ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΟΙ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Στάγειρα
384 - 322 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Διάσημος φιλόσοφος, ο τελειωτής της αρχαία ελληνικής φιλοσοφίας. Γεννήθηκε στα Στάγειρα της Μακεδονίας. Σε ηλικία 18 ετών ήλθε στην Αθήνα και κατατάχθηκε στη Σχολή του Πλάτωνος, τη γνωστή Ακαδημία, κοντά στον οποίο μαθήτευσε επί 20 ολόκληρα έτη. Σ’ αυτό το διάστημα σπούδασε την πλατωνική φιλοσοφία, και έθεσε τα θεμέλια της δικής του
Το 342, τον κάλεσε ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος και ανέλαβε την εκπαίδευση του δεκατριετούς Αλεξάνδρου, που διεκόπη μόλις ο Αλέξανδρος άρχισε να παρασκευάζεται για την κατά των Περσών εκστρατεία. Επέστρεψε στην Αθήνα (335), για να βρει όλους τους δημόσιους τόπους κατειλημμένους από τους διαφόρους φιλοσόφους. Για το λόγο αυτό, ο Αριστοτέλης, άρχισε να φιλοσοφεί με τους φίλους του περιπατώντας, γι’ αυτό και η Σχολή του ονομάσθηκε Περιπατητική Σχολή και οι οπαδοί του περιπατητικοί φιλόσοφοι. Όταν οι μαθητές του πύκνωσαν πολύ, τότε δίδασκε καθήμενος και περιστοιχισμένος από αυτούς.
Οργάνωσε τους μαθητές του κατά το πλατωνικό πρότυπο. Αντίθετα, προς τον ιδεαλιστή Πλάτωνα, είναι ο ιδρυτής του θετικισμού στην ελληνική φιλοσοφία και δημιούργησε τις επιστήμες της Λογικής, της Ψυχολογίας, της Ρητορικής, της Φυσικής και Μεταφυσικής. Στα σωζόμενα συγγράμματά του υπάρχουν αποταμιευμένες γνώσεις που προκαλούσε κατάπληξη, για το πώς ήταν δυνατό ένας άνθρωπος να μπορέσει να συγκεντρώσει τέτοιο πλήθος γνώσεων και να τις συναρμολογήσει και να τις οργανώσει, μόνος, σ‘ ένα τέλειο σύστημα. Για την πρωτοφανή διάνοιά του και την εργατικότητά του, τον είχαν θαυμάσει γενναιόδωροι βασιλείς και ηγεμόνες της Ελλάδος και της Ασίας, και πρώτος απ΄ όλους ο Μέγας Αλέξανδρος.
Η μεγαλοφυΐα του Αριστοτέλη κίνησε το φθόνο των συγχρόνων Αθηναίων φιλοσόφων, οι οποίοι ποικιλοτρόπως τον κατασυκοφάντησαν και τον εξύβρισαν. Ακόμα και ο ανιψιός του Καλλισθένης, ο οποίος συνόδευσε τον Αλέξανδρο στην εκστρατεία, κατηγόρησε στον Αλέξανδρο το μεγάλο φιλόσοφο, και εξύφανε εναντίον του ολόκληρη συνωμοσία, που στεφόταν τάχα κατά της ζωής του Αλεξάνδρου. Κουρασμένος και αηδιασμένος από τον πόλεμο που του είχαν στήσει, ιδίως μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου, Αθηναίοι φιλόσοφοι, ο Αριστοτέλης κατέφυγε στη Χαλκίδα, όπου είχε ένα εξοχικό σπίτι, και πέθανε εκεί αυτοεξόριστος και πικραμένος.
Ο νεκρός του μεγάλου φιλοσόφου μεταφέρθηκε στη γενέτειρα πόλη του Στάγειρα και οι συμπολίτες του ανήγειραν βωμό, κοντά στον οποίο οι αρχές της πόλεως πήγαιναν να συσκεφθούν. Ακόμα, όρισαν «Αριστοτέλειον εορτήν», που τελούσαν μια φορά κατ’ έτος, και σε μήνα ονόμασαν Αριστοτέλειον. Στη διαθήκη του Αριστοτέλη, που διέσωσε ο Διογένης ο Λαέρτιος, φαίνεται πεντακάθαρα ο χαρακτήρας του Σταγειρίτη σοφού, που τόσοι ζήτησαν να τον σπιλώσουν: ευγνωμοσύνη, φιλανθρωπία, ανεξικακία, ευσέβεια, ευλάβεια προς τις τελευταίες θελήσεις των απερχομένων οικείων του και πρόνοια για τους επιζώντες.

ΕΡΓΑ
Πολιτικά
Ηθικά μεγάλα
Οικονομικός
Περί αρετών και κακιών
Αθηναίων πολιτεία – Αποσπάσματα
Ηθικά Ευδήμεια
Ηθικά Νικομάχεια
Μετά τα Φυσικά
Μετεωρολογικά
Των περί τα ζώα ιστοριών
Περί ζώων μορίων
Περί ζώων κινήσεως
Περί πορείας ζώων
Περί ζώων γενέσεως
ΟΡΓΑΝΟΝ 1 – Κατηγορίαι
Περί ερμηνείας
ΟΡΓΑΝΟΝ 2 – Τοπικών
ΟΡΓΑΝΟΝ 3 - Περί των σοφιστικών ελέγχων
ΟΡΓΑΝΟΝ 4- Αναλυτικών προτέρων
ΟΡΓΑΝΟΝ 5 – Αναλυτικών υστέρων
Ρητορική
Περί ουρανού
Περί γενέσεως και φθοράς
Περί κόσμου
Μικρά φυσικά
Περί ποιητικής
Ελάσσονα
Προβλήματα
Περί ψυχής
Φυσικά
Περί πνεύματος
Ρητορική προς Αλέξανδρον
Προτρεπτικός

ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ
Ερεσός Λέσβου
περ. 272 - 285 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Γεννήθηκε στη Λέσβο. Μαθητής του Αριστοτέλη. Μετά το θάνατο του μεγάλου δασκάλου του, ανέλαβε σαν προϊστάμενος τη διεύθυνση του Λυκείου (της σχολής). Από τη συγγραφική εργασία του διασώθηκε μόνο ένα φιλολογικό έργο του, οι «Χαρακτήρες».

ΣΤΡΑΤΩΝ
Αθήνα
περ. 270 π.Χ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Έλληνας φιλόσοφος ο οποίος διαδέχθηκε τον Θεόφραστο στην διεύθυνση της Περιπατητικής Σχολής. Περίφημη ήταν η θεωρία του περί κενού, κατά την οποία όλες οι ουσίες περιέχουν κενό και οι διαφορές βάρους των ουσιών οφείλονται στις διαφορές της έκτασης του κενού. Η θεωρία αυτή αποτέλεσε την θεωρητική βάση για την κατασκευή μηχανών αέρος και ατμού κατά την ελληνιστική περίοδο, τις οποίες περιέγραψε ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς. Ο Στράτων ήταν ορθόδοξος Αριστοτελικός αλλά επεξεργάστηκε την ερμηνεία του δασκάλου του για τη φύση, δίνοντας έμφαση στη στην αιτιότητα και τον υλισμό, αρνούμενος την επενέργεια θεϊκών δυνάμεων στην διαδικασία της φύσης
Δεν έχει διασωθεί κανένα από τα έργα του.

ΛΥΚΩΝ
Τρωάδα
4ος αιώνας π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Πυθαγόρειος φιλόσοφος. Έζησε κατά τους χρόνους Αριστοτέλη και επέκρινε τις θεωρίες του. Γιός του Αατυάνακτος, υπήρξε σχολάρχης της Περιπατητικής Σχολής (διάδοχος του Στράτωνος) επί 44 χρόνια. Ως φιλόσοφος ήταν ασήμαντος. Συνέγραψε ευτράπελα έργα, οργάνωνε εύθυμα και πολυτελή συμπόσια και ζούσε επιδεικτικά. Βιογραφία του, της οποίας αποσπάσματα διασώθηκαν, έγραψε ο Καρύστιος, ενώ ο Διογένης ο Λαέρτιος μνημονεύει την απολαυστική διαθήκη του. Οι Αθηναίοι ωφελήθηκαν από τις συμβουλές του, ενώ ο ίδιος διακρίθηκε για το φίλαθλο πνεύμα του και τιμήθηκε από τους Αμφικτύονες στους Δελφούς.

