Σημαντικότατο άρθρο του Γιάννη Μανιάτη για ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδα!




Γιάννης Μανιάτης: Τα εξωτερικά όρια της ελληνικής Α.Ο.Ζ. είναι ίδια με της υφαλοκρηπίδας


Τις νομικές, τεχνικές και πολιτικές πλευρές του θέματος της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται για τη χώρα μας μετά την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση, αναλύει σε άρθρο του στο energypress ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Γιάννης Μανιάτης. Όπως εξηγεί ο υφυπουργός, το θέμα της αξιοποίησης των ελληνικών υδρογονανθράκων και της Α.Ο.Ζ. της χώρας με τις γειτονικές της έχει δύο διαστάσεις: α) τον τρόπο προσδιορισμού της Α.Ο.Ζ. και β) την ανακήρυξή της.
Με την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση του ν. 4011/2011 που αναφέρεται στον τρόπο προσδιορισμού της Α.Ο.Ζ., έχει πλέον αποκτήσει πλήρη νομοθετική ισχύ αλλά και επιπλέον υποχρεωτικότητα εφαρμογής για το σύνολο των ελληνικών αρχών, αυτό που μέχρι τον Αύγουστο του 2011 ήταν απλά η διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας κατά τις συζητήσεις της με τις χώρες με τις οποίες διαβουλεύεται αναφορικά με τον προσδιορισμό της Α.Ο.Ζ.. Η συγκεκριμένη νομική υποχρέωση σήμερα και στο μέλλον, για τον τρόπο υπολογισμού της ελληνικής Α.Ο.Ζ. συνιστά σημαντικό βήμα στην κατοχύρωση των εθνικών μας δικαιωμάτων.
Ο κ. Μανιάτης επισημαίνει επιπλέον ότι, βάσει του Διεθνούς Δικαίου, δεν απαιτείται η κήρυξη Α.Ο.Ζ. για την εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Δηλαδή το δικαίωμα εξερεύνησης και εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πόρων της υφαλοκρηπίδας δεν εξαρτάται ούτε επηρεάζεται από την κήρυξη Α.Ο.Ζ..


