Ο Άγιος Γρηγόριος έζησε κατά την εποχή του βασιλέα Ουάλεντος (364-378 μ.Χ.). Καταγόταν από τον Πόντο και γεννήθηκε σε ένα μικρό χωριό της περιοχής της Ναζιανζού, που λεγόταν Αριανζός, το 330 μ.Χ. Ναζιανζηνός ονομάσθηκε, επειδή έζησε τον περισσότερο χρόνο της ζωής του στη Ναζιανζό, όπου ήταν και το πατρικό του σπίτι. Ο πατέρας του, ο Άγιος Γρηγόριος Επίσκοπος Ναζιανζού, ήταν πριν γίνει Επίσκοπος, ένας πολύ πλούσιος άρχοντας της Ναζιανζού. Κατείχε μεγάλη θέση στον δημόσιο βίο και ανήκε σε μια ιουδαίο-εθνική αίρεση που λεγόταν των «Υψισταρίων». Η μητέρα του, η Αγία Νόννα, ήταν Ορθόδοξη. Η ευσέβεια και η αρετή της επηρέασαν τον σύζυγό της και τον έκαναν να μεταστραφεί στην αληθινή πίστη.

Οι γονείς του, Γρηγόριος και Νόννα, δεν είχαν παιδιά και ικέτευαν τον Θεό να χαρίσει σε αυτούς την χαρά της τεκνοποιίας. Και πράγματι, η προσευχή τους εισακούσθηκε και η Νόννα γέννησε τον Άγιο Γρηγόριο, τον οποίο πριν ακόμα αυτός γεννηθεί είχε υποσχεθεί αν τον αφιερώσει στον Θεό. Πολλές φορές ο Άγιος Γρηγόριος παραβάλλει τους γονείς του με τον Αβραάμ και τη Σάρρα, οι οποίοι σε μεγάλη ηλικία απέκτησαν τον Ισαάκ.

Σπουδαίες ήταν οι προσπάθειες των γονέων αυτού να μορφώσουν και να εμφυσήσουν στον πρωτότοκο υιό τους την αγάπη προς τα γράμματα και την χριστιανική πίστη. Από την παιδική ηλικία ενέπνευσαν σε αυτόν έντονη και βαθιά θρησκευτικότητα, ώστε αυτός από ευσέβεια και πνευματικότητα, υποσχέθηκε στον εαυτό του να ζήσει με αγνεία και παρθενία.

Ο Άγιος Γρηγόριος, χάρη στην δυνατότητα που είχε ο πατέρας του, έκανε λαμπρές σπουδές. Σπούδασε σε όλα τα τότε μεγάλα κέντρα πολιτισμού: τη Ναζιανζό, την Καισάρεια της Καππαδοκίας, την Καισάρεια της Παλαιστίνης, την Αντιόχεια, την Αλεξάνδρεια, την Αθήνα. Η Κωνσταντινούπολη δεν είχε γίνει ακόμη κέντρο πολιτισμού και η Ρώμη δεν είχε τότε κάτι αξιόλογο για τους Έλληνες. Στις πόλεις αυτές μελέτησε τις πλουσιότερες βιβλιοθήκες και άκουσε τους σοφότερους διδασκάλους, μεταξύ των οποίων τον Δίδυμο τον Τυφλό, που τότε διηύθυνε τη θεολογική σχολή της Αλεξάνδρειας και τους φιλόσοφους Θεσπέσιο στην Καισάρεια και Ιμέριο και Προαιρέσιο στην Αθήνα. Για τον Προαιρέσιο γίνεται δεκτό ότι ήταν Χριστιανός.

Οι σπουδές δεν έκαναν τον Άγιο να επαρθεί. Αντίθετα, κατάλαβε όλη την ματαιότητα του κόσμου και της σοφίας του. Ένιωσε, ότι η ανθρώπινη γνώση έχει ασήμαντη σημασία μπροστά στην γνώση της σοφίας του Θεού. Ο ίδιος, ο Άγιος Γρηγόριος, παραλληλίζει τον εαυτό του με τον Σαούλ που έτρεχε χωρίς να ξέρει. Αυτό που τελικά βρήκε κατά την διάρκεια των σπουδών του ήταν ένα «Βασίλειο». Ο τρόπος με τον οποίο αναφέρει το γεγονός της φιλίας του με τον Άγιο Βασίλειο, Αρχιεπίσκοπο Καισαρείας, ήταν μεγαλύτερο εύρημα και από ένα ολόκληρο βασίλειο.

Όταν τελείωσε τις σπουδές του ο Άγιος, ήταν ώριμος άνδρας ηλικίας 30 ετών. Όμως δεν είχε ακόμη βαπτισθεί. Και αγωνιούσε να μην πεθάνει, πριν επιστρέψει στον πατέρα του και βαπτισθεί. Γι’ αυτό και όταν, ενώ μετέβαινε από την Αλεξάνδρεια στην Αθήνα, έγινε μεγάλη τρικυμία, φοβήθηκε πολύ και παρακάλεσε να τον ελεήσει ο Θεός, να βοηθήσει να μην πνιγεί, για να αξιωθεί του ενδύματος του Αγίου Βαπτίσματος.

Το βάπτισμα του Γρηγορίου το επακολούθησε συνειδητός πνευματικός αγώνας. Νηστεία, προσευχή, αγρυπνία. Αγώνας για την κάθαρση, την πνευματική πρόοδο, τη θέωση. Μαζί με τον ομόφρονα, ομότροπο και ομόψυχό του Άγιο Βασίλειο απομονώθηκαν κάπου στον Πόντο και παραδόθηκαν κυριολεκτικά στην προσευχή και την άσκηση. Ο αγώνας τους ευλογήθηκε από Εκείνον που θέλει να γινόμαστε βιαστές της βασιλείας Του. Αξιώθηκαν και οι δύο μεγάλων πνευματικών χαρισμάτων. Μάλιστα ο Άγιος Γρηγόριος κάνει επανειλημμένως λόγο για τις πνευματικές του εμπειρίες και τα ουράνια χαρίσματα που η χάρη του Θεού του χάρισε. Οι εμπειρίες του αυτές πρέπει να ήταν πολύ υψηλές, αφού ο ίδιος παραβάλλει αυτά που έβλεπε με αυτά του θεόπτου Προφήτου Μωυσέως και του Αποστόλου Παύλου, που «πορευόμενος εις Δαμασκόν» είδε τον Κύριο της Δόξας και ανέβηκε μέχρι τρίτου ουρανού και είδε τα άρρητα ρήματα, τη δόξα της βασιλείας του Θεού.

