διαχείρισης των ενισχύσεων και επιτρέποντας τη συμμετοχή άλλων φορέων. Η Επιτροπή θα φροντίσει ιδιαίτερα ώστε η μεταρρύθμιση της διαχείρισης των επιδοτήσεων να αποτελέσει εγγενές μέρος της συνολικής διαδικασίας μεταρρύθμισης αναθέτοντας ουσιαστικό συντονιστικό ρόλο στην Task force για τη διοικητική μεταρρύθμιση.
Η Επιτροπή επιθυμεί να περιγράψει στις ακόλουθες παραγράφους τα κύρια χαρακτηριστικά των επόμενων βημάτων που πρέπει να γίνουν στο μέτρο που αυτά μπορούν να επηρεάσουν τις επιδοτήσεις που χορηγούνται στους ΜΚΟ. Ορισμένα από αυτά τα μέτρα θα τεθούν σε εφαρμογή αρκετά σύντομα ενώ άλλα θα απαιτήσουν περαιτέρω εξέταση και διαβούλευση.
4.3.1 Θεσμικοί διακανονισμοί και ενδιάμεσα όργανα
Η Επιτροπή είχε ανάμικτες εμπειρίες όσον αφορά την αποκέντρωση ή την ανάθεση καθηκόντων σε ενδιάμεσα όργανα, όπως ορισμένα όργανα των κρατών μελών, οργανισμοί σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο ή γραφεία τεχνικής βοήθειας. Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτές οι διαρθρώσεις λειτούργησαν πολύ καλά, ενώ σε άλλες, η Επιτροπή αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα διαχείρισης.
Φαίνεται ότι η απαραίτητη αξιολόγηση του ρόλου των ενδιάμεσων οργάνων υπερβαίνει τα καθεστώτα ενίσχυσης υπέρ των ΜΚΟ και κατά συνέπεια θα χρειαστεί γενική προσέγγιση. Εντούτοις, σύμφωνα με αυτά που όρισε στο κεφάλαιο του παρόντος εγγράφου εργασίας που αφορά τη διαβούλευση, η Επιτροπή θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει τη συμμετοχή των ΜΚΟ στην επανεξέταση και στη μεταρρύθμιση αυτών των μηχανισμών στο μέτρο που αυτοί θα έχουν άμεσες επιπτώσεις επί των ΜΚΟ.
Όταν προσφεύγει σε ενδιάμεσα όργανα, η Επιτροπή χρειάζεται να εξασφαλίσει ότι αυτά τα όργανα διαθέτουν εκτεταμένη εμπειρία στον τομέα των ΜΚΟ. Στο συγκεκριμένο πλαίσιο, η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης εμπεριστατωμένα τη δυνατότητα να συμπεριληφθούν οι ΜΚΟ και οι ομάδες διαβούλευσης στη διαδικασία των προσκλήσεων για την υποβολή προτάσεων. Από την άλλη, εκείνα τα καθήκοντα που υπάγονται στην αρμοδιότητα των δημοσίων αρχών, πρέπει να αναληφθούν από την ίδια την Επιτροπή.
4.3.2 Μείωση του αριθμού σχεδίων που πρέπει να διεκπεραιωθούν από την Επιτροπή
Παρά το γεγονός ότι αυτό δεν αποτελεί πανάκεια για όλα τα προβλήματα διαχείρισης, είναι αναπόφευκτο σε ορισμένους τομείς, και ιδιαίτερα στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων, να μειωθεί ο αριθμός σχεδίων, συμβάσεων και δραστηριοτήτων που πρέπει να διεκπεραιωθούν από την Επιτροπή. Αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί με την εφαρμογή των ακόλουθων μέτρων:
- Αύξηση του ελάχιστου μεγέθους σχεδίων και προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται με κοινοτικές επιδοτήσεις, ενώ θα εξασφαλίζονται, όπου χρειάζεται, ενδεικτικά ελάχιστα ποσά για μικρότερα σχέδια (εισαγωγή ποσοστών των διαθέσιμων επιδοτήσεων που επιφυλάσσονται για μικρά και μεγαλύτερα σχέδια στις προσκλήσεις για την υποβολή προτάσεων)·
- Ενθάρρυνση των ΜΚΟ για τη δημιουργία κοινοπραξιών για την υποβολή και εφαρμογή σχεδίων·
- Ενθάρρυνση των ΜΚΟ να δημιουργούν δίκτυα με σαφώς καθορισμένα αντιπροσωπευτικά όργανα επιφορτισμένα με ορισμένες δραστηριότητές εξ ονόματος των μελών τους·
- Έναρξη προγραμμάτων συμβάσεων για τους σταθερούς εταίρους ΜΚΟ μέσω των οποίων η Επιτροπή και οι ΜΚΟ συμφωνούν πρόγραμμα πλαίσιο θεμελιωμένο στις πολιτικές και στρατηγικές των ΜΚΟ, τους κύριους τομείς δραστηριότητας, τους εταίρους κλπ. και δυνάμει των οποίων αυτοί οι ΜΚΟ θα μπορούν να ασκούν δραστηριότητες που θα μπορούν να ελέγχονται εκ των υστέρων από την Επιτροπή·
- Πρόβλεψη συνολικών επιδοτήσεων με βάση την αξιολόγηση των μέχρι τώρα δραστηριοτήτων των συμμετεχόντων ΜΚΟ και χορήγηση επιδοτήσεων σε επιμέρους ΜΚΟ και σε δίκτυα ΜΚΟ, για τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων μικρής κλίμακας που θα στηρίζονται σε συμφωνημένο πρόγραμμα εργασίας. Αυτές οι δραστηριότητες θα ελέγχονται εκ των υστέρων.
