Ο συμβολισμός του "Ying Yang"

Ένα σύμβολο χρησιμοποιημένο από εκατομμύρια ανθρώπους κάθε ηλικίας, εθνικότητας, φυλής και φύλου. Το συναντάμε χαραγμένο σε μπρελόκ, περιδέραια, δαχτυλίδια, ζωγραφισμένο σε τοίχους και σε μπλουζάκια.
Όπως όλα τα σύμβολα μιλά στο ασυνείδητο και μας γοητεύει, μας μαγνητίζει, με ένα μυστηριώδη τρόπο.


Εκφράζει το καλό και το κακό λένε κάποιοι - μάλλον πολύ επιφανειακά - και αυτό είναι μόνο μια πολύ παιδική ερμηνεία του συμβόλου.
Όλη η κινέζικη σκέψη και κοσμογονία είναι κλεισμένη σε αυτό το σύμβολο, η ζωή, ο θάνατος, ο φόβος, η δύναμη, το σκοτάδι, το φως.
Το Γιν και το Γιάνγκ είναι οι δύο αντίθετοι και συμπληρωματικοί πόλοι της φύσης.


Το Γιάνγκ είναι το άσπρο. Είναι αυτό που ευθύνεται για την κίνηση, την επιθετικότητα, την πρωτοβουλία, τη δημιουργικότητα, την αρσενική δύναμη, τα επιβεβαιωμένα συναισθήματα, τον Ουρανό, το φως, τη λαμπρότητα, τη φωτιά, τη τόλμη, τα βουνά που διεισδύουν στον ουρανό, το θερμό, το σκληρό, το ζεστό. Γιανγκ σημαίνει ''σημαίες που κυματίζουν στον ήλιο'' δηλαδή λαμπρό ή φωτεινό.


Το Γιν είναι το μαύρο. Είναι αυτό που ευθύνεται για το σκοτάδι, την παθητικότητα, την ακινησία, τη δεκτικότητα, το θηλυκό στοιχείο, την έλλειψη ζωής, τη σελήνη, τη νύχτα, το ψυχρό, τις κοιλάδες της φύσης που δέχονται και συντηρούν, προστατεύουν τη ζωή μέσα τους, τη μήτρα στα γυναικείο σώμα, τις σπηλιές, τα στάσιμα νερά, το αδύναμο, το απαλό, το υποχωρητικό, τα σκοτεινά και ύπουλα συναισθήματα. Γιν σημαίνει ''συννεφιασμένος, σκοτεινιασμένος''.
Αυτές οι δύο μορφές ενέργειας αποτελούν εκφράσεις της μίας, μοναδικής, έσχατης πραγματικότητας που είναι πέρα από τη μορφή και την ουσία, πέρα από κάθε δυαδισμό. Το ΤΑΟ.


Αν παρατηρήσουμε το σύμβολο, το Τάι-ήσι Του όπως ονομάζεται, θα δούμε ότι αποτελείται από ένα κύκλο που το ένα του μισό είναι άσπρο με ένα μαύρο σημείο μέσα του και το άλλο του μισό μαύρο με ένα άσπρο σημείο μέσα του. Είναι οι δύο δυνάμεις της φύσης που μάχονται, το λευκό και το μαύρο, έτσι ώστε η μια να διαδέχεται ακατάπαυστα την άλλη και έτσι να δημιουργείται ο κόσμος με τις αποχρώσεις του.


Καθώς το σύμβολο κινείται το μικρό μαύρο σημείο μέσα στο αντίθετο μισό άσπρο μεγαλώνει κι ενισχύεται, έτσι ώστε κάποια στιγμή καταλαμβάνει ολόκληρο το χώρο του και το αντικαθιστά. Αυτή η κίνηση της ενέργειας έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργούνται οι ενδιάμεσες καταστάσεις στη φύση που κάνουν τον κόσμο πολύμορφο, περιπλοκότερο και πιο πλήρη. Στην κίνηση αυτή οφείλεται η αέναη εναλλαγή των τεσσάρων εποχών , η πολυμορφία του εδάφους όπως θα μας ερμηνεύσει το Φενγκ Σουι, οι εναλλαγές του καιρού, οι εναλλαγές της διάθεσής μας, η αέναη γέννηση αρσενικών και θηλυκών σωμάτων. Χωρίς αυτήν, ο κόσμος της ύλης, η ''Μάγια'' σύμφωνα τους Ινδούς, θα ήταν μονότονος, μονόπλευρος.


Η διδασκαλία του Γιν Γιανγκ κρύβεται πίσω από το Φεγνκ Σουι. Αυτή η αρχαία τέχνη της γαιομαντείας στοχεύει στην κατανόηση της φύσης και στην εναρμόνιση των δημιουργικών και δεκτικών ενεργειών του χώρου.
Στόχος είναι η ισορροπία. Αυτή η ισορροπία που χρειάζεται στην κάθε περίπτωση. Έτσι σύμφωνα με αυτή την τέχνη στις κατοικίες των ζωντανών πρέπει να κυριαρχεί η ζωοδότρα ενέργεια Γιανγκ , ιδιαίτερα στα παιδικά δωμάτια. Στα υπνοδωμάτια αντίθετα πρέπει να κυριαρχεί η ενέργεια Γιν αφού είναι χώρος ανάπαυσης και χαλάρωσης. Η υπερβολική ενέργεια γιν προκαλεί ασθένεια, απώλεια , ακόμη και θάνατο. Αντίθετα η ενέργεια Γιν βοηθά το σώμα και θεραπεύει τις ασθένειες, γιατί πάλλεται, σφύζει από ζωή και φέρνει καλοτυχία.
Η διδασκαλία του Γιν Γιανγκ έχει διαποτίσει και τις πολεμικές τέχνες. Το ΤΑΟ είναι πηγή τροφής για την ανάπτυξη των παραδοσιακών πολεμικών τεχνών στην Κίνα. Η δουλειά τους είναι περισσότερο εσωτερική , όπως για παράδειγμα τα μοναστήρια των Σαο Λιν.


Σύμφωνα με τον Ταοϊσμό τα πράγματα έχουν δύο αντίθετες δυνάμεις , το Γιν και το Γιανγκ, δύο όψεις που αλλοστηρίζονται, βοηθιούνται και μάχονται. Αυτές οι αρχές χρησιμοποιούνται για τη φυσική και νοητική προετοιμασία στις Πολεμικές Τέχνες, βασισμένες στην ενέργεια ΤΣΙ που αποτελείται από το Γιν και το Γιανγκ.


Στις πολεμικές τέχνες το Γιάνγκ είναι ακόμα το ανώτερο, η ζωή, η καλοσύνη, η γενναιότητα, η ομορφιά η αρετή, η τάξη. Όλα αυτά τα ηθικά, πνευματικά στοιχεία που χρειάζεται να ξυπνήσουμε μέσα μας για να γίνουμε πολεμιστές και Άνθρωποι. Το Γιν είναι το υποχθόνιο, η κακία, ο εγωισμός, το άσχημο, η αταξία, η παρακμή, το μίσος. Η εκπαίδευση των πολεμιστών είναι μια μάχη του Γιν και του Γιανγκ και ο δρόμος της αυτοπραγμάτωσης.


Η παραδοσιακή Κινέζικη ιατρική βασίζεται στα στοιχεία Γιν και Γιανγκ του ανθρώπινου σώματος. Κάθε αρρώστια θεωρείται διατάραξη της ισορροπίας ανάμεσα στα δύο αυτά στοιχεία. Γενικά , το εσωτερικό μέρος του σώματος είναι Γιανγκ και η επιφάνεια είναι Γιν. Το πίσω μέρος είναι Γιανγκ και το μπροστά είναι Γιν. Μέσα στο σώμα υπάρχουν όργανα Γιν και όργανα Γιάνγκ. Η ισορροπία στο σώμα διατηρείται χάρη στη συνεχόμενη σωστή ροή του ΤΣΙ, ''ζωτική ενέργεια'' που κυκλοφορεί διαμέσου ενός συστήματος ''μεσημβρινών''. πάνω στις γραμμές των μεσημβρινών του σώματος βρίσκονται τα σημεία που εφαρμόζεται η θεραπευτική μέθοδος του βελονισμού.


Αν η ροή του ήσι ανάμεσα στα στοιχεία Γιν και Γιανγκ σταματήσει, το άτομο αρρωσταίνει και η αρρώστια θεραπεύεται με την τοποθέτηση βελόνων σε διάφορα σημεία του σώματος που αποκαθιστούν τη ροή του ήσι.
Αυτές είναι μερικές από τις εφαρμογές την πανάρχαιας διδασκαλίας του Γιν και του Γιανγκ. Τόσο αρχαία όσο και τα βουνά και οι κοιλάδες που σχηματίζονται από την κίνησή του. Τόσο σοφό όσο τα άστρα και η ζωή που υπάρχουν επειδή αυτό υπάρχει. Όπως σε κάθε αρχαία γνώση απλά προσπαθούμε να ακούσουμε , να ερμηνεύσουμε το μεγαλείο και τη γνώση που κρύβει. Όποιος συνειδητοποιεί το Γιν και το Γιανγκ ερμηνεύει το σύμπαν και γίνεται συνεργός της αέναης ροής των πραγμάτων ή της Εξέλιξης.

ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ



Ο σύγχρονος άνθρωπος ζει σ’ έναν κόσμο ιδιαίτερα πιεστικό. Οι ρυθμοί ζωής ειδικά στις μεγαλουπόλεις είναι ιλιγγιώδεις, τα περιβάλλοντα - εργασιακό, κοινωνικό, ακόμη και οικογενειακό-ανταγωνιστικά, η βία, οι εθνικισμοί και η μισαλλοδοξία αναβιώνουν, η κοινωνία στηρίζεται σεθεσμούς που παραπαίουν ή δε λειτουργούν, το φυσικό περιβάλλον εκπέμπει σήματα συναγερμού και η επιβίωση γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Η καθημερινή ζωή χάνει την ομορφιά και και τη γοητεία της και κυριαρχούν το άγχος, η μοναξιά, η ρουτίνα, η σκληρότητα, η αδικία και το τοπίο που ξετυλίγεται μπροστά μας μοιάζει ιδιαίτερα ζοφερό.

Σ’ έναν τέτοιο κόσμο είναι ίσως δύσκολο να μιλήσουμε για φιλοσοφία. Υπάρχει όμως μια αλήθεια που δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι στον κόσμο της ύλης δεν υπάρχει απολυτότητα αλλά πολλαπλότητα, οπότε υπάρχουν τουλάχιστον δυο διαφορετικοί τρόποι για να αντιληφθούμε και να ζήσουμε την καθημερινότητά μας, ένας ζοφερός και ένας φωτεινός.



Κανοντας ένα ταξίδι στο χρόνο βρίσκουμε στην Πολιτεία του Πλάτωνα ένα μύθο, το «μύθο της σπηλιάς» που αναφέρεται σε αυτούς τους 2 διαφορετικούς τρόπους αντίληψης και βίωσης της ζωής.

Μας μιλά για μια σπηλιά, μια μικρογραφία του κόσμου μας, που μέσα σ’ αυτήν υπάρχουν 3 κατηγορίες ανθρώπων. Οι περισσότεροι λέγονται δεσμώτες και βρίσκονται αλυσοδεμένοι, και δεμένοι χειροπόδαρα με τέτοιο τρόπο που να μην μπορούν να δουν τίποτα πέρα από μια οθόνη που βρίσκεται μπροστά τους. Στην οθόνη προβάλλονται οι σκιές κάποιων αντικειμένων που μεταφέρονται από το δεύτερο είδος, τα «αφεντικά της σπηλιάς» και που οι δεσμώτες θεωρούν αληθινά.

Από καιρού εις καιρόν κάποιοι δεσμώτες καταλαβαίνουν πως αυτό που ζουν δεν είναι η πραγματικότητα και τολμούν να λύσουν τα δεσμά τους κα να ξεκινήσουν της έξοδο από τη σπηλιά, την έξοδο προς το φως. Αυτή είναι η τρίτη κατηγορία ανθρώπων, οι φιλόσοφοι. Δεν αρκούνται στο σκοτάδι, στη μίζερη καθημερινότητα, αλλά αναζητούν το φως, αναλαμβάνουν την ευθύνη της ζωής τους και τολμούν να την αλλάξουν. Είναι αυτοί που παρότι έχουν βγει από τη σπηλιά επιστρέφουν από αγάπη προς τους υπόλοιπους, για να τους δείξουν τον τρόπο να κάνουν τη ζωή τους φωτεινή και δημιουργούν πραγματικό πολιτισμό.



Στην ιστορία της ανθρωπότητας έχουμε δείγματα από υψηλούς πολιτισμούς, όπως ο Αιγυπτιακός, ο Ελληνικός, ο Ινδικός, οι Προκολομβιανοί πολιτισμοί της Αμερικής και από πολλούς Μεσαίωνες. Ψάχνοντας κοινά στοιχεία στους μεγάλους πολιτισμούς συμπεραίνουμε ότι κάθε πολιτισμός μπορεί να παρασταθεί ως μια πυραμίδα, με πλευρές την Πολιτική, τη Θρησκεία, την Επιστήμη και την Τέχνη και με βάση την Παράδοση ή Φιλοσοφία.














piramid.JPG







Κάθε πολιτισμός πρέπει να μπορεί να εναρμονίζει τις αντιφάσεις και τα διδάγματα του παρελθόντος και να καλλιεργεί τις θεμεμιώδεις πνευματικές αξίες. Στο σημείο αυτό έρχεται η φιλοσοφία, η παράδοση, αυτή πουμπορεί να μας διδάξει το «πώς» και το «γιατί» των ανόδων και των καθόδων των πολιτισμών, ώστε να μπορούμε να ξαναδημιουργήσουμε τα θετικά και να αποφύγουμε τα λάθη.



Η ρίζα της φιλοσοφίας ανάγεται στον αρχαιότατο παγκόσμιο θεσμό των μυστηρίων. Από εκεί πήγασαν οι αλήθειες που στη συνέχεια εξηγήθηκαν και προσαρμόστηκαν στις διαφορετικές ιστορικές στιγμές από φιλοσοφικά συστήματα σε Ανατολή και Δύση και δομούν μια νέα αντίληψη για το σύμπαν, τον άνθρωπο και την κοινωνία, εκφάζοντας αυτό που ο Πλάτωνας ονόμασε Αρχέτυπα.

Καθεμιά από τις πλευρές της πυραμίδας του πολιτισμού σχετίζεται και εκφράζει ένα νοητικό αρχέτυπο, ένα ιδεώδες καθώς όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και το αιγυπτιακό κείμενο Κυμβάλειο «Το σύμπαν είναι νοητικό».

arxetipo.JPG

Όταν ένας πολιτισμός στηρίζεται σε ένα Ιδεώδες, το οποίο επειδή δεν είναι φτιαγμένο απ' τους ανθρώπους αφού είναι πνευματικό ον, μπορεί να δράσει σε όλα τα επίπεδα και να μεταλλάξει αυτούς που το ακολουθούν, τότε η φιλοσοφία μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη και η καθημερινή ζωήνα γίνει άκρως ενδιαφέρουσα.



Για να γίνει αυτό χρειάζεται να αλλάξουμε κάποιες αντιλήψεις που έχουμε για τον κόσμο και τον άνθρωπο. Το Σύμπαν που μας περιβάλλει δεν είναι ένα καλοκουρδισμένο ρολόι που λειτουργεί με φυσικούς νόμους αλλά ένα ζωντανό ον, που όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, με μόνη εξαίρεση το μέγεθος, γεννιέται, αναπύσσεται και πεθαίνει. Υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να υπάρχουν παράλληλα συμπάντα σε άλλες διαστάσεις, σε παράλληλους κόσμους, όπως ανέφερε ο Ιταλός αναγεννησιακός φιλόσοφος Τζορντάνο Μπρούνο, στα οποία πιθανά υπάρχουν άλλες μορφές ζωής.



Ο άνθρωπος δεν είναι απλά ένα υλικό ον που ζει για να παράγει και να διαιωνίζεται αλλά κυρίως ένα πνευματικό ον, που μέσα από διαδοχικές ενσαρκώσεις στον κόσμο της ύλης συγκεντρώνει εμπειρίες και εξελίσσεται, όπως καθετί εκδηλωμένο στο σύμπαν. Δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος, αλλά μέρος του μυστηρίουπου μας περιβάλλει. Και χρειάζεται να φροντίζει όχι μόνο τις υλικές ανάγκες του, που ούτως ή άλλως δεν καλύπτονται ποτέ, αλλά επίσης τις ψυχικές, τις νοητικές και τις πνευματικές. Χρειάζεται επίσης ισορροπία ανάμεσα στη λογική, το συναίσθημα και τη δημιουργική φαντασία για να εκφράσει την πληρότητα της ύπαρξής του και να ζήσει ως ολοκληρωμένο και επιβεβαιωμένο ον.

Η καθημερινή ζωή μπορεί να γίνει πιο απλή αν φροντίσουμε να την

αναδιαμορφώσουμε. Στο χώρο της επιστήμης χρειάζεται μια επιστήμη συνδεδεμένη με την εσωτερική σοφία, στην οποία δεν θα έχει σημασία μόνο ο πειραματισμός αλλά και η φαντασία, που να ερευνά τους Νόμους της Φύσης και να προσφέρει τα συστήματα που εξασφαλίζουν μια πραγματική Οικολογία Πρέπει να είναι ανθρωπιστική, να υπηρετεί τον άνθρωπο και όχι τα συμφέροντα, να ευεργετεί το σύνολο της ανθρωπότητας χωρίς προκαταλήψεις και να στοχεύει στη βελτίωση και την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ζωής.

