ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΤΟΥ ΔΙΗΝΕΚΗ ΠΟΝΤΙΚΟΥ
Ο Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς, ο συγγραφέας της ιστορίας των Περσικών πολέμων, έδωσε τον ακόλουθο ορισμό του «Έλληνικού», δηλαδή της ελληνικότητας, στην Ιστορία του (8, 144):
τὸ Ἑλληνικόν, ἐὸν ὅμαιμόν τε καὶ ὁμόγλωσσον, καὶ θεῶν ἱδρύματά τε κοινὰ καὶ θυσίαι ἤθεά τε ὁμότροπα
ΜΕΤ. το Ελληνικόν, το οποίο είναι όμαιμον και ομόγλωσσο και έχει κοινούς τόπους ιδρυθέντες για τους θεούς και θυσίες και παρόμοια ήθη
Ο Ηροδοτος (1, 148) κοροϊδεύει τον ισχυρισμό των Ιώνων των δώδεκα πόλεων της Μικράς Ασίας πως είναι περισσότερο Ίωνες από τους υπόλοιπους, αναφέροντας τα διάφορα έθνη με τα οποία έχουν αναμιχθεί:
Τούτων δὴ εἵνεκα καὶ οἱ Ἴωνες δυώδεκα πόλις ἐποιήσαντο, ἐπεὶ ὥς γέ τι μᾶλλον οὗτοι Ἴωνές εἰσι τῶν ἄλλων Ἰώνων ἢ κάλλιόν τι γεγόνασι, μωρίη πολλὴ λέγειν, τῶν Ἄβαντες μὲν ἐξ Εὐβοίης εἰσὶ οὐκ ἐλαχίστη μοῖρα, τοῖσι Ἰωνίης μέτα οὐδὲ τοῦ οὐνόματος οὐδέν, Μινύαι δὲ Ὀρχομένιοί σφι ἀναμεμίχαται καὶ Καδμεῖοι καὶ Δρύοπες καὶ Φωκέες ἀποδάσμιοι καὶ Μολοσσοὶ καὶ Ἀρκάδες Πελασγοὶ καὶ Δωριέες Ἐπιδαύριοι, ἄλλα τε ἔθνεα πολλὰ ἀναμεμίχαται. Οἱ δὲ αὐτῶν ἀπὸ τοῦ πρυτανηίου τοῦ Ἀθηναίων ὁρμηθέντες καὶ νομίζοντες γενναιότατοι εἶναι Ἰώνων, οὗτοι δὲ οὐ γυναῖκας ἠγάγοντο ἐς τὴν ἀποικίην ἀλλὰ Καείρας ἔσχον, τῶν ἐφόνευσαν τοὺς γονέας.
ΜΕΤ. Γι' αυτούς τους λόγους οι Ίωνες έχτισαν δώδεκα πόλεις επειδή είναι τάχα αυτοί περισσότερο Ίωνες από τους άλλους Ίωνες, ή με πιο καλή καταγωγή, μιλώντας με πολλή μωρία, αφού κατάγονται από τους Άβαντες από την Εύβοια σε σημαντικό βαθμό, και αναμίχθηκαν με Μίνυες από τον Ορχομενό και Καδμείους και Δρύοπες και αποδάσμιους Φωκαείς και Μολοσσούς και Πελασγούς από την Αρκαδία και Δωριείς από την Επίδαυρο, και με πολλά άλλα έθνη. Αυτοί ξεκίνησαν από το πρυτανείο των Αθηνών, νομίζοντας πως έχουν την πιο ευγενική καταγωγή, όμως δεν πήραν γυναίκες μαζί τους στην αποικία αλλά πήραν γυναίκες από την Καρία, αφού φόνευσαν τους γονείς τους.
Στη συνέχεια (1, 147), αποδέχεται ειρωνικά τον ισχυρισμό τους, αναγνωρίζοντας πως χρησιμοποιούν το όνομα περισσότερο από τους άλλους Ίωνες:
Ἀλλὰ γὰρ περιέχονται τοῦ οὐνόματος μᾶλλόν τι τῶν ἄλλων Ἰώνων, ἔστωσαν δὴ καὶ οἱ καθαρῶς γεγονότες Ἴωνες.