......συνέχεια
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Φάληρο
350 - 283 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Αθηναίος πολιτικός που διακρίθηκε ως ρήτορας, συγγραφέας και φιλόσοφος. Για τη ζωή και τη δράση του ειδήσεις παρέχουν ο Διογένης ο Λαέρτιος και το λεξικό Σούδα. Ο πατέρας του ονομάζεται Φανόστρατος. Ο Διογένης ο Λαέρτιος παραδίδει κάποια είδηση σύμφωνα με την οποία ο Δημήτριος «ήν εκ της Κόνωνος οικίας». Ο Αιλιανός παραδίδει ότι ο Δημήτριος υπήρξε δούλος στο σπίτι του Τιμοθέου, γιού του Κόνωνος. Οι μελετητές θεωρούν αναξιόπιστη την πληροφορία για τη δουλική καταγωγή του και δεχόταν ότι η οικογένειά του είχε στενές σχέσεις με την οικογένεια του Κόνωνος. Όταν ήταν νέος είχε φημισμένη ομορφιά, για την οποία είχε αποκληθεί Χαριτοβλέφαρος. Ο Διογένης ο Λαέρτιος μαρτυρεί ότι ο Δημήτριος συζούσε με την αριστοκρατικής καταγωγής εταίρα Λαμία. Η παιδεία του ήταν επιμελημένη και υπήρξε μαθητής του Θεοφράστου. Γι’ αυτό χαρακτηρίζεται περιπατητικός φιλόσοφος. Ως πολιτικός, υπήρξε οπαδός της αντιμακεδονικής μερίδας η οποία είχε ταχθεί κατά του Αντιπάτρου. Απέκτησε πολιτική επιρροή από την εποχή που η Αθήνα πέρασε στη δικαιοδοσία του Κασσάνδρου.
Τότε ο Δημήτριος εκλέχθηκε επιμελητής της πόλης και κυβέρνησε την Αθήνα για δέκα χρόνια ως υπεύθυνος απέναντι στον Κάσσανδρο (317-308). Έδειξε μεγάλη δραστηριότητα στον οικονομικό και τον νομοθεσιακό τομέα. Ανέβασε τις ετήσιες προσόδους της πόλης σε 1.200 τάλαντα και θέσπισε νόμους για την περιστολή της πολυτελούς και έκλυτης διαβίωσης. Ο ίδιος όμως, σύμφωνα με τις πληροφορίες, έκανε άσωτη και ακόλαστη ζωή. Το 309 έκανε απογραφή των κατοίκων της Αττικής, η οποία έδειξε ότι στην Αττική κατοικούσαν 21.000 πολίτες, 10.000 ξένοι και 400.000 δούλοι. Η επίδραση της διακυβέρνησής του στο ήθος των πολιτών ήταν ολέθρια. Για να τον κολακεύσουν, οι πολίτες έστειλαν σε διάστημα τριακοσίων ημερών τριακόσιους εξήντα ανδριάντες του, από τους οποίους οι περισσότεροι τον εικόνιζαν έφιππο ή πάνω σε άρμα.
Η πολιτική σταδιοδρομία του Δημητρίου έληξε το 307 π.Χ., όταν ο Δημήτριος Πολιορκητής έκανε απόβαση στον Πειραιά. Αν και κατείχε τη Μουνιχία και διέθετε σημαντική στρατιωτική δύναμη, ο Δημήτριος ο Φαληρεύς τράπηκε σε φυγή στη Θήβα και από κει κατέφυγε στην Αίγυπτο. Οι Αθηναίοι μετά την πτώση του έσπευσαν να καταστρέψουν τους ανδριάντες του, από τους οποίους άλλους έριξαν στη θάλασσα, άλλους πούλησαν και άλλους έκοψαν για να κατασκευάσουν αγγεία, τις λεγόμενες αμίδες. Στην Αίγυπτο φιλοξένησε τον Δημήτριο ο βασιλιάς Πτολεμαίος ο Σωτήρ. Όταν ανέβηκε στο θρόνο ο Πτολεμαίος ο Φιλάδελφος, ο Δημήτριος έχασε τη βασιλική εύνοια γιατί είχε συμβουλεύσει τον Σωτήρα να προτιμήσει ως διάδοχο τον Πτολεμαίο τον Κεραυνό. Για τον θάνατο του Φαληρέως υπάρχουν δύο εκδοχές: είτε πέθανε στη φυλακή είτε εξόριστος στην Άνω Αίγυπτο από δάγκωμα δηλητηριώδους φιδιού (280 π.Χ.). Ο Διογένης ο Λαέρτιος παρέχει κατάλογο των συγγραμάτων του, που περιέχει 45 τίτλους. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται έργα ρητορικά, πολιτικά, φιλοσοφικά, γραμματικού και φιλολογικού περιεχομένου.
Το έργο του με τον τίτλο Περί της Δεκαετίας παρείχε απολογισμό της δράσης του όταν ήταν επιμελητής της πόλης των Αθηνών. Άλλο σύγγραμά του έφερε τον τίτλο Σωκράτης. Στην πολιτική νομοθεσία ανήκουν τα έργα του Περί της Αθήνησι νομοθεσίας και Περί Των Αθήνησι πολιτειών. Τα έργα του Περί Ρητορικής, Περί Ιλιάδος, Περί Οδυσσείας είχαν τεχνοκρατικό-φιλολογικό περιεχόμενο. Στα συγγράματά του περιλαμβάνεται και το έργο Αισωπίων. Είχε ακόμη συνθέσει παιάνες για τον θεό Σάραπι επειδή ανέκτησε τη χαμένη του όραση μετά από δεήσεις στον θεό αυτόν.
Ενόσω έμενε στην Αλεξάνδρεια, έπεισε τον Πτολεμαίο να ιδρύσει την περίφημη Βιβλιοθήκη. Το ύφος του ήταν φιλοσοφικό, αναμεμιγμένο με «ρητορικήν ευτονίαν» και ασυνήθιστα γλυκερό στους δέκα Αττικούς Ρήτορες. Με τον θάνατό του έρχεται το τέλος της φυσικής ρητορείας και ανοίγεται η εποχή της τεχνητής επιδεικτικής ρητορείας.

ΗΡΑΚΛΕΙΔΗΣ
Πόντος
4ος αιώνας π. Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Γόνος πλούσιας και επιφανούς οικογένειας, άφησε τη γενέτειρά του για να σπουδάσει φιλοσοφία στην Αθήνα. Υπήρξε μαθητής διαδοχικά του Σπευσίππου, του Πλάτωνος (τον οποίο αντικατέστησε στη διεύθυνση της σχολής κατά το δεύτερο ταξίδι του στη Σικελία), του Αριστοτέλη και των Πυθαγορείων. Ταξίδευσε στην Κολοφώνα, στην Κέα, στην Πελοπόννησο και στη Σικελία. Μετά τον θάνατο του Σπευσίππου το 338 π.Χ., αφού απέτυχε να εκλεγεί διευθυντής της Ακαδημίας, επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου ίδρυσε σχολή- ο γιός του Ευθύφρων και ο Διονύσιος Μεταθεμένος υπήρξαν ίσως μαθητές του.
Ο πολυτελής τρόπος ένδυσής του και η τρυφηλή ζωή του προκάλεσαν τα σκωπτικα σχόλια των Αθηναίων και του Αντιφάνη. Χαρακτηριστικά της φιλοδοξίας και της ματαιοδοξίας του είναι δύο ανέκδοτα που παραδίδονται στον βίο του από τον Διογένη τον Λαέρτιο. Σύμφωνα με το πρώτο, αφού κρύφτηκε, διέδωσε ότι πέθανε και αντικατέστησε το πτώμα του με δράκοντα, για να φανεί ότι πήγε στους θεούς. Το τέχνασμά του όμως αποκαλύφθηκε, όπως συνέβη και με το δεύτερο. Αυτήν τη φορά διέφθειρε με χρήματα τους θεωρούς της πόλης του, που είχε στείλει στο μαντείο των Δελφών για να ζητήσουν τρόπο αντιμετώπισης του λοιμού στην Ηράκλεια. Σε αντάλλαγμα τους ζήτησε να αναγγείλουν ότι θα έπαυε ο λοιμός, εάν στεφανωνόταν ο Ηρακλείδης με χρυσό στεφάνι και εάν μετά τον θάνατό του ανακηρυσσόταν ήρωας. Οι Ηρακλειώτες θέλησαν να εκτελέσουν τον χρησμό, αλλά η θεία δίκη τιμώρησε τους ασεβείς. Έτσι, ο Ηρακλείδης πέθανε την ώρα της στέψης του στο θέατρο, η Πυθία δέχτηκε θανατηφόρο δάγκωμα δράκοντα και οι θεωροί λιθοβολήθηκαν.
Ο Ηρακλείδης ασχολήθηκε με όλους τους τομείς του επιστητού και έγραψε μεγάλο αριθμό έργων για διάφορους επιστημονικούς κλάδους, από τα οποία ελάχιστα αποσπάσματα σώζονται. Πολλά από τα συγγράμματά του ήταν διάλογοι. Συνδυάζουν σοβαρές επιστημονικές αναζητήσεις και φανταστικά στοιχεία. Διάσημα ιστορικά πρόσωπα- και κυρίως πολλά- συζητούν. Σκηνές τοποθετούνται στο παρελθόν, αλλά κινούνται στον χρόνο με θαυμαστή πειστικότητα. Θαύματα και αινιγματικές καταστάσεις καλούνται ως μαρτυρίες ισχυρισμών που αφορούν σε μεταφυσικές και πνευματιστικές περιοχές. Οι διάλογοι είχαν προοίμια, όπου ο Ηρακλείδης τοποθετεί τα δρώμενα στον χρόνο και διηγείται προσωπικά του θέματα.
Τα πολύπλευρα ενδιαφέροντά του και οι πολλές του γνώσεις τον ανέδειξαν σε χαλκέντερο συγγραφέα αλλά ζημίωσαν την κριτική του ικανότητα. Ερανιζόταν πληροφορίες από διάφορες και αντιφατικές πηγές και τις συνέθετε στις πραγματείες του χωρίς έλεγχο. Θεωρούσε θεό άλλοτε τον ίδιο τον κόσμο και άλλοτε τη διάνοια. Πίστευε πως η ψυχή ήταν «αιθέριον σώμα και φωτοειδές». Δεχόταν τη θεωρία των ατόμων του Δημοκρίτου, από τη σύνθεση των οποίων πίστευε ότι δημιούργησε τον κόσμο ο θεός. Για τον διανοητή, ο κόσμος δεν είχε τέλος και οι πλανήτες ήταν θεότητες κινούμενες γύρω από τη γή, η οποία στρεφόταν γύρω από τον άξονά της από Δυσμάς προς Ανατολάς.
Ο Ηρακλείδης ήταν φύση ανήσυχη, ερευνητική, στοχαστική και ευφάνταστη. Είχε έρωτα για τη γνώση και ίσως υπήρξε ένας από τους πολυμαθέστερους φιλοσόφους, ένας «Παράκελσος της Αρχαιότητας».