Στο χώρο του μυστικισμού χρειάζεται να αντιληφθούμε τον άνθρωπο ως μυστικιστικό ον (άνω + θρώσκω = "κοιτάζω προς τα επάνω"), νιώθω βιωματικά το θείο. Χρειάζεται να ξαναβούμε αυτή την πνευματική σύνδεση με την έννοια του θείου, πέρα από τις διάφορες ονομασίες που κατά καιρούς του αποδίδονται γιατί αυτό είναι που ξεχωρίζει τον άνθρωπο απ' το ζώο, το οποίο κατά τ' άλλα αναπνέει, έχει συναισθήματα και σε κάποιες περιπτώσεις αρκετά οργανωμένη σκέψη.plato.jpg



Στο χώρο της τέχνης χρειαζόμαστε μια τέχνη που θα συλλέξει τα καλύτερα στοιχεία των κλασικών συνδυάζοντας τα με τα σύγχρονα. Χρειάζεται επίσης να είναι κατανοητή, να μπορεί να μιλά στον καθένα στη δική του γλώσσα, να εκφράζει την ομορφιά και να έχει ένα μεταφυσικό μήνυμα, ικανό να ανυψώσει τη συνείδηση και να εμπνεύσει τη ζωή μας.



Απέναντι στην παιδαγωγική χρειάζεται να αντιληφθούμε ότι η αληθινή παιδαγωγική διδάσκει τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να ξυπνήσουμε την ικανότητα που έχουμε να μαθαίνουμε. Ο Πλάτωνας έλεγε ότι η μάθηση είναι ανάμνηση και ο Αριστοτέλης ότι ξεκινά από την έκπληξη. Μπρούμε να προσθέσουμε ότι είναι η χαρά της ξύπνιας συνείδησης όταν αντιλαμβάνεται την πληρώρα δυνάμεων και δυνατοτήτων που διαθέτει. Για να μπορέσει όμως η συνείδηση να ξυπνήσει δεν πρέπει να στοχεύουμε μόνο στην εκπαίδευση του νου αλλά ταυτόχρονα της καρδιάς και των χεριών, καλλιεργώντας χωρίς διακρίσεις τις λανθάνουσες ιδιότητες και ικανότητες κάθε ανθρώπου και στοχεύοντας στη μόρφωση και όχι στην απλή πληροφόρηση.



Μπροστά στη ζωή και το θάνατο πρέπει να αντιληφθούμε ότι είναι οι δυο πλευρές της μιας ζωής, οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο θάνατος έτσι όπως τον αντιλαμβανόμαστε δεν υπάρχει, είναι ένα φάντασμα που το δημιούργησαν τα «αφεντικά της σπηλιάς για να μας τρομάζουν. Η ζωή είναι μία με δυο όψεις, δυο πόλους, έναν στην ουράνια και ένα στη γήινη διάσταση. Στην πορεία μας ως όντα, γενιόμαστε και πεθαίνουμε και ξανά και ξανά, κινούμενοι ανάμεσα στις διαστάσεις, συλλέγοντας εμπειρίες. Και με αυτό τον τρόπο εξελισδόμαστε. Δεν πρέπει να φοβόμαστε το θάνατο, όπως ακριβώς δεν πρέπει να φοβόμαστε και τη ζωή. Το σημαντικό σε όλες τις διαστάσεις είναι το ύψος της συνείδησής μας και αυτό εξαρτάται από εμάς τους ίδιους.



Αναφορικά με το παρελθόν και το μέλλον χρειαζεται να αντιληφθούμε το παρελθόν μας όχι ως ένα βάρος αλλά ως ένα βάθρο που θα μας βοηθήσει να χτίσουμε ένα καλύτερο μέλλον. Το παρελθόν μας είναι η ιστορία μας, οι εμπειρίες μας που είναι απαραίτητες για την εξέλιξή μας.Και να ζούμε το παρόν με τον τρόπο των Στωικών που συμβούλευαν «Ζήσε κάθε μέρα σαν να ήταν η τελευταία σου», αντιμετωπίζοντας κάθε μέρα σαν μια πρόκληση, σαν μια ευκαιρία που πρέπει ν ααδράξουμε για να μάθουμε όλο και περισσότερα, να γίνουμε λίγο καλύτεροι.



Εφαρμόζοντας τη φιλοσοφία στη πράξη διαμορφώνεται ένας νέος άνθρωπος. Είναι

αυτός που γνωρίζει ότι το κλειδί της ζωής του και των μυστηρίων που τον περιβάλλουν βρίσκεται μέσα του. Ότι η βελτίωση της κοινωνίας ξεκινά από τη δική του βελτίωση, ότι κανένας δεν θα κάνει αυτό που αντιστοιχεί στη δική του ευθύνη, που δεν περιμένει θαύματα αλλά πιστεύει στο μυστήριο και ξέρει να ζει κάθε στιγμή με όλες του τις δυνάμεις. Μιλάει περισσότερο με τα έργα, παρά με τα λόγια, γιατί όλοι χρειαζόμαστε καλά παραδείγματα. Ξέρει να ζει και να ονειρεύεται. Είναι μια πηγή φωτός και μια ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.

ΠΛΗΘΩΝ Ο ΓΕΜΙΣΤΟΣ
Ο ΥΠΟΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ






Η Βυζαντινή αυτοκρατορία (324-1453) σε λίγο θα βυθιστεί στο σκοτάδι της Οθωμανικής κατοχής. Ο καιροί αλλάζουνκαι η φλόγα της φιλόσοφίας που επιβίωσε και δρούσε εν κρυπτώ μεταφέρετε τώρα στην δύση μέσα από έναν μεγάλο φιλόσοφο τον Πλήθων τον Γεσμιστό με σκοπό την αναγέννηση της .





Ο Πλατωνισμός και ο Νεοπλατωνσιμός αφού έχουν παραμείνει στην σκιά για οκτώ ολόκληρους αιώνες ξανάρχονται ξανά στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος. Ο Πλήθων ήταν ο εμπνευστής της ίδρυσης της Πλατωνικής Ακαδημίας της Φλωρεντίας από τον Κόζιμο των Μεδίκων. Η αρχή της Ακαδημίας ήταν και η αρχή της Αναγέννησης στην Δύση. Η Φιλοσοφία ξαναπέρνει τα ηνία της εκπαίδευσης και της διαμόρφωσης των ανθρώπων και μια νέα εποχή γεννιέται.





Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του Ρωμαίο πολίτη και αυτό είναι μια αλήθεια γιατί ο όρος βυζαντινός είναι ένας νεολογισμός που εισήχθηκε από τον Ιούλιο Βόλφ το 1562 όταν ίδρυσε το Corpus istoriae Byzantinae. Η αυτοκρατορία μέχρι την άλωση της ονομαζόταν Ρωμαική και η πρωτεύουσα της ήταν η Νέα Ρώμη που χτίστηκε πάνω σε σχέδια του Σώπατρου νεοπλατωνικού φιλοσόφου μαθητή του Ιάμβλιχου.





Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη γύρω στο 1360 μχ, σύμφωνα με τον μαθητή του Βησσαρίων. Περίπου 20 χρονών τον βλέπουμε να κατοικεί στην Ανδριανούπολη και να μαθητεύει κοντά σε ένα Ιουδαίο με το όνομα Ελισσαίος που υπηρετούσε στην αυλή του Μουράτ του Β'. Ο δάσκαλος αυτός φαινομενικά ήταν Ιουδαίος, αλλά στην ουσία ήταν ελληνιστής και πολύθεος. Εκεί διδάσκεται Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Αβερρόη και τις διδασκαλίες του Ζωροάστρη.



Μετά τον θάνατο του Ελισσαίου, που πιθανόλογείται ότι κάηκε ζωντανός από τους Τούρκους, επειδή θεωρήθηκε η διδασκαλία του επικίνδυνη για το Ισλάμ, ο Πλήθων μεταβαίνει στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί άρχισε να διδάσκει, αλλά η εκκλησία ενοχλήθηκε από την έντονη προτίμηση του στο αρχαίο ελληνικό πνεύμα και ιδιαίτερα στον Πλάτωνα, αλλά και από την επιρροή που ασκούσε, με αποτέλεσμα ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β' να τον διώξει, ονομάζοντας τον αποστάτη σαν τον Ιουλιανό.





Η αποπομπή του θεωρήθηκε από τον Σχολάριο μεγάλη επιείκια επειδή κατ’ αυτόν έπρεπε να στιγματιστεί ή να απελαθεί «είς βάρβαρον γήν» ή να αχρηστευθεί με «άλλον τίνον τρόπον». Τον εκδίωξε ο ίδιος άνθρωπος που τον θεωρούσε και τον προσφωνούσε «φίλων άριστε και σοφότατε».