Αλλά μιας και χρησιμοποιούν το όνομα περισσότερο από τους άλλους Ίωνες, ας είναι λοιπόν Ίωνες με καθαρή καταγωγή.
Ο Ηρόδοτος (1, 58) αναφέρει πως το Ελληνικό έθνος είχε την ίδια γλώσσα, αποσχίσθηκε από το Πελασγικό, και μεγάλωσε με την προσθήκη άλλων βαρβαρικών εθνών, και κυρίως του Πελασγικού. Φαίνεται δηλαδή πως οι Έλληνες αποτελούσαν έναν κλάδο του ευρύτερου Πελασγικού έθνους, ο οποίος μίλησε Ελληνικά. Στη συνέχεια προσεχώρησαν σε αυτούς τόσο Πελασγοί οι οποίοι δεν μιλούσαν Ελληνικά, αλλά και άλλοι βάρβαροι:
τὸ δὲ Ἑλληνικὸν γλώσσῃ μὲν ἐπείτε ἐγένετο αἰεί κοτε τῇ αὐτῇ διαχρᾶται, ὡς ἐμοὶ καταφαίνεται εἶναι: ἀποσχισθὲν μέντοι ἀπὸ τοῦ Πελασγικοῦ ἐόν ἀσθενές, ἀπό σμικροῦ τεο τὴν ἀρχὴν ὁρμώμενον αὔξηται ἐς πλῆθος τῶν ἐθνέων, Πελασγῶν μάλιστα προσκεχωρηκότων αὐτῷ καὶ ἄλλων ἐθνέων βαρβάρων συχνῶν. πρόσθε δὲ ὦν ἔμοιγε δοκέει οὐδὲ τὸ Πελασγικὸν ἔθνος, ἐὸν βάρβαρον, οὐδαμὰ μεγάλως αὐξηθῆναι.
ΜΕΤ. Το Ελληνικό έθνος είχε πάντοτε την ίδια γλώσσα: αφού αποσχίσθηκε από το Πελασγικό ήταν ασθενές, αλλά από μικρό που ήταν αρχικά αυξήθηκε μέσω των πολλών προσχωρήσεων σε αυτό Πελασγών και άλλων βαρβαρικών εθνών. Μου φαίνεται πως το Πελασγικό έθνος, δεν μεγάλωσε όταν ήταν βαρβαρικό.
Ο Θουκυδίδης (Ιστορία, 1, 3) αναφέρει πως το Ελληνικό όνομα δεν ήταν σε κοινή χρήση έως ότου πολλά άλλα έθνη και ιδιαίτερα το Πελασγικό το υιοθέτησαν μέσω των σχέσεών τους με τον Έλληνα και τους γιούς του:
δοκεῖ δέ μοι, οὐδὲ τοὔνομα τοῦτο ξύμπασά πω εἶχεν, ἀλλὰ τὰ μὲν πρὸ Ἕλληνος τοῦ Δευκαλίωνος καὶ πάνυ οὐδὲ εἶναι ἡ ἐπίκλησις αὕτη, κατὰ ἔθνη δὲ ἄλλα τε καὶ τὸ Πελασγικὸν ἐπὶ πλεῖστον ἀφ' ἑαυτῶν τὴν ἐπωνυμίαν παρέχεσθαι, Ἕλληνος δὲ καὶ τῶν παίδων αὐτοῦ ἐν τῇ Φθιώτιδι ἰσχυσάντων, καὶ ἐπαγομένων αὐτοὺς ἐπ' ὠφελίᾳ ἐς τὰς ἄλλας πόλεις, καθ' ἑκάστους μὲν ἤδη τῇ ὁμιλίᾳ μᾶλλον καλεῖσθαι Ἕλληνας, οὐ μέντοι πολλοῦ γε χρόνου [ἐδύνατο] καὶ ἅπασιν ἐκνικῆσαι.