ΔΙΟΔΩΡΟΣ
2ος αιώνας π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Από την Τύρο. Άκμασε κατά τον 2ο π.Χ. αιώνα και έγινε εταίρος της Περιπατητικής Σχολής, ως μαθητής του περιπατητικού Κριτολάου και ήδη διάδοχός του στη σχολαρχία της σχολής, όπως παραδίδουν ο Κικέρων και ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς. Γενικά δεν διατύπωσε καμία πρωτότυπη θεωρία, πιστός πάντα στις διδασκαλίες του δασκάλου του.
Στις αντιλήψεις του περί ηθικής, όπου ανέμιξε επικούρεια και στωικά στοιχεία, περιέλαβε, ανάμεσα σε άλλα, και τη ρήση «αοχλήτως και καλώς ζην», δηλαδή ότι ο σύμφωνος με την αρετή βίος πρέπει να είναι απαλλαγμένος από λύπη και πόνο.

ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΙ


ΠΛΑΤΩΝ
Αθήνα
429 - 345 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Φιλόσοφος. Γεννήθηκε στην Αθήνα από γονείς ευγενείς. Το πρώτο όνομά του ήταν Αριστοκλής, ονομάσθηκε δε Πλάτων, για την ευρύτητα του στέρνου του και του μετώπου του. Νέος ασχολήθηκε με την ποίηση, αλλά γρήγορα επιδόθηκε οριστικά στη φιλοσοφία. Εικοσαετής προσκολλήθηκε στο Σωκράτη και έμεινε κοντά του επί εννέα έτη. Η αγάπη του προς αυτόν δεν έχει στην ιστορία όμοιο δείγμα αφοσιώσεως μαθητού προς δάσκαλο. Έκανε διάφορα ταξίδια στην Αίγυπτο, στην Κυρήνη, στη Σικελία, στη Μ. Ασία για να γνωριστεί με πολλούς φιλοσόφους της πυθαγορείου, ιδιαίτερα, σχολής.
Στις Συρακούσες, συνδέθηκε με φιλία με τον τύραννο Διονύσιο και τους συγγενείς του. Αργότερα, επειδή δυσαρέστησε τον τύραννο με την παρρησία του, αυτός, για εκδίκηση, τον πούλησε στο Σπαρτιάτη πρεσβευτή ως δούλο, για να τον απελευθερώσει με εξαγορά ο φιλόσοφος Αννικέριος. Αφού επέστρεψε στην Αθήνα, σαράντα πια ετών, ίδρυσε τακτική σχολή, τη λεγομένη Ακαδημία, που πήρε το όνομά της από τον τόπο, όπου ήταν αφιερωμένος στον ήρωα Ακάδημο. Στην Ακαδημία του, ο Πλάτων, δίδαξε επί 42 έτη, οι δε μαθητές του αποτέλεσαν ένα είδος συνδέσμου επιστημονικού, που διατηρήθηκε μέχρι το 525 μ.Χ. Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία 81 ετών, την ημέρα των γενεθλίων του. Ο τάφος του, στον Κεραμεικό, σωζόταν ως τα χρόνια του Παυσανία. Έγραψε την «Απολογία» του Σωκράτη, του οποίου τη φιλοσοφία εκθέτει, συμπληρώνει, συστηματοποιεί και εξαίρει.
Η πλατωνική φιλοσοφία πραγματεύεται τη φύση του «αισθητού» και του «υπεραισθητού» κόσμου, και αποτελεί το πρώτο στην Ιστορία καθολικό σύστημα. Του συστήματος αυτού η επίδραση στο μεταγενέστερο κόσμο υπήρξε ανυπολόγιστη.

ΕΡΓΑ
Απολογία Σωκράτους
Συμπόσιον
Νόμοι
Πολιτεία
Φαίδρος
Τίμαιος
Κριτίας
Θεαίτητος
Πρωταγόρας
Γοργίας
Σοφιστής
Πολιτικός
Φίληβος
Παρμενίδης
Κρατύλος
Φαίδων
Ευθύδημος
Μενέξενος
Λάχης
Λύσις
Αλκιβιάδης
Ερασταί
Ευθύφρων
Κρίτων
Ίων
Ιππίας μείζων
Ιππίας ελάσσων
Ίππαρχος
Θεάγης
Χαρμίδης
Μένων
Κλειτοφών
Μίνως
Επινομίς
Όροι
Νοθευόμενοι
Επιστολαί

ΣΠΕΥΣΙΠΠΟΣ
Αθήνα
339 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, σχολάρχης της Πλατωνικής Ακαδημίας μετά τον θάνατο του Πλάτωνος (347 π.Χ.). Ο Σπεύσιππος, ανιψιός και μαθητής του Πλάτωνος, τον είχε συνοδεύσει στο ταξίδι του στη Σικελία το 361 π.Χ. Ήταν επίσης υπέρμαχος του προσεταιρισμού, εκ μέρους του θείου του, των πολιτικών προσωπικοτήτων, συμπεριλαμβανομένου του Διονυσίου Β΄ των Συρακουσών.
Από τα φιλοσοφικά κείμενα του Σπευσίππου διασώζονται ορισμένα αποσπάσματα, αναφορές του σε άλλους συγγραφείς και κυρίως ένα εκτεταμένο τμήμα του έργου του περί των Πυθαγορείων αριθμών. Όπως πολλοί σύγχρονοί του και άμεσοι διάδοχοί του στην νεοσύστατη Ακαδημία, ο Σπεύσιππος έδωσε έμφαση στη σημασία των αριθμών και των αριθμητικών συνδυασμών και μείωσε τη σημασία των ιδεών. Στο απόσπασμα, για παράδειγμα, από το περί αριθμών έργο του εξηγείται η ειδική σημασία – προερχόμενη από την «τελειότητά» του – του αριθμού δέκα.
Σύμφωνα με τα αναφερόμενα από τον Αριστοτέλη, τα οποία όμως συχνά κρίνονται ως ανακριβή στα σημεία που αναφέρονται στον Πλάτωνα, ο Σπέυσιππος υιοθέτησε το πλατωνικό δόγμα σύμφωνα με το οποίο το σύνολο των πραγμάτων προέρχεται αχρονικά από δύο αντίθετες αρχές, το «Εν» και την απροσδιόριστη «δυάδα» ως αρχές του καλού και του κακού αντίστοιχα. Ο Σπεύσιππος πάντως αρνιόταν την απόδοση σ’ αυτά ηθικών αξιών. Οργάνωσε την πραγματικότητα χρησιμοποιώντας αριθμητικούς όρους, σε δέκα προοδευτικά αποπνευματούμενες σφαίρες. Μεταξύ των σφαιρών των πραγματικών αριθμών («μαθηματικών») και αυτών του σώματος («αισθητών») τοποθέτησε τη σφαίρα της ψυχής, της οποίας όλα τα τμήματα θεωρούσε αθάνατα. Ο Αριστοτέλης ασκεί έντονη κριτική στον Σπεύσιππο, το «Όμοια» όμως του Σπευσίππου (μια συγκριτική μελέτη φυσιολογίας φυτών και ζώων) συγκρίνεται επάξια με το Περί ζώων ιστορίαι του ίδιου του Αριστοτέλη, και πιθανότατα ανακλά την άποψη του Σπευσίππου ότι τίποτα δεν είναι δυνατόν να οριστεί αν δεν οριστούν ταυτοχρόνως τα πάντα, γιατί η ταξινόμηση και ο ορισμός συνδέονται άμεσα.

ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ
Χαλκηδόνα
περ. 400 - 314 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Πλατωνικός φιλόσοφος. Ήταν από τους πρώτους μαθητές του Πλάτωνος και ανέλαβε τη διεύθυνση της Ακαδημίας αμέσως μετά το θάνατο του δεύτερου σχολάρχη της, του Σπευσίππου. Ασχολήθηκε κυρίως με την φύση των θεών και τη σχέση τους με τα ουράνια σώματα και με την πρακτική άποψη της ηθικής. Γνώστης της πυθαγόρειας διδασκαλίας περί αριθμών, διατύπωσε πλατωνικά δόγματα με πυθαγόρεια επένδυση. Μαθητές του ήταν ο Πολέμων, ο Ζήνων ο Στωικός, ο Επίκουρος και ο Κράτης.

....συνέχεια
ΚΡΑΤΗΣ Ο ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ
Αθήνα
3ος αιώνας π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Γιός του Αντιγένη, Θριάσιος ως προς τον δήμο. Υπήρξε μαθητής του Πολέμωνος, τον οποίον διαδέχθηκε στη σχολαρχία της Ακαδημίας (270-265 π.Χ.). Όταν πέθανε, το 265 π.Χ. τάφηκε στον ίδιο τάφο με τον Πολέμωνα. Αν και δεν ασχολήθηκε με την πολιτική, παρεκλήθη από τους Αθηναίους να μεταβεί ως πρεσβευτής προς τον Δημήτριο τον Πολιορκητή και τον Πύρρο. Στις αποστολές του αυτές αναφέρονται οι Δικηγορικοί και Πρεσβευτικοί λόγοι του. Συνέγραψε επίσης τα έργα Περί κωμωδίας και Φιλοσοφούμενα, που διασώθηκαν υπό μορφή αποσπασμάτων.

ΚΡΑΝΤΩΡ
Σολοί Κύπρου
3ος αιώνας π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Οπαδός των πλατωνικών δογμάτων της αρχαίας ακαδημίας και μαθητής του πλατωνικού Ξενοκράτους (η ακμή του μεταξύ 4ου και 3ου π.Χ. αιώνα). Συνέγραψε το Περί πένθους, στο οποίο αποδεχόταν το μέτρο στα πάθη και στη γενική απόλαυη του βίου, σε αντίθεση προς τις αντιλήψεις των Στωικών και των Κυνικών, οι οποίοι επιζητούσαν την πλήρη συμμετοχή σε αυτά. Ο Κράντωρ συνέγραψε επίσης σχόλιο στον Τίμαιο του Πλάτωνος.

ΑΡΚΕΣΙΛΑΟΣ
Πιτάνη
315 - 241 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Γεννήθηκε στην περιοχή Πιτάνη της Αιολίας. Ανήκει στην περίοδο της Ακαδημίας που λέγεται «σκεπτική ή μέση Ακαδημία». Το 268 π.Χ. διαδέχθηκε τον αρχηγό της αρχαιότερης Ακαδημίας, Κράτητα. Αρχικά ήταν μαθητής του μαθηματικού Αυτολύκου, μαζί με τον οποίο έμεινε για ένα διάστημα στις Σάρδεις. Μετά ήρθε στην Αθήνα κι έγινε μαθητής του Θεοφράστου, ο οποίος ήταν στενός φίλος, συνάδελφος και συνεχιστής του έργου του Αριστοτέλη. Ο Κράντωρ, όμως, τον προσέλκυσε στην Ακαδημία, όπου γνώρισε τον Πολέμωνα και τον Κράτητα, οι οποίοι δίδασκαν εκεί. Ο Αρκεσίλαος επηρεάστηκε πολύ από τον Πύρρωνα. Φημιζόταν για την οξυδέρκεια, τον ειρωνικό του τρόπου και τη ρητορική ικανότητα. Στις μέρες μας δεν έχει φθάσει κανένα έργο του. Τη διδασκαλία του τη μαθαίνουμε από τον Διογένη Λαέρτιο, τον Κικέρωνα και τον Σέξτο Εμπειρικό.
Ο Αρκεσίλαος παραδέχεται εξ ολοκλήρου τη θεωρία του Πύρρωνα δίχως να την αλλάξει. Επίσης, καθώς είναι οπαδός της Ακαδημίας, μελετά τη φιλοσοφία του Πλάτωνος και προσπαθεί να αποδείξει τις σκεπτικές πλευρές της σωκρατικής διδασκαλίας. Ο Σωκράτης πάντα υποστήριζε ότι δεν ήξερε τίποτα. Στις ομιλίες του ποτέ δεν ισχυριζόταν κάτι κι έκανε τον συνομιλητή του να ισχυρίζεται ο ίδιος. Και στη συνέχεια, με ορισμένες ερωτήσεις και αντιρρήσεις, τον έκανε να ομολογήσει ότι δεν ξέρει τίποτα. Τη μέθοδο αυτή τη συναντούμε κυρίως στους νεανικούς διαλόγους του Πλάτωνος. Κατά τον Αρκεσίλαο, ο τρόπος αυτός είναι έκφραση της σκεπτικιστικής αρχής ότι «μπορούμε να υποστηρίξουμε με αποδείξεις, υπέρ και κατά, κάθε ισχυρισμό». Και οι δύο αποδείξεις θα έχουν την ίδια ισχύ. Ήδη και ο Αρκεσίλαος χρησιμοποιεί την ίδια μέθοδο στις συζητήσεις του, αλλά όχι όπως ο Σωκράτης, με σκοπό να σπρώξει τον συνομιλητή του να σκεφθεί και να βγάλει ο ίδιος, μονάχος του, συμπέρασμα, αλλά αντίθετα, με σκοπό να τον πείσει να υποστηρίξει τη σκεπτικιστική άποψη. Με αυτό τον τρόπο, ο σκεπτικισμός της Ακαδημίας συνδέθηκε με την εριστική και ελεγκτική διαλεκτική των Μεγαρικών, όπως τη διαμόρφωσε ο Διόδωρος.
Ο Αρκεσίλαος είναι γνωστός για τη γνωσιοθεωρία του, η οποία είναι τελείως αντίθετη από αυτή του Ζήνωνος του Ελεάτη. Σύμφωνα με τους Στωικούς, η αληθινή γνώση στηρίζεται στις αισθήσεις. Πηγή της γνώσης είναι η αίσθηση. Τη σωστή, όμως, γνώση δεν την εξασφαλίζουν όλες οι αισθήσεις, αλλά μόνον οι «καταληπτικές φαντασίες». Η κατάληψη είναι το μέτρο της ορθής γνώσης. Σε αυτή τη θεωρία ο Αρκεσίλαος αντιδρά ως εξής: δεν υπάρχει ένα τέτοιο μέτρο για να κρίνουμε αν η γνώση είναι σωστή ή λανθασμένη, δηλαδή ανταποκρίνεται σε κάτι υπαρκτό ή ανύπαρκτο. Σε περίπτωση διανοητικών ταραχών, ονείρων ή λανθασμένων πληροφοριών των αισθητηρίων οργάνων, μπορεί η «καταληπτική φαντασία» να φαίνεται ξεκάθαρη και εύληπτη, κι όμως στην πραγματικότητα να είναι λανθασμένη. Κι αυτό αποδεικνύει πως ποτέ δεν μπορούμε να ξέρουμε αν μια παράσταση είναι λανθασμένη ή όχι. Εξάλλου, υπάρχουν βαθμίδες ανάμεσα σε παραστάσεις καταληπτικές και μη, όπως υπάρχουν βαθμίδες ανάμεσα στη διαύγεια της γνώσης και στην εγκυρότητά της. Για τον λόγο τούτο, το κριτήριο των Στωικών για τη διαπίστωση της ορθής γνώσης δεν ωφελεί σε τίποτα. Η γνωσιοθεωρία του Αρκεσιλάου καταλήγει με αυτή την κριτική κατά της Στοάς.
Όσον αφορά τη θεωρία του περί ηθικής, σε αυτήν είναι λιγότερο απόλυτος. Στην ηθική, στηρίζεται και στη σωκρατική αλλά και στην πλατωνική φιλοσοφία. Για τον λόγο αυτό, δεν δείχνει πλήρη αποχή από την πρακτική ζωή, όπως ο Πύρρων. Κατά τον Αρκεσίλαο, η «εποχή» είναι μια αξία, όχι όμως η μεγαλύτερη. Είναι ανάγκη ο άνθρωπος να παίρνει μέρος στις πράξεις. Ο Αρκεσίλαος δεν θέλει να αρκεστεί μόνο με τις αισθήσεις, για τούτο βάζει ως καθοδηγητές της πράξης, τη «φρόνηση» και την «ευλογία».

ΛΑΚΥΔΗΣ
Κυρήνη
3ος αιώνας π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Οπαδός των δογμάτων της Σκεπτικής φιλοσοφίας, ο οποίος παρά ταύτα έγινε διάδοχος του Αρκεσιλάου στην πλατωνική ακαδημία το 241-240 π.Χ. Στην Αθήνα δέχτηκε μεγάλες τιμές από τον Άτταλο. Ως μαθητές του φέρονται οι Τηλεκλής, Εύανδρος, Χρύσιππος, και άλλοι.