Αποσύρθηκε στο Μυστρά για πρώτη φορά το 1409. Του χαρίζονται κτήματα και υπηρετεί ως ανώτατος λειτουργός της δικαιοσύνης, ως σύμβουλος των Παλαιολόγων και ως δάσκαλος ενός κύκλου αφοσιωμένων μαθητών, μεταξύ των οποίων συναντάμε τους Βησσαρίωνα, Μάρκο Ευγενικό, Μιχαήλ Αποστόλη και Λαόνικο Χαλκοκονδύλη. Συχνά κατέφευγε στο Πληθώνιο Άντρο, ένα χώρο που είχε διευθετήσει και διακοσμήσει σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση.





Εκτός από την σχολή του υπήρχε και ένας εσωτερικός πυρήνας στο οποίο γινόταν δεκτοί μόνο ορισμένοι μαθητές του. Αυτό φαίνεται μέσα από τα κείμενα του Ιερώνυμου Χαριτώνυμου στο οποίο παραπονιέται ότι δεν έγινε δεκτος σε αυτήν. Εκεί διδασκόταν η αρχαία θρησκεία των προγόνων και η λατρεία των αρχαίων θεών. Το θεωρητικό κείμενο της πίστης αυτής βρέθηκε σε ένα αυτοβιογραφικό χειρόγραφο του Πλήθωνα, το οποίο περιλάμβανε μια περίληψη των δογμάτων του Ζωροάστρη και του Πλάτωνα.





Ενας μαθητής αυτής της σχολής ήταν ο Ιουβενάλιος, τον οποίο ο Γεννάδιος Σχολαριος αποκάλεσε «μύστη του ψεύδους». Περιόδευε σε μοναστήρια, ξενώνες, πανηγύρια και εκφωνούσε πύρινους λόγους, στους οποίους κατηγορούσε την πολιτεία και την εκκλησία για διαφθορά, διαδίδοντας τις διδασκαλίες του Πλήθωνα και το νέο πολιτειακό σύστημα. Καταδιώχτηκε και θανατώθηκε δια πνιγμού κατόπιν εντολής του Σχολάριου.





Ο αυτοκράτορας Ιωάννης ο Παλαιολόγος σε μια από τις περιοδείες του στην Πελοπόνησσο φροντίζει να έρθει σε επαφή με τον έλληνα φιλόσοφο για να ζητήσει την γνώμη του για το φλέγον ζήτημα τότε της ένωσης των δύο εκκλησιών. Ο Πλήθων προβλέπει ότι αυτή η προσπάθεια θα αποτύχει αλλά είναι μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας για την ένωση των εκκλησιών. Το ταξίδι αυτό αποτελεί σημαντικό σταθμό στην ιστορία της διάδοσης των ελληνικών γραμμάτων στην Δύση. Στην σύνοδο ο Πλήθων υποστήριξε τις απόψεις των βυζαντινών και αντιτάχτηκε στην ένωση των εκκλησιών.





Εκεί είχε επίσης την ευκαιρία να συναντηθεί με επιφανείς Ιταλούς ουμανιστές και να γίνει ο εισηγητής του πλατωνισμού στην Ιταλία της αναγέννησης και ο εμπνευστής της ίδρυσης της Πλατωνικής Ακαδημίας της Φλωρεντίας από τον Κόζιμο των Μεδίκων. Έτσι στο περιθώριο των συζητήσεων ο Πλατωνισμός και ο Νεοπλατωνσιμός αφού έχουν παραμείνει στην σκιά για οκτώ ολόκληρους αιώνες ξανάρχονται ξανά στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος.Εκεί εκφώνησε την περίφημη πραγματεία του «Περί ων Αριστοτέλης προς Πλάτωνα διαφέρεσθαι» υποστηρίζοντας την υπεροχή του Πλάτωνα πάνω στον Αριστοτέλη. Η μελέτη αυτή είναι η αρχή της πτώσης της Σχολαστικής φιλοσοφίας που στηρίχθηκε στον Αριστοτέλη για την ταξινόμηση και κατάταξη των έργων της εκκλήσιας.







«Εμπρός λοιπόν, λόγιοι θεοί, όποιοι και όσοι είσθε και εποπεύετε στις επιστήμες και στις αληθινές γνώμες, δώστε τες σε αυτούς που θέλετε, σύμφωνα με την θέληση του Διός, του μεγάλου Πατέρα και Βασιλέα όλων. Γιατί δεν μπρούμε χωρίς εσάς εμείς να εκτελέσουμε αυτό το μεγάλο έργο. Αλλά εσείς οδηγείστε μας σε αυτούς τους λόγους και δώστε αυτή η συγγραφή να γίνει επιτυχής όσο το δυνατόν περισσότερο και κτήμα αιώνιο στους ανθρώπους που θέλουν, και στο ιδιωτικο και στο δημόσιο βίο, να ζήσουν κάλλιστα και άριστα».





Με αυτά τα λόγια άρχίζει τοτέταρτο κεφάλαιο με τίτλο «Προσευχή προς τους προστάτες θεούς του λόγου» από το πρώτο βιβλίο του έργου Πλήθωνος Νόμοι. Σε αυτό το έργο συνοψίζεται όλοκληρο το πρόγραμμα των θρησκευτικών, πολιτικών και κοινωνικών μεταρυθμίσεων τις οποίες εισηγήθηκε ο Πλήθων στους δεσπότες του Μοριά. Το έργο δεν σώζεται ολόκληρο γιατί κάηκε δημόσια κατόπιν εντολής του Πατριάρχη Γεννάδιου καιεξόρκιζε του πάντες να κάνουν το ίδιο για οποιοδήποτε αντίγραφο. Ο Δημήτριος Ράλλης όμως διέσωσε από τον αφανισμό πολλά αποσπάσπασματα. Είναι χωρισμένο σε τρία βιβλία. Από τα 31 κεφάλαια του πρώτου έχουν διασωθεί μόνο τα 4 πρώτα. Από τα 27 του δέυτερου μόνο δύο και από τα 43 του τρίτου έχουν διασωθεί μόνο εννιά.





Το σύστημα του Πλήθωνα αποβλέπει στην επικράτηση μιας παγκόσμιας θρησκείας, βασισμένης κυρίως στην Νεοπλατωνική φιλοσοφία. Ο μόνος οδηγός του ανθρώπου κατά τον Πλήθων είναι η φιλοσοφία. Η ιδανική πολιτεία θα έχει πολίτευμα παρόμοιο με της αρχαίας Σπάρτης σε συνδιασμό με τις Πλατωνικές αντιλήψεις.

Στο πρώτο κεφάλαιο του πρώτου βιβλίου με τίτλο «Περί της διαφοράς δοξασιών μεταξύ των ανθρώπων, σε σχέση με τα πλέον σημαντικά ζητήματα» αναφέρει ότι η ίδια η φύση θέλησε οι άνθρωποι να ζήσουν «ευδαιμόνως». Αλλά ενώ ο σκοπός είναι ο ίδιος οι δρόμοι που διαλέγουμε για την ευδαιμονία είναι πολλοί και έτσι προκαλείται ανωμαλία και ταραχή. Για να μας βγάλει η φιλοσοφία από αυτό τον λαβύρινθο πρέπει να εξεταστεί « Τι είναι άνθρωπος, ποια είναι η φύση του και ποια η δυναμή του». Αλλά για να λύσουμε το πρόβλημα αυτό, πρέπει πρώτα να θέσουμε το έρώτημα «για την φύση όλων των πραγμάτων, ποιο είναι το άρχαιότερο όν, ποιες είναι οι δευτερες και τρίτες φύσεις, ποιες οι τελευταίες και ποια η δύναμη της καθεμιάς». Έτσι εξηγεί γιατί είναι υποχρεωμένοςνα αρχίσει από τους θεούς.





Στο πέμπτο κεφάλαιο του πρώτου βιβλίου με τίτλο «Γενικές αρχές περι θεών» διδάσκει ότιοι θεοί είναι νοητικές φυσικές ενέργειες που διοικούν ένα ορισμένο βασίλειο. Ο Ποσειδών την μορφή, το όριο και το συγκεκριμένο κάλλος, η Ήρα την πολλότητα, ο Απόλλων την ταυτότητα, η Άρτεμις την διάκριση, ο Ήφαιστος την μονιμότητα, ο Διόνυσος την αυθόρμητισμό, η Αθηνά την δεκτική κινηση και την απόριψη του περιττού κ.α.





Στο δεύτερο κεφάλαιο του πρώτου βιβλίου με τίτλο «Περί ηγεμόνων και βελτίστων λόγων» ανζαζητεί την μέθοδο η οποία θα μας βγάλει από την σύγχιση και θα μας οδηγήσει στην αλήθεια. Η μέθοδος αυτή είναι η αναζήτηση των λόγων των μεγάλων ανδρών του παρελθόντος και αναφέρει όλους τους μεγάλους σοφούς.