ΜΕΤ. Μου φαίνεται πως ούτε το όνομα είχε καθολική αποδοχή, αλλά πριν από τον Έλληνα το γιο του Δευκαλίωνα δεν υπήρχε, και διάφορες ονομασίες, και επί το πλείστον η Πελασγική χρησιμοποιούνταν για τα έθνη, όταν όμως ο Έλλην και οι γιοί του έγιναν ισχυροί στη Φθιώτιδα, και πήγαν προς βοήθεια στις άλλες πόλεις, με την αμοιβαία συναναστροφή επικράτησε η ονομασία, αλλά και πάλι μετά από πολύ χρόνο κατόρθωσε να επιβληθεί σε όλους.
O Ισοκράτης ο Αθηναίος, ρήτορας και πολιτικός, μιλώντας πιθανώς στους Ολυμπιακους αγώνες, έδωσε έναν διαφορετικό ορισμό της Ελληνικότητας, θέλοντας να αναδείξει την αίγλη της Αθηναϊκής παιδείας (Πανηγυρικός, 50):
καὶ τὸ τῶν Ἑλλήνων ὄνομα πεποίηκεν μηκέτι τοῦ γένους, ἀλλὰ τῆς διανοίας δοκεῖν εἶναι, καὶ μᾶλλον Ἕλληνας καλεῖσθαι τοὺς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας ἢ τοὺς τῆς κοινῆς φύσεως μετέχοντας.
ΜΕΤ. και έκανε το όνομα των Ελλήνων να μην δηλώνει πλέον την καταγωγή αλλά τη διανόηση, και
περισσότερο να καλούνται Έλληνες αυτοί που μετέχουν στη δικιά μας παιδεία παρά στην κοινή φύση.
Το Ελληνικό όνομα δεν ήταν πάντοτε σε ευρεία χρήση, ούτε ήταν δηλωτικό της ίδιας οντότητας. Στον Όμηρο (B, 684-5) οι Έλληνες είναι μαζί με τον Αχιλλέα, και όχι όλοι οι συμμετέχοντες στην Τρωϊκή εκστρατεία:
Μυρμιδόνες δὲ καλεῦντο καὶ Ἕλληνες καὶ Ἀχαιοί,
τῶν αὖ πεντήκοντα νεῶν ἦν ἀρχὸς Ἀχιλλεύς.
ΜΕΤ. αυτοί που λεγόντουσαν Μυρμιδόνες και Έλληνες και Αχαιοί, αυτοί είχαν πενήντα καράβια με αρχηγό τον Αχιλλέα
Παραταύτα, ο Αριστοτέλης ο Σταγειρίτης, σύγχρονος του Ιπποκράτη και πολύ νεώτερος του Ομήρου μας λέει (Μετεωρολογικά, 352b) πως οι Έλληνες πριν αποκτήσουν αυτό το όνομα ήταν γνωστοί ως Γραικοί:
ᾤκουν γὰρ οἱ Σελλοὶ ἐνταῦθα καὶ οἱ καλούμενοι τότε μὲν Γραικοὶ νῦν δ’ Ἕλληνες
ΜΕΤ. Γιατί κατοικούσαν εκεί οι Σελλοί και οι τότε καλούμενοι Γραικοί που τώρα λέγονται Έλληνες
Πολλοί συγγραφείς, βασιζόμενοι στον ορισμό του Ισοκράτη, υποστηρίζουν πως η ελληνικότητα δεν έχει φυλετικό περιεχόμενο. Ωστόσο, στους αρχαίους Ολυμπιακούς αγώνες η συμμετοχή βασιζόταν σαφώς στην Ελληνικότητα, η οποία νομιζόταν με βάση την καταγωγή, όπως αποδεικνύει ο τρόπος με τον οποίο κατάφερε να λάβει μέρος σε αυτούς ο Αλέξανδρος Α' ο Μακεδών (Ηρόδοτος, 5, 22):
Ἀλέξανδρος δὲ ἐπειδὴ ἀπέδεξε ὡς εἴη Ἀργεῖος, ἐκρίθη τε εἶναι Ἕλλην καὶ ἀγωνιζόμενος στάδιον συνεξέπιπτε τῷ πρώτῳ.