.....συνέχεια
ΚΑΡΝΕΑΔΗΣ
Κυρήνη
περ. 215 - 121 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Έλληνας φιλόσοφος. Γεννήθηκε στην Κυρήνη της Αφρικής το 214 π.Χ. και πέθανε το 129 π.Χ. Θεωρείται ως ο θεμελιωτής της νέας ή τρίτης Ακαδημίας, αφού τόσο ο Λακύδης ο Κυρηναίος επίσης, ο αρχηγός της που διαδέχθηκε τον μεγάλο Αρκεσίλαο (316 – 241 π.Χ.), όσο και οι μετέπειτα διάδοχοι Τηλεκλεύς, Εύανδρος και Ηγησίνους άφησαν τη σχολή να πέσει σε αφάνεια. Ο Καρνεάδης, σύμφωνα με τις διασωθείσες μαρτυρίες, έγινε σχολάρχης πριν από το 156 και διατήρησε τη διεύθυνση της Ακαδημίας ίσαμε το έτος 137 π.χ.
Με τη διδασκαλία του και την άλλη φιλοσοφική και κοινωνική του δράση οδήγησε τη νέα Ακαδημία σε μεγάλη ακμή. Ο ίδιος δεν έγραψε τίποτα. Οι διάδοχοι μαθητές του και ιδιαίτερα ο ύστερα από τον Καρνεάδη σχολάρχης Κλειτόμαχος (187 – 109 π.Χ.) διέσωσαν στα συγγράμματά τους τη διδασκαλία του, που είναι η αποκορύφωση της ακαδημαϊκής σκέψης. Το 155 π.Χ. έλαβε μέρος στην αποστολή της Ρώμης, ύστερα από απόφαση των Αθηναίων, μαζί με τον στωικό Διογένη και τον περιπατητικό Κριτόλαο, προκειμένου να διευθετήσει μια οικονομική ποινή που επέβαλαν οι Ρωμαίοι στους Αθηναίους για την καταστροφή της πόλης του Ωρωπού. Έτσι, μεταφυτεύεται η σκεπτική φιλοσοφία στη Ρώμη.
Ο Λακτάντιος αναφέρει ότι η πρώτη διάλεξη του Καρνεάδη μπροστά στη ρωμαϊκή νεολαία ήταν ένα εγκώμιο για τη δικαιοσύνη και προκάλεσε θύελλα ενθουσιασμού. Ενώ όμως την πρώτη ημέρα εξήγησε την αναγκαιότητα της δικαιοσύνης, τις επόμενες ημέρες αποδείκνυε πόσο ασυμβίβαστη είναι η δικαιοσύνη προς την κρατούσα τάξη των πραγμάτων και τις απαιτήσεις του πρακτικού βίου. Κατά βάθος ο Καρνεάδης παρουσίαζε μπροστά στους Ρωμαίους ακροατές του τον πυρήνα της φιλοσοφίας του: ο Καρνεάδης δεν αμφισβητούσε μόνο κάθε γνωστική βεβαιότητα, συμπεριλαμβανομένης και της μαθηματικής γνώσης, αλλά απέρριπτε και την ίδια την Ηθική των στωικών. Τις ρίζες του δογματισμού τους επιχειρούσε να αποκόψει ο Καρνεάδης.
Ο Καρνεάδης δίδασκε ότι κριτήρια της αλήθειας δεν υπάρχουν, ερευνούσε το πρόβλημα της δυνατότητας της γνώσης συστηματικά και υπέβαλλε σε λεπτομερή κριτική τις απόψεις των προηγούμενων φιλοσόφων και ιδίως του Χρυσίππου. Ο Καρνεάδης δείχνει την ασυμφωνία της μοιρολατρείας των στωικών προς την ελευθερία της βούλησης και στρέφεται ενάντια στην αστρολογία και τη μαντεία.
Αμείλικτη κριτική άσκησε ο Καρνεάδης στις περί θεού δοξασίες των στωικών. Η αρμονία, η τάξη και η σκοπιμότητα που υφίστανται στον κόσμο δεν είναι απόδειξη της ύπαρξης του θεού, αφού πλήθος κακών κατακλύζει τον κόσμο. Έτσι, αποκαλύπτει τις αντιφάσεις στην περί θεού αντίληψη των στωικών: ο θεός είναι τυχαία στον κόσμο, και όμως προνοεί γι’ αυτόν. Ζει, ωστόσο είναι αναλλοίωτος. Είναι έμψυχο, λογικό ον, αλλά είναι και αιώνιος! Κάθε έλλογο ον έχει αισθήματα, συναισθήματα, πάθη και άλλες ιδιότητες, οι οποίες βέβαια δεν έχουν καμία σχέση με την αθανασία, την αφθαρσία και την αιωνιότητα. Τοιουτοτρόπως ο Καρνεάδης ανέτρεψε διαλεκτικά όλες τις περί θεών αντιφατικές δοξασίες των στωικών, έδειξε πόσο αθεμελίωτες είναι οι απόψεις τους για την ειμαρμένη και το πεπρωμένο του ανθρώπου και προετοίμασε μια υψηλότερη αντίληψη για τον θεό ως υπερβατικό ον που δεν υπόκειται σε καθορισμούς.

ΚΛΕΙΤΟΜΑΧΟΣ
Καρχηδόνα
187 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Γιός του Θεογνήτου. Στην πατρίδα του ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία. Σε ηλικία 40 ετών ήλθε στην Αθήνα, όπου έμαθε Ελληνικά και εξελλήνισε το όνομά του, που στη γλώσσα του ήταν Hasdrubal. Έγινε μαθητής του Καρνεάδη επί 19 χρόνια. Καθώς μάλιστα απέβη ένας από τους πιο διακεκριμένους μαθητές του, περιβλήθηκε το αξίωμα του σχολάρχη στην Ακαδημία (127 π.Χ.), αφού προηγουμένως διηύθυνε τη δική του σχολή που ίδρυσε στο Παλλάδιο, όπως αναφέρει ο Απολλόδωρος. Οι μελέτες του τον εξοικείωσαν με τη διδασκαλία των Περιπατητικών και Στωικών φιλοσόφων, χωρίς όμως ποτέ να μαθητεύσει στις αντίστοιχες σχολές. Τη στωική διδασκαλία μάλιστα τη γνώριζε λεπτομερώς, καθώς αποτελούσε κύριο στόχο της πολεμικής του δασκάλου του Καρνεάδη. Υπήρξε πολυγραφότατος (400 βιβλία κατά τον Διογένη τον Λαέρτιο), σε αντίθεση με τον διδάσκαλό του, του οποίου τις απόψεις κατεξοχήν αυτός διασώζει.

Ο Κλειτόμαχος επέμενε ότι ο Καρνεάδης ποτέ δεν εκδήλωσε προτίμηση σε καμία επιστημολογική αρχή. Ο Στοβαίος αναφέρει απόφθεγμά του: «Ουδέν των ανθρωπίνων βέβαιον εστί, αλλά πάντα φέρεται φορά τινι παραλόγω». Ως προς τα γνωσιολογικά προβλήματα, έμεινε πιστός στη διδασκαλία του Καρνεάδη, αλλά, όπως ο ίδιος ομολογούσε, δεν μπορούσε να καταλάβει τη γνώμη του δασκάλου του ως προς την ηθική. Ο Κλειτόμαχος παρομοίαζε τη διαλεκτική με τη σελήνη, που άλλοτε αυξάνεται και άλλοτε μειούται. Πέθανε το έτος 110 π.Χ.

ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ

ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ
Μίλητος
611 - 546 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Διάσημος σοφός της αρχαιότητος, πιθανώς εταίρος και μαθητής του συμπολίτου του Θαλή. Σύμφωνα με μερικούς αρχαίους συγγραφείς ο Α. εφεύρε πρώτος τον σκιοθηρικόν γνώμονα (Ηλιακόν ωρολόγιον). Ο Ηρόδοτος όμως λέγει ότι το όργανο αυτό ήλθε στην Ελλάδα από τη Βαβυλωνία. Ίσως λοιπόν να το έκανε γνωστό ο Α. και να το τελειοποίησε. Επίσης λέγεται ότι εχάραξε τον πρώτο γεωγραφικό χάρτη στον οποίο παρέστησε τη Γή με σχήμα κυλίνδρου.
Ο Α. είναι ο πρώτος Έλληνας φιλόσοφος, ο οποίος εξέθεσε τις γνώμες του σε βιβλίο γραμμένο σε πεζό λόγο και ο πρώτος που μεταχειρίσθηκε το όνομα αρχή, όρος που από τότε επικράτησε στη φιλοσοφία. Ως αρχή των όντων θεωρούσε «λεπτήν» και απέραντον πρώτην ύλην δίχως καμία ιδιότητα, δηλαδή το «Άπειρον», από το οποίο εκπορεύονται και σχηματίζονται οι κόσμοι, και στο οποίο, και πάλιν, άπαντα επιστρέφουν. Λέγεται, ότι κάποτε που παρεπιδημούσε στη Σπάρτη, ειδοποίησε τους κατοίκους της για επικείμενο σεισμό, ο οποίος πράγματι επισυνέβη.