Στο δέυτερο βιβλίο και στο έκτο κεφάλαιο με τίτλο «Περι ειμαρμένης. Επιστροφή εις το ζήτημα της αθανασίας της ψυχής» λέει ότι όλα τα μέλλοντα είναι προκαθορισμένα, ότι τα πάντα έχουν την αιτία τους και έχουν την ρίζα τους στην αιωνιότητα, μια ρίζα αμετακίνητη που είναι η βούληση του Δία. Τον Δία τον ονομάζει «Αιτιώτατον» δηλ αιτία όλων των αιτιών. Στο εικοστό δεύτερο κεφάλαιο που δεν υπάρχει ο Πατριάρχης Γεννάδιος σε ένα γράμμα του λέει ότι υποστηρίζει την μετενσάρκωση.





Η «Επινομίς» περιέχει τα γενικά συμπεράσματα του Πλήθωνα. Λέει ότι ο άνθρωπος είναι σύνθετος και μέσα του διασταυρώνονται δύο είδη «αυτό που είναι ζωώδες και θνητό και αυτό που είναι αθάνατο και συγγενεύει με τους θεούς».





Ο Πλήθων πέθανε το 1452 στην Σπάρτη. Ο θανατός του προκάλεσε μεγάλη σύγχιση μεταξύ των μαθητών του, οι οποίοι δεν έβρησκαν λέξεις για να τον εξυμνήσουν. Ακόμη και αοι αμειλικτοι εχθροί του, Γεώργιος ο Τραπεζούντιος και Γεννάδιος Σχολάριος. ωμολόγησαν την σοφία του.



Η μικρή εσωτερική κοινότητα του Μυστρά διαλύθηκε μετά τον θανατό του, που συνέπεσε σχεδόν με την πτώση της αυτοκρατορίας. Οι αρχές της θρησκείας του και το πνεύμα της φιλοσοφία του δεν χάθηκαν, έζησαν μέσα από την Πλατωνική σχολή της Φλωρεντίας, η οποία ήταν ο κινητήρας της Αναγέννησης.

Όπως ο ίδιος έλεγε :

«Η Αναγέννησις είναι δυνατόν να επιτευχθεί δια της αφυπνίσεως των ηθικών δυνάμεων και της αξιοποίησης την πνευματικής κληρονομιάς».

ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ



Ιστορικά στοιχεία



Στα τέλει του 6ου αιώνα π.Χ. ιδρύεται στον Κρότωνα, στην κάτω Ιταλία, η πρώτη σχολή φιλοσοφίας του κλασικού κόσμου, το Ομακοείο. Είναι μια προσπάθεια να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στον κόσμο των μυστηρίων και στον κόσμο των ανθρώπων. Αποτελεί την αρχή μιας πλειάδας σχολών φιλοσοφίας που θα δημιουργηθούν αργότερα στην Ελλάδα και στην Ρώμη. Δημιουργός της είναι ο Πυθαγόρας από την Σάμο.





Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.





ΠυθαγόραςΟ Πυθαγόρας γεννήθηκε στην Σάμο, ανάμεσα στο 592 και το 572 π.Χ. Από μικρός εμφάνισε ιδιαίτερα χαρίσματα που θα προκαλέσουν αργότερα την δημιουργία ενός θρύλου που τον θέλει γιο του Απόλλωνα. Το ίδιο το όνομά του σημαίνει «αυτός που αναγγέλθηκε από την Πυθία».





Παίρνει μέρος στους Ολυμπιακούς αγώνες και στέφεται ολυμπιονίκης στην πάλη.

Ταξιδεύει στην Αίγυπτο και μυείτε στα μυστήρια της Μέμφιδος και της Ηλιούπολης. Μετά στην Φοινίκη και στην Χαλδαία όπου διδάσκεται αστρονομία και γεωμετρία. Τέλος φαίνεται ότι ήλθε σε επαφή με τους δρυίδες στη Γαλατία. Επιστρέφει στην Σάμο και ιδρύει μια σχολή καταφέρνοντας να κάνει πάνω από 3000 μαθητές.





Η αίγλη του προκαλεί τις αντιδράσεις της εξουσίας της Σάμου και έτσι αναγκάζεται να φύγει, όπου μετά από ένα αρκετά μακρύ ταξίδι φτάνει στον Κρότωνα και ιδρύει την πασίγνωστη σχολή του γύρο στο 520 π.Χ.

Σε όλη του την ζωή φρόντισε να είναι παράδειγμα για τους άλλους ανθρώπους, κάτι που αποτελεί την βάση του τρόπου διδασκαλίας του.



Η Πυθαγορική διδασκαλία



Η διδασκαλία του είναι μια «φόρμουλα» που θα οδηγήσει τον άνθρωπο στο να κατανοήσει τους νόμους της φύσης και να βελτιώσει και να αναπτύξει τις

ικανότητές του.



Η αρχή αυτής της «φόρμουλας» είναι τα Μαθηματικά. Όχι όμως με την σημερινή αντιμετώπιση αλλά με μία θεώρηση που μπορεί να μας οδηγήσει στην πρώτη αιτία των πραγμάτων. Οι αριθμοί είναι Θεοί θα πει αργότερα ο Πλάτωνας, που για πολλούς είναι ο τελευταίος μεγάλος πυθαγόρειος, παρόλο που δεν γνώρισε ποτέ τον Πυθαγόρα.Από τους αριθμούς είναι που αρχίζει το στάδιο της εκδήλωσης του κόσμου.





Ο Πυθαγόρας εκφράζει την δημιουργία του κόσμου ως εξής:





Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.



Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ.



Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ.





Τα μαθηματικά είναι το σημείο όπου συναντιούνται και εναρμονίζονται η θρησκεία, η επιστήμη και η τέχνη. Γι’ αυτό η διδασκαλία του μπορεί να είναι ολιστική και να περιλάβει αρμονικά, την θρησκευτική αντίληψη, την επιστημονική έρευνα και το πείραμα. Και όλα αυτά διαποτισμένα από ένα σύνολο ηθικών κανόνων που και αυτοί σχετίζονται με μαθηματικά κλειδιά και αριθμούς.





Τα μαθηματικά σύμβολα έχουν μεγάλη σημασία για την Πυθαγορική διδασκαλία γιατί μέσα από αυτά κατάφερναν να «στερεώσουν» στον εκφρασμένο κόσμο οτιδήποτε είχαν καταφέρει να κατακτήσουν. Δηλαδή μπορούσαν να γράψουν, χρησιμοποιώντας τα μαθηματικά σύμβολα μία ψυχολογική κατάσταση ή μια έκφραση ομορφιάς. Όπως για παράδειγμα το αριθμός Φ (Φ = 1.62…) που είναι η έκφραση του κανόνα της ομορφιάς της φύσης.





Ο Πυθαγόρας είναι ο ιδρυτής της μουσικής επιστήμης, ο εφευρέτης των συμβόλων που σχετίζονται με τις νότες και τα μουσικά σύμβολα. Το μαθηματικά μέρος αυτής της επιστήμης ονομαζόταν «Αρμονική».





Είναι ο πρώτος που μιλάει για την σφαιρικότητα της γης και ότι αυτή αποτελεί μέρος ενός συνόλου ομόκεντρων σφαιρών όπου οι αποστάσεις μεταξύ τους ρυθμίζονται με μουσικά διαστήματα. Είναι η αρμονία των σφαιρών.

Η Πυθαγορική εκπαίδευση.





Παρόλο που το Ομακοείο λειτουργούσε με κοινοβιακό τρόπο υπήρχαν παράλληλα και δραστηριότητες που απευθύνονταν στο πλατύ κοινό. Αυτές ήταν κυρίως, δημόσιες ακροάσεις, πάνω σε ερωτήματα της καθημερινότητας και σε φιλοσοφικές λύσεις τους. Πόλοι ήταν αυτοί που απλά παρακολουθούσαν χωρίς να επιθυμούν την εφαρμογή των λύσεων στην πράξη. Άλλοι πάλι εμβάθυναν προχωρώντας στην είσοδό τους στην κοινότητα και γίνονταν μαθητές.





Για να γίνει δεκτός μαθητής κάποιος, έπρεπε να περάσει δοκιμασίες, κυρίως ψυχολογικού τύπου. Σκοπός των δοκιμασιών ήταν να μπορέσει να ενεργοποιήσει, την Διάνοια και Ηθική ικανότητα.





Την Διάνοια ώστε να μπορέσει να έχει δική του γνώμη. Και την Ηθική ικανότητα για να θέση αυτή την Διάνοια στο κοινό καλό, ελέγχοντας τις εγωιστικές τάσεις.