Γρήγορα κάλεσε ο θεός τον Γρηγόριο στην διακονία Του. Τα τέλη του έτους 360 μ.Χ. επιστρέφει στη Ναζιανζό. Ο Γέρων, έχοντας ανάγκη από βοηθό και συνεργάτη στη «νυκτομαχία», όπως χαρακτήριζε την ιεροσύνη, θέλησε να τον χειροτονήσει Πρεσβύτερο, επειδή έβλεπε στο πρόσωπό του όχι μόνο τον αφοσιωμένο υιό, αλλά και τον ζηλωτή για την σωτηρία των ψυχών λειτουργό του Κυρίου. Ο Γρηγόριος αρνήθηκε. Την άρνησή του όμως έκαμψε το βάρος του διπλού αξιώματος του Γέροντος Γρηγορίου (πατέρας κατά σάρκα και πνευματικός πατέρας), που ο Γρηγόριος ήξερε μόνο να ευλαβείται. Έκανε υπακοή στην εντολή του Γέροντος Επισκόπου και χειροτονήθηκε. Αμέσως μετά την χειροτονία του ζήτησε ανακούφιση στην μόνωση και την προσευχή. Αποσύρθηκε λοιπόν στο ερημητήριό του, στη γαλήνη της νοεράς προσευχής. Και βρήκε τη γαλήνη και την πορεία του. Και επέστρεψε με ειρήνη στην καρδιά να αναλάβει το πνευματικό του έργο, που το άρχισε με τον περίφημο θεολογικό λόγο περί του Πάσχα και τη δικαιολόγηση της φυγής του.

Διακονούσε με ιερό ζήλο στο πλευρό του πατέρα του, όταν ο Αρχιεπίσκοπος Καισαρείας της Καππαδοκίας και έξαρχος Πόντου Βασίλειος τον εξέλεξε Επίσκοπο της μικρής πόλεως Σάσιμα. Σκοπός του ήταν να περιφρουρήσει τη δικαιοδοσία της τοπικής του Εκκλησίας από τις διεκδικήσεις ενός νέου Μητροπολίτη, του Τυάνων Ανθίμου. Το γεγονός αυτό έθλιψε ακόμη πιο πολύ τον Γρηγόριο. Αντέδρασε. Εξέφρασε την πικρία του. Τελικά όμως υπάκουσε, αλλά δεν πήγε ποτέ στα Σάσιμα. Ένα χρονικό διάστημα έμεινε στη Ναζιανζό, ως βοηθός του πατέρα του, ενδίδοντας στην παράκλησή του. Και όταν εκείνος κοιμήθηκε, το 374 μ.Χ., ο Θεολόγος συνέχισε να ποιμαίνει την Εκκλησία των Ναζιανζών, ως τοποτηρητής, χωρίς να παύσει να τους παρακαλεί να εκλέξουν και να χειροτονήσουν τον κανονικό τους Επίσκοπο. Και επειδή αυτό αργούσε, στεναχωρημένος εγκατέλειψε την πόλη και κατέφυγε στην Σελεύκεια της Ισαυρίας, όπου, κοντά στο ναό της Αγίας Θέκλας, αναζήτησε την ειρήνη και την ησυχία στην προσευχή και έμεινε εκεί επί πέντε σχεδόν έτη μελετώντας και συγγράφοντας.

Την άνοιξη του έτους 379 μ.Χ. οι λίγοι Χριστιανοί τον κάλεσαν στην Κωνσταντινούπολη να αγωνισθεί για την Ορθόδοξη πίστη, αφού στην Πόλη δέσποζαν οι Αρειανοί. Ήταν τόση η διάδοση και η επικράτησή τους, ώστε ο Άγιος Γρηγόριος δεν βρήκε ούτε ένα παρεκκλήσι στα χέρια των Ορθοδόξων. Κατόπιν τούτου άρχισε να λειτουργεί και να κηρύττει σε ένα σπίτι που ο ίδιος διαμόρφωσε σε ναό και το ονόμασε Αγία Αναστασία, δηλαδή της Αναστάσεως της Ορθοδοξίας.

Εκεί ο Άγιος εξεφώνησε τα περίφημα θεολογικά κηρύγματά του. Η επίδρασή τους και ιδίως των πέντε Θεολογικών Λόγων του ήταν τόση, ώστε οι Αρειανοί φανατικοί, πήραν την απόφαση να τον εξολοθρεύσουν. Τον έβρισαν. Τον κακολόγησαν. Τον κτύπησαν. Τον γρονθοκόπησαν. Τον λιθοβόλησαν. Έβαλαν μάλιστα και κάποιον να τον φονεύσει. Και θα τον σκότωνε. Αλλά νικημένος από την αγιοσύνη της πραότητάς του, ομολόγησε στον ίδιο την αλήθεια την στιγμή που είχε πάει να τον σφάξει.

Με όπλο το λόγο του Θεού, τη μάχαιρα του πνεύματος, νικούσε τους εχθρούς της πίστεως σαν τον Μωυσή. Πράγματι, οι Αρειανοί όλο και λιγόστευαν. Ο Άγιος Θεοδόσιος, ευχαριστημένος από το έργο του Γρηγορίου, τον κατέστησε το έτος 380 μ.Χ. Πατριάρχη και τον ενθρόνισε στο ναό των Αγίων Αποστόλων Κωνσταντινουπόλεως. Όμως οι Ορθόδοξοι Επίσκοποι δεν είχαν όλοι την ορθή κρίση. Μερικοί μεθυσμένοι από φθόνο κάκιζαν τον Άγιο, διότι δεν πίεζε τον βασιλέα να αφαιρέσει τις εκκλησίες από τους αιρετικούς και να τους απαγορεύσει να τελούν την λατρεία τους. Σε απάντηση ο Άγιος Γρηγόριος τόνιζε, ότι ο Χριστός δεν έχει ανάγκη τις λόγχες του Καίσαρος και ότι του είναι αρκετή σαν όπλο η αλήθεια. Και πράγματι, η αλήθεια νίκησε.

Το έτος 381 μ.Χ. συνήλθε η Β’ Οικουμενική Σύνοδος. Πρόεδρος ήταν ο Άγιος Μελέτιος Αντιοχείας. Αυτή η Οικουμενική Σύνοδος ολοκλήρωσε το έργο της Α’ Οικουμενικής Συνόδου. Καταδίκασε τους Αρειανούς και τους Πνευματομάχους – Ευνομιανούς και συμπλήρωσε το Σύμβολο της Πίστεως. Το διαμόρφωσε στην σημερινή του μορφή. Έτσι έλαμψε η δόξα της Αγίας Τριάδος, του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Ακόμη, η Σύνοδος καταδίκασε τον Απολλιναρισμό, που διαιρούσε τον άνθρωπο σε τρία μέρη (σώμα, ψυχή και νου) και δίδασκε ότι ο Χριστός δεν έχει λάβει ανθρώπινο πνεύμα, παρουσιάζοντας τον Χριστό ατελή και όχι τέλειο άνθρωπο. Έτσι όμως κατέστρεφε το σωτηριολογικό έργο του Κυρίου και την ανθρωπότητά Του, διότι καθετί που δεν προσλαμβάνεται υπό του Χριστού μένει αθεράπευτο και ανίατο. Τρίτον, η Β’ Οικουμενική Σύνοδος καταδίκασε τον απόλυτο προορισμό, τον οποίο δίδαξαν αργότερα ο Καλβίνος, ο Αυγουστίνος και ο Λούθηρος και όλος ο Προτεσταντισμός. Τέλος αναγνώρισε τον Άγιο Γρηγόριο ως κανονικό Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως.

.