Η εφαρμογή των προαναφερόμενων μέτρων θα βασίζεται σε εμπεριστατωμένη ανάλυση των ειδικών αναγκών του τομέα και των ΜΚΟ που δρουν στο συγκεκριμένο τομέα. Αυτά θα αποφασίζονται κατόπιν διαβούλευσης και σε συμφωνία με τον άμεσα ενδιαφερόμενο τομέα των ΜΚΟ.
4.3.3 Βελτίωση των διαδικασιών επιλογής και της ποιότητας των επιλεγόμενων σχεδίων
Η βελτίωση της διαδικασίας επιλογής με πιο αποτελεσματικό σχεδιασμό πρέπει επίσης να επιτρέψει να εξασφαλισθεί η ποιότητα της υπηρεσίας κατά τη διαχείριση των επιδοτήσεων. Στο συγκεκριμένο πλαίσιο, η συστηματική προσφυγή σε προσκλήσεις για την υποβολή προτάσεων (σύμφωνα με την υπόδειξη του εγχειριδίου για τη διαχείριση των επιδοτήσεων) απεδείχθη ότι αποτελεί σημαντικό μέσο που θα αναπτυχθεί στο μέλλον. Αυτή η πρακτική πρέπει να συνοδεύεται με πιο εντατικό διάλογο με τους ΜΚΟ για τον καθορισμό του πεδίου δράσης, καθώς και των προτεραιοτήτων και των τομέων όπου οι δραστηριότητες των ΜΚΟ συμπληρώνουν τις δραστηριότητες της ΕΕ.
Επιπλέον, η εφαρμογή πολυετών προγραμμάτων, σε τομεακή, θεματική ή γεωγραφική βάση, θα αυξήσει την επίπτωση και την ποιότητα των σχεδίων και θα απλουστεύσει τα καθήκοντα διαχείρισης.
Επιπλέον, φαίνεται ότι η ενδεδειγμένη και αυστηρή χρήση της προσέγγισης για κυκλική διαχείριση σχεδίων, λαμβανομένου υπόψη του ιδιαίτερου χαρακτήρα και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των ΜΚΟ, διευκολύνει σαφώς την καλή διαχείριση των επιδοτήσεων. Αυτή συμπεριλαμβάνει, συγκεκριμένα, σχέδια συμφωνιών που καθορίζουν σαφώς τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, δείκτες απόδοσης, ποιοτικούς ελέγχους και διαδικασίες ελέγχου και αναφοράς. Όσον αφορά τη φάση επιλογής, η Επιτροπή προτίθεται να εξετάσει τη χρήση εξωτερικών ειδικών για την αξιολόγηση προτάσεων.
4.3.4 Αξιολόγηση της οικονομικής και επιχειρησιακής ικανότητας των ΜΚΟ
Παρά το γεγονός ότι η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι υπάρχει στοιχείο κινδύνου κατά τη χορήγηση επιδοτήσεων υπό ορισμένες συνθήκες (βλ. 4.1 ανωτέρω), οφείλει εμφανώς να περιορίσει αυτούς τους κινδύνους στο μέτρο του δυνατού. Το εγχειρίδιο ορίζει με σαφήνεια προδιαγραφές και κριτήρια για την αξιολόγηση από τις υπηρεσίες της Επιτροπής της επιλεξιμότητας κάποιου ΜΚΟ και της τεχνικής και οικονομικής ικανότητάς του να εκτελέσει τις εργασίες για τις οποίες χορηγούνται επιδοτήσεις.

4.3.4.1 Οικονομικές εγγυήσεις
Τον Ιούλιο του 1999 η Επιτροπή ενέκρινε προκαταρκτικούς προσανατολισμούς για την δημοσιονομική ασφάλεια των επιδοτήσεων που χορηγούνται σε ΜΚΟ στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων. Η εμπειρία αυτών των προσανατολισμών μέχρι σήμερα απέδειξε ότι αποτελούν βιώσιμη λύση τόσο για την Επιτροπή όσο και για την κοινότητα των ΜΚΟ. Η Επιτροπή επιθυμεί ως εκ τούτου να επιβεβαιώσει αυτά τα μέτρα που περιγράφονται στο παράρτημα του παρόντος εγγράφου εργασίας.
4.3.4.2 Επεξεργασία δεδομένων για τους εταίρους ΜΚΟ
Η ανάγκη σαφώς καλύτερης πληροφόρησης όσον αφορά τους δικαιούχους έχει επανειλημμένα τονισθεί. Τόσο η Γενική Επιθεώρηση της Επιτροπής όσο και η πρόσφατη έκθεση της επιτροπής ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων για τη μεταρρύθμιση της Επιτροπής τόνισαν την ανάγκη που υπάρχει για τις υπηρεσίες της Επιτροπής να διαθέτουν αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης για τους δικαιούχους των επιδοτήσεων και κυρίως για τις επιδοτήσεις που έχουν ήδη χορηγηθεί ή εκείνες που ευρίσκονται στο στάδιο της καταβολής. Το εγχειρίδιο για τη διαχείριση των επιδοτήσεων καθόριζε επίσης ότι οι διαχειριστές των επιδοτήσεων οφείλουν να ελέγχουν τις ήδη χορηγηθείσες ενισχύσεις πριν προβούν στη χορήγηση άλλων. Δεν υπάρχει ακόμα στη διάθεση των υπηρεσιών της Επιτροπής μέσο πληροφόρησης αυτού του είδους.
Η βελτίωση των πληροφοριών για τους ΜΚΟ που λαμβάνουν επιδοτήσεις θα ήταν επωφελής τόσο για την Επιτροπή όσο και τους εταίρους ΜΚΟ. Αυτό το σύστημα, αφενός, θα διευκόλυνε την αξιολόγηση του κινδύνου που συνεπάγονται αυτές οι δραστηριότητες από την άποψη της Επιτροπής, αφετέρου θα απάλλασσε τους ΜΚΟ από την υποχρέωση να χορηγούν τις ίδιες πληροφορίες για κάθε σχέδιο που προτείνουν.
Θα πρέπει να εξετασθούν λεπτομέρειες για τη βελτίωση της επεξεργασίας των πληροφοριών για τους ΜΚΟ συμπεριλαμβάνοντας τα ακόλουθα στοιχεία:
- Βάση δεδομένων που θα παρέχει ακριβή στοιχεία για τους ΜΚΟ και ειδικότερα το λειτουργικό και οικονομικό προφίλ τους, τα μέχρι τώρα επιτεύγματά τους, τα σχέδια που έχουν χρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, άλλους χρηματοδότες καθώς και άλλες σχετικές πληροφορίες τακτικά ενημερωμένες. Αυτό το σύστημα θα μπορούσε να αξιοποιήσει τις πληροφορίες που διαθέτει ήδη η Επιτροπή προβαίνοντας στη συγκέντρωσή τους και στο συντονισμό τους. Αν μπορούσαν να εξευρεθούν επαρκείς πόροι για να μπορέσει να λειτουργήσει και να διατηρηθεί ένα τέτοιο σύστημα, αυτό θα αποτελούσε άκρως χρήσιμο εργαλείο για το προσωπικό της Επιτροπής στις Βρυξέλλες και στις αντιπροσωπείες της στο εξωτερικό·
- Συστήματα καταχώρησης των δικαιούχων επιδοτήσεων (συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ) βασισμένα σε εμπεριστατωμένη μελέτη της οργανωτικής διάρθρωσης, της ικανότητας και της οικονομικής επιφάνειας του δικαιούχου που θα έχει πραγματοποιηθεί με εξωτερικούς ελέγχους. Στο συγκεκριμένο πλαίσιο θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη τα υφιστάμενα συστήματα στην Επιτροπή (ECHO), στα κράτη μέλη, και σε διεθνείς οργανισμούς χορηγούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα. Πρέπει επίσης να εξετασθεί η δυνατότητα βελτίωσης της ανταλλαγής πληροφοριών με αυτούς τους οργανισμούς ή ένα σύστημα "αμοιβαίας αναγνώρισης".
Αυτά τα συστήματα πληροφόρησης πρέπει να λάβουν υπόψη τις ανάγκες των τοπικών εταίρων σε τρίτες χώρες.

4.3.5 Απλούστευση των διαδικασιών
Οι επιδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατανέμονται σε πολλά κονδύλια του προϋπολογισμού και προσφέρονται σε διάφορους φορείς συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ. Οι επιδοτήσεις χορηγούνται σύμφωνα με διάφορα κριτήρια και διαδικασίες αίτησης, οι οποίες επιβάλλουν διάφορες αξιώσεις στους αιτούντες. Το δίκτυο διαχείρισης των επιδοτήσεων θα συνεχίσει, σε στενή συνεργασία με τους ΜΚΟ, να ενισχύει τη συνοχή και να εφαρμόζει τις "βέλτιστες πρακτικές" στις διαδικασίες διαχείρισης της Επιτροπής. Αυτή η προσπάθεια θα επικεντρωθεί κυρίως στη βελτίωση και την εναρμόνιση των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για τον προϋπολογισμό των σχεδίων.
Μία σύμβαση τύπος για τις επιδοτήσεις στον τομέα των προγραμμάτων εξωτερικής ενίσχυσης της Κοινότητας εφαρμόζεται επί του παρόντος σε αντικατάσταση των πολυάριθμων συμβάσεων τύπων που υπήρχαν γι' αυτά τα προγράμματα. Αυτή η σύμβαση, ενώ ανταποκρίνεται στις ειδικές απαιτήσεις των σχεδίων και των προγραμμάτων στον τομέα των εξωτερικών ενισχύσεων, βασίζεται στη γενική σύμβαση τύπο που προσαρτάται στο εγχειρίδιο για τη διαχείριση των επιδοτήσεων, και εξασφαλίζει ως εκ τούτου θεμελιώδη σύνδεσμο και σύγκλιση με τις συμβάσεις τύπους που χρησιμοποιούνται σε άλλους τομείς κοινοτικών ενισχύσεων.
Μία άλλη ενδιαφέρουσα εξέλιξη έχει επιτευχθεί από την ΕCHO (Υπηρεσία Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας). Όταν δημιουργήθηκε η ECHO η Επιτροπή όρισε ως πρωταρχικό στόχο της τη διεξαγωγή σε μεγαλύτερο βαθμό αποτελεσματικών ανθρωπιστικών ενεργειών και τόνισε την ανάγκη πλαισίου για τις σχέσεις με τους ΜΚΟ και τις διεθνείς εξειδικευμένες υπηρεσίες. Ως εκ τούτου η Επιτροπή, ενέκρινε το Μάιο του 1993 τη Σύμβαση Πλαίσιο Εταιρικής Σχέσης (ΣΠΕΣ) που αποβλέπει στην επιτάχυνση των διαδικασιών και στην απλούστευση της λήψης αποφάσεων.
Μία νέα σύμβαση πλαίσιο εταιρικής σχέσης τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1999. Η αναθεώρηση της ΣΠΕΣ είχε τους ακόλουθους στόχους:
- Να ενισχύσει τη συνεργασία, - Να απλουστεύσει και να αποσαφηνίσει το κείμενο - Να αυξήσει την ευελιξία διατηρώντας εύλογο έλεγχο όσον αφορά τη χρήση των επιδοτήσεων, - Να εξασφαλίσει ποιοτική αξιολόγηση όσον αφορά τις προτάσεις και την εφαρμογή τους.
Μέχρι σήμερα πάνω από 160 ΜΚΟ έχουν υπογράψει την ΣΠΕΣ. Η ECHO προτίθεται να διευρύνει το δίκτυό της εταίρων και διαδικασίες ελέγχου θα διεξαχθούν σε 130 περίπου ΜΚΟ κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του έτους 2000.
