ΠΟΙΗΤΕΣ
ΑΙΣΧΥΛΟΣ
Ελευσίνα
525 - 456 π. Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο πατέρας της ελληνικής τραγωδίας και μέγιστος των τραγικών ευπατρίδης, από το γένος των Κοδριδών. Γεννήθηκε και ανατράφηκε στην Ελευσίνα και είχε πατέρα τον Ευφορίωνα. Ο χώρος των Ελευσινίων Μυστηρίων συνετέλεσε ώστε να διαπλαστεί το ήθος του ποιητή υψηλό, γενναίο και ευσεβές, γι’ αυτό και μετέχει σε όλους τους υπέρ της ελευθερίας αγώνες του έθνους, στο Μαραθώνα, στο Αρτεμίσιο, στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές. Ολόκληρη η ποίησή του απεικονίζει το γενναίο και υπερήφανο φρόνημα του Μαραθωνομάχου. Είναι ο κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος της αγνής και γενναίας εκείνης γενεάς των Μαραθωνομάχων, στο όνομα των οποίων ορκίζονταν οι Αθηναίοι «μα τους Μαραθώνι αγωνισαμένους», λέγει ο Δημοσθένης. Αντίθετα προς τον Πίνδαρο, που ύμνησε τους αθλητές, ο μέγας τραγικός υμνεί τους ελευθερωτές της Ελλάδος.
Ο Αισχύλος, ηρωικά μαχόμενος στο Μαραθώνα «και πολλά τρωθείς απηνέχθη φοράδην εκ μάχης». Ο δε αδελφός του ήταν ο Κυνέγειρος, ο οποίος με τον υπεράνθρωπο ηρωισμό του είχε καταπλήξει τον αρχαίο κόσμο. Έτσι, όλη η οικογένεια του ποιητή φλογιζόταν από πατριωτισμό και γενναιότητα. Γι’ αυτές τις ιδιότητες ο ποιητής επαίρεται, όπως δείχνει το επιτύμβιο επίγραμμα, που ο ίδιος έγραψε: «αλκήν δ’ ευδόκιμον Μαραθώνιον άλσος αν είποι / και βαθυχετήσεις Μήδος επιστάμενος».
Έγραψε 70 έως 90 τραγωδίες και δράματα. Το πρώτο του έργο ανέβηκε στη σκηνή στα 500, όταν δηλαδή ήταν εικοσιπενταετής. Από τότε και μέχρι το 468 ήταν ο μόνος ήρωας του θεάτρου. Το έτος αυτό νικήθηκε από το Σοφοκλή, που πρωτοεμφανιζόταν στο θεατρικό αγώνα. Από τότε, πότε ο ένας νικά, πότε ο άλλος. Στο μεταξύ προσκλήθηκε από τον φιλόμουσο τύραννο των Συρακουσών Ιέρωνα και πήγε στις Συρακούσες, όπου έγραψε την τραγωδία «Αιτναία».
Το δε 456, όταν πέθανε ο Αισχύλος, παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά στο θέατρο της Γέλας (Σικελία) και ο Ευρυπίδης, για να κερδίσει 13 νίκες, τις μισές όλης του της ζωής. Το μέγιστο του Αισχύλου πλεονέκτημα είναι η ποιητική του μεγαλοφυΐα, και ο σχεδόν διονυσιακός ενθουσιασμός του. Τα έργα του, που έγραφε σαν να κατεχόταν από θεόληπτη μανία, είναι περισσότερο δώρα θείας εμπνεύσεως, παρά δημιουργήματα τέχνης.
Από τις τραγωδίες του που διεσώθησαν, και είναι γνωστέ σε ολόκληρο τον κόσμο, ο Αισχύλος πείθει αληθινά πώς είναι ο μέγιστος τραγικός του αρχαίου κόσμου, ο ανεπανάληπτος σε μεγαλείο, δύναμη και προφητικούς οραματισμούς ποιητής. Με τον «Προμηθέα» του παρουσίασε, για πρώτη φορά, την οδυνηρή ανθρώπινη εποποιία πάνω στη Γη.
ΕΡΓΑ
* Προμηθεύς Δεσμώτης
* Πέρσαι Ικέτιδες
* Αγαμέμνων
* Χοηφόροι
* Ευμενίδες
* Επτά επί Θήβας
* Αποσπάσματα
ΑΙΣΩΠΟΣ
Φρυγία
περ. 6ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Διάσημος μυθοποιός της αρχαίας Ελλάδος. Καταγόταν από τη Φρυγία και υπήρξε δούλος του φιλοσόφου Ιάδμονος, ο οποίος, όταν αντελήφθη την ιδιοφυία του Αισώπου, του απέδωσε την ελευθερία του. Η παράδοση λέγει, ότι ήταν καμπούρης, με στραβά πόδια και φοβερά δύσμορφος. Έτσι τον απεικόνισαν οι αρχαίες προτομές.
Διακρινόταν για τις ευφυολογίες του και τις αστειότητές του και επαγγελλόταν το γελωτοποιό. Ωστόσο ήταν βαθειά φιλοσοφημένος και είχε μια σπάνια γνώση για την ανθρώπινη φύση και την κοινωνία. Τις γνώμες του για τα ανθρώπινα και τα συμβαίνοντα, ηθικά, πολιτικά και κοινωνικά, τις διοχέτευε σε μύθους μέσα στους οποίους πρωταγωνιστούσαν ζώα, κι αυτό, για να μη γίνονται οι αλληγορίες του καταληπτές από τους άλλους, έτσι, τελειοποίησε το είδος της μυθοποιίας. Οι μύθοι του δεν είναι εντελώς πρωτότυποι. Ο πυρήνας τους είτε φρυγικός, είτε και ελληνικός, προϋπήρχε. Όμως, κατόρθωσε να τον αξιοποιήσει και να του δώσει μια ιδιάζουσα μορφή, ανέφικτη σε τελειότητα.
Ο Σωκράτης στη φυλακή (διηγείται ο Πλάτων), στιχουργούσε όσους αισώπειους μύθους γνώριζε από μνήμης. Λέγεται ότι τον σκότωσαν στους Δελφούς, για την κακή του γλώσσα, η οποία δεν άφηνε κανένα αδάγκωτο, ή για ιεροσυλία. Κατά τον Αριστοφάνη σφετερίσθηκε πολύτιμα δώρα του βασιλιά Κροίσου, στην αυλή του οποίου φιλοξενήθηκε αρκετό καιρό. Οι μύθοι είναι γνωστοί σε ολόκληρο τον κόσμο και γενεές επί γενεών τους διαβάζουν και τους διαδίδουν.
ΑΛΚΑΙΟΣ
Μυτιλήνη
7ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Αλκαίος από τη Μυτιλήνη είναι – μαζί με τη Σαπφώ – ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της αιολικής λυρικής ποιήσεως. Η ζωή και το έργο του σνδέονται άμεσα με τα πολιτικά γεγονότα της εποχής του. Ανήκει στους ελάχιστους ποιητές, που όλη η προσωπικότητα και οι λεπτομέρειες του βίου τους συνάπτονται αναπόσπαστα με το πολιτικό κλίμα και τις διάφορες κοινωνικές και πολιτικές δραστηριότητες της εποχής τους.
Η χρονολόγηση του Αλκαίου μπορεί να καθοριστεί μόνο από τη σχέση του με τα ιστορικά γεγονότα και τα γνωστά πρόσωπα, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις πολιτικές ταραχές και στις διάφορες πολιτικές ανακατατάξεις της Μυτιλήνης. Ο Αλκαίος ανήκει σε μια κρίσιμη ιστορική εποχή, με έντονες αντιθέσεις και αποφασιστικές πολιτικές δραστηριότητες. Ο ίδιος έλαβε μέρος σε αυτές: έδρασε και έπαθε. Στον βίο του ανήκουν: αγώνες κατά της τυραννίδας, συνομωσίες, εξορίες, επιστροφές στην πατρίδα και έντονες πολιτικές τοποθετήσεις. Ακριβώς κατά την εποχή εκείνη εμφανίζεται, ακμάζει και πολεμείται η τυραννίδα. Αναστατώσεις, φόνοι, εξορίες, πόλεμοι, πολιτικές και κοινωνικές αντιμαχίες δίνουν το χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής του Αλκαίου, που αντικατοπτρίζεται και στην ποίησή του. Ήδη κατά τα χρόνια της παιδικής του ηλικίας έζησε τον παραμερισμό της κυριαρχίας των Πενθελιδών – μιας παλαιάς αριστοκρατικής οικογένειας.
Από τις αρχαίες μαρτυρίες προκύπτει ότι ο Αλκαίος – που ανήκε, ασφαλώς, σε αριστοκρατικό γένος – ήταν σύγχρονος της Σαπφούς, λίγο νεότερός της, και γεννήθηκε στη δεκαετία 630 – 620 π.Χ.
Ο Αλκαίος κατέχει τη δεύτερη θέση στον «κανόνα» των 9 Λυρικών. Το ποιητικό του έργο εκδόθηκε από τους Αλεξανδρινούς σε 10 (τουλάχιστον) βιβλία – από τον Αριστοφάνη τον Βυζάντιο και τον Αρίσταρχο.
Με βάση το περιεχόμενο των αποσπασμάτων που μας σώθηκαν, μπορούμε να πούμε ότι τα θέματα της ποιήσεως του Αλκαίου συνοψίζονται στα εξής: πολιτικά, ύμνοι, ερωτικά, συμποτικά, μυθολογικά.
ΑΝΑΚΡΕΩΝ
Τέω της Ιωνίας
6ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αρχαίος Έλληνας λυρικός ποιητής υιός του Σκύθινου. Γεννήθηκε στα 570 π.Χ, περίπου στην Τέω (Ιωνία). Όταν στα 545 η πόλις Τέως κυριεύθηκε από τους Πέρσες, οι κάτοικοί της διέφυγαν στη Θράκη, για να εγκατασταθούν στα Άβδηρα, που είχαν ιδρύσει στα 654 άλλοι Ίωνες πρόσφυγες, οι Κλαζομένιοι. Από έφηβος, ο Ανακρέων, ήταν γνωστός σαν ποιητής, και ιδιαίτερα είχε φήμη ευφυέστατου, γλεντζέ και ερωτύλου, αναθρεμμένος ως ήταν στην Ιωνία σ’ εποχή ευημερίας και ευωχίας.
Ο Πολυκράτης, ακμάζων τότε τύραννος της Σάμου, τον κάλεσε, μαζί με άλλους ποιητές στην Αυλή του, για να γίνει γρήγορα ο ευνοούμενος και ο έμπιστος του τυράννου, για τον οποίο έγραψε ωδές. Γενναιόδωρος ο Πολυκράτης είχε γεμίσει τιμές τον ποιητή. Λέγεται, πως όταν χάρισε, πρώτη φορά, στον Ανακρέοντα, ο Πολυκράτης πέντε τάλαντα, ο ποιητής, έμεινε δύο νύχτες άυπνος, μη ξέροντας τι να τα κάνει, και σύγχρονα ανησυχώντας μήπως χάσει το τεράστιο αυτό ποσόν, ως που της Τρίτη μέρα, για να γλυτώσει από τις έγνοιες, τα επέστρεψε στον άρχοντα.
Στα 522 οι Πέρσες σκότωσαν τον Πολυκράτη. Ύστερα από το θάνατο του ισχυρού προστάτη του, ο Ανακρέων κλήθηκε στην Αθήνα από τον Ίππαρχο, υιό του Πεισίστρατου, που είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του την αγάπη στην ποίηση. Ο Ανακρέων μετέφερε στην Αθήνα το χαρούμενο τραγούδι και την λεπτουργό, κομψή και παυσίπονο τέχνη του, που θάμπωσαν τους Αθηναίους. Σχετίσθηκε με τον πατέρα του Περικλή Ξάνθιππο, τον Κριτία, τον Σιμωνίδη τον Κείο τον ποιητή, και άλλους.
Ύστερα από την δολοφονία του Ίππαρχου από τους Αρμόδιο και Αριστογείτονα (514), ο Ανακρέων κατέφυγε στη Θεσσαλία, στην αυλή των Αλευαδών. Λέγεται ότι, σε βαθιά γηρατειά, ογδοντάρης (κατά το Λουκιανό, τον Πλίνιο), ο ποιητής γύρισε στη γενέτειρά του, για να πεθάνει από μια ρόγα σταφυλιού που του στάθηκε στο λαιμό, καθώς έτρωγε. Η ποίησή του είχε μεγάλη επίδραση και διάδοση όχι μόνο στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, αλλά και στον κατοπινό. Η πατρίδα του Τέως σκάλισε στα νομίσματά της την κατατομή του, και οι Αθηναίοι έστησαν στην Ακρόπολη το άγαλμά του, που παρίστανε τον ποιητή να μεθά και να τραγουδά.
ΑΝΤΙΦΑΝΗΣ
Σμύρνη
4ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Κωμικός ποιητής. Γεννήθηκε στη Ρόδο ή στη Σμύρνη. Ονομαστός για το πλήθος των κωμωδιών του. Με πρόταση του Δημοσθένη απέκτησε την ιδιότητα του Αθηναίου πολίτη, μολονότι Μικρασιάτης. Έγραφε κωμωδίες και για ξένα θέατρα. Λέγεται ότι έγραψε 260, και σύμφωνα με άλλους 365, μέγα μέρος από τις οποίες παιζόταν στα θέατρα των ελληνικών αποικιών. Οι κωμωδίες του είχαν περισσότερο ρητορικό πάθος από ποιητική αξία, και συχνά επαναλάμβανε τα ίδια θέματα. Αν και όχι εκ γενετής Αθηναίος, χειριζόταν την αττική διάλεκτο με δεξιότητα και χάρη. Από τα έργα του μόνο αποσπάσματα διασώθηκαν.
Re: ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ
2ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ
Δήμος Κυδαθηναίων Αθήνας
περ. 445 – 385 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Μεγάλος αρχαίος Έλληνας κωμικός, από τους διασημότερους και δημοφιλέστερους. Γεννήθηκε στην Αθήνα (στη δήμο Κυδαθηναίων) στα 456 π.Χ. Ο πατέρας του Φίλιππος, όταν μοιράσθηκε το έδαφος της Αίγινας σε κληρούχους, έλαβε τον κλήρο του και πήγε και κατοίκησε εκεί (430). Ίσως ο ποιητής να γεννήθηκε και στην Αίγινα και να ήρθε στην Αθήνα ύστερα από το θάνατο του πατέρα του.
Γι’ αυτό και ο διαβόητος δημαγωγός Κλέων, που επανειλημμένα διακωμώδησε ο Αριστοφάνης, στα 427 κατήγγειλε εγγράφως ότι ο ποιητής ήταν ξένος και όχι Αθηναίος (οι ξένοι πλήρωναν ειδικό φόρο στην πολιτεία), όμως ο Αριστοφάνης αποτίναξε την κατηγορία. Πάντως ο Αριστοφάνης ήταν γνήσιος Αθηναίος πολίτης, ακόμα και γιατί ανήκε στους αριστοκρατικούς, και οι κωμωδίες του είναι γεμάτες σκώμματα κατά των δημοκρατικών. Σαν ιδανικό πολίτευμα θεωρούσε εκείνο του Αριστείδη και του Κίμωνα, και διακωμωδούσε όλους τους σύγχρονους δημαγωγούς, ιδιαίτερα τον Κλέωνα, που τον ονόμαζε «πολιτικόν τέρας». Σαν κοινωνικό πρότυπο θεωρούσε τους Μαραθωνομάχους, αγωνιζόταν να ξαναφέρει τους συμπολίτες του στην απλότητα και την ευσέβεια και συμβουλεύει τη βελτίωση της δημόσιας και οικιακής αγωγής, που είχαν παραμελήσει και αυτοί οι Μαραθωνομάχοι, οι οποίοι είχαν εξελιχθεί σε πανούργους σοφιστές. Αυτή την αντίθεση, της φρόνιμης και κόσμιας αγωγής προς την καινούρια, την ακόλαστη και απείθαρχη των σοφιστών, παρουσιάζει στις κωμωδίες του.
Μισώντας δε τους σοφιστές, διακωμωδεί και το Σωκράτη, τον οποίο συγχέει μ’ εκείνους, καθώς και τον Ευριπίδη, που τις τραγωδίες τους τις νομίζει σοφιστικές. Πάντως είναι αδικαιολόγητος για την πρόθεσή του να διασύρει δύο μεγάλους άνδρες της εποχής του. Βλέποντας ότι ο δήμος είχε διαφθαρεί, είχε το θάρρος να τα βάλει και μ’ αυτό και να τον διακωμωδήσει. Παρ’ όλα αυτά, οι Αθηναίοι, αγαπούσαν τόσο πολύ τον κωμικό ποιητή του, που στα 405 τον έστεψαν με θαλλό απ’ την ιερή ελαία, στεφάνι που εθεωρείτο ισότιμο με το χρυσό.
Ο Αριστοφάνης εκπροσωπεί την αρχαία αττική κωμωδία, όπως καλείτε, που τα θέματά της δεν περιορίζονταν σε γενικούς χαρακτήρες και ανθρώπινα ελαττώματα, αλλά (και αυτό έκανε συνηθέστερα) αναφέρονταν ονομαστικά σε πρόσωπα, και μάλιστα πολιτικών ανδρών, που διακωμωδούσε. Και συγκινώντας το σφοδρό πάθος του Κρατίνου και τη χάρη του Ευπόλιδος, κυριάρχησε επί 40 έτη στην κωμική σκηνή των Αθηνών (427 – 388) που μετέτρεψε αληθινά σε εστία μορφώσεως και ανυψώσεως του λαού.
Από τις 40 κωμωδίες που έγραψε μονάχα 11 διασώθηκαν:
1. Αχαρνής (425), όπου απεικονίζεται ο φλογερός πόθος του ποιητή για την ειρήνη.
2. Ιππής (424), το δριμύτερο και σφοδρότερο δράμα της αριστοφάνειας μούσας, όπου, σαν Παφλαγών, μαστιγώνεται ο Κλέων,
3. Νεφέλαι (423), όπου διακωμωδείται ο Σωκράτης,
4. Σφήκες (422), όπου καυτηριάζει τους φιλόδικους Αθηναίους,
5. Ειρήνη (421), όπου υποστηρίζει τη σύναψη ειρήνης μετά το θάνατο του Κλέωνα,
6. Όρνιθες (414), όπου οι χρηστοί πολίτες καταφεύγουν σαν πουλιά, για να ζήσουν πιο δίκαια, ανάμεσα σε ουρανό και γη, χτίζοντας δική τους πόλης τα σύννεφα,
7. Λυσιστράτη (411), που ζητεί, μαζί με τις γυναίκες της Βοιωτίας και της Πελοποννήσου, να καταργήσει τον εθνοκτόνο πόλεμο δια παντός, αφού οι άνδρες αποδείχθηκαν ανίκανοι να το κατορθώσουν,
8. Θεσμοφοριάζουσαι (411), όπου διακωμωδείται ο Ευριπίδης ως μισογύνης και συκοφάντης του γυναικείου φύλου,
9. Βάτραχοι (405), όπου ο ποιητής κρίνει με λεπτότητα και χάρη τον Αισχύλο και τον Ευριπίδη, ώστε η γνώμη του Αριστοφάνη, ακόμα και σήμερα, ν’ αποτελεί γνώμονα για τη δραματική τέχνη,
10. Εκκλησιάζουσαι (389), γελοιοποίηση των περί κοινοκτημοσύνης ιδεών, που η πενία ενέπνεε σε εξημμένα μυαλά, με τις γυναίκες ψηφίζουσες σε συγκέντρωση υπέρ της κοινοκτημοσύνης,
11. Πλούτους (388), απεικόνιση της κακής διανομής του πλούτου που, όντας τυφλός, πηγαίνει στους κακούς. Σ’ αυτή την κωμωδία διακωμωδεί πολιτικούς και ιερείς, πάντοτε ευπορούντες.
Οι κωμωδίες του Αριστοφάνη, όπως και οι τραγωδίες των Αισχύλου, Σοφοκλή και Ευριπίδη, ακόμα και σήμερα περιφέρουν την αιωνία νεότητά τους σε όλες τις θεατρικές σκηνές του κόσμου.
ΕΡΓΑ
* Αχαρνής
* Νεφέλαι
* Πλούτος
* Σφήκες
* Λυσιστράτη
* Βάτραχοι
* Ειρήνη
* Ιππής
* Εκκλησιάζουσαι
* Θεσμοφοριάζουσαι
* Όρνιθες
ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ
Πάρος
7ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο αρχαιότατος ποιητής Αρχίλοχος γεννήθηκε στην Πάρο, από μητέρα σκλάβα, την Επινώ. Όταν ήταν ακόμη νέος, οι Παριανοί, έστειλαν αριθμό αποίκων, για να εγκατασταθούν στη Θάσο, με αρχηγό τον πατέρα του Τελεσικλή. Φαίνεται όμως πως στη Θάσο οι άποικοι δε βρήκαν τα πλούτη που ήλπιζαν και προτίμησαν να εισβάλουν στη Θράκη, ανοίγοντας πόλεμο με τους Θράκες.
Σε μία απ’ αυτές τις μάχες, ο Αρχίλογος, όπως ο ίδιος λέγει, πέταξε την ασπίδα του κι έφυγε για να σωθεί. Επέστρεψε στην Πάρο ύστερα από την εκστρατευτική περιπέτεια. Ερωτεύθηκε την κόρη του Λυκάμβη, Νεοβούλη, και στάθηκε αφορμή ν’ ανοίξει πλούσια η ποιητική φλέβα του Αρχίλογου.
Όταν όμως ο Λυκάμβης παρασπόνδησε και αρνήθηκε να του δώσει τη Νεοβούλη για σύζυγο, ο ποιητής πόνεσε και ταπεινώθηκε. Γι’ αυτό άρχισε να σατιρίζει αλύπητα το Λυκάμβη και όλη την οικογένεια. Ήταν τόσο φαρμακερά τα λόγια του ποιητού, ώστε για να γλυτώσει ο Λυκάμβης και οι κόρες του, κρεμάστηκαν. Γέρος πια ο Αρχίλογος σκοτώθηκε σ’ ένα πόλεμο των Παρίων κατά των Ναξίων.
Οι Παριανοί τον τίμησαν σαν θεό, και, κατά μια παράδοση, οι θεοί, τιμώρησαν το χέρι που τον σκότωσε. Από τις διάφορες πληροφορίες και γνώμες για τον ποιητή αλλά και από τα συντρίμματα των ποιημάτων του, βεβαιώνεται πώς ο Αρχίλοχος ήταν ξεχωριστός άνθρωπος, που αγαπούσε την αλήθεια περισσότερο από τους συμβατικούς της εποχής του, πως δε φρόντιζε ν’ αρέσει στους άλλους, πως ήταν κάπως τραχύς ανάμεσα στους γλυκερούς του καιρού του, πως είχε υποφέρει και πονέσει πολύ στη ζωή του και πως ήταν προικισμένος με πολλή ζωτικότητα και ανησυχίες, δείγματα ενός ισχυρού ατόμου και μεγάλου ποιητού.
Δήμος Κυδαθηναίων Αθήνας
περ. 445 – 385 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Μεγάλος αρχαίος Έλληνας κωμικός, από τους διασημότερους και δημοφιλέστερους. Γεννήθηκε στην Αθήνα (στη δήμο Κυδαθηναίων) στα 456 π.Χ. Ο πατέρας του Φίλιππος, όταν μοιράσθηκε το έδαφος της Αίγινας σε κληρούχους, έλαβε τον κλήρο του και πήγε και κατοίκησε εκεί (430). Ίσως ο ποιητής να γεννήθηκε και στην Αίγινα και να ήρθε στην Αθήνα ύστερα από το θάνατο του πατέρα του.
Γι’ αυτό και ο διαβόητος δημαγωγός Κλέων, που επανειλημμένα διακωμώδησε ο Αριστοφάνης, στα 427 κατήγγειλε εγγράφως ότι ο ποιητής ήταν ξένος και όχι Αθηναίος (οι ξένοι πλήρωναν ειδικό φόρο στην πολιτεία), όμως ο Αριστοφάνης αποτίναξε την κατηγορία. Πάντως ο Αριστοφάνης ήταν γνήσιος Αθηναίος πολίτης, ακόμα και γιατί ανήκε στους αριστοκρατικούς, και οι κωμωδίες του είναι γεμάτες σκώμματα κατά των δημοκρατικών. Σαν ιδανικό πολίτευμα θεωρούσε εκείνο του Αριστείδη και του Κίμωνα, και διακωμωδούσε όλους τους σύγχρονους δημαγωγούς, ιδιαίτερα τον Κλέωνα, που τον ονόμαζε «πολιτικόν τέρας». Σαν κοινωνικό πρότυπο θεωρούσε τους Μαραθωνομάχους, αγωνιζόταν να ξαναφέρει τους συμπολίτες του στην απλότητα και την ευσέβεια και συμβουλεύει τη βελτίωση της δημόσιας και οικιακής αγωγής, που είχαν παραμελήσει και αυτοί οι Μαραθωνομάχοι, οι οποίοι είχαν εξελιχθεί σε πανούργους σοφιστές. Αυτή την αντίθεση, της φρόνιμης και κόσμιας αγωγής προς την καινούρια, την ακόλαστη και απείθαρχη των σοφιστών, παρουσιάζει στις κωμωδίες του.
Μισώντας δε τους σοφιστές, διακωμωδεί και το Σωκράτη, τον οποίο συγχέει μ’ εκείνους, καθώς και τον Ευριπίδη, που τις τραγωδίες τους τις νομίζει σοφιστικές. Πάντως είναι αδικαιολόγητος για την πρόθεσή του να διασύρει δύο μεγάλους άνδρες της εποχής του. Βλέποντας ότι ο δήμος είχε διαφθαρεί, είχε το θάρρος να τα βάλει και μ’ αυτό και να τον διακωμωδήσει. Παρ’ όλα αυτά, οι Αθηναίοι, αγαπούσαν τόσο πολύ τον κωμικό ποιητή του, που στα 405 τον έστεψαν με θαλλό απ’ την ιερή ελαία, στεφάνι που εθεωρείτο ισότιμο με το χρυσό.
Ο Αριστοφάνης εκπροσωπεί την αρχαία αττική κωμωδία, όπως καλείτε, που τα θέματά της δεν περιορίζονταν σε γενικούς χαρακτήρες και ανθρώπινα ελαττώματα, αλλά (και αυτό έκανε συνηθέστερα) αναφέρονταν ονομαστικά σε πρόσωπα, και μάλιστα πολιτικών ανδρών, που διακωμωδούσε. Και συγκινώντας το σφοδρό πάθος του Κρατίνου και τη χάρη του Ευπόλιδος, κυριάρχησε επί 40 έτη στην κωμική σκηνή των Αθηνών (427 – 388) που μετέτρεψε αληθινά σε εστία μορφώσεως και ανυψώσεως του λαού.
Από τις 40 κωμωδίες που έγραψε μονάχα 11 διασώθηκαν:
1. Αχαρνής (425), όπου απεικονίζεται ο φλογερός πόθος του ποιητή για την ειρήνη.