Ο Πρόεδρος της Συνόδου, Άγιος Μελέτιος, κοιμήθηκε ενώ διαρκούσε η Σύνοδος. Η Σύνοδος τον τίμησε ως Απόστολο. Ο Άγιος Γρηγόριος εξεφώνησε τότε λαμπρό επικήδειο, λόγο που άρχιζε με τα λόγια: «ηύξησεν ημίν τον αριθμόν των Αποστόλων». Διάδοχός του στην προεδρία της Συνόδου έγινε ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Αλλά μετά από λίγο το κλίμα άλλαξε. Έφθασε στην Κωνσταντινούπολη για να συμμετάσχει στην Σύνοδο, ο Πέτρος ο Β’, ο Πατριάρχης Αλεξάνδρειας, με τους Αιγυπτίους και Μακεδόνες Επισκόπους. Αυτοί ήδη είχαν πάρει θέση εχθρική έναντι του Αγίου Γρηγορίου. Δεν τον αναγνώριζαν σαν κανονικό Αρχιεπίσκοπο, επειδή τάχα είχε μετατεθεί από τα Σάσιμα. Και είχαν εντελώς αντικανονικά και παράνομα χειροτονήσει Πατριάρχη τον Μάξιμο τον Κυνικό, που ήταν μεν Ορθόδοξος αλλά έμεινε στην ιστορία σαν ένα αινιγματικό πρόσωπο. Ο Πέτρος έθεσε στην Σύνοδο το θέμα της κανονικότητας. Ο Άγιος Γρηγόριος, ενώ είχε την δύναμη να συντρίψει κάθε αντίσταση, διότι παράλληλα προς την υποστήριξη των Επισκόπων είχε και την συμπαράσταση του αυτοκράτορα, αηδίασε και παραιτήθηκε με τούτα τα λόγια: «Δεν είμαι σεμνότερος του Προφήτη Ιωνά. Αν εγώ είμαι αιτία ταραχής στην Εκκλησία, ρίχνω τον εαυτό μου στη θάλασσα». Ευθύς μετά την παραίτησή του λειτούργησε στον καθεδρικό ναό της Κωνσταντινουπόλεως, για να αποχαιρετίσει το ποίμνιό του. Και έφυγε χωρίς να περιμένει να λήξουν οι εργασίες της Συνόδου. Επέστρεψε στη Ναζιανζό και για λίγο έμεινε απομονωμένος εκεί για να γαληνεύσει.

Ο Άγιος, σε κείμενά του, διεκτραγωδεί την εκκλησιαστική κατάσταση, όταν επιχειρεί να κάνει σύγκριση των όσων συμβαίνουν εντός της Εκκλησίας με τα όσα συμβαίνουν εκτός αυτής. Έτσι λέγει, πρέπει να οδύρεται κανείς, όταν διαπιστώνει την ύπαρξη ενότητας στους κοσμικούς οργανισμούς, στις πόλεις, στους οίκους, στο στράτευμα και όμως να απουσιάζει από τον κατ’ εξοχήν κήρυκα και θεματοφύλακα της ειρήνης, την Εκκλησία και τους πιστούς της.

Βεβαίως η αποχώρησή του δεν σήμαινε ότι θα έπαυε να ενδιαφέρεται για την επίτευξη ενότητας και για την επικράτηση της ειρήνης στην Εκκλησία, για τα δύο αυτά υπέρτατα αγαθά.

Το έτος 383 μ.Χ. η υγεία του υπέστη σοβαρό κλονισμό. Πρότεινε ως Επίσκοπο τον Πρεσβύτερο Ευλάλιο και αποσύρθηκε οριστικά στην ησυχία της Αριανζού, όπου και κοιμήθηκε με ειρήνη το 390 μ.Χ. Η Σύναξη του Αγίου Γρηγορίου ετελείτο στην αγιότατη Μεγάλη Εκκλησία και στο μαρτυρικό ναό της Αγίας Αναστασίας, η οποία βρίσκεται στην είσοδο της τοποθεσίας που ονομάζεται Δομνίνου, καθώς επίσης και στο ναό των Αγίων Αποστόλων, όπου ο φιλόχριστος βασιλέας Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος εναπέθεσε το ιερό λείψανο του Αγίου, όταν το μετέφερε από τη Ναζιανζό της Καππαδοκίας στην Κωνσταντινούπολη. Κατά την δεύτερη μέρα του Πάσχα οι αυτοκράτορες μετέβαιναν, για να εκκλησιασθούν, στο ναό των Αγίων Αποστόλων και εύχονταν ενώπιον του ιερού λειψάνου του Αγίου Γρηγορίου.

Τα έργα του Αγίου Γρηγορίου είναι σχετικώς λίγα. Δεν έχουν την έκταση των έργων άλλων Πατέρων. Παρά ταύτα έχουν βάθος και δύναμη περισσότερο από κάθε άλλου. Τα έργα του υπήρξαν πάντοτε η μεγαλύτερη πηγή των δογμάτων. Γι’ αυτό έγινε και ο κατ’ εξοχήν θεολόγος της Εκκλησίας και η πηγή της εκφράσεως της λατρείας.



Απολυτίκιον.

Ο ποιμενικός αυλός της θεολογίας σου, τας των ρητόρων ενίκησε σάλπιγγας, ως γάρ τα βάθη του Πνεύματος εκζητήσαντι, και τα κάλλη του φθέγματος προσετέθη σοι. Αλλά πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, Πάτερ Γρηγόριε, σωθήναι τας ψυχάς ημών.



Κοντάκιον.

Θεολόγω γλώττη σου, τας συμπλοκάς των ρητόρων, διαλύσας ένδοξε, ορθοδοξίας χιτώνα, άνωθεν εξυφανθέντα την Εκκλησίαν, εστόλισας, ον και φορούσα, ισύν ημίν κράζει, τοις σοις τέκνοις. Χαίροις Πάτερ, θεολογίας ο νους ο ακρότατος

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ

ΠΕΡΙ ΑΡΕΤΗΣ [Θ']



Πόσο ἐπιθυμῶ τήν ἀρετή· ἀλλ' αὐτό δέ μ' ἔχει μάθει

ποιά νά 'ναι αὐτή ἀλλά καί πώς θά φτάσει καί σ' ἐμένα

πού τήν ποθῶ˙ ὁ ἀνεκπλήρωτος ὁ πόθος εἶναι πόνος.

Ἄν εἶναι ρεῦμα καθαρό πού δέ σμίγει καθόλου

μέ τά νερά τοῦ χειμώνα πού τρέχουν στίς χαράδρες,

ποιός τήν ἀπάντησε στή γῆ, ρωτιέμαι. Ἤ ἔχει ἀντλήσει

ἀπ’ τήν καρδιά τοῦ βόρβορον ἤ δέχτηκε, τή βαριά σάρκα

σέρνοντας, καί ἀπ’ τό σκοτεινό θολωμένος ἐξωτερικό ἐχθρό

της ζωῆς μας καί τό λασπερό βάραθρο.



Δέν ἦταν κάτι ταιριαστό, ἀφοῦ εἶμαι στάλα πού ἔπηξε

καί κυλῶ μές στή ζωή πού κυλάει, νά μείνω ἔξω ἀπ’ τή ροή.

Μ' ἄν ἀσημένιο καθαρό δέν ἦταν ρεῦμα μόνο,

ἡ ἀρετή θά ἦταν γιά τούς κατώτερους καί τό ἀνακάτωμα ἄκοσμο.

Πῶς εἶναι ἀρετή αὐτό; νά μοῦ πεῖς. Γιατί κι ἐγώ

πότε ἀπό δῶ, πότε ἀπό κεῖ τή γοργή σκέψη στρέφω.