ΜΕΤ. Ο Αλέξανδρος επειδή απέδειξε πως είναι Αργείος, κρίθηκε πως είναι Έλληνας και αγωνιζόμενος στο δρόμο του σταδίου ήρθε πρώτος.
Ο ίδιος ο Ισοκράτης δεν θεωρούσε τον παράγοντα της καταγωγής ως ασήμαντο, αλλά περηφανευόταν για την καθαρότητα της καταγωγής των Αθηναίων (Πανηγυρικός, 24) υποστηρίζοντας πως σε αντίθεση με άλλους, οι Αθηναίοι δεν ήταν «μιγάδες»:
Ταύτην γὰρ οἰκοῦμεν οὐχ ἑτέρους ἐκβαλόντες οὐδ’ ἐρήμην καταλαβόντες οὐδ’ ἐκ πολλῶν ἐθνῶν μιγάδες συλλεγέντες
ΜΕΤ. Γιατί σ' αυτήν εδώ τη χώρα κατοικούμε, χωρίς να έχουμε διώξει άλλους από αυτήν, ούτε καταλαμβάνοντάς την όταν ήταν ακατοίκητη, ούτε αναμεμιγμένοι από πολλά έθνη
Ο Πλάτων ο Αθηναίος φιλόσοφος, δεν αφήνει επίσης καμιά αμφιβολία για το γεγονός πως η καταγωγή έπαιζε σημαντικό ρόλο στον ορισμό της ελληνικότητας (Μενέξενος, 245c-d), κάνοντας σαφή διαχωρισμό ανάμεσα σε φύσει και νόμω Έλληνες:
μόνοι δὲ ἡμεῖς οὐκ ἐτολμήσαμεν οὔτε ἐκδοῦναι οὔτε ὀμόσαι. οὕτω δή τοι τό γε τῆς πόλεως γενναῖον καὶ ἐλεύθερον βέβαιόν τε καὶ ὑγιές ἐστιν καὶ φύσει μισοβάρβαρον, διὰ τὸ εἰλικρινῶς εἶναι Ἕλληνας καὶ ἀμιγεῖς βαρβάρων. οὐ γὰρ Πέλοπες οὐδὲ Κάδμοι οὐδὲ Αἴγυπτοί τε καὶ Δαναοὶ οὐδὲ ἄλλοι πολλοὶ φύσει μὲν βάρβαροι ὄντες, νόμῳ δὲ Ἕλληνες, συνοικοῦσιν ἡμῖν, ἀλλ’ αὐτοὶ Ἕλληνες, οὐ μειξοβάρβαροι οἰκοῦμεν, ὅθεν καθαρὸν τὸ μῖσος ἐντέτηκε τῇ πόλει τῆς ἀλλοτρίας φύσεως.
ΜΕΤ. μόνοι εμείς δεν τολμήσαμε ούτε να παραδοθούμε ούτε να ορκιστούμε. Γιατί είναι τόσο ευγενικό, ελεύθερο και βέβαιο το φρόνημα της πόλης και φυσικά μισεί το βαρβαρικό, επειδή αληθινά είμαστε Έλληνες μη αναμεμιγμένοι με βαρβάρους. Ούτε Πέλοπες ούτε Κάδμοι ούτε Αιγύπτιοι ούτε Δαναοί ούτε άλλοι πολλοί που είναι στη φύση τους βάρβαροι, αλλά κατά σύμβαση Έλληνες, συζούν με μας, αλλά Έλληνες, όχι ανάμικτοι με βαρβάρους κατοικούμε, και γι' αυτό το μίσος της ξένης φύσης καθαρά κληρονομήθηκε στην πόλη μας.
Η ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
1Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !