Η ΑΡΧΑΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Δημοσιεύθηκε από xryshaygh στο Ιουνίου 17, 2010

«Οι αρχαίοι συγγραφείς όταν έγραφαν για τους Μακεδόνες ότι μιλούσαν «μακεδονιστί» αναφέρονταν σε μια διάλεκτο της Ελληνικής κι όχι σε μια μη Ελληνική γλώσσα.» Ένα από τα επιχειρήματα της σκοπιανής προπαγάνδας, αλλά και των ανθελληνικών κύκλων γενικότερα, είναι ο ισχυρισμός, εντελώς ανυπόστατος ισχυρισμός ότι η αρχαία μακεδονική δεν ήταν Ελληνική. Στην πραγματικότητα επρόκειτο απλά για μια διάλεκτο της Ελληνικής. Η μακεδονική διάλεκτος για πολλούς και διάφορους λόγους δεν φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε ποτέ σαν φιλολογικό και λογοτεχνικό όργανο. Γνωρίζουμε μόλις δύο στίχους από την κωμωδία «Μακεδόνες» του Στράτιδος. Στο απόσπασμα γίνεται κάποιος διάλογος:

Α. Η σφύραινα δ’ έστι τις;

Β. Κέστραν μεν ύμμες ωττικοί κικλήσκετε

Α. Και ποια είναι η σφύραινα;

Β. Το ψάρι που εσείς οι Αττικοί κέστρα ονομάζετε

Από τα παραπάνω φαίνεται καθαρά ότι η μακεδονική διάλεκτος, η οποία διακωμωδείται σαν «επαρχιώτικη γλώσσα» στην κωμωδία «Μακεδόνες» δεν ήταν τίποτε άλλο από Ελληνικά. Μάλιστα, το συγκεκριμένο απόσπασμα αναφέρεται σε ένα είδος ψαριού το οποίο οι Αθηναίοι ονομάζουν κέστρα και διακωμωδούν τους Μακεδόνες που το αποκαλούν σφύραινα. Πέρα από την ελληνική ετυμολογία της λέξεως σφύραινα υπάρχει και ένα πραγματολογικό γλωσσικό δεδομένο. Το δεδομένο ότι οι σημερινοί Έλληνες αποκαλούν μέχρι σήμερα το ψάρι αυτό σφύραινα (εγκυκλοπαίδεια Πυρσός τόμος ΚΒ’) και όχι κέστρα. Που σημαίνει πολύ απλά ότι η γλώσσα των αρχαίων Μακεδόνων ήταν πιο κοντά στην γλώσσα του μέσου Έλληνα, ήταν πιο κοντά στην γλώσσα του λαού της αρχαίας εποχής.

Μία ακόμη από τις ιδιομορφίες της μακεδονικής διαλέκτου είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις επροφέρετο το γράμμα γάμα σαν βήτα. Δεν έλεγαν δηλαδή γλυφόν ύδωρ, αλλά βλυχόν ύδωρ. Ας μάθουν λοιπόν οι ανθέλληνες ότι στην μανιάτικη διάλεκτο των ημερών μας, η οποία περιέχει πολλές λέξεις της αρχαίας δωρικής διαλέκτου, η οποία ήταν άμεσα συγγενής με την αρχαία μακεδονική, παρόμοια προφέρεται το γάμμα-βήτα και αναφερόμενοι μάλιστα στη λέξη γλυφό θα πούμε ότι αποκαλείται ΒΛΥΧΟ!

Οι αρχαίοι συγγραφείς όταν έγραφαν για τους Μακεδόνες ότι μιλούσαν «μακεδονιστί» αναφέρονταν σε μια διάλεκτο της Ελληνικής κι όχι σε μια μη Ελληνική γλώσσα. Η διάλεκτος ήταν, βεβαίως, αρκετά διαφοροποιημένη από την καθιερωμένη και τη γενικευμένη κοινή ελληνική, που απλώθηκε από τα τέλη του 5ου – αρχές 4ου π. Χ. αιώνα σε όλες τις Ελληνικές περιοχές (συμπεριλαμβανόμενης φυσικά και της Μακεδονίας). Προφανώς η μακεδονική διάλεκτος θα εξακολουθούσε να μιλιέται παράλληλα με την κοινή ελληνική. Μέχρι το 1986 αυτό ήταν μια υπόθεση. Τότε αποκαλύφτηκε και απόσπασμα επιγραφής στην Πέλλα σε μακεδονική διάλεκτο (χρονολογείται γύρω στο 380 π. Χ.). Πρόκειται για κατάδεσμο (μαγικό κείμενο – κατάρα), χαραγμένο σε μολύβδινο έλασμα για να αποτραπεί ο γάμος του αγαπημένου της γυναίκας, που έκανε τα «μάγια» με άλλη γυναίκα.