Παγωμένο εἶναι τό χιόνι καί λαμπρό,

κόκκινη καί ζεστή ἡ φύση τῆς φωτιᾶς οὔτε σμίγουν

αὐτά τά δύο. Καταλύεται ἡ δύναμή τους προτοῦ ἀναμιχθοῦν.

Καί πώς ἔπεσε ντροπή στήν ἀρετή ἀσχημίζοντας τήν εἰκόνα,

τήν εἰκόνα τοῦ μεγάλου Θεοῦ ἡ κακοχάρη ἁμαρτία,

ἄν ἀληθινά εἶμαι Θεός καί κλῆρος δικός του καυχιέμαι ὅτι εἶμαι.

Ἀκούω καί τό ἥμερο ρεῦμα τοῦ Ἀλφειοῦ˙ μέσα ἀπό τήν πικρή

θάλασσα κυλᾶ θαῦμα μεγάλο τό γλυκύ ρεῦμα καί δέν περνᾶ

μέσα τοῦ τό μόλυσμα. Τοῦ ἀέρα μόλυσμα εἶναι ἡ θολούρα

καί ἡ ἀρρώστια στό σῶμα˙ τῆς ἀρετῆς, τό δικό μας σκοτάδι.

Συχνά ἔβαλα φτερά στά πόδια γιά τά ἐπάνω ἀλλά, βαριά,

πού μέ λιώνει φροντίδα μ’ ἔριξε κάτω συχνά πάλι

μέ καταφώτισε τό ἅγιο φῶς τῆς θεότητας ἀλλά μπῆκε

στή μέση ἕνα σύννεφο, κρύφτηκε ἡ μεγάλη λάμψη καί μέ σπάραξε

ποῦ μου διέφυγε ἐνῶ ἤμουν κοντά˙ ποιός φθόνος; Μήπως νά ποθεῖται

πάντοτε ἀπό μένα ποθεῖ τῶν θνητῶν ὁ νόμος, ἤ τοῦτο καλύτερο

εἶναι γιά μένα, μέ δυσκολία ν' ἀποχτήσω καί μέ δυσκολία νά φυλάξω,

γιατί τοῦτο εἶναι τό μόνιμο, γιά ὅποιο κουράστηκε ὁ νοῦς. Συχνά πάλι

τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ τή διάκριση ὁ ἐχθρός ἀποστέρησε

σάν ἀγρίμι παμπόνηρο ἐφαρμόζοντας σέ ἄλλα ἴχνη τά ἴχνη του,

γιά νά παραπλανήσει μέ τούς δόλους τοῦ τόν κυνηγό τοῦ καλοῦ.



Σέ ἄλλο μέ σπρώχνει πού ἀγαπῶ ἡ σάρκα, σέ ἄλλο ἡ ἐντολή

σέ ἄλλο ὁ Θεός, ὁ φθόνος σέ ἄλλο, σέ τοῦτο ὁ χρόνος σ' ἐκεῖνο ἡ ἱκανότητα˙

πράττω αὐτό πού μισῶ καί χαίρομαι μέ τίς παρανομίες μου.

Καί γελῶ μέ τό φοβερό θάνατο πού κλείνεται μέσα στά σπλάχνα μου,

καγχάζοντας, κακοχαρά, γιατί κι ὁ ὄλεθρος εἶναι τερπνός.

Τώρα σέρνεται χαμηλά, τώρα μετεωρίζεται˙ τήν ὕβρη περιφρονεῖ

σήμερα, καί ὑβριστής γίνεται αὔριο, διαφορετικός σέ διαφορετικούς

καιρούς σάν κανένα χταπόδι πού παίρνει τό χρῶμα τῆς πέτρας

χύνοντας θερμά δάκρυα, ἀλλά μαζί τους δέ χύθηκε ἡ ἁμαρτία˙

ἄλλα ἄφησα νά χυθοῦν κι ἄλλα ἀμέσως συναθροίζω μέσα μου

γιά νέες ἁμαρτίες κι ἔχω ἀπορρίψει τά φάρμακα τῆς θεραπείας.



Εἶμαι παρθένος στό σῶμα, ἄν εἶμαι καί στό μυαλό δέν καλοξέρω.

Τό σῶμα σκεπάστηκε μέ τήν ντροπή ἀλλά φέρθηκε μ’ ἀναίδεια ὁ νοῦς

βλέπει καθαρά τίς ξένες κακίες κι εἶναι τυφλός γιά τίς δικές του·

οὐράνιος εἶμαι στίς σκέψεις ἀλλά γήινος στίς ἐπιθυμίες,

γαλημένος καί εἰρηνεμένος ἀλλά ἄν κάποιος ἄνεμος

φυσήξει, ἀκόμα καί μικρός, ὀρθώνομαι μέ ὁλοφούσκωτα

κύματα καί δέ σταματᾶ ὁ παφλασμός προτοῦ γίνει

γαλήνη. Ἄν πέσει τότε ὁ θυμός δέν εἶναι μέγα θαῦμα.

Συχνά ἐνῶ καλοδρομίζω μέ ἄριστες ἐλπίδες

καί πιά ἁπλώνομαι πέρα ἀπό τό μέσο τῆς ἀρετῆς,

ξαφνικά μέ ξαναφέρνει πίσω πάλι στήν ἀρχή

ὁ ὀλέθριος ἐχθρός καί βρίσκομαι πάλι νά πατῶ στήν ἄμμο

πού μᾶς ξεγέλασε πιό μπροστά μέ ἀβέβαια βήματα.

Ἀνεβαίνω ἐγώ πάλι καί πάλι μέ πηγαίνει πίσω

περισσότερο ἀπό πρῶτα τό δύστυχο καί περπατῶ πάντα

καί πάντα ὁ φόβος μου μεγάλος· λίγο προχώρησα κι ἀμέσως πίσω.

Μακρά εἶναι ἡ ζωή μου καί δέ θέλω τῆς ζωῆς μου

τή λύση, ποθῶ τή θεραπεία πού ὡστόσο βρίσκεται μακριά μου·

σέ περισσότερες ἡμέρες μαζεύω περισσότερη κακία.

Γι' αὐτό γιά τό γένος μας ἄς ἰσχύει αὐτή ἡ σκέψη:

Πρώτη εἶναι ἡ καθαρή φύση τῆς Τριάδας κι ἔπειτα

οἱ ἄγγελοι˙ τρίτη ἐγώ ὁ θνητός, φύση ἀμφίβολη·

ἀνάμεσα στή ζωή καί στόν ἀπαίσιο θάνατο

στέκομαι, ἔχοντας πλουσιόδωρο τέλος ἀλλά ὅλο μόχθο,

ἄν καί λίγο μόνο ἄνοιξα τήν πόρτα τῆς κακῆς ζωῆς.

Ἔτσι ὁ Θεός ὅρισε νά εἶναι ὁ ἀγώνας τοῦ νοῦ μου.

Ὁ ἄριστος εἶναι αὐτός πού μέσα σέ πλησμονή κακῶν

κρατάει ἰσχνές εἰκόνες τῆς κακίας καί πρός τόν ἀνήφορο

τρέχει μέ τή βοήθεια τοῦ μεγάλου Θεοῦ, ἀπό φλογερό ἔρωτα

τῆς ἀρετῆς γεμάτος καί καταδιώκοντας καταπόδι τήν κακία.