5. Πληροφόρηση
5.1. Πληροφόρηση απευθυνόμενη στο κοινό, στους δικαιούχους και στους δυνάμει δικαιούχους συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ
Σημαντικός όγκος πληροφοριών έχει ήδη τεθεί στη διάθεση του κοινού, των δικαιούχων και των δυνάμει δικαιούχων για τις μορφές άμεσης χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής· αυτά τα δεδομένα ενημερώνονται και βελτιώνονται συνεχώς. Οι ΜΚΟ και άλλοι ενδιαφερόμενοι που αναζητούν πληροφορίες για τα συστήματα χρηματοδότησης χρειάζονται διαφορετικά είδη πληροφοριών στα διάφορα στάδια της διαδικασίας αίτησης, ξεκινώντας με τη γενική πληροφόρηση σχετικά με το τι υπάρχει, ειδική πληροφόρηση για τα κριτήρια των διαφόρων προγραμμάτων επιδότησης και λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο συμμετοχής και τις προθεσμίες που ισχύουν.
5.1.1 Γενικές πληροφορίες για τις διαθέσιμες επιδοτήσεις
Γενικές πληροφορίες διατίθενται σε θέση Web με τον τίτλο "Πληροφορίες για τις χρηματοδοτήσεις που πραγματοποιούνται από την ΕΕ" [10]. Επί του παρόντος, η κύρια πηγή γενικών πληροφοριών για τις επιδοτήσεις είναι ηλεκτρονική μορφή του οδηγού του 1997 με τον τίτλο "ενισχύσεις και δάνεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης". Αυτό το δελτίο θα αντικατασταθεί κατά τη διάρκεια του 2000 από το νέο οδηγό στον EUROPA που θα συνδυάζει την περιγραφή των κοινοτικών πολιτικών με περιγραφή των διαθέσιμων προγραμμάτων επιδοτήσεων και λεπτομερείς πληροφορίες παρεχόμενες στις θέσεις Web των διαφόρων υπηρεσιών της Επιτροπής. Συνεπώς, ακολουθώντας τα στοιχεία αυτά ή χρησιμοποιώντας ένα απλό σύστημα έρευνας, ο οργανισμός που επιθυμεί να λάβει χρηματοδότηση θα βρει εκεί διευκρινίσεις για τις διαθέσιμες επιδοτήσεις, καθώς και τα λεπτομερή κριτήρια που πρέπει να πληρούνται και τις διαδικασίες αίτησης.
[10] http://europa.eu.int/comm/sg/sgc/info_subv/index_en.htm
5.1.2 Ειδικές πληροφορίες για τις επιδοτήσεις
Ένας από τους κύριους στόχους του εγχειριδίου για τη διαχείριση των επιδοτήσεων που δημοσιεύθηκε το 1998 ήταν να υποχρεώσει τις υπηρεσίες να βελτιώσουν τη δημοσιότητα για τις διαθέσιμες επιδοτήσεις και τις επιδοτήσεις που χορηγούνται δυνάμει αυτών των προγραμμάτων. Κρίθηκε ότι χρειάζεται πιο πλήρης και πιο φιλική προς το χρήστη πληροφόρηση για να διευρυνθεί ο κύκλος των οργανισμών που ζητούν ενίσχυση από την Επιτροπή. Αυτό το εγχειρίδιο ορίζει ειδικούς και πολύ λεπτομερείς κανόνες για τα στοιχεία που πρέπει να παρέχονται από τις υπηρεσίες στις προσκλήσεις για την υποβολή προτάσεων.
Οι υπηρεσίες πρέπει να ανακοινώνουν ευρέως στο κοινό τις προσκλήσεις για την υποβολή προτάσεων και η χρήση του EUROPA αποτελεί ελάχιστη αξίωση.
5.2. Σημεία επαφής των ΜΚΟ και δίκτυα σημείων επαφής των ΜΚΟ στην Επιτροπή
Μία από τις μεθόδους που θα επέτρεπαν να χορηγηθεί υπηρεσία καλύτερης ποιότητας στους ΜΚΟ θα ήταν η δημιουργία ορισμένων ενιαίων υπηρεσιών ("one-stop-shops") ή υπηρεσιών πληροφόρησης στις υπηρεσίες της Επιτροπής και στις αντιπροσωπείες της ΕΚ στο εξωτερικό που εργάζονται με τους ΜΚΟ. Ο ρόλος αυτών των υπηρεσιών πληροφόρησης θα πρέπει να προσδιοριστεί με φροντίδα και θα πρέπει να μελετηθούν οι επιπτώσεις από άποψη πόρων. Παρά το γεγονός ότι για πολλές υπηρεσίες, οι ΜΚΟ αποτελούν τους κύριους δικαιούχους άμεσων ενισχύσεων της Επιτροπής, θα ήταν πιθανόν πιο λογικό να τεθούν αυτές οι υπηρεσίες πληροφόρησης στη διάθεση όλων των δικαιούχων και δυνάμει δικαιούχων.