Ας δούμε ενδεικτικά μερικές λέξεις της λεγόμενης «άλλης» μακεδονικής γλώσσας και τις αντίστοιχες της αττικής διαλέκτου:

Θάνατος – Μακεδονικά: δάνος , – Αττικά: θάνος, αντίστοιχα: Βερενίκη – Φερενίκη, αδραία, αιθρία – κεβ(α)λή – κεφαλή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η λέξη μάγειρος, η οποία στην Μακεδονική διάλεκτο σημαίνει χασάπης, λέξη με σαφέστατα ελληνική ετυμολογία σύμφωνα με τον καθηγητή Vittore Pisani ο οποίος μας λέγει ότι είναι προφανές ότι η λέξη αυτή έχει σχέση με την ελληνική λέξη μάχαιρα

Ο κατάδεσμος της Πέλλας

«Ο περίφημος κατάδεσμος της Πέλλας: Η επιγραφή, όπως και άλλες, οι οποίες έχουν εν τω μεταξύ αποκαλυφθεί, επιβεβαιώνουν πανηγυρικά την Ελληνικότητα της Μακεδονικής διαλέκτου.

Ας έλθουμε τώρα στον περίφημο κατάδεσμο της Πέλλας (φωτογραφία 2), ο οποίος είναι μια κατάρα (αρά) ή μαγική επωδός γραμμένη σε φύλλο μολύβδου και χρονολογείται στον 4ο ή 3ο αιώνα Π.Κ.Ε.. Βρέθηκε στην Πέλλα το 1986 και δημοσιεύτηκε στο Hellenic Dialectology Journal το 1993.

Είναι ερωτική μαγική επωδός από μια γυναίκα, πιθανώς ονόματι Δαγίνα, της οποίας ο εραστής Διονυσοφών επρόκειτο να νυμφευθεί την Θετίμα (“εκείνη που τιμά τους θεούς”. Στην Αττική διάλεκτο το όνομά της θα έπρεπε να είναι Θεοτίμη. Επικαλείται τον “Μάκρωνα και τους δαίμονες” (παρκαττίθεμαι μάκρωνι και τοις δαίμοσι, [Αττικ. παρακατατίθεμαι) να μεταστρέψουν τον Διονυσοφώντα (το φως του Διονύσου) να παντρευτεί εκείνην αντί της Θετίμας, και ποτέ να μην παντρευτεί άλλη γυναίκα εκτός αν η ίδια ξετυλίξει τον κατάδεσμο.

Η γλώσσα αναγνωρίζεται ως Βορειοδυτική Ελληνική ή Δωρική Ελληνική και η χαμηλή κοινωνική – μορφωτική θέση της συγγραφέως, όπως φαίνεται από το λεξιλόγιό της και την πίστη της στη μαγεία, υπονοεί ότι μια διακριτή μορφή της Δωρικής ομιλείτο στη Πέλλα στην εποχή που γράφτηκε η πινακίδα.

Κείμενο και μετάφραση

1. [ΘΕΤΙ]ΜΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΝΥΣΟΦΩΝΤΟΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΓΑΜΟΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΩ ΚΑΙ ΤΑΝ ΑΛΛΑΝ ΠΑΣΑΝ ΓΥ

2. [ΝΑΙΚ]ΩΝ ΚΑΙ ΧΗΡΑΝ ΚΑΙ ΠΑΡΘΕΝΩΝ ΜΑΛΙΣΤΑ ΔΕ ΘΕΤΙΜΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΚΑΤΤΙΘΕΜΑΙ ΜΑΚΡΩΝΙ ΚΑΙ

3. [ΤΟΙΣ] ΔΑΙΜΟΣΙ ΚΑΙ ΟΠΟΚΑ ΕΓΟ ΤΑΥΤΑ ΔΙΕΛΕΞΑΙΜΙ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΟΙΗΝ ΠΑΛLΙΝ ΑΝΟΡΟΞΑΣΑ

4. [ΤΟΚΑ] ΓΑΜΑΙ ΔΙΟΝΥΣΟΦΩΝΤΑ ΠΡΟΤΕΡΟΝ ΔΕ ΜΗ ΜΗ ΓΑΡ ΛΑΒΟΙ ΑΛΛΑΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΛΛ Η ΕΜΕ

5. [ΕΜΕ Δ]Ε ΣΥΝΚΑΤΑΓΗΡΑΣΑΙ ΔΙΟΝΥΣΟΦΩΝΤΙ ΚΑΙ ΜΗΔΕΜΙΑΝ ΑΛΛΑΝ ΙΚΕΤΙΣ ΥΜΩΝ ΓΙΝΟ

6. [ΜΑΙ ΦΙΛ]ΑΝ ΟΙΚΤΙΡΕΤΕ ΔΑΙΜΟΝΕΣ ΦΙΛ[Ο]Ι ΔΑΓΙΝΑΓΑΡΙΜΕ ΦΙΛΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΗΜΑ ΑΛΛΑ

7. [....]Α ΦΥΛΑΣΣΕΤΕ ΕΜΙΝ Ο[Π]ΩΣ ΜΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΑ[Υ]ΤΑ ΚΑΙ ΚΑΚΑ ΚΑΚΩΣ ΘΕΤΙΜΑ ΑΠΟΛΗΤΑΙ

8. [....]ΑΛ[-].ΥΝΜ .. ΕΣΠΛΗΝ ΕΜΟΣ ΕΜΕ ΔΕ [Ε]Υ[Δ]ΑΙΜΟΝΑ ΚΑΙ ΜΑΚΑΡΙΑΝ ΓΕΝΕΣΤΑΙ

9. [-]ΤΟ[.].[-].[..]..Ε.Ε.Ω[?]Α.[.]Ε..ΜΕΓΕ [-]

1. Για τον γάμο της [Θετί]μας και του Διονυσοφώντα γράφω την κατάρα, και για όλες τις άλλες γυ

2. [ναίκ]ες, χήρες και παρθένες, άλλα για την Θετίμα περισσότερο, και αναθέτω στον Μάκρωνα και

3. [τους] δαίμονες ότι μόνον όταν ξεθάψω και ξετυλίξω και ξαναδιαβάσω

4. [τότε] τότε να παντρευτούν τον Διονυσοφώντα και όχι πριν και είθε να μην παντρευτεί άλλη γυναίκα, παρά μόνον εμένα

5. και είθε να γεράσω με τον Διονυσοφώντα και κανέναν άλλο. Ικέτιδά σου είμαι:

6. δείξτε ευσπλαχνία στην [ευνοούμενή] σας, αγαπημένοι δαίμονες, την Δαγίνα(;), γιατί με εγκατέλειψαν όλοι οι αγαπημένοι μου

7. παρακαλώ φυλάξτε με αυτά να μη συμβούν και με τρόπο κακό να χαθεί η Θετίμα

8. και σε μένα δώστε ευδαιμονία και μακαριότητα.

Δεν νομίζουμε ότι χρειάζονται σχόλια για την Ελληνικότητα της Μακεδονικής διαλέκτου μετά και την ανακάλυψη αυτού του ευρήματος. Παρ’ όλα αυτά οι τερατολόγοι της σκοπιανής προπαγάνδας με τις ευλογίες των αμερικανών και των «ιστορικών» του ιδρύματος Σόρος εξακολουθούν να επιμένουν στην ανθελληνική τους υστερία.

Ελληνική διάλεκτος!