Κι ὅπως ρεῦμα ποταμοῦ πού ὁρμᾶ σέ ἄλλο ρεῦμα

τραχύ, θολό κι ἄγριο, ἄν ἀνακατωθεῖ,

μέ τό ἀφθονότερο καθαρό νερό τοῦ σκεπάζει τό λασπόνερο,

νά ἡ ἀρετή τοῦ δίπλεχτου ἀνθρώπου, τό παραπάνω εἶναι τῶν οὐράνιων.

Κι ἄν κάποιος ἀπό ἐδῶ ἀκόμα εἶδε τό Θεό ἤ στό βασιλιά

ἔτρεξε σηκώνοντας ἀπό δῶ στόν οὐρανό τή βαριά σάρκα,

αὐτό εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ, οἱ θνητοί ἄς περιορίζονται στό μέτρο.



Ἀλλά ἐμπρός ἄς ἀποθέσω στό νοῦ σου καί τοῦτο τό λόγο:

πώς θά φθάσεις στήν κορυφή τῆς μεγάλης ἀρετῆς,

ἄν μόνη αὐτή εἶναι καθαρή θυσία στόν καθαρό. Δέν πιστεύω

ἐδῶ. Γιατί ἐδῶ στενοχωρεῖ τά μάτια πυκνός καπνός

κι εἴμ' εὐχαριστημένος ἄν τοῦ ξεφύγω ἔστω καί μέ πικρά δάκρυα.

Δέν ἔγινε τότε ἡ ἀρετή δῶρο μονάχα σ' ἐσένα τοῦ μεγάλου Θεοῦ

τιμώντας τήν εἰκόνα τοῦ ἀλλά εἶναι καί δική σου ἐπιθυμία˙

κι οὔτε εἶναι ἐπιθυμία σου μόνο, θέλει καί ἀνώτερη δύναμη,

ὅπως οὔτε ἡ δική μου ὅραση εἶδε μόνη της ὅσα βλέπομε

κι ἄς εἶναι καί πολύ δυνατή, χωρίς τή βοήθεια τοῦ μεγάλου Φαέθοντα

Αὐτός ἔδωσε λάμψη στά μάτια, κι αὐτός φάνηκε σ' αὐτό.

Δύο εἶναι τοῦ μεγάλου Θεοῦ σχετικά μέ τά καλά ἔργα οἱ μοῖρες,

ἡ πρώτη καί ἡ τελευταία καί μία εἶναι ἡ δική μου.

Ἐκεῖνος μ' ἔκανε δεκτικό του καλοῦ καί μοῦ ἔδωσε τή δύναμη γι' αὐτό.

Κι ἐγώ δρομέας στή μέση του σταδίου ὄχι πολύ ἐλαφρός

τρέχω, ὄχι δίχως βραβεῖο, τεντώνοντας τά μέλη μου στά ἅλματα

ἔχοντας τό Χριστό πνοή μου, τό Χριστό δύναμη κι εὐτυχία θαυμαστή,

πού καί τά μάτια μου καθαρίζει καί μοῦ ἐξασφαλίζει δρόμο καλό.

Χωρίς αὐτόν ὅλοι οἱ θνητοί εἶναι παιγνίδια μάταια,

εἶναι ζωντανοί νεκροί πού σκορποῦν ὀσμή ἁμαρτίας.



Εἶδες πουλί νά πετάει δίχως ἀέρα;

οὔτε κολυμπᾶ τό θαλασσοπλάνητο δελφίνι χωρίς νερό.

Ἔτσι καί χωρίς τό Χριστό ὁ θνητός δέν κάνει μήτε βῆμα.

Γι' αὐτό μή μᾶς κάνεις τό σπουδαῖο μήτε σ' ἐσένα

νά στηρίζεις μέ τό νοῦ σου τή δύναμή σου κι ἄς εἶσαι πάνσοφος.

Μήτε βλέποντας κάποιον πιό χαμηλά νά σηκωθεῖς στά ὕψη

σά νά ἔχεις νικήσει τούς πάντες καί βαδίζεις κοντά στό τέρμα.

Μένει ἐδῶ ἀπ’ τό τέρμα ὅποιος δέ βλέπει τό τέρμα τῆς πορείας.

Μήν τρομάζεις ὑπερβολικά μήτε νά εἶσαι ὑπερβολικά θαρραλέος·

ἡ ἔπαρση σέ γκρέμισε στή γῆ, ἡ ἐλπίδα σέ σήκωσε στόν οὐρανό.

Ὀργίζεται ὁ Θεός μέ τίς ὑπερβολικές περηφάνειες.

Πιάσε τοῦτο μέ τά χέρια σου, ἔλπιζε ἐκεῖνο, λύγιζε στό ἄλλο˙

νά, ἡ φρονιμάδα, νά ξέρεις τά ὅρια τῆς ζωῆς σου.



Εἶναι ἴσο κακό ν' ἀπελπίζεσαι γιά τά καλά

καί νά ἔχεις μεγάλο θάρρος ὅτι τό ἄριστο εἶναι εὔκολο.

Καί μέ τό ἕνα καί μέ τό ἄλλο βάζεις στό νοῦ σου κακές διακοπές τῆς πορείας σου·

πάντοτε τεντωμένο στά χέρια σου τό τόξο ἄς σκοπεύει τό στόχο.

Μήτε πέρα ἀπό τήν ἐντολή τοῦ μεγάλου Χριστοῦ νά χτυπᾶς,

μήτε πιό δῶ· δέν πετυχαίνεις τό στόχο οὔτε ἔτσι οὔτ' ἀλλιῶς.

Καί τό παραπάνω συχνά εἶναι ἄχρηστο, ὅταν καινούργια

δόξα ποθώντας ρίχνομε μέ παρατεντωμένο τόξο.

Ἄν μεγαλοφρονεῖς θά σού θυμίσω πώς ἦρθες στή ζωή.

Τί ἤσουν πρωτύτερα, μέ ποιά μορφή κρυβόσουν στά σπλάγχνα

καί τί θά εἶσαι ἀργότερα˙ σκόνη καί τροφή τῶν σκουληκιῶν

μήν ἔχοντας στούς νεκρούς τίποτα παραπάνω ἀπό τόν πιό ἀσήμαντο.



Ἄν ταπεινοφρονεῖς, ἔχεις γίνει τοῦ Χριστοῦ πλάσμα

καί πνοή καί σεβαστό μέρος ἐκείνου πού σ' ἔπλασε˙

εἶσαι οὐράνιος κι ἐπίγειος, Θεός πού ἔγινες καί εἶσαι ἔργο ἀΐδιο,

μέ τοῦ Χριστοῦ τά πάθη βαδίζοντας σέ ἄφθαρτη δόξα.

Γι' αὐτό μή χαρίζεσαι στό σῶμα, νά μήν ἀγαπᾶς

τά περιττά της ζωῆς αὐτῆς ἀλλά νά τό κάνεις ὡραῖο ναό.

Ὁ θνητός εἶναι ναός τοῦ μεγάλου Θεοῦ πού τόν ἔπλασε

καί κινεῖται ἀπό τή γῆ καί βαδίζει πάντα πρός τόν οὐρανό.

Αὐτόν ἐγώ παρακαλῶ νά τόν διατηρεῖς εὐωδιαστό

μέ κάθε πράξη σου καί λόγο καί νά ἔχει πάντα μέσα τό Θεό,

ἄριστο πάντοτε, πραγματικό ὄχι φαινομενικό.