Το άρθρο
Ολόκληρο το άρθρο του κ. Μανιάτη έχει ως εξής:
1. Έχει πολλές φορές δηλωθεί τα τελευταία χρόνια από όλες τις Ελληνικές κυβερνήσεις ότι η θέσπιση Α.Ο.Ζ. στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα το οποίο η χώρα μας ασκεί και θα ασκήσει στον κατάλληλο χρόνο, συνεκτιμώντας τις γενικότερες συνθήκες καθώς και τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις με τις όμορες χώρες.
Η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών της χώρας μας με όλα τα γειτονικά κράτη αποτελεί στρατηγική εθνική πολιτική επιλογή. Στο πλαίσιο αυτό, πέραν των συμφωνιών οριοθέτησης με την Ιταλία (1977) και την Αλβανία (2009), έχουμε αρχίσει διαπραγματεύσεις με τη Λιβύη και την Αίγυπτο. Μάλιστα, η ελληνο-αλβανική συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών της 27ης Απριλίου 2009 καθιερώνει «όριο πολλαπλών χρήσεων» (“multi-purpose boundary”), το οποίο οριοθετεί τόσο υφιστάμενες ζώνες (χωρικά ύδατα-υφαλοκρηπίδα) όσο και μελλοντικές ζώνες δικαιοδοσίας, συμπεριλαμβανομένης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (Α.Ο.Ζ.). Αντιστοίχως, το ενδεχόμενο θέσπισης Α.Ο.Ζ. έχει ληφθεί υπόψη και κατά τις διμερείς διαπραγματεύσεις οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο και τη Λιβύη, οι οποίες δεν αφορούν αποκλειστικά την υφαλοκρηπίδα αλλά και την (μελλοντική) Α.Ο.Ζ.. Όσον αφορά την Κύπρο, η σχέση μας είναι τέτοια που μόλις κρίνουμε ότι είναι προς αμοιβαίο συμφέρον, θα προχωρήσουμε με ταχύτητα στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μας.
2. Σύμφωνα με το άρθρο 2(1) του Ν. 2289/1995 «Αναζήτηση, Έρευνα και Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α’ 27), το δικαίωμα αναζήτησης, έρευνας και εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων στις χερσαίες, στις υπολίμνιες και υποθαλάσσιες περιοχές της χώρας, όπως αυτές ορίζονται από το άρθρο 148, παρ. 1 του Μεταλλευτικού Κώδικος, ανήκει αποκλειστικά στο Δημόσιο και η άσκησή του αφορά πάντα τη δημόσια ωφέλεια. Αντίστοιχα, το άρθρο 148(1)β του Ν.Δ. 210 της 3/5.10.1973 «Περί μεταλλευτικού κώδικος» (ΦΕΚ Α’ 277) ορίζει ότι: «Ωσαύτως, το Δημόσιον έχει το αποκλειστικό δικαίωμα αναζητήσεως, ερεύνης και εκμεταλλεύσεως πάντων των εν τω άρθρω 2 του παρόντος μεταλλευτικών ορυκτών, των απαντωμένων:
α) Επί του εντός της Ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης κειμένου βυθού της θαλάσσης ή υπ’ αυτόν,
β) Επί του και πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης βυθού της θαλάσσης ή υπ’ αυτόν του συνεχομένου ή παρακειμένου μετά της ηπειρωτικής ακτής ή νήσων και εις βάθος 200 μέτρων από της επιφάνειας της θαλάσσης, έτι δε και πέραν του τελευταίου τούτου όπου τα υπερκείμενα ύδατα επιτρέπουν την άνω έρευναν και εκμετάλλευσιν, τουτέστιν επί της υφαλοκρηπίδος, ώς αύτη νοείται και προσδιορίζεται υπό των κεκυρωμένων δια νόμου διεθνών συμβάσεων».
Σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 148(1) β’ του Μεταλλευτικού Κώδικα: «Εις περίπτωσιν καθ΄ ην η ανωτέρα υφαλοκρηπίς παράκειται του εδάφους της Ελλάδος και ετέρου τινός Κράτους ομόρου ή ούτινος αι ακταί κείνται έναντι των Ελληνικών ακτών, δια τον καθορισμόν των ορίων της υφαλοκρηπίδας ταύτης θα τυγχάνουν εφαρμογής οι κανόνες του Διεθνούς Δικαίου».
3. Σύμφωνα με το άρθρο 156(1) του πρόσφατα (Αύγουστος 2011) ψηφισμένου ν. 4001/2011 «Λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και Δίκτυα Μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις»,
« η παράγραφος 1 του άρθρου 2 του ν. 2289/1995 αντικαθίσταται ως εξής:
“1.Το δικαίωμα αναζήτησης, έρευνας και εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων που υπάρχουν στις χερσαίες, στις υπολίμνιες και υποθαλάσιες περιοχές στις οποίες η Ελληνική Δημοκρατία ασκεί αντιστοίχως κυριαρχία ή κυριαρχικά δικαιώματα σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης των ΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, όπως κυρώθηκε με τον ν. 2321/11995 ανήκει αποκλειστικά στο Δημόσιο και η άσκησή του αφορά πάντα τη δημόσια ωφέλεια…
Ως «υποθαλάσσιες περιοχές» νοούνται ο βυθός και το υπέδαφος των εσωτερικών υδάτων, της αιγιαλίτιδας ζώνης, της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφ’ ης κηρυχθεί) μέχρι την απόσταση των 200 ν.μ. από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης.
Ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφ’ ής κηρυχθεί) είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης (τόσο ηπειρωτικών όσο και νησιωτικών) από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης”.»
4. Το άρθρο αυτό συνιστά μια σημαντική νομική συνεισφορά του νόμου 4011/2011 και αφορά στον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας περί υφαλοκρηπίδας και η εναρμόνισή της με τις ευμενέστερες για τα ελληνικά συμφέροντα διατάξεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982), αλλά και με την πάγια ελληνική θέση περί οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών βάσει της αρχής της ίσης απόστασης/μέση γραμμή.