Ακόμα στόχος ήταν να σφυρηλατηθεί ο χαρακτήρας του ανθρώπου και να αναπτύξει την ανδρεία, την δύναμη, την ηρεμία και τον αυτοέλεγχο. Για παράδειγμα, τον έβαζαν για λίγες ημέρες μόνο του, σ’ ένα δωμάτιο, με λίγο φαγητό και λίγο νερό. Ακόμα του έδιναν μια πινακίδα με κάποιο γεωμετρικό σύμβολο χαραγμένο επάνω της. Αφού διαλογιζόταν τον έφερναν στο αμφιθέατρο, όπου μπροστά σε πολλούς παλιότερους μαθητές, θα έπρεπε να παρουσιάσει τι κατάλαβε. Κατά την διάρκεια της παρουσίασης το ακροατήριο τον αποδοκίμαζε με διάφορους τρόπους. Με αυτή την δοκιμασία ο υποψήφιος μπορούσε να ελέγξει το ελάττωμα της ΥΠΕΡΟΨΊΑΣ.





Στα πλαίσια των μελών υπήρχαν τρεις βαθμοί. Ο Νεόφυτος, ο Ακουσματικός και ο Μαθηματικός.





Στον βαθμό του Νεόφυτου οι δοκιμασίες ήταν λεπτότερες και κυρίως πάνω στην φαντασία του. Αποσκοπούσαν στο να αναπτυχθεί η δημιουργική φαντασία απομονώνοντας και περιορίζοντας την φαντασιοπληξία. Η δημιουργική φαντασία διαφέρει από την φαντασιοπληξία στο ότι είναι ελεγχόμενη, έχει στόχο και δίνει πρακτικά αποτελέσματα. Αντίθετα η δεύτερη μας παρασύρει σε ουτοπικούς συνειρμούς που είναι εντελώς ανεφάρμοστοι.





Το επίπεδο αυτό ολοκληρωνόταν όταν ο μαθητής κατάφερνε να «στερεώσει τις συγκινήσεις και τα συναισθήματα του». Όταν μπορούσε να τα ελέγξει και να τα κατευθύνει.



Αφού είχε μάθει να υπερισχύει στις υπερβολικές και αρνητικές όψεις της προσωπικότητάς του πέρναγε στο επίπεδο του Ακουσματικού. Η διάρκεια αυτής της φάσης ήταν περίπου πέντε χρόνια και ήταν υποχρεωμένος να κρατάει σιωπή. Έτσι μάθαινε πως να βελτιώνει και να χειρίζεται τις δικές του δυνάμεις και αρετές.





Γεωμετρία θα άρχιζε να μαθαίνει από τα 28 χρόνια του και μετά. Μέχρι τότε, η εκπαίδευση στόχευε στην διαπαιδαγώγηση της προσωπικότητάς του. Στα 28 χρόνια (7 Χ 4 = 2 συμπληρώνεται ένας σημαντικός κύκλος ζωής για τον άνθρωπο. Επτά χρόνια για κάθε ένα από τα σώματα της προσωπικότητας. Τα σώματα αυτά είναι α) το φυσικό, β) το ζωτικό, γ) το συναισθηματικό και δ) το συγκεκριμένο νοητικό.





Αφού είχε διαπαιδαγωγήσει την προσωπικότητα ο μαθητής τότε μπορούσε να εμβαθύνει, ελαχιστοποιώντας τις περιπτώσεις παρερμηνείας, σε θέματα της φύσης και του Θείου.





Μετά και από αυτό το στάδιο της εκπαίδευσης μπορούσε πάλι να ενταχθεί στην κοινωνία των ανθρώπων (δηλαδή να είναι πολιτικός ή πολίτης ή πολιτικό άτομο) για να μπορέσει να είναι περισσότερο χρήσιμος. Πολιτικός για τους πυθαγόρειους ήταν ο άνθρωπος που αφού είχε διδαχθεί την φιλοσοφία, επέστρεφε στον κόσμο για να είναι χρήσιμος στους άλλους. Δεν ενδιαφερόταν για αξιώματα και εξουσίες αλλά για την βελτίωση της κοινωνίας.



Αυτός που επέλεγε να γίνει πολιτικός δεν μπορούσε να περάσει στο στάδιο του Μαθηματικού. Δηλαδή αυτού που μπορεί να παραδίδει μαθήματα, να διδάσκει. Αυτοί που μπορούσαν είχαν και το πλεονέκτημα ότι μπορούσαν να ζουν κοντά στον Πυθαγόρα.





Ύψιστη σημασία για τους πυθαγόρειους είχαν η φιλία και η συντροφικότητα. Θεωρούσαν ότι σ’ αυτά τα στοιχεία καθρεπτιζόταν η παγκόσμια αγάπη.

Ήταν «δεμένοι» από τον όρκο του μυστικού πάνω στην ανώτερη διδασκαλία τις τελετές και τα ιερά σύμβολα.





Ο Πυθαγόρας πρόσφερε στην ανθρωπότητα ένα ‘‘επιτυχημένο πείραμα’’ γι’ αυτό που αργότερα ο Πλάτωνας θα ονομάσει: εκπαίδευση με Γυμναστική και Μουσική.





Παρόλο που η σχολή του Κρότωνα έπαυσε να λειτουργεί με βίαιο τρόπο, η φήμη των πυθαγορείων εξακολούθησε να υπάρχει και να επηρεάζει τον τότε κόσμο. Έτσι ενάμιση αιώνα αργότερα ένας άλλος μεγάλος άνθρωπος θα επηρεαστεί από τον πυθαγορισμό και θα συμβάλει και αυτός με την σειρά του στην εξέλιξη του ανθρώπου. Φυσικά δεν είναι άλλος από τον ιδρυτή της ακαδημίας, τον Πλάτωνα.

«ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΟΡΦΙΣΜΟΥ – ΠΥΘΑΓΟΡΙΣΜΟΥ

ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ – ΣΤΟΧΟΙ- ΗΘΙΚΗ- ΑΠΟΦΑΣΗ»


Στις απαρχές της ελληνικής σκέψης συναντάμε τις Σχολές Μυστηρίων που θα προηγηθούν και θα εμπνεύσουν τις Σχολές φιλοσοφίας.Ο ορφισμός, κορωνίδα όλων των θρησκευτικών ρευμάτων της αρχαϊκής περιόδου είναι ο συνδετικός κρίκος της παραδοσιακής θρησκείας με τα Μυστήρια και τη φιλοσοφία.



ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ





Στην ορφική θεογονία τίποτα δεν είναι δυνατόν να λεχθεί για τη φύση της πρώτης αρχής που είναι τελείως άγνωστη και απόρρητη. Εκτός από αυτή την πρώτη αρχή που είναι αγέννητη σύμφωνα με την ορφική φιλοσοφία, οι αριθμοί αποτελούν αιώνιες και αναλλοίωτες πρώτες αρχές, θεωρία που οι Πυθαγόρειοι παραλαμβάνουν απο τους ορφικούς αργότερα επεκτείνοντας την κυριαρχία των αρχών αυτών μέχρι τα αισθητά αντικείμενα. Κατα τον Ορφέα «η ουσία του αριθμού είναι μεν η αρχήπρονοούσα για τον ουρανο, τη γη και την μεταξύ τους φύση, και επιπλέον η αρχή της ύπαρξης και των θείων και των Θεών και των δαιμόνων».(Ιαμβλ. Πυθαγορικός βίος 146-147).Ο Ορφέας είναι ο Θεμελιωτήςτης θεωρίας των αριθμών αντιστοιχώντας νοητές αρχές και αριθμούς αναγνωρίζοντας ότι με τους αριθμούς μπορούν να εκφραστούνοι άρρητες πνευματικές αρχές. Το ορφικό σύμπαν είναι άφθαρτο και αιώνιο.Η εξέλιξη του σύμπαντος συντελείται μέσα στο χρόνο με βάση ένα παγκόσμιο νόμο.Το σύμπαν είναι για τους ορφικούς ένας ζωντανός οργανισμός (αϊδιος ζωή) η ατέλειωτη ζωή, που παρέχει επίσης ζωή, σε κάθε δημιούργημα χάρις την πύρινη πνοή του (πυρίπνουν) όλα γεννιούνται απο αυτό, υπάρχουν σε αυτό και παραμένουν σε αυτό μετά τον θάνατο. Ολοκληρο το σύμπαν διέπεταιαπο ένα παγκόσμιο νόμο ο οποίος διασφαλίζει την τάξη του σύμπαντος. Ολα τα φαινόμενα, φυσικά, βιολογικά, ηθικά, διέπονται απο μερικότερους νόμους, που συγκροτούν τον ένα και μόνο παγκόσμιο νόμο.



Οι φάσεις της δημιουργίας του κόσμου δίνονται απο τις γενεαλογίες θεών που εκφράζουν τις δημιουργικές τους δυνάμεις των αρχών. Στην πρώτη θέση εμφανίζονται το ΥΔΩΡ και η ΥΛΗ απο την οποία στερεοποιήθηκε η γη.Απο αυτές τις δύο αρχές γεννήθηκε ο Χρόνος. Ο Χρόνος ενώθηκε με την Αδράστεια.Απο την ένωση αυτή γεννιέται ο Αιθέρας, το Χάος και η Νύκτα. (Η διαφορετικά, όταν το φως έσκισε τον Αιθέρα φώτισε όλη την πλάση. Ο Ορφέας ονόμασε αυτό το φως Φάνητα). Στο τέλοςαυτών των διαδοχώνσυναντάμε τον Διόνυσο Ζαγρέα.