Μή κοκκινοβαμμένο, πολύχρωμο καράβι, πού ἀστράφτει

ἀπό ψεύτικη ὀμορφιά, μή ρίξεις στήν πλάτη τῆς θάλλασας

ἀλλά καλοκάρφωτο, καλοτάξιδο, στέρεα δεμένο

ἀπό τά χέρια τοῦ ναυπηγοῦ, πού πετάει γοργά στά κύματα.



Ἄς προχωρεῖ καθένας μπροστά κι ὅλοι νά κρατιέστε ἀπό τό Θεό

καί ὁ σοφός κι ὁ δυνατός κι ὁ πλούσιος κι ὁ ἀναγκασμένος,

τό Θεό, τήν ἀκλόνητη ἄγκυρα. Ἀπό κεῖ ἄς δέσουν τά σκοινιά

ὅλοι καί πιό πολύ ἐγώ πού κάθομαι σέ θρόνο ὑψηλό,

ὁδηγώντας μέ τίς θυσίες μου τό λαό στόν οὐρανό, πού ἔχω τόσο βάρος˙

ὅταν προσβάλλω τό Χριστό μέ μαυρισμένη ψυχή,

πόση δόξα ἀποχτῶ ὅταν πλησιάζω τή θεότητα.

Γιατί τά μέτρα τοῦ Θεοῦ τ' ἀκολουθοῦν καί τά μέτρα τῆς ζωῆς

κι ὅπως πάλι εἶναι τά μέτρα τῆς ζωῆς εἶναι καί τοῦ Θεοῦ τά μέτρα.

Ἔτσι ἄν φρονεῖς κυβερνᾶς ἐδῶ σίγουρη τή ζωή σου

τώρα κι ἔπειτα μαζί μέ τήν ἀνώτερη ἀκολουθία τοῦ Θεοῦ,

ὅποτε θά διαλυθεῖ ὁ ἴσκιος τῆς ζωῆς αὐτῆς μέσα στό φῶς τῆς ἡμέρας.

“Πολύφωνο όργανο και κιθάρα μουσική…”

Λειψανοθήκη με την Τιμία Κάρα του Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου που βρίσκεται στην Ι.Μ.Μ.Βατοπαιδίου.

Ο Άγιος Γρηγόριος ήταν κλασσικός τύπος λογίου. Πέρασε όλη τη ζωή του σκεπτόμενος, κάνοντας ομιλίες και γράφοντας. Τα συγγράμματά του που διακρίνονται για το βάθος, τη χάρη και τη θέρμη τους διαβάζονταν ευρύτατα. Ήταν κάτοχος της κλασσικής ελληνικής λογοτεχνίας και θεωρείται ο λογοτεχνικότερος των Πατέρων της Εκκλησίας χωρίς να θυσιάζει το περιεχόμενο των συγγραφών του στη μορφή του λόγου. Χρησιμοποιεί την ομηρική και αττική γλώσσα αλλά και την υψηλού επιπέδου γλώσσα της εποχής του. Εκτός από τους Λόγους και την επιστολογραφία καλλιέργησε και την ποίηση.Στον Γρηγόριο τον Θεολόγο αποδίδονται συνολικά 407 ποιήματα με περισσότερους από 17.000 στίχους. Τα περισσότερα ποιήματά του τα έγραψε στο τέλος της ζωής του. Ήταν γεννημένος ποιητής μέχρι σημείου ώστε και οι ομιλίες του ακόμη να έχουν ποιητική κίνηση και ρυθμό. Πολλά τμήματα ομιλιών του που ενσωματώθηκαν αυτούσια σε λαμπρές συνθέσεις μεταγενέστερων υμνογράφων φανερώνουν ότι δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί μικρός ποιητής στις ποιητικές του συνθέσεις.

Τα ποιήματά του εκφράζουν την ευγενική και λεπτή ψυχή του, ακόμη και όσα είναι μόνο διδακτικά. Γι’ αυτό και αγαπήθηκαν πολύ κατά τους βυζαντινούς χρόνους και σχολιάσθηκαν από τον Κοσμά τον Μελωδό, Νικήτα Δαβίδ, Μάξιμο τον Ομολογητή (Περί αποριών), Ιωάννη Ζωναρά, Νικόλαο Δοξαπατρή και Νικηφόρο Κάλλιστο

Σε ένα ποίημα του εκθέτει τους λόγους για τους οποίους συνέθετε ποιήματα. Ήταν τρεις· πρώτον για να εκφράζει τις σκέψεις του εν συντομία, δεύτερον για να δώσει στους νεαρούς φίλους των γραμμάτων τερπνό και ωφέλιμο ανάγνωσμα και τρίτον για να αποδείξει ότι οι χριστιανοί δεν υστερούν των εθνικών (ειδωλολατρών) στη λογοτεχνία. Ήθελε επίσης να αντιμετωπίσει τη νομοθεσία του Ιουλιανού του Παραβάτη, που απαγόρευε στους χριστιανούς να διαβάζουν την ελληνική ποίηση και λογοτεχνία.

Ένα μικρό δείγμα είναι και το ποίημα που ακολουθεί μεταφρασμένο στην καθομιλουμένη.

ΙΚΕΣΙΑ

Χριστέ, φως των θνητών, πύρινε στύλε για του Γρηγορίου

την ψυχή που πλανιέται στην έρημο της πικρής ζωής.

Κράτησε τον εχθρικό Φαραώ, τους αναιδείς διώκτες των έργων·

απ’ τον πηλό το δυσκολοσυμβίβαστο και τη βαριά Αίγυπτο·

σώσε με, με χτυπήματα που όμοια τους δεν έχει, συντρίβοντας

τους εχθρούς και κάνε μου ομαλό το δρόμο.

Κι αν με συλλάβει κυνηγώντας με ο εχθρός εσύ τότε

και την Ερυθρά θάλασσα χώρισε μου, να περάσω θάλασσα-στεριά

τρέχοντας στη θεία γη, τον κλήρο μου, όπως υποσχέθηκες.

Σταμάτησε τους πελώριους ποταμούς και των αλλοφύλων

τσάκισε το κοφτερό σπαθί, το πολυστέναχτο. Κι αν πατήσω

την ιερή γη, θα σε δοξολογήσω με ατελείωτους ύμνους.

Χριστέ βασιλιά, γιατί μ’ έμπλεξες σ’ αυτά τα δίχτυα της σάρκας;

Γιατί με έριξες στην απαίσια ζωή και στο λασπερό βάραθρο,

αν στ’ αλήθεια είμαι θεός, κληρονόμος σου, όπως άκουσα;

Χάθηκε η δύναμη από τα μέλη μου και τα γόνατα μου δε με ακούνε·

με παρέλυσε ο χρόνος, η σκληρή αρρώστια, η φροντίδα που τρώει,

και φίλοι που δε σκέφτονται σαν φίλοι.

Οι αμαρτίες απ’ την άλλη δε θέλουν να υποχωρήσουν, αλλά όλο

και πιο πολύ με πιέζουν τον αδύναμο· και τα σκυλιά σα δειλό λαγό

ή ζαρκάδι με περικυκλώνουν, επιθυμώντας να με σπαράξουν.