2. Ιππής (424), το δριμύτερο και σφοδρότερο δράμα της αριστοφάνειας μούσας, όπου, σαν Παφλαγών, μαστιγώνεται ο Κλέων,
3. Νεφέλαι (423), όπου διακωμωδείται ο Σωκράτης,
4. Σφήκες (422), όπου καυτηριάζει τους φιλόδικους Αθηναίους,
5. Ειρήνη (421), όπου υποστηρίζει τη σύναψη ειρήνης μετά το θάνατο του Κλέωνα,
6. Όρνιθες (414), όπου οι χρηστοί πολίτες καταφεύγουν σαν πουλιά, για να ζήσουν πιο δίκαια, ανάμεσα σε ουρανό και γη, χτίζοντας δική τους πόλης τα σύννεφα,
7. Λυσιστράτη (411), που ζητεί, μαζί με τις γυναίκες της Βοιωτίας και της Πελοποννήσου, να καταργήσει τον εθνοκτόνο πόλεμο δια παντός, αφού οι άνδρες αποδείχθηκαν ανίκανοι να το κατορθώσουν,
8. Θεσμοφοριάζουσαι (411), όπου διακωμωδείται ο Ευριπίδης ως μισογύνης και συκοφάντης του γυναικείου φύλου,
9. Βάτραχοι (405), όπου ο ποιητής κρίνει με λεπτότητα και χάρη τον Αισχύλο και τον Ευριπίδη, ώστε η γνώμη του Αριστοφάνη, ακόμα και σήμερα, ν’ αποτελεί γνώμονα για τη δραματική τέχνη,
10. Εκκλησιάζουσαι (389), γελοιοποίηση των περί κοινοκτημοσύνης ιδεών, που η πενία ενέπνεε σε εξημμένα μυαλά, με τις γυναίκες ψηφίζουσες σε συγκέντρωση υπέρ της κοινοκτημοσύνης,
11. Πλούτους (388), απεικόνιση της κακής διανομής του πλούτου που, όντας τυφλός, πηγαίνει στους κακούς. Σ’ αυτή την κωμωδία διακωμωδεί πολιτικούς και ιερείς, πάντοτε ευπορούντες.
Οι κωμωδίες του Αριστοφάνη, όπως και οι τραγωδίες των Αισχύλου, Σοφοκλή και Ευριπίδη, ακόμα και σήμερα περιφέρουν την αιωνία νεότητά τους σε όλες τις θεατρικές σκηνές του κόσμου.
ΕΡΓΑ
* Αχαρνής
* Νεφέλαι
* Πλούτος
* Σφήκες
* Λυσιστράτη
* Βάτραχοι
* Ειρήνη
* Ιππής
* Εκκλησιάζουσαι
* Θεσμοφοριάζουσαι
* Όρνιθες
ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ
Πάρος
7ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο αρχαιότατος ποιητής Αρχίλοχος γεννήθηκε στην Πάρο, από μητέρα σκλάβα, την Επινώ. Όταν ήταν ακόμη νέος, οι Παριανοί, έστειλαν αριθμό αποίκων, για να εγκατασταθούν στη Θάσο, με αρχηγό τον πατέρα του Τελεσικλή. Φαίνεται όμως πως στη Θάσο οι άποικοι δε βρήκαν τα πλούτη που ήλπιζαν και προτίμησαν να εισβάλουν στη Θράκη, ανοίγοντας πόλεμο με τους Θράκες.
Σε μία απ’ αυτές τις μάχες, ο Αρχίλογος, όπως ο ίδιος λέγει, πέταξε την ασπίδα του κι έφυγε για να σωθεί. Επέστρεψε στην Πάρο ύστερα από την εκστρατευτική περιπέτεια. Ερωτεύθηκε την κόρη του Λυκάμβη, Νεοβούλη, και στάθηκε αφορμή ν’ ανοίξει πλούσια η ποιητική φλέβα του Αρχίλογου.
Όταν όμως ο Λυκάμβης παρασπόνδησε και αρνήθηκε να του δώσει τη Νεοβούλη για σύζυγο, ο ποιητής πόνεσε και ταπεινώθηκε. Γι’ αυτό άρχισε να σατιρίζει αλύπητα το Λυκάμβη και όλη την οικογένεια. Ήταν τόσο φαρμακερά τα λόγια του ποιητού, ώστε για να γλυτώσει ο Λυκάμβης και οι κόρες του, κρεμάστηκαν. Γέρος πια ο Αρχίλογος σκοτώθηκε σ’ ένα πόλεμο των Παρίων κατά των Ναξίων.
Οι Παριανοί τον τίμησαν σαν θεό, και, κατά μια παράδοση, οι θεοί, τιμώρησαν το χέρι που τον σκότωσε. Από τις διάφορες πληροφορίες και γνώμες για τον ποιητή αλλά και από τα συντρίμματα των ποιημάτων του, βεβαιώνεται πώς ο Αρχίλοχος ήταν ξεχωριστός άνθρωπος, που αγαπούσε την αλήθεια περισσότερο από τους συμβατικούς της εποχής του, πως δε φρόντιζε ν’ αρέσει στους άλλους, πως ήταν κάπως τραχύς ανάμεσα στους γλυκερούς του καιρού του, πως είχε υποφέρει και πονέσει πολύ στη ζωή του και πως ήταν προικισμένος με πολλή ζωτικότητα και ανησυχίες, δείγματα ενός ισχυρού ατόμου και μεγάλου ποιητού.