Φαίνεται εξίσου επιθυμητό να προβλεφθεί ο γενικός συντονισμός των σχέσεων μεταξύ της Επιτροπής και των ΜΚΟ από μία οριζόντια υπηρεσία, η οποία θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο στην προώθηση και διεύρυνση της συζήτησης για τα θέματα που αφορούν τους ΜΚΟ μέσα στις υπηρεσίες της Επιτροπής, σεβόμενη ταυτόχρονα την ιδιαιτερότητα του διαλόγου ΜΚΟ/Επιτροπή στους διάφορους τομείς. Σε κάθε περίπτωση, δεδομένου του ειδικού χαρακτήρα και της αρμοδιότητας των διαφόρων κοινοτήτων ΜΚΟ, η κύρια ευθύνη για τη διαχείριση της σχέσης Επιτροπή/ΜΚΟ σε κάθε τομέα πρέπει να αναληφθεί από την αντίστοιχη υπηρεσία της Επιτροπής.
Αυτή η υπηρεσία θα φέρει την ευθύνη κυρίως για το συντονισμό μέτρων για τη βελτίωση των πληροφοριών που απευθύνονται στους ΜΚΟ και εκείνων που αφορούν τους ΜΚΟ και απευθύνονται στις υπηρεσίες της Επιτροπής.
6. Συμπεράσματα
Η Επιτροπή αναγνωρίζει την ανάγκη να υπάρξει πιο συνεκτική προσέγγιση όσον αφορά τις σχέσεις της με τους ΜΚΟ στηριζόμενη στις υφιστάμενες "βέλτιστες πρακτικές" στους διάφορους τομείς.
Εντούτοις, δεδομένου ότι πολλές από τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στο παρόν έγγραφο συνδέονται στενά με τις προτάσεις διοικητικής μεταρρύθμισης που θα υποβληθούν τον Φεβρουάριο, πιστεύεται ότι η ανακοίνωση της Επιτροπής για τη συνεργασία με τους ΜΚΟ δεν πρέπει να οριστικοποιηθεί μέχρι τότε. Αυτό θα εξασφαλίσει ότι οι προτάσεις που παρουσιάζονται στο παρόν έγγραφο εργασίας θα είναι πλήρως συμβατές με την συνολική διαδικασία μεταρρύθμισης.
Η Επιτροπή θεωρεί το παρόν έγγραφο εργασίας σαν ένα πρώτο βήμα στη διαδικασία εκτεταμένης ανταλλαγής απόψεων με την κοινότητα των ΜΚΟ.
Προκειμένου να διευκολυνθεί αυτή η διαβούλευση, η Επιτροπή θα δημιουργήσει μία θέση Web στον ΕUROPA η οποία θα παρέχει πρόσβαση μόλις εγκριθεί το έγγραφο εργασίας από την Επιτροπή. Η θέση Web θα περιλαμβάνει το κείμενο του εγγράφου σε όλες τις επίσημες γλώσσες. Θα υπάρχει επίσης μία διεύθυνση e-mail, στην οποία οι ΜΚΟ μπορούν να αποστέλλουν σχόλια, τα οποία θα εμφανίζονται στην εν λόγω θέση Web.

Παράρτημα
Οικονομικές εγγυήσεις
Λαμβάνονται τα ακόλουθα μέτρα όσον αφορά τις επιδοτήσεις που χορηγούνται στους ΜΚΟ:
1. Για κάθε επιδότηση ίση ή ανώτερη των 100.000 ευρώ, οι δικαιούχοι οργανισμοί οφείλουν είτε να υποβάλουν έκθεση για τον δημοσιονομικό έλεγχο του οργανισμού που να έχει διεξαχθεί από ανεξάρτητο εγκεκριμένο λογιστή είτε να υποβάλουν έκθεση για τον έλεγχο της χρήσης της επιδότησης κατά τη διάρκεια ή μετά την εφαρμογή της δράσης.