ΑΝΑΞΙΜΕΝΗΣ
Μίλητος
585 - 525 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Αρχαίος Έλληνας φυσικός φιλόσοφος και επιστήμονας από τη Μίλητο. Η ακμή του πέφτει στον 6ο προχριστιανικό αιώνα (πέθανε ανάμεσα στα χρόνια 528 και 525). Ήταν οπωσδήποτε νεότερος από τον συμπολίτη του Αναξίμανδρο, αλλά η παράδοση, που τον παρουσιάζει μαθητή του, σημαίνει απλά πως αυτός συνέχισε τη γραμμή εκείνου στον τομέα της έρευνας του φυσικού κόσμου.
Ο Αναξιμένης θεώρησε ως αρχή των πάντων τον «αέρα», ξεκινώντας από το συγκεκριμένο υλικό σώμα που απλώνεται διάχυτα γύρω μας και που την κινητικότητά του είναι σε θέση ο καθένας να παρατηρεί. Ο «αήρ» είναι το μόνο στοιχείο που κατανέμεται κανονικά μέσα στο χώρο και ως τέτοιο είναι το κατάλληλο για να συνέχει, να περιέχει και να συγκρατεί τα πάντα. Και το πιο σπουδαίο είναι πως ο αέρας αποτελεί την πιο λεπτή ύλη που ταυτίζεται με το «πνεύμα» ή την «ψυχή», την αρχή της ζωής. Ο κόσμος συλλαμβάνεται ως ένας μεγάλος ζωντανός οργανισμός που αναπνέει αέρα και εμψυχώνεται από αυτόν. Και η ανθρώπινη ψυχή δεν είναι παρά μια λεπτή πνοή αέρα που συγκρατεί στη ζωή τον ανθρώπινο οργανισμό. Στο σύστημα του Αναξιμένη παρατηρείται ως κύριο χαρακτηριστικό η μετάθεση των διαφορών της θερμοκρασίας στις διαφορές της πυκνότητάς: θερμότερο – αραιότερο, ψυχρότερο – πυκνότερο. Έτσι όλα τα πράγματα εντάσσονται σε μια ορισμένη βαθμίδα πάνω στην κοσμική κλίμακα θερμοκρασίας, η οποία αντιστοιχεί σ’ έναν ορισμένο βαθμό πυκνότητας της στοιχειακής ύλης (δηλαδή του αέρα).
Η Γη είναι ένα ένα επίπεδο σώμα, μια αβαθής «σκάφη» που αιωρείται στον αέρα. Και τα ουράνια σώματα είναι επίπεδοι δίσκοι που γλιστρούν πάνω στον αέρα. Αυτά αποτελούνται από φωτιά και έχουν έναν πυρήνα από στερεά ύλη που μένει αθέατη. Ο Αναξιμένης πιθανόν να υπήρξε ο πρώτος που παρατήρησε πως η Σελήνη δανείζεται το φως της από την Ήλιο. Εξάλλου εξηγούσε το ουράνιο τόξο ως αποτέλεσμα της αντανάκλασης των ηλιακών ακτινών πάνε σε μάζα συμπυκνωμένου αέρα και με γνήσιο επίσης επιστημονικό ταλέντο περιέγραφε τα ο φαινόμενο του φωσφορισμού της θάλασσας. Φαίνεται πως απέδιδε μια κυρίαρχη θέση στον Ήλιο: ο Ήλιος βρίσκεται στο κέντρο, ανάμεσα στη Σελήνη και στα άστρα, και φωτίζεται προς κάθε κατεύθυνση. Η μυθική πίστη πως ο θεός Ήλιος είναι κυρίαρχος πάνω σε όλα και βλέπει τα πάντα παραχωρεί τη θέση της σε μια επιστημονική άποψη.
Ο δικός μας κόσμος δεν είναι ο μοναδικός κόσμος που υπάρχει. Η αχανής μάζα του αέρα περιέχει ταυτόχρονα αναρίθμητους κόσμους που συνεχώς γεννιούνται και πεθαίνουν, επιστρέφοντας στο αρχικό άπειρο νεφέλωμα.
Η θεωρία του για τον αέρα απηχείται στον Αρχέλαο τον Αθηναίο και εμπνέει ιδιαίτερα τον Διογένη τον Απολλωνιάτη, ο οποίος επιχείρησε, σε μιαν ύστατη προσπάθεια μέσα στα πλαίσια του προσωκρατικού στοχασμού, να επαναφέρει τον μιλήσιο μονισμό μετά τα πλουραλιστικά συστήματα του Εμπεδοκλή, του Αναξαγόρα και των Ατομικών.

....συνέχεια


ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ Ο ΚΛΑΖΟΜΕΝΙΟΣ
Κλαζομενές
500 - 428 π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Μέγας σοφός της αρχαιότητος. Υιός του πλουσίου και ευγενούς Ηγησιβούλου. Ο Αναξαγόρας μετέφερε τη φιλοσοφία από την Ιωνία στην Αθήνα, όπου και εγκαταστάθηκε, για να γίνει οικείος και φίλος του Περικλέους, του οποίου έγινε και δάσκαλος. Κατηγορήθηκε όμως για αθεΐα από τους αντιπάλους του μεγάλου πολιτικού, και αναγκάσθηκε λίγο πριν από την έκρηξη του Πελοποννησιακού πολέμου, να εγκαταλείψει την Αθήνα και να επιστρέψει στην Ιωνία, όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή, πιθανώς στη Λάμψακο. Πέθανε εκεί, ασχολούμενος κυρίως με τα μαθηματικά, τη φυσική, την αστρονομία και την Ιατρική.
Πρώτος ο Αναξαγόρας εξέτασε το ζήτημα του τετραγωνισμού του κύκλου. Δυστυχώς από το έργο του «Περί φύσεως» ελάχιστα αποσπάσματα διεσώθησαν, στα οποία ο σοφός περιγράφει ορθά το φαινόμενο των εκλείψεων της σελήνης. Η ύλη, κατά τον Αναξαγόρα, δεν ανάγεται σ’ ένα μόνο στοιχείο. Υπάρχουν πλήθος στοιχεία, όχι τέσσερα, ως υπεστήριζε ο Εμπεδοκλής. Διετύπωσε πρώτος την αντίληψη ότι η αδιαμόρφωτη και ανάμικτη ύλη του Σύμπαντος ετέθη σε τάξη από ένα «Νουν», ο οποίος εδημιούργησε την ενότητα και την αρμονία.
Παν ό,τι υπάρχει εις τον Μεγάκοσμο υπάρχει και στον Μικρόκοσμο. Έκαστον όμως πράγμα γίνεται αισθητό ανάλογα με το στοιχείο που μέσα σ’ αυτό υπάρχει. Καθώρισε κατά τρόπο καταπληκτικό για την εποχή του τις αιτίες που προκαλούν τις εκλείψεις του Ήλιου και της Σελήνης και με τις κοσμογονικές θεωρίες του προανάγγειλε τις θεωρίες των Μπυφόν, Λαπλάς και Καντ. Ο Αναξαγόρας μπορεί να θεωρηθεί ο πρόδρομος της συγκριτικής φυσιολογίας.