«…Η Μακεδονική ήταν απλά μια Ελληνική διάλεκτος. Είναι πολλοί εκείνοι που θεωρούν ότι η Μακεδονική είναι μια Βόρεια Ελληνική διάλεκτος και ανάμεσά τους περιλαμβάνονται ακαδημαϊκοί, όπως ο Φραντς Χάινριχ Ρούντολφ Άρενς (1843), ο Χόφμαν (1906), καθώς και ο καθηγητής Ολίβιε Μέισον, ο οποίος στο άρθρο του για την αρχαία Μακεδονική γλώσσα, στην 3η έκδοση του Κλασσικού Λεξικού της Οξφόρδης (1996) υποστηρίζει αυτό ακριβώς το πράγμα»

Η γνώση μας για τη συγκεκριμένη Ελληνική διάλεκτο είναι ιδιαίτερα περιορισμένη, καθώς δεν έχουν διασωθεί κείμενα αδιαμφισβήτητα γραμμένα στη αρχαία Μακεδονική, αν και υφίσταται ένα σώμα αυθεντικών μακεδονικών λέξεων συγκεντρωμένο από αρχαίες πηγές, κυρίως από επιγραφές νομισμάτων και από το λεξικό του Ησύχιου του 5ου αιώνα, στο οποίο είναι συγκεντρωμένες 700 λέξεις και ονόματα. Τα περισσότερα από αυτά τα ονόματα είναι Ελληνικά. Δυστυχώς από το έργο του Ησύχιου το οποίο ήτο τεράστιο, σώθηκε μόνο ένα μικρό μέρος από ένα χειρόγραφο στην Βενετία του 15ου αιώνος. Επιγραφότανε κατά πάσα πιθανότητα «Συγγραφή πασών λέξεων κατά στοιχείων» και περιλάμβανε σε αλφαβητική σειρά λέξεις και εκφράσεις που χρειάζονταν εξήγηση, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις διαλέκτους της Ελληνικής.

Η Μακεδονική ήταν απλά μια Ελληνική διάλεκτος. Είναι πολλοί εκείνοι που θεωρούν ότι η Μακεδονική είναι μια βόρεια ελληνική διάλεκτος και ανάμεσά τους περιλαμβάνονται ακαδημαϊκοί ο Φραντς Χάινριχ Ρούντολφ Άρενς (1843) και ο Χόφμαν (O. Hoffmann) (1906). Σύγχρονος υπέρμαχος αυτής της άποψης είναι ο καθηγητής Ολίβιε Μέισον (Olivier Masson), ο οποίος στο άρθρο του για την αρχαία μακεδονική γλώσσα, στην 3η έκδοση του Κλασικού Λεξικού της Οξφόρδης (1996) προτείνει ότι η Μακεδονική σχετιζόταν με Βορειοδυτικές ελληνικές διαλέκτους:

Οι κύριες αναφορές που θέλουν τους αρχαίους Έλληνες να θεωρούν τους Μακεδόνες βάρβαρους, δηλαδή αλλόγλωσσους, χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

Αναφορές πολιτικών που αντιτάχθηκαν στην πολιτική των μακεδόνων βασιλέων. Ο κυριότερος εκπρόσωπος είναι ο Δημοσθένης που προσπάθησε να παρομοιάσει την ηγεμονία του Φιλίππου του Β’ με την περσική απειλή στην οποία αντιστάθηκαν οι πρόγονοι των Ελλήνων με σκοπό να δικαιολογήσει ηθικά το αντιμακεδονικό μέτωπο. Ανάλογη στάση πήραν και οι πολιτικοί των Φερών της Θεσσαλίας όταν ο Αρχέλαος αποφάσισε να επέμβει στα θέματα της Θεσσαλίας.