2. Οικονομική εγγύηση θα αξιώνεται για την πληρωμή οποιασδήποτε προκαταβολής ίσης ή ανώτερης του 1 εκατ. ευρώ. Ορισμένες εξαιρέσεις μπορούν να δικαιολογηθούν όταν τα προγράμματα τίθενται σε εφαρμογή από κάποιον ΜΚΟ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο οποίος έχει αναπτύξει μακροχρόνια συνεργασία με την Επιτροπή και έχει αξιολογηθεί ότι πληροί τα τεχνικά και λειτουργικά κριτήρια της Επιτροπής και από άλλους ΜΚΟ που είναι διεθνώς αναγνωρισμένοι και στη βάση αυτή υποστηρίζονται από άλλους διμερείς ή διεθνείς χορηγούς.
3. Πέραν του τακτικού ελέγχου των πραγματοποιούμενων ενεργειών, οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα διεξάγουν ελέγχους με δημοσκοπήσεις προκειμένου να ελέγξουν την πορεία των ενεργειών, ιδιαίτερα μικρού μεγέθους, οι οποίες δεν αποτελούν αντικείμενο συστηματικών ελέγχων.

https://eur-lex.europa.eu/legal-content ... 2000DC0011
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Ευρωπαϊκή ενοποίηση, νεολειτουργισμός, ΜΚΟ και "ομάδες συμφερόντων" (lobbies)

7
Τι είναι, επιτέλους, αυτές οι ΜΚΟ;
Τάκης Θεοδωρόπουλος
25.12.2022 • 20:58
 
 
Αν δεν µε απατά η μνήμη μου, ο πρώτος που αναφέρθηκε στον κεντρικό ρόλο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της ελληνικής κοινωνίας ήταν ο Γιώργος Α. Παπανδρέου. Είχε παραλάβει ένα κράτος χρεοκοπημένο, ο ίδιος δεν ήξερε πώς να το διαχειρισθεί, οπότε απευθυνόταν στη φιλανθρωπία και τον εθελοντισμό των ξένων. Τότε, θυμάμαι, ότι το αντιμετώπισα ως μεταμοντέρνο γκάτζετ, μια άσκηση καγιάκ στο κοινωνικό επίπεδο. Η πιο πρόσφατη δήλωση για τον ρόλο των ΜΚΟ ανήκει στον Φραντσέσκο Τζόρτζι, τον Ιταλό σύντροφο της Εύας Καϊλή. «Μας ήταν απαραίτητη για να κινούμε το χρήμα». Εννοεί το χρήμα από το Κατάρ και ενδεχομένως το Μαρόκο. Τη δική τους ΜΚΟ την είχαν βαφτίσει «Πολεμήστε την ατιμωρησία». Τα κατάφεραν, αν μη τι άλλο.
Από τη δήλωση του Γιώργου Παπανδρέου ώς την ομολογία του Φραντσέσκο Τζόρτζι μεσολαβούν περίπου δώδεκα χρόνια. Στη διάρκεια των οποίων οι ΜΚΟ κατοχυρώθηκαν ως θεσμός της ευρωπαϊκής ζωής. Κατά συνέπεια και της ελληνικής. Εζησα από πρώτο χέρι τη δράση τους το 2015, τη χρονιά της μεγάλης εισβολής. Στον Μόλυβο όπου πέρασα το καλοκαίρι μου, έφταναν καθημερινά καραβιές προσφύγων και μεταναστών, όμως δεν υπήρχε καμία ελληνική Αρχή για να τους υποδεχθεί και να τους καθοδηγήσει. Τον ρόλο τον είχαν αναλάβει οι ΜΚΟ. Κάτι παιδάκια από τη Βόρειο Ευρώπη, που αντιμετώπιζαν τον γηγενή πληθυσμό ως εχθρό. Δεν υπήρχε κανείς για να τους ελέγξει. Οταν επέστρεψα στην Αθήνα, στη μόνιμη κατοικία μου, η πλατεία Βικτωρίας είχε μετατραπεί σε καταυλισμό προσφύγων και μεταναστών. Πουθενά αστυνομία, το ελληνικό κράτος έλαμπε διά της απουσίας του. Παρόντα όμως τα παιδιά των ΜΚΟ. Το 2015 δεν υπήρχε περίπτωση κάποιος περίοικος να διαμαρτυρηθεί για την κατάσταση που του είχαν επιβάλει. Θα χαρακτηριζόταν τουλάχιστον ως Χρυσαυγίτης.