ΑΡΧΕΛΑΟΣ
Αθήνα
5ος αιωνας π.Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Προσωκρατικός φιλόσοφος, γνωστός σαν μαθητής του Αναξαγόρα και δάσκαλος του Σωκράτη. Μ’ αυτό το ρόλο ο Αρχέλαος παρουσιάστηκε από τη δοξογραφική παράδοση σαν ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην ιωνική φυσική και την αττική ανθρωπολογία. Ήταν διαδεδομένη η αντίληψη πως ο Αρχέλαος μετέφερε πρώτος στην Αθήνα την ιωνική φυσική, ότι ήταν ο τελευταίος φυσικός και μαζί ο πρώτος που ασχολήθηκε με ηθικά προβλήματα καθώς και ότι διετέλεσε δάσκαλος του Σωκράτη.
Ο Αρχέλαος επεξεργάστηκε το φυσικό σύστημα του Αναξαγόρα, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στο ζήτημα της γένεσης του κόσμου και της ζωής. Όλος ο κόσμος, κατά τον Αρχέλαο, ξεκίνησε από μια αρχέγονη ύλη, ανάμικτη και συμπαγή υλική μάζα, που ένα μέρος της ήταν σύμφυτο με τον νου. Ο νους, δηλαδή, δεν θεωρείται εδώ, όπως στον Αναξαγόρα, μη επιδεκτικός ανάμιξης και καθαρός. Επιπλέον, ενώ ο Αναξαγόρας σκέφθηκε τον νου ως την αρχική κινητήρια δύναμη, ο Αρχέλαος δεχόταν ως κινητική αρχή τον αποχωρισμό, την αυτόματη και μηχανική λειτουργία αποχωρισμού θερμού και ψυχρού στοιχείου. Το θερμό και το ψυχρό είναι αντίθετα – και από την άποψη επίσης πως το θερμό είναι αυτό που κινείται και το ψυχρό αυτό που ηρεμεί. Το θερμό επενεργεί πάνω στο ψυχρό και κάνει τον πάγο να λιώσει και να γίνει νερό. Το νερό γίνεται, με την επενέργεια του θερμού, εν μέρει αέρας (υδρατμοί) και εν μέρει γη. Η γη ισορροπεί στο μέσο και ο αέρας συγκρατεί τα πάντα και ελέγχει το σύμπαν, καθώς αναδίδεται μέσα από την κοσμική καύση. Αρχικά, προτού η γη γίνει ξηρή, μια τεράστια λίμνη απλωνόταν από άκρη σε άκρη. Και οι πρώτοι οργανισμοί γεννήθηκαν ακριβώς μέσα στη λάσπη, καθώς θερμαινόταν η γη στο κάτω μέρος της, όπου αναμιγνυόταν το θερμό και το ψυχρό. Η αρχική λοιπόν κοιτίδα όλων των ζωντανών οργανισμών, των ζώων και των ανθρώπων είναι η λάσπη που αποτέλεσε και την κοινή τροφή όλων. Η ζωή συνεχιζόταν, έπειτα, αυτοδύναμη με τη γένεση του ενός ζώου από το άλλο. Ο αποχωρισμός τελικά των ανθρώπων από τα άλλα ζώα ήταν μια πορεία ανάπτυξης, που εξηγεί την αρχή του πολιτισμού και της πολιτείας.

Κατά τον Αρχέλαο, ο νους είναι ομοιόμορφα κατανεμημένος μέσα από όλα τα ζώα, μόνο που το καθένα απ’ αυτά χρησιμοποιεί τον νου με διαφορετική ένταση. Έτσι, άλλα ζώα αναπτύσσουν μεγαλύτερη ταχύτητα νου και άλλα μικρότερη. Η εξυπνάδα στα ζώα καθορίζεται από το μέτρο της ταχύτητας του νου που ενυπάρχει σε κάθε ζώο.

Φαίνεται πως η θεωρία του για την αρχή του πολιτισμού αποτελούσε μια απόληξη της κοσμογονίας και ζωογονίας του. Προσπαθώντας να ανασυγκροτήσει την αρχική κατάσταση της συλλογικής ανθρώπινης ζωής και τη σύσταση πολιτικής κοινωνίας, διατύπωσε φιλοσοφικές ενοράσεις για τους νόμους, το δίκαιο, τα ήθη, γενικά για την πολιτεία και τον πολιτισμό. Προς αυτή την κατεύθυνση, μάλιστα, φαίνεται πως δέχθηκε την επίδραση του σοφιστή Πρωταγόρα, που ήταν σύγχρονός του και είχε σκεφτεί ειδικά πάνω σε τέτοια ζητήματα. Ο Αρχέλαος εξηγούσε, περιγράφοντας την προέλευση των ηθών, του δικαίου και της πολιτείας, πως το δίκαιο διαμορφώθηκε βαθμιαία και στους επιμέρους λαούς διαφορετικά, ότι το δίκαιο εξαρτάται από τις ισχύουσες απόψεις, από τον νόμο που δεν έχει αναπτυχθεί όμοια παντού.
Αν και ο Αρχέλαος, λοιπόν, εμπνέεται από άλλους φιλοσόφους (από τον Αναξαγόρα πιο πολύ και από τον Πρωταγόρα καθώς και από τον Αναξίμανδρο στην εξήγηση της αρχής της ζωής και τον Εμπεδοκλή ως προς τη λειτουργία των υλικών στοιχείων), ωστόσο αυτός κατόρθωσε να συνθέσει μια αξιόλογη για την εποχή του κοσμογονία και ζωογονία, και ιδιαίτερα μια σοβαρή, καθώς φαίνεται, θεωρία για την αρχή του πολιτισμού.

ΣΚΕΠΤΙΚΟΙ

ΠΥΡΡΩΝ
Ηλεία
περ.360 - 270 π.Χ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο κατ΄εξοχήν ιδρυτής της αρχαιότερης αίρεσης των Σκεπτικών και σύγχρονος του Στωικού Ζήνωνος, καθώς και του Επικούρου (360-270 π.Χ.). Η ανάπτυξη, αλλά και η παρουσίαση της καθαυτό διδασκαλίας του Πύρρωνος είναι εγχειρήματα πολύ δύσκολα, επειδή, ο Πύρρων δεν άφησε κανένα σύγγραμμα. Επιπλέον, η συλλογή πληροφοριών για τη διδασκαλία του έγινε από τους μαθητές του και, ιδιαίτερα, τον Τίμωνα και τον Φλιάσιο (320-230 π.Χ.), ο οποίος θεωρήθηκε ο πιο σημαντικός από αυτούς. Επίκεντρο της διδασκαλίας του κατέστησε ο Πύρρων το πρόβλημα της γνώσης, το οποίο εξυπηρετούσε ενδεχομένως τους απώτερους σκοπούς της ηθικής του φιλοσόφου.
Σύμφωνα, λοιπόν, με στοιχεία που διέσωσε ο Αριστοκλής (στον Ευσέβιο τον Παμφίλου) “ο δε γε μαθητής αυτού Τίμων φησι δειν τον μέλλοντα ευδαιμονήσειν εις τρία ταυτα βλέπειν: πρώτον μεν οποια πέφυκε τα πράγματα, δεύτερον δε, τινα χρη τρόπον ημάς προς αυτά διακείσθαι, τελευταίον δε τι περιέσται τοις ουτως εχουσιν”.

Το απόσπασμα αυτό έχει γνωσιολογικό χαρακτήρα, γιατί περιέχεται σε αυτό ο τρόπος θεώρησης των πραγμάτων, επιζητείται δηλαδή η γνώση και η κατανόηση αυτών. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Πύρρωνα, τρεις είναι οι τρόποι κατά τους οποίους οφείλουμε να εξετάζουμε ένα πράγμα:
[*]ως προς την γένεσή του (οποία πέφυκε τα πράγματα),
[*]την διάθεσή μας απέναντι σ’αυτό το ίδιο το πράγμα (τίνα χρή τρόπον ημάς προς αυτά διακείσθαι), και
[*]όσον αφορά στο συμπέρασμα και το όφελος που θα προκύψουν από την θεώρηση αυτή του πράγματος (τι περιέσται τοις ούτως έχουσιν).

Η προέκταση που δίνει ο Πύρρων στο όλο ζήτημα είναι η εξής: «τα μεν ουν πράγματα φησιν αυτόν (Πύρρωνα) αποφαίνειν επίσης αδιάφορα και αστάθμητα και ανεπίκριτα, δια τούτο μήτε τας αισθήσεις ημών μήτε τας δόξας αληθεύειν ή ψεύδεσθαι». Εδώ αποκλείεται κάθε γνώση, είτε αυτή είναι προϊόν των αισθήσεων είτε της νόησης, γιατί όλα τα πράγματα, κατά την άποψή του είναι ίσα και χωρίς διαφορές (“αδιάφορα”) και, κατά συνέπεια, οι γνώσεις μας γι’ αυτά δεν μπορεί να είναι μήτε ορθές μήτε εσφαλμένες. Σχετικά με το δεύτερο αυτό ζήτημα, ο φιλόσοφος συνιστά αποχή από οποιαδήποτε γνώμη, την οποία μπορεί να έχει ο άνθρωπος, σε ό,τι αφορά ένα κάποιο αντικείμενο, εξαιτίας ακριβώς της πλήρους αγνωσίας του. Σε τελική απόληξη, η “αφασία” αποτελεί το τρίτο και τελευταίο θέμα της γνωσιολογίας του Πύρρωνος, αλλά η αφασία αυτή, η σιωπή δηλαδή, που είναι αποτέλεσμα της παντελούς «αρρεψίας» (απουσίας ροπής προς τα πράγματα), επιφέρει την απραξία της ψυχής, με άλλα λόγια την ευδαιμονία του ανθρώπου.
Η θεωρία του Πύρρωνος επιδιώκει να τονίσει ιδιαίτερα την ηθική διδασκαλία του φιλοσόφου, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως. Το πρόβλημα της γνώσης εντάσσεται σ’ αυτό το σκεπτικό. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στο λογικό, σχετικά με ό,τι αφορά τη γνώση των πραγμάτων, απαλλάσσει ον άνθρωπο από περιττές φροντίδες και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, οδηγείται αυτός προς την αταραξία και πετυχαίνει την ποθητή γαλήνη της ψυχής.