Ή σταμάτησε την κακία και σπλαχνίσου με, ή δέξου με μετά

απ’ τους μακρούς αγώνες μου κι ας μπει μέτρο στους πόνους μου,

ή λησμονιάς σύννεφο αγαθό ας τυλίξει την ψυχή μου.

ΠΗΓΗ
http://gerontes.wordpress.com

Δώσε κάτι, έστω και ελάχιστο, σ’ εκείνον που έχει ανάγκη. Γιατί και το ελάχιστο δεν είναι ασήμαντο για τον άνθρωπο που όλα τα στερείται, μα ούτε και για τον Θεό, εφόσον είναι ανάλογο με τις δυνατότητές σου. Αντί για μεγάλη προσφορά , δώσε την προθυμία σου.


Κι αν δεν έχεις τίποτα, δάκρυσε. Η ολόψυχη συμπάθεια είναι μεγάλο φάρμακο γι’ αυτόν που δυστυχεί. Η αληθινή συμπόνια ανακουφίζει πολύ από τη συμφορά.

Δεν έχει μικρότερη αξία , αδελφέ μου, ο άνθρωπος από το ζώο, που, αν χαθεί ή πέσει σε χαντάκι , σε προστάζει ο νόμος να το σηκώσεις και να το περιμαζέψεις. Πόση ευσπλαχνία , επομένως, οφείλουμε να δείχνουμε στους συνανθρώπους μας, όταν ακόμα και με τ’ άλογα ζώα έχουμε χρέος να είμαστε πονετικοί;

«Δανείζει το Θεό όποιος ελεεί φτωχό», λέει η Γραφή. Ποιος δεν δέχεται τέτοιον οφειλέτη, που, εκτός από το δάνειο, θα δώσει και τόκους, όταν έρθει ο καιρός; Και αλλού πάλι λέει: «Με τις ελεημοσύνες και με την τιμιότητα καθαρίζονται οι αμαρτίες».

Ας καθαριστούμε λοιπόν με την ελεημοσύνη, ας πλύνουμε με το καλό βοτάνι τις βρομιές και τους λεκέδες μας , ας γίνουμε άσπροι, άλλοι σαν το μαλλί κι άλλοι σαν το χιόνι, ανάλογα με την ευσπλαχνία του ο καθένας. «Μακάριοι», λέει «όσοι δείχνουν έλεος στους άλλους, γιατί σ’ αυτούς θα δείξει ο Θεός το έλεός Του» ( Ματθ. 5: 7 ) . Το έλεος υπογραμμίζεται στους μακαρισμούς. Και αλλού: «Μακάριος είν’ εκείνος που σπλαχνίζεται τον φτωχό και τον στερημένο» ( Ψαλμ. 40:2 ) . και : « Αγαθός άνθρωπος είν’ εκείνος που συμπονάει τους άλλους και τους δανείζει” ( Ψαλμ. 111:5).

Και «Παντοτινά ελεεί και δανείζει ο δίκαιος» ( Ψαλμ. 36:26 ) . Ας αρπάξουμε τον μακαρισμό, ας τον κατανοήσουμε, ας ανταποκριθούμε στην κλίση του, ας γίνουμε αγαθοί άνθρωποι.

Ούτε η νύχτα να μη διακόψει τη ελεημοσύνη σου. «Μην πεις: “Φύγε τώρα και έλα πάλι αύριο να σου δώσω βοήθεια”» ( Παροιμ. 3: 28 ) , γιατί μπορεί από σήμερα ως αύριο να συμβεί κάτι, που θα ματαιώσει την ευεργεσία. Η φιλανθρωπία είναι το μόνο πράγμα που δεν παίρνει αναβολή. «Μοίραζε το ψωμί σου σ’ εκείνους που δεν έχουν στέγη» ( Ησ. 58:7 ). Και αυτά να τα κάνεις με προθυμία. «Όποιος ελεεί», λέει ο Απόστολος, «ας το κάνει με ευχαρίστηση και γλυκύτητα» ( Ρωμ. 12: 8 ) . Με την προθυμία , το καλό σου λογαριάζεται σαν διπλό. Η ελεημοσύνη που γίνεται με στενοχώρια ή εξαναγκασμό, είναι άχαρη και άνοστη. Να πανηγυρίζουμε πρέπει, όχι να θρηνούμε, όταν κάνουμε καλοσύνες.

Μήπως νομίζεις πως η φιλανθρωπία δεν είναι αναγκαία, αλλά προαιρετική; Μήπως νομίζεις πώς δεν αποτελεί νόμο, αλλά συμβουλή και προτροπή; Πολύ θα το ‘θελα κι εγώ έτσι να είναι.

Και έτσι το νόμιζα. Μα με φοβίζουν όσα λέει η Αγία Γραφή γι εκείνους που, την ημέρα της Κρίσεως, ο Δίκαιος Κριτής βάζει στ’ αριστερά Του, σαν κατσίκια, και τους καταδικάζει (Ματθ. 25:31-46 ) . Αυτοί δεν καταδικάζονται γιατί έκλεψαν ή λήστεψαν ή ασέλγησαν ή έκαναν οτιδήποτε άλλο απ’ όσα απαγορεύει ο Θεός, αλλά γιατί δεν έδειξαν φροντίδα για τον Χριστό μέσω των δυστυχισμένων ανθρώπων.

Όσο είναι καιρός, λοιπόν, ας επισκεφθούμε τον Χριστό, ας Τον περιποιηθούμε, ας Τον θρέψουμε, ας Τον ντύσουμε, ας Τον περιμαζέψουμε , ας Τον τιμήσουμε. Όχι μόνο με τραπέζι, όπως μερικοί, όχι μόνο με μύρα, όπως η Μαρία, όχι μόνο με τάφο, όπως ο Αριματθαίος Ιωσήφ, όχι μόνο με ενταφιασμό, όπως ο φιλόχρηστος Νικόδημος, όχι μόνο με χρυσάφι, λιβάνι και σμύρνα όπως οι μάγοι πρωτύτερα. Μα επειδή ο Κύριος των όλων θέλει έλεος και όχι θυσία και επειδή η ευσπλαχνία είναι καλύτερη από τη θυσία μυριάδων καλοθρεμμένων αρνιών ,ας του την προσφέρουμε μέσω εκείνων που έχουν ανάγκη, μέσω εκείνων που βρίσκονται σήμερα σε δεινή θέση, για να μας υποδεχθούν στην ουράνια βασιλεία, όταν φύγουμε από τον κόσμο τούτο και πάμε κοντά στον Κύριό μας, τον Χριστό, τον οποίο ανήκει η δόξα στους αιώνες.