Τι είναι αυτό το υβριδικό νεόπλασμα; Δεν αναφέρομαι στα οικονομικά τους, τα οποία δεν τα ξέρω. Είναι αρμοδιότητα των Αρχών και της ποινικής δικαιοσύνης. Αναφέρομαι κυρίως στην κοινωνική τους επίδραση. Από πού αντλούν το δικαίωμα να παρεμβαίνουν σε μια κοινωνία για να τη «διορθώσουν»; Ποια δημοκρατία τους το έδωσε;
Πλοία στη Μεσόγειο παραλαμβάνουν καθημερινά μετανάστες από τη Βόρειο Αφρική. Ψάχνουν λιμάνια στην Ιταλία ή τη Νότιο Γαλλία. Γιατί; Επειδή ανήκουν σε ΜΚΟ με ευφάνταστα ονόματα. Και μετά ολόκληρη η δημοκρατική κοινότητα της Ευρώπης απορεί και εξίσταται, πώς είναι δυνατόν οι Ιταλοί να εκλέγουν πρωθυπουργό την Τζόρτζια Μελόνι.
Τι είναι επιτέλους αυτές οι ΜΚΟ; Υβριδικά κρατίδια, πριγκιπάτα ή βαρονίες; Από πού αντλούν την εξουσία τους; Πάντως, όχι από τους θεσμούς της δημοκρατικής Ευρώπης. Οσο κι αν αυτοί τις ανέχονται, ας μη γελιόμαστε, ποτέ δεν τις υπέβαλαν στη δοκιμασία της ψήφου. Ασχέτως όλων των υπολοίπων, οικονομικών και λοιπών, οι ΜΚΟ λειτουργούν στη σκιά των δημοκρατικών θεσμών. Ιδιαίτερα όπως συνέβη σε μας το 2015 και ακόμη τρέχουμε.
Ας το πάρουμε διαφορετικά. Οι ΜΚΟ είναι το προϊόν των ενοχών της Ευρώπης. Απ’ αυτή την άποψη ο Γιώργος Παπανδρέου υπήρξε πρωτοπόρος. Οι πολιτικοί θεσμοί της Ευρώπης δεν είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν την πρόκληση του μεταναστευτικού, οπότε εκχωρούν τη διαχείρισή του σε διάφορους οργανισμούς για τους οποίους οι ίδιοι δεν φέρουν καμιά ευθύνη. Είναι υπόλογοι μόνον στις ανθρωπιστικές αρχές τις οποίες επικαλούνται. Αφέλεια ή δόλος; Η απόσταση δεν είναι μεγάλη. Αρκεί να υπολογίσουμε την επιρροή που έχει η δράση των ΜΚΟ στις δημοκρατίες. Δυστυχώς, δεν τη μετρούν οι δημοσκοπήσεις.
Θα μου πείτε ότι υπάρχουν και ΜΚΟ που ανταποκρίνονται στο ανθρωπιστικό τους έργο. Δεν έχω αντίρρηση. Τις προάλλες ένας Αμερικανός μού ζήτησε πρόσβαση στον ακάλυπτο χώρο της πολυκατοικίας γιατί είχε πέσει το drone του. Μου είπε ότι κάνει μαθήματα αγγλικών σε Αφγανούς. Εννοείται τον βοήθησα. Δυο μέρες μετά η γειτόνισσα μου είπε ότι ο σκύλος κάποιου παιδιού από τη Γερμανία ούρησε στη γλάστρα της κι όταν αυτή τον ρώτησε αν αυτό θα γινόταν στη χώρα του, της απάντησε: Εδώ δεν είναι Γερμανία.
Ελεγχος στις δραστηριότητες των ΜΚΟ; Σίγουρα ναι. Ομως, φοβάμαι πως δεν φτάνει. Αν δεν αλλάξει η νοοτροπία της Ευρώπης η οποία εκχωρεί τη διαχείριση δημοκρατικών δικαιωμάτων, όπως η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, σε οργανώσεις που δεν ελέγχονται δημοκρατικά, όπως οι ΜΚΟ.

https://www.kathimerini.gr/opinion/5621 ... es-oi-mko/
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν
Απάντηση

Επιστροφή στο “Μ.Κ.Ο. Μπίζνες Καλά Οργανωμένες”

cron