ΤΙΜΩΝ
Αθήνα
320 - 230 π.Χ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Έλληνας Σκεπτικός φιλόσοφος και συγγραφέας. Ο Τίμων, φτωχός κατά τη νεανική του ηλικία, κέρδιζε τα προς το ζην ως χορευτής. Αργότερα σπούδασε υπό τον Μεγαρέα Στίλπωνα και τον Ηλείο Πύρρωνα. Οι διαλέξεις που έδινε του απέφεραν φήμη και πλούτο, ώστε το 275 π.Χ. αποσύρθηκε από την Αθήνα και ασχολήθηκε με την συγγραφή. Από τα έργα του σώζονται μόνο αποσπάσματα. Έγραψε πλήθος πεζών έργων, τραγωδιών, σατυρικών δραμάτων, κωμωδιών, ποιημάτων και σίλλων – σαρκαστικών επιθέσεων κατά δογματικών φιλοσόφων σε παρωδία ηρωικών εξαμέτρων στίχων.

ΣΟΦΙΣΤΕΣ

ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ

Άβδηρα
480 - 410 π. Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Διάσημος σοφιστής. Γεννήθηκε στα Άβδηρα, περί το 480 π.Χ. Το αρχικό του επάγγελμα ήταν αχθοφόρος. Τον ανακάλυψε ο Δημόκριτος, τον πήρε κοντά του, και τον έκανε γραμματέα του και μαθητή του. Περιηγήθηκε διάφορες ελληνικές πόλεις, καθώς και της Κάτω Ιταλίας, σαν διδάσκαλος της ρητορικής. Σχετίσθηκε με τον Περικλή και τον Ευριπίδη και τιμήθηκε πολύ στην Αθήνα. Ύστερα όμως κατηγορήθηκε για αθεΐα και τον φυγάδευσαν νύκτα. Τα βιβλία του κάηκαν δημόσια στην αγορά. Πηγαίνοντας στη Σικελία πνίγηκε κατά τον πλουν σε ηλικία περίπου εβδομήντα ετών.
Ο Πρωταγόρας, όπως και ο Ηράκλειτος, πίστευε στη διηνεκή ροή των όντων στο σύμπαν. Ο άνθρωπος γνωρίζει πράγματα όχι όπως είναι αυτά, αλλά όπως του εμφανίζονται στις αισθήσεις του. Κατά τον Πρωταγόρα δεν υπάρχουν αλήθειες που να ισχύουν, και κάτι που στον ένα φαίνεται αληθινό μπορεί στον άλλο να φανεί ψευδές. Για κάθε πράγμα υπάρχουν δύο αντίθετες εκδοχές. Την αρετή ακόμα την θεωρούσε απλώς σαν μια αγαθή έξι, που προπαρασκευάζει καλύτερη ψυχική διάθεση και προτρέπει τους ανθρώπους στη δράση. Για την ύπαρξη των θεών, ο Πρωταγόρας έλεγε: «δεν ξέρω τίποτα, γιατί μ’ εμποδίζουν να μάθω «το σκοτεινό του πράγματος και η βραχύτης της ανθρώπινης ζωής». Το κυριότερο έργο του ήταν το «Περί αληθείας».

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ

Σαμόσατα
120 μ.Χ. – μετά το 180 μ.Χ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Περιώνυμος σοφιστής και συγγραφέας. Γεννήθηκε στα Σαμόσατα, γι’ αυτό και Σαμοσατεύς ονομάζεται. Τα Σαμόσατα ανήκαν στη Συριακή ή Ασσυριακή Χώρα της Κιμμαγηνής, γι’ αυτό και θεωρούσε τον εαυτό του Ασσύριο και ντυνόταν κατά τον ασσυριακό τρόπο. Επιδόθηκε στα γράμματα και επιθυμούσε να γίνει ρήτορας, που ήταν τότε και το κορύφωμα της παιδείας.
Έμαθε την ελληνική γλώσσα και τη ρητορική και έγινε δικηγόρος στην Αντιόχεια. Αλλά επιθυμώντας φήμη και κέρδος, διδάχθηκε ακόλουθα σοφιστική ρητορική στη Σμύρνη, και σαν σοφιστής άρχισε να επιδεικνύει την τέχνη του σε γιορτές και πανηγύρεις.Περιοδεύεις τη Μικρά Ασία, τη Μακεδονία, και αφού έμεινε αρκετά στην Ελλάδα, πέρασε στην Ιταλία για να καταλήξει στη Ρώμη. Αφού γρήγορα ανεγνώρισε την κενότητα του νέου επαγγέλματος, παραιτήθηκε απ’ αυτό, ετράπη προς τη φιλοσοφία γοητευμένος από τους Πλατωνικούς.
Επειδή ήταν φτωχός περιόδευσε σαν σοφιστής τη Γαλατία, διδάσκοντας και απαγγέλλοντας, για να αποκτήσει πλούτο πολύ. Ύστερα απ’ όλα αυτά, ξανάρθε στην Αθήνα, όπου φιλοσοφούσε και συνέγραφε τους περίφημους Διαλόγους του. Ο Λουκιανός, όπως αναφέρεται, έγραψε 82 έργα, από τα οποία πολλά θεωρούνται ψευδεπίγραφα. Τα ωραιότερα έργα του είναι τα διαλογικά. Γενικά οι υποθέσεις των συγγραφών του θέλγουν για την ποικιλία τους.
Ο Λουκιανός με οξύτατο βλέμμα διείδε τα πλημμελήματα των συγχρόνων του, τη δεισιδαιμονία, τον παρασιτισμό, την προσποίηση των φιλοσόφων, την απειροκαλία των γραμματικών, πράγματα που στιγμάτισε με γελαστούς χαριεντισμούς και δηκτικά σκώμματα. Δεινός ζωγράφος των ανθρωπίνων αδυναμιών, σκώπτει και χλευάζει, όχι απλώς για να κάνει τον αναγνώστη να γελάσει, αλλά για να διδάξει, επιδεικνύοντας τη φωτεινή διαύγεια και το κάλλος της ελληνικής διάνοιας, σε σύγκριση με την ημιβάρβαρη μωρία των συγχρόνων. Πέθανε στην Αλεξάνδρεια.

ΕΡΓΑ

Φάλαρις
Ιππίας ή Βαλανείον
Διόνυσος
Ηρακλής
Περί του ηλέκτρου ή των κύκνων
Μυίας εγκώμιον
Περί του οίκου
Πατρίδος εγκώμιον
Περί του ενυπνίου ήτοι βίος Λουκιανού
Τυραννοκτόνος
Αποκηρυττόμενος
Ηρόδοτος ή Αετίων
Ζεύξις ή Αντίοχος
Αρμονίδης
Σκύθης ή Πρόξενος
Δίκη συμφώνων
Υπέρ του εν τη προσαγορεύσει πταίσματος
Περί των διψάδων
Περί του μη ραδίως πιστεύειν διαβολή
Περί της αστρολογίης
Περί θυσιών
Περί πένθους
Περί της Συρίης θεού
Προς τον ειπόντα, Προμηθεύς ει εν λόγοις
Δημώνακτος βίος
Νιγρίνος
Συμπόσιον ή Λαπίθαι
Βίων πράσις
Αναβιούντες ή Αλιεύς
Περί παρασίτου, ότι τέχνη ή παρασιτική
Ψευδοσοφιστής ή Σολοικιστής
Ανάχαρσις ή Περί γυμνασίων
Τοξάρις ή Φιλία
Εικόνες
Υπέρ των εικόνων
Ερμότιμος ή Περί αιρέσεων
Λεξιφάνης
Ευνούχος
Κατάπλους ή τύραννος
Ζεύς ελεγχόμενος
Ζεύς τραγωδός
Θεών κρίσις Θεών εκκλησία
Τα προς Κρόνον
Όνειρος ή Αλεκτρυών
Προμηθεύς
Διάλογος προς Ησίοδον
Ποδάγρα
Μένιππος ή Νεκυιομαντεία
Τίμων ή Μισάνθρωπος
Χάρων ή Επισκοπούντες
Δραπέται
Δις κατηγορούμενος
Φιλοψευδής ή Απιστών
Περί ορχήσεως
Θεών Διάλογοι
Ενάλιοι Διάλογοι
Νεκρικοί Διάλογοι
Εταιρικοί Διάλογοι
Ικαρομένιππος ή Υπερνέφελος
Αληθών διηγημάτων Α,Β
Πλοίον ή Ευχαί
Προς τον απαίδευτον και πολλά βιβλία ωνούμενον
Περί των επί μισθώ συνόντων
Απολογία
Μακρόβιοι
Αλέξανδρος ή Ψευδομάντις
Περί της Περεγρίνου τελευτής
Πως δει ιστορίαν συγγράφειν
Ρητόρων διδάσκαλος
Ψευδολογιστής ή Περί της αποφράδος
Λούκιος ή Όνος
Κυνικός
Φιλόπατρις ή Διδασκόμενος
Επιγράμματα
Έρωτες
Αλκυών ή Περί μεταμορφώσεων
Δημοσθένους εγκώμιον
Ωκύπους
Χαρίδημος ή Περί κάλλους