Η αναφορά του Θουκυδίδη. Ο Θουκυδίδης συγκεκριμένα θεωρεί τους Μακεδόνες και τους Ηπειρώτες «βάρβαρα και συγγενή μεταξύ τους φύλα». Το κλειδί για την ερμηνεία της άποψης του Θουκυδίδη αποτελεί η συγγένεια με τους Ηπειρώτες. Πανάρχαια αρχαιολογικά γλωσσικά ευρήματα στην Ήπειρο έχουν πλέον αποδείξει ότι οι Ηπειρωτικές φυλές ήταν Έλληνες πολύ πριν ην εποχή του Θουκυδίδη. Έτσι τίθεται το ερώτημα: γιατί αυτά τα φύλα φαινόταν βάρβαρα στον Θουκυδίδη; Την απάντηση τη δίνει ο καθηγητής N.G.L. Hammond στα έργα του Epeirus και A History of Macedonia : «είμαστε καλύτερα πληροφορημένοι για τη δυτική πλευρά της Πίνδου παρά για τη Μακεδονία. Αυτό συμβαίνει γιατί βρέθηκαν εκεί επιγραφές των αρχών του τετάρτου αιώνα. Δείχνουν ότι τα μέλη των Θεσπρωτικών και Μολοσσικών φυλών μιλούσαν Ελληνικά, είχαν Ελληνικά ονόματα και χρησιμοποιούσαν Ελληνικούς όρους σε ότι αφορά τη διοίκησή τους. Καθώς μια γλώσσα δεν γίνεται να υιοθετηθεί σε μια βραδιά, είναι σίγουρο ότι οι φυλές αυτές μιλούσαν ελληνικά σε όλη την διάρκεια του πέμπτου αιώνα και πιθανόν πριν από εκείνη την περίοδο. Αυτές οι επιγραφές κατέδειξαν οριστικά τι εννοούσε ο Θουκυδίδης, όταν αποκαλούσε αυτές και άλλες φυλές στην Ήπειρο «βαρβάρους». Δεν αναφερόταν στη γλώσσα, αλλά στον πολιτισμό. Γιατί τα μέλη αυτών των φυλών δεν συμμετείχαν στον κόσμο και τις ιδέες της ελληνικής πόλης κράτους, ήταν επομένως «βάρβαροι εξ ορισμού». Η νομαδική ζωή, η μοναρχική διακυβέρνηση και η έλλειψη οργανωμένων αστικών κέντρων φαινόταν σε έναν δημοκρατικό, μορφωμένο και έντονα αστικοποιημένο Έλληνα σαν βάρβαρα χαρακτηριστικά.» Ο ίδιος ο Θουκυδίδης θεωρούσε βάρβαρους και τους Αιτωλούς, ενώ τη συγγένεια των Μακεδόνων και των Ηπειρωτών μας την εκφράζει καλύτερα ο Στράβωνας στο απόσπασμα 7,C326 :« ολόκληρη η ορεινή περιοχή η οποία περιλάμβανε την άνω Μακεδονία (ορεινή, δυτική Μακεδονία), τη Βόρειο Ήπειρο και ένα τμήμα της Νότιας Ιλλυρίας, θεωρούνταν από κάποιους συγγραφείς μοναδική πολιτιστική περιοχή με κοινή διάλεκτο, κουρά και χλαμύδα, εκτός από το ότι μερικοί είναι δίγλωσσοι». Οι δίγλωσσοι πληθυσμοί ξεκινούν με τα Ιλλυρικά όρη, βορείως της λίμνης Οχρίδας και αποτελούν το ανώτερο όριο της Ελληνικής γλώσσας.

Άλλη σημαντική μαρτυρία είναι αυτή του Ησίοδου που θέλει τους Μακεδόνα και Μάγνητα αδέλφια και παιδιά του Δία και της κόρης του Δευκαλίωνα Θύιας. Το ότι οι Μάγνητες ήταν Έλληνες δεν το αμφισβητεί κανένας και είναι αδιανόητο ο Ησίοδος να συσχέτισε ένα Ελληνικό με ένα μη Ελληνικό φύλο στην γενεαλογία του.

Το ζήτημα της αρχαίας μακεδονικής γλώσσας ή διαλέκτου φαίνεται πως υπήρξε παράδειγμα της στενής σχέσης ανάμεσα στην γλωσσολογική έρευνα και την πολιτική. Ο γνωστός γλωσσολόγος Γεώργιος Χατζιδάκις ασχολήθηκε με το ζήτημα λίγο πριν και κατά την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, με δύο μονογραφίες (1896, 1911), στις οποίες απηύθυνε και μήνυμα στους “αδελφούς Μακεδόνες” που δοκιμάζονταν. Το συμπέρασμα του Χατζιδάκι ήταν ότι η Μακεδονική “αδιαμφισβήτητα” υπήρξε διάλεκτος της αρχαίας Ελληνικής.

Ν.Κ.