Ο Θεός αυτός γιος του Δία και της Περσεφόνης, παιδί ακόμη, λαμβάνει απο το Δία τη βασιλεία του κόσμου, εγκαινιάζοντας έτσι μια νέα περίοδο (6 εποχή), οι Τιτάνες τον ξεγελούν με έναν καθρέπτη και παρασύροντάς τον τον δολοφονούν.Εκείνος προσπαθώντας να ξεφύγει μεταμορφώνεται διαδοχικά (βρέφος, παλικάρι, έφηβος- Διας, γέρο – Κρόνος φίδι, λιοντάρι, άλογο, τίγρις, ταύρος) ώσπου οι Τιτάνες τον αιχμαλωτίζουν με τη μορφή Ταύρου, και αφού τον διαμελίσουν τον καταβροχθίζουν. Η Αθηνά σώζει την καρδιά του ενώ στη συνέχεια ο θεός ανασυντίθεται με τη δύναμη του Δία.Ο Δίας κατακεραυνώνει τους Τιτάνες για το ανοσιούργημά τους και απο την τέφρα τους αναμεμειγμένη με το αίμα του Διονύσου πλάθει το γένος των ανθρώπων.


Σε αυτό το μύθο για την προέλευση του ανθρώπου θεμελιώνεται η διπλή υπόσταση της ανθρώπινης φύσης θεία (διονυσιακή) και τιτανική.Από τον κόσμο των θεών η ψυχή του πέφτει στον κόσμο των γήινων υπάρξεων ενσαρκωμένη σε γήινο σώμα που είναι γι’ αυτήν όργανο και φυλακή – τάφος, για να εξιλεωθεί για τις αμαρτίες της. Ο άνθρωπος οφείλει να απαλλαγεί από αυτό το σώμα, να νικήσει το τιτανικό στοιχείο μέσα του για να απελευθερώσει την ψυχή.



Το πεδίο αυτής της διεργασίας είναι ο κύκλος των μετενσαρκώσεων που με τις επίγειες δοκιμασίες και τις τιμωρίες και ανταμοιβές της ψυχής στον Αδη την ανεβάζουν σε ολοένα ψηλότερους κύκλους συνείδησης και ζωής.

Η ορφική διδασκαλία επιδιώκει λοιπόν την απελευθέρωση από αυτόν τον τροχό των μετενσαρκώσεων, τη λύτρωση από τις γήινες συνθήκες και την ένωση με το θείο στον ιερό γάμο της ψυχής με το Διόνυσο, το θεϊκό της νυμφίο, για τη μυστική αναγέννηση του Διονύσου.



Αυτό το όραμα της τελείωσης και της επαναθέωσης γεννά έναν τρόπο ζωής, ένα ηθικό ιδεώδες. Η εφαρμογή του κρέμεται από την ανάπτυξη της ατομικής συνείδησης.Για τον ορφισμό η απόκτηση της αιωνιότητας εξαρτιόταν από τον γήινο βίο και υποστήριξε την ανάγκη άσκησης. Η τήρηση κάποιων κανόνων, οι εξαγνισμοί, η συμμετοχή σε ιερές τελετές όπως η ωμοφαγία, συγκροτούν αυτό που έμεινε γνωστό ως ορφικός βίος. Ο ορφικός βίος χαρακτηρίζεται από την εγκράτεια και τη λιτότητα. Οι Ορφικοί υπέβαλλαν τον εαυτό τους σε σωματικές δοκιμασίες ακολουθώντας ασκητικούς κανόνες ζωής.Σ’ αυτά τα πλαίσια όφειλαν επίσης, ν’ απέχουν από το φόνο και το φάγωμα εμψύχων.



Από την κοινή καταγωγή και την απόδοση μιας θεϊκής ρίζας στην ανθρώπινη φύση πηγάζει η αδελφότητα, η αλληλεγγύη, και ο σεβασμός.



Μέγιστη σημασία στον ορφισμό έχει η αγνότητα και η ηθική γαλήνη, γιατί το θείο πνεύμα μόνο σε μια καθαρμένη ψυχή μπορεί να εισδύει και μόνο σε μια τέτοια ψυχή είναι δυνατή η επίδραση των ευμενών ροπών των πνευματικών δυνάμεων. Αυτή η ηθική γαλήνηκαι η αγνότητα επιτυγχάνονταν με τη μύηση στα ορφικά Μυστήρια.



Η ορφική μύηση καθαρίζοντας τον άνθρωπο από το προπαρτορικό αμάρτημα του, ξαναγεννώντας τον στην σφαίρα μιας φωτισμένης ζωής- προοίμιο της μελλοντικής του μακαριότητας- και δίνοντας τουένα κανόνα ζωής που καθορίζει το θεϊκό στοιχείο από την τιτανική του φύση, οδηγεί στην υπέρβαση του δυαδισμού. Η μύηση ισοδυναμεί με την κατάκτηση της αθανασίας και τη μετουσίωση της ανθρώπινης φύσης σε θεϊκή. Οι ψυχές που μυήθηκαν στα μυστήρια αυτά, στην ανέλιξή του έπρεπε να ακολουθήσουν τον δρόμο του Διονύσου ώσπου να αποθεωθούν.

ΠΥΘΑΓΟΡΙΣΜΟΣ



Ο Πυθαγόρας, ξεκινώντας από τη μυστηριακή βάση και θέλοντας, όπως και ο Ορφέας να αναμορφώσει τον κοινωνικό βίο, ανανέωσε το περιεχόμενο της θρησκείας, θεμελιώνοντας τη στη γνώση. Θεράπευεμε τη θρησκεία την τάση της ψυχής για γνώση, αλλα και την κοινωνία γιατί όταν οι θρησκευτικές πεποιθήσεις ριζώνουν στη γνώση οι ηθικοί καρποί που γεννιώνται είναι άριστοι.



Σαν πρώτη αρχή του σύμπαντος, οι Πυθαγόρειοι λαμβάνουν το είδος και τη μορφή που ταυτίζονται με τους αριθμούς. Οι Πυθαγόρειοι λαμβάνουν την θεωρία των αριθμών ως ουσία των όντων, που είδαμε στον Ορφισμό,επεκτείνοντας ως τα αισθητά.



Η γενεση του κόσμου είναι η γένεση από τη μονάδα και τους πρώτους αριθμούς των αριθμητικών και γεωμετρικών μεγεθών.Ο επίγειος κόσμος είναι πλασμένος κατά το υπόδειγμα του νοητού κόσμου των αριθμών.Οι διαφορές μεταξύ των φυσικών σωμάτων οφείλονται στό διαφορετικό σχήμα των ελάχιστων μορίων τους (κύβους – γη, 20εδρο – νερό, 8εδρο – αέρας, πυραμίδα – πυρ, 12εδρο – αιθέρας). Όλα έχουν σχηματιστεί από την επίδραση του ορίου πάνω στο απεριόριστο. Το περας και η τάξη είναι αγαθά. Η αντίθεση ανάμεσα στο άπειρο – πεπερασμένο ανταποκρίνεται στη σύνθεση των αριθμών από τα στοιχεία του άρτιου – περιττού.



Το σύμπαν είναι για τους πυθαγόρειους «Κόσμος», δηλαδή χαρακτηρίζεται από τάξη , ομορφιά, αρμονία. Κάθε αρμονία και τάξη στον κόσμο προϋποθέτει αριθμητικές αναλογίες. Η αρμονία της φύσης είναι αποκάλυψη της θεότητας, δύναμη διάχυτη σ’ όλον τον κόσμο. Η ουσία του κόσμου και της θεότητας δηλαδή του αγαθού είναι η αρμονία.



Η τετρακτύς, η οποία είναι επίσης ορφικής προέλευσης εξομοιώνεται με την αρμονία. Ως άθροισμα των 4 πρώτων αριθμών απ’ όπου πηγάζει η ιερή δεκάδα είναι η πηγή και ρίζα της αέναης φύσης.



Το σύμπαν διαιρείται σε τρία μέρη:

A. Tον Ολυμπο που περιλαμβάνει ταάριστα στοιχεία, τον αιθέρα και τη σφαίρα παντός.

Β. Tον κόσμο που περιλαμβάνει τη σφαίρα των απλανών αστέρων και των πλανητών, κατοικία των γεννημένων θεών και

Γ. Tον ουρανό που περιλαμβάνει όλα όσα υπάρχουν κάτω από τη σελήνη και υπόκεινται στη φθορά.



Το σύμπαν για τους πυθαγόρειους όπως και για τους ορφικούς είναι ένα , αιώνιο και θείο. Περιβάλλεται από άπειρο πνεύμα (πνοή) που του δίνει ζωή.Ετσι η ζωή του άπειρου σύμπαντος και των επιμέρους ζωντανών υπάρξεων είναι ένα (συγγένεια της φύσης που είδαμε και στους ορφικούς).