Είναι απόλυτα σαφές ότι το τροποποιηθέν άρθρο 2(1) του ν. 2289/1995 «Αναζήτηση, Έρευνα και Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων και άλλες διατάξεις» υιοθετούσε, με ευθεία παραπομπή στο άρθρο 148(1)β’ του Μεταλλευτικού Κώδικα, τα κριτήρια της Σύμβασης της Γενεύης για την Υφαλοκρηπίδα (1958) για τον προσδιορισμό του εξωτερικού ορίου της υφαλοκρηπίδας, δηλαδή το «κριτήριο του ισοβαθούς των 200 μέτρων» και το «κριτήριο της εκμετάλλευσης». Αντίθετα, η Σύμβαση των ΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία «υπερισχύει των Συμβάσεων της Γενεύης της 29ης Απριλίου του 1958 για το Δίκαιο της Θάλασσας», προβλέπει ότι νομικός τίτλος επί της υφαλοκρηπίδας εντός του ορίου των 200 ναυτικών μιλίων είναι η απόσταση. Την εθιμική υπόσταση του παραπάνω κανόνα έχει αποδεχθεί η διεθνής νομολογία ήδη από την δεκαετία του ’80. Όσον αφορά στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας με γειτονικά κράτη, το άρθρο 148(1)β’ του Μεταλλευτικού Κώδικα απλώς παρέπεμπε στους κανόνες του διεθνούς δικαίου, χωρίς ουδεμία αναφορά στην αρχή της ίσης απόστασης.
Συνεπώς, ήταν επιτακτική η ανάγκη «εκσυγχρονισμού» της ελληνικής νομοθεσίας, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος ότι τα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα αποδίδουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην εθνική νομοθεσία των κρατών στο πλαίσιο της αποσαφήνισης των θέσεων τους ως προς τη μέθοδο οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης.
Εξίσου σημαντική είναι και η αναφορά στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (Α.Ο.Ζ.), η οποία ως γνωστόν, αλληλο-επικαλύπτεται με την υφαλοκρηπίδα μέχρι το όριο των 200 ν.μ. Καθίσταται πλέον σαφές ότι, όταν αποφασισθεί η κήρυξη Α.Ο.Ζ. στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο, τα εξωτερικά της όρια θα είναι τα ίδια με τα όρια της υφαλοκρηπίδας.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι, βάσει του Διεθνούς Δικαίου, δεν απαιτείται η κήρυξη Α.Ο.Ζ. για την εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Τα κυριαρχικά δικαιώματα του παράκτιου κράτους επί της υφαλοκρηπίδας υφίστανται σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο εξ υπαρχής ("ab initio") και αυτοδικαίως ("ipso facto"), ανεξαρτήτως κατοχής ή ρητής διακήρυξης. Συνεπώς, το δικαίωμα εξερεύνησης και εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πόρων της υφαλοκρηπίδας δεν εξαρτάται ούτε επηρεάζεται από την κήρυξη Α.Ο.Ζ..
Όπως διαπίστωσε το Διεθνές Δικαστήριο ήδη από το 1985, στην υπόθεση Υφαλοκρηπίδας Λιβύης-Μάλτας: «Μολονότι οι θεσμοί της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης είναι διαφορετικοί και χωριστοί, τα δικαιώματα στο θαλάσσιο βυθό και το υπέδαφος που συνεπάγεται η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη ορίζονται σε αναφορά με το καθεστώς της υφαλοκρηπίδας. Αν και είναι δυνατόν να υπάρχει υφαλοκρηπίδα όπου δεν υπάρχει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, δεν είναι δυνατόν να υπάρχει αποκλειστική οικονομική ζώνη χωρίς αντίστοιχη Υφαλοκρηπίδα».
Οι προαναφερθείσες τροποποιήσεις στο άρθρο 2(1) του ν. 2289/1995 διασφαλίζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα συμφέροντα της χώρας και μας επέτρεψαν ήδη να προχωρήσουμε στη δημοσίευση της Διεθνούς Δημόσιας Πρόσκλησης για συμμετοχή στη διενέργεια Σεισμικών Ερευνών μη αποκλειστικής χρήσης στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο, έχοντας πλέον σαφώς προσδιορίσει τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και μελλοντικής Α.Ο.Ζ..
5. Συμπερασματικά : Το μεγάλο θέμα που απασχολεί το δημόσιο διάλογο της χώρας αναφορικά με την αξιοποίηση των ελληνικών υδρογονανθράκων και την Α.Ο.Ζ. της χώρας με τις γειτονικές της έχει δύο διαστάσεις:
α) τον τρόπο προσδιορισμού της Α.Ο.Ζ. και
β) την ανακήρυξή της. Με την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση του ν. 4011/2011 που αναφέρεται στον τρόπο προσδιορισμού της Α.Ο.Ζ., έχει πλέον αποκτήσει πλήρη νομοθετική ισχύ αλλά και επιπλέον υποχρεωτικότητα εφαρμογής για το σύνολο των ελληνικών αρχών, αυτό που μέχρι τον Αύγουστο του 2011 ήταν απλά η διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας κατά τις συζητήσεις της με τις χώρες με τις οποίες διαβουλεύεται αναφορικά με τον προσδιορισμό της Α.Ο.Ζ.. Θεωρώ ότι η συγκεκριμένη νομική υποχρέωση σήμερα και στο μέλλον, για τον τρόπο υπολογισμού της ελληνικής Α.Ο.Ζ. συνιστά σημαντικό βήμα στην κατοχύρωση των εθνικών μας δικαιωμάτων.


Γιάννης Μανιάτης
Υφυπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής



infognomonpolitics.blogspot.com