Read more: http://www.osiaefxi.com/2014/01/blog-po ... z2rLjeqa3w


ΛΟΓΟΙ

GREGORIUS NAZIANZENUS
(Gregorius Theologus, Patriarcha Constantinopoleos, 329-381)
LEXICON IN ORATIONES GREGORII NAZIANZENI, Migne PG 35
Λόγος 1. Εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα καὶ εἰς τὴν βραδυτῆτα.
Λόγος 2. Πρὸς τοὺς καλέσαντας, καὶ μὴ ἀπαντήσαντας.
Λόγος 3. Τοῦ αὐτοῦ ἀπολογητικὸς τῆς εἰς τὸν Πόντον φυγῆς ἕνεκεν, καὶ αὖθις ἐπανόδου ἐκεῖθεν, μετὰ τὴν τοῦ πρεσβυτέρου χειροτονίαν, ἐν ᾧ τί τὸ τῆς ἱερωσύνης ἐπάγγελμα.
Λόγος 4. Κατὰ Ἰουλιανοῦ Βασιλέως Στηλιτευτικὸς πρῶτος.
Λόγος 5. Κατὰ Ἰουλιανοῦ βασιλέως στηλιτευτικὸς δεύτερος.
Λόγος 6. Εἰρηνικὸς, ἐπὶ τῇ ἑνώσει τῶν μοναζόντων, μετὰ τὴν σιωπὴν, ἐπὶ παρουσίᾳ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ.
Λόγος 7. Εἰς Καισάριον τὸν ἑαυτοῦ ἀδελφόν, Ἐπιτάφιος
Λόγος 8. Εἰς τὴν ἀδελφὴν ἑαυτοῦ Γοργονίαν ἐπιτάφιος.
Λόγος 9. Ἀπολογητικὸς εἰς τὸν ἑαυτοῦ πατέρα Γρηγόριον, συμπαρόντος αὐτῷ Βασιλείου, ἡνίκα ἐπίσκοπος ἐχειροτονήθη Σασίμων.
Λόγος 10. Εἰς ἑαυτὸν, καὶ εἰς τὸν πατέρα καὶ Βασίλειον τὸν μέγαν, μετὰ τὴν ἐπάνοδον ἐκ φυγῆς.
Λόγος 11. Τοῦ αὐτοῦ, εἰς Γρηγόριον Νύσσης, τὸν τοῦ μεγάλου Βασιλείου ἀδελφόν, ἐπιστάντα μετὰ τὴν χειροτονίαν.
Λόγος 12. Εἰς τὸν πατέρα ἑαυτοῦ, ἡνίκ᾿ ἐπέτρεψεν αὐτὸν φροντίζειν τῆς Ναζιανζοῦ Ἐκκλησίας.
Λόγος 13. Εἰς τὴν χειροτονίαν Δοαρῶν ὁμιλία ἐκδοθεῖσα Εὐλαλίῳ ἐπισκόπῳ.
Λόγος 14. Περὶ φιλοπτωχίας.
Λόγος 15. Εἰς τὸν πατέρα σιωπῶντα διὰ τὴν πληγὴν τῆς χαλάζης.
Λόγος 16. Εἰς τοὺς Μακκαβαίους.
Λόγος 17. Πρὸς τοὺς πολιτευομένους Ναζιανζοῦ ἀγωνιῶντας, καὶ τὸν ἄρχοντα ὀργιζόμενον.
Λόγος 18. Ἐπιτάφιος εἰς τὸν πατέρα, παρόντος Βασιλείου.
Λόγος 19. Εἰς τοὺς λόγους, καὶ εἰς τὸν ἐξισωτὴν Ἰουλιανόν.
Λόγος 20. Περὶ δόγματος καὶ καταστάσεως ἐπισκόπων.
Λόγος 21. Εἰς τὸν μέγαν Ἀθανάσιον ἐπίσκοπον Ἀλεξανδρείας.
Λόγος 22. Εἰρηνικὸς εἰς τὴν σύμβασιν, ἣν μετὰ τὴν σύστασιν ἐποιησάμεθα οἱ ὁμόδοξοι.
Λόγος 23. Εἰρηνικός, λεχθεὶς ἐν Κωνσταντίνου πόλει, ἐπὶ τῇ γενομένῃ τῷ λαῷ φιλονεικίᾳ, περὶ ἐπισκόπων τινῶν διενεχθέντων πρὸς ἀλλήλους.
Λόγος 24. Εἰς τὸν ἅγιον ἱερομάρτυρα Κυπριανόν, ἐξ ἀγροῦ μετὰ μίαν τῆς μνείας ἡμέραν ἐπανήκοντος.
Λόγος 25. Εἰς Ἥρωνα τὸν φιλόσοφον.
Λόγος 26. Εἰς ἑαυτὸν, ἐξ ἀγροῦ ἐπανήκοντα μετὰ τὰ κατὰ Μάξιμον.
Λόγος 27 Θεολογικὸς Α, Πρὸς Εὐνομιανοὺς προδιάλεξις
Λόγος 28 Θεολογικὸς Β, Περὶ Θεολογίας
Λόγος 29 Θεολογικὸς Γ, Περὶ Υἱοῦ
Λόγος 30 Θεολογικὸς Δ, Περὶ Υἱοῦ
Λόγος 31 Θεολογικὸς Ε, Περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος
Λόγος 32. Περὶ τῆς ἐν διαλέξεσιν εὐταξίας, καὶ ὅτι οὐ παντὸς ἀνθρώπου, οὔτε παντὸς καιροῦ τὸ περὶ Θεοῦ διαλέγεσθαι.
Λόγος 33. Πρὸς Ἀρειανοὺς, καὶ εἰς ἑαυτόν.
Λόγος 34. Εἰς τοὺς Αἰγύπτου ἐπιδημήσαντας.
Λόγος 35. Εἰς τοὺς μάρτυρας, καὶ κατὰ Ἀρειανῶν.
Λόγος 36. Εἰς ἑαυτὸν, καὶ πρὸς τοὺς λέγοντας ἐπιθυμεῖν αὐτὸν τῆς καθέδρας Κωνσταντινουπόλεως, καὶ εἰς τὴν τοῦ λαοῦ προθυμίαν, ἣν ἐπεδείξαντο εἰς αὐτόν.
Λόγος 37. Εἰς τὸ ῥητὸν τοῦ Εὐαγγελίου· Ὅτε ἐτέλεσεν ὁ Ἰησοῦς τοὺς λόγους τούτους, καὶ τὰ ἑξῆς.
Λόγος 38. Εἰς τὰ Θεοφάνια, εἴτουν Γενέθλια τοῦ Σωτῆρος.
Λόγος 39. Εἰς τὰ ἅγια Φῶτα.
Λόγος 40. Εἰς τὸ ἅγιον βάπτισμα.
Λόγος 41. Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὴν Πεντηκοστήν.
Λόγος 42. Συντακτήριος, εἰς τὴν τῶν ρν ἐπισκόπων παρουσίαν.
Λόγος 43. Εἰς τὸν Μέγαν Βασίλειον Ἐπίσκοπον Καισαρείας Καππαδοκίας, Ἐπιτάφιος
Λόγος 44. Εἰς τὴν καινὴν Κυριακήν.
Λόγος 45. Εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα.


http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/p ... _logoi.htm

Να προσθέσω ότι ο Άγιος Γρηγόριος ο θεολόγος ή Ναζιανζηνός , είναι ένας από τους τρεις ιεράρχες μας και προστάτης της παιδείας και των γραμμάτων, που είχε λάβει πλούσια μόρφωση αφού σπούδασε ρητορική και φιλοσοφία στη Ναζιανζό, στη Καισάρεια, στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα όπου συνάντησε και έγινε φίλος με τον Μέγα Βασίλειο που είναι επίσης ένας από τους τρεις ιεράρχες που τιμάμε. Τέλος έχει αφήσει πλούσια βιβλιογραφία την οποία μπορεί να διαβάσει κανείς εδώ -> http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Mig ... G%2035-38/