Οι άνθρωποι είναι πολλοί, χωρισμένοι και θνητοί στο σώμα, όμως η ψυχή τους προϋπάρχει του σώματος, είναιαθάνατη μέρος της θείας ψυχής που έχει σαν λειτουργία να συνδέει την ατομικήμοίρα με την κοσμική τάξη.Αποκομμένη η ψυχή από τη θεία αρχή της, φυλακισμένη σε θνητό σώμα για να εξιλεωθεί για το αμάρτημά της, οφείλει να καθαρθεί μέσα από μια σειρά μετενσαρκώσεων σε σώματα (ορφικό δόγμα των μετενσαρκώσεων).


ΣΤΟΧΟΙ

Εργο λοιπόν του ανθρώπινου βίου είναι ο ηθικός καθαρμός και η τελείωσή του.Όπως στον «ορφικό βίο» έτσι κι εδώ σκοπός είναι η απελευθέρωση της ψυχής από τον κύκλο των γεννήσεων και η ανάκτηση της πρότερης κατάστασης της θείας ευδαιμονίας, μέσω της ένωσης με το θεο.

Ο δρόμος κι εδώ όπως κι εκεί είναι ο ίδιος: η κάθαρση από το αισθησιακό, η στροφήαπό το γήινο. Υπάρχει όμως η διαφορά στον τρόπο που επιτυγχάνεται αυτή η κάθαρση. Ο Τελετουργικός χαρακτήρας που συναντάμε στου ορφικούς πνευματοποιείται εδώ.








ΗΘΙΚΗ



Το νέο στοιχείο που προσθέτει ο Πυθαγόρας είναι η δυνατότητα της κάθαρσης και ένωσης με το θείο μέσω της φιλοσοφίας. Ο Πυθαγόρας ως φιλόσοφος υποστήριξε ότι αν θέλουμε να ταυτιστούμε με τον «κόσμο» με τον οποίο είμαστε ουσιαστικά συγγενείς, θα πρέπει χωρίς να παραμελήσουμε τους παλιούς θρησκευτικούς κανόνες, να μελετήσουμε τους τρόπους του. Αυτό θα μας δώσει τη δυνατότητα να ζήσουμε τη ζωή μας σύμφωνα με τις αρχές που ο κόσμος μας αποκαλύπτει. Αφού ο καθένας μας είναι ένας «κόσμος» σε μικρογραφία που αναπαράγει τις ίδιες δομικές αρχές, αναπτύσσοντας την τάξη μέσα μας, γινόμαστε «κόσμοι» ψυχικά.

Η φιλοσοφία εξαγνίζει τον άνθρωπο απαλλάσσοντας τον από το άλογο στοιχείο της ύλης και του θνητού σώματος και τον τελειοποιεί μέσω της ομοίωσης προς το θεό. Πριν όμως απότη θεία αρετή, πρέπει να κατακτηθεί η ανθρώπινη.Η πρακτική φιλοσοφία μέσω των ηθικών αρετών κάνει τον άνθρωπο αγαθό προετοιμάζοντάς τον για την γνώση της αλήθειας και την θεία αρετή (την ομοίωση προς το θειο), που επιτυγχάνεται μέσω των επιστημών (γεωμετρία, μαθηματικά), της θεωρητικής φιλοσοφίας.

Σκοπός της φιλοσοφίας είναι να οδηγήσει τον άνθρωπο στη γνώση του εαυτού και την απελευθέρωση από τη θνητή του φύση, τη θεοποίησή του. Αυτό είναι ο τελειότατος καρπός της φιλοσοφίας: η θεώρηση των ρυθμών του Σύμπαντος. «Επεσθαι τω θεώ και ομοιούσθαι αυτώ» είναι η αρχή και ο στόχος του πυθαγορικού βίου. Η πυθαγόρεια ηθική ενώνει το έργο με την προσευχή.Ο άνθρωπος εργάζεται έχοντας πάντα τη διάνοια στραμμένη στην πρώτη αιτία του αγαθού. «Εργάζεται όσα εύχεται και εύχεται όσα εργάζεται».

Απαιτείται προθυμία για τη μίμηση του θείου, ζωή που χαρακτηρίζεται από αρμονία και τάξη, γνώση και εφαρμογή του μέτρου, αποφεύγοντας τα άκρα «διότι μέρος της αρετής είναι να γνωρίζει κάποιος να σώζει το όργανον και να συναρμόζει αυτό προς την φιλόσοφο χρήση». Η Εγκράτεια και η καρτερία του ανθρώπου απέναντι στα άλγη, βασικές ηθικές αρετές και του ορφισμού, απορρέουν από το νόμο της ανταπόδοσης γιατί ότι εμείς οι ίδιοι έχουμε πράξει.Ο αυστηρός αυτοέλεγχος, η λιτότητα στη δίαιτα και σ’ όλα τα αναγκαία για τη ζωή μέσα, ή βραχυλογία, ο καθαρισμός και η τέλεση καθημερινών έργων, λουτρών, περιπάτου, γυμναστικής και μουσικής αγωγής, αποσκοπούσαν στο να κάνουν «τα άλογα μέρη της ψυχής υπάκουα στο λόγο».



Ενας πολύ σημαντικός αγώνας της ζωής των πυθαγορείων ήταν η άσκηση μνήμης. Ο Ιάμβλιχος λέει ότι οι πυθαγόρειοι είχαν την υποχρέωση να θυμούνται όλα όσα είχαν μάθει, δει και ακούσει και να αναθυμούνται κάθε βράδυ όλα τα γεγονότα της μέρας που πέρασε.



Πέρα από την ηθική αξία ενός ελέγχου της συνείδησης αυτή η ανάμνηση αν έφτανε στο σημείο να αγκαλιάζει την ιστορία της ψυχής θα επέτρεπε στον άνθρωπο να μάθει ποιος είναι, να γνωρίζει την ψυχή του, αυτό τον «δαίμονα» που ενσαρκώθηκε στο πρόσωπό του. Η ανάμνηση αυτή βάζει ένα τέλος στο χρόνο τον αποτελούμενο από μια ατελείωτη διαδοχή κύκλων επιτρέποντας το σμίξιμο του τέλους με την αρχή, την απολύτρωση από το γίγνεσθαι και το θάνατο πραγματώνοντας τη μύηση σε μια νέα κατάσταση, τη ριζική μεταβολή της χρονικής εμπειρίας.



Σημαντικές ηθικές αρετές είναι επίσης ο σεβασμός στους θεούς, τους γονείς, τους πρεσβύτερους μαθητές της σχολής, τους άρχοντες και τους νόμους της πολιτείας, πιστή στους φίλους, επιείκια, φιλαλήθεια, αγάπη στην δικαιοσύνη.

Η δικαιοσύνη θεωρείται η τελειότερη των αρετών. Στον άνθρωπο ερμηνεύεται ως αρμονία μεταξύ των 3 μερών της ψυχής (λογικό, θυμικό, επιθυμητικό) κι έτσι εμπεριέχει τις αντίστοιχες αρετές: τη φρόνηση, την ανδρεία, σοφρωσύνη.Η δικαιοσύνη είναι το κλειδί της ηθικής γιατί όταν αυτή κατοικεί στην ψυχή κάθε πράξη είναι ορθή.



Ακολουθώντας το υπόδειγμα της φύσης της οποίας η τάξη διδάσκει την ιεραρχία και τη διαφοροποίηση, υποστήριξαν ότι τα δικαιώματα του ατόμου είναι ανάλογα με τις υπηρεσίες που προσφέρει.


ΑΠΟΦΑΣΗ





Θέτοντας ως υπέρτατη αρχή το «έπου θεώ» οι πυθαγόρειοι ρύθμιζαν το κάθε τι στο δημόσιο και στον ιδιώτικο τους βίο ώστε πάντα να είναι σύμφωνοι προς το Θείο Νόμο, τον αυστηρότατο και δικαιότατο κριτή των πράξεων του ανθρώπου. Ο άνθρωπος βούλεται και πράττει ότι είναι σύμφωνο προς τον ορθό λόγο, προς το θείο νόμο, ότι δεν εμποδίζει την ομοίωση με το θεο.

Η αληθινή ευδαιμονία του ανθρώπου πηγάζει από την υποταγή του στο φυσικό νόμο ή στον ορθό λόγο που είναι ο θείος νόμος.



Εχοντας εν συντομία διανύσει την πορεία μέσα από την κοσμοαντίληψη το στόχο, τις ηθικές αρχές και τον τρόπο εφαρμογής τους, διαπιστώνουμε ότι βρισκόμαστε μπροστά στο παράδειγμα του περάσματος από τη Μυστηριακή στη Φιλοσοφική διεργασία, από το μυστηριακό φως του Διόνυσου στο φως του ορατού κόσμου του Απόλλωνα.Εκεί όπου η φιλοσοφία βγαίνει μέσα από τον μύθο.