Re: ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ
3ΔΙΦΙΛΟΣ
5ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Επικός ποιητής από το έργο του οποίου σώζονται δύο χωλίαμβοι. Φαίνεται ότι είχε γράψει έπος με τίτλο Θησηίς. Αποσπάσματα από το έπος του είναι ίσως αυτά που αναφέρονται στον Θησέα του Πλούταρχου. Ένα Σχόλιο στον Πίνδαρο αναφέρει: «…ως φησι Δίφιλος ο την Θησηϊδα ποιήσας εν τινι ιαμβείω ούτως…». Άλλο ένα Σχόλιο, στον Αριστοφάνη, αναφέρει ότι ο Δίφιλος πρώτος συνέθεσε ολόκληρο σκωπτικό ποίημα εναντίον κάποιου Βοίδα, το οποίο χρησιμοποίησαν ως πρότυπο ο Εύπολις και ο Αριστοφάνης στα σκωπτικά τους ποιήματα εναντίον του Σωκράτη.
ΕΡΙΦΟΣ
Αθήνα
3ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αθηναίος ποιητής της Μέσης Κωμωδίας. Από τον Αθήναιο είναι γνωστοί οι τίτλοι τριών έργων του: Αίολος, Μελίβοια και Πελαστής.
ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ
Σαλαμίνα
περ. 480 - 406 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ένας από τους μεγάλους τραγικούς ποιητές της αρχαίας Ελλάδος. Σύμφωνα με πληροφορία που επικράτησε, γεννήθηκε στο 40 π.Χ. στη Σαλαμίνα και, μάλιστα, την ίδια μέρα που κατατροπώθηκε ο στόλος του Ξέρξη. Το πιθανότερο όμως είναι ότι γεννήθηκε στα 485)4, όπως μαρτυρεί, το λεγόμενο Πάριο μάρμαρο. Σύμφωνα με αυτό, ήταν υιός του Μνησάρχου, από τον αττικό δήμο Φλύας (σημερινό Χαλάνδρι). Πολλοί από τους αρχαίους υποστήριζαν ότι ο Ευριπίδης δεν καταγόταν από αριστοκρατικό γένος, η δε μητέρα του Κλειτώ συχνά γινόταν στόχος σκωμμάτων από τους κωμικούς ποιητές, επειδή ασκούσε το ταπεινό επάγγελμα της λαχανοπώλιδος. Ωστόσο άλλες πηγές αποδεικνύουν πως η γενιά του Ευριπίδη, όπως και των δύο παλαιότερων συναδέλφων του, Αισχύλου και Σοφοκλή, ήταν επίσης ευγενής. Ο πατέρας του είχε σημαντική κτηματική περιουσία στη Σαλαμίνα, την οποία μάλιστα ο υιός εξυμνεί σε κάποιο από τα έργα του.
Ο Ευριπίδης έλαβε επιμελημένη μόρφωση, όπως δείχνουν τα πνευματικά προϊόντα του. Νεαρός, έλαβε μέρος σε εορτές, στη γενέτειρά του, σαν ορχηστής και πυρφόρος του Απόλλωνα, και διακρινόταν στην πάλη και στην πυγμαχία. Γρήγορα όμως άφησε τις σωματικές ασκήσεις και επιδόθηκε στις πνευματικές ασχολίες. Από φύση του θεωρητικός, και ρέποντας προς τη φιλοσοφία, μελέτησε τα συγγράμματα των παλαιότερων φιλοσόφων, και παρακολουθούσε τη διδασκαλία των συγχρόνων του, Αναξαγόρα, Προφίκου, Πρωταγόρα. Σύχναζε στον κύκλο του Σωκράτη, ο οποίος, αναφέρεται, μολονότι σπανιότατα πήγαινε στο θέατρο, του άρεσε να παρακολουθεί τα έργα του Ευριπίδη, κάθε φορά που αυτός πρωτοπαρουσίαζε ένα νέο έργο του. Είναι φυσικό να άσκησε μεγάλη επίδραση τον Ευριπίδη η συναναστροφή του με τους σοφούς, στους οποίους όχι λίγα οφείλει η ανάπτυξη της διάνοιάς του. Είχε, λέγεται, πλούσια βιβλιοθήκη, ήταν μελετηρός, και αυτό συνάγεται και από τη γνώση που πλούσια είναι διαχυμένη σε όλα τα έργα του. Από αυτά φαίνεται, επίσης, πως αν ο Ευριπίδης απείχε από την ενεργό πολιτική, πρόσεχε όμως και παρακολουθούσε τα πολιτικά ζητήματα της ημέρας και είχε μέγιστο ζήλο να διδάξει τις υγιείς πολιτικές θεωρίες του.
Ο Ευριπίδης αποδοκίμαζε την οχλοκρατία, καταφερόταν όμως και κατά της ολιγαρχίας και των εκπροσώπων την, των πλουσίων και, γενικά, των αλαζόνων και των σκληρών, και προτιμούσε να επικρατήσει η μέση τάξη των πολιτών, τους οποίους θεωρεί σωτήρες της πόλεως και σταθερούς φύλακες της τάξεως. Η φιλοπατρία του είναι φλογερή και ενθουσιαστική, γι’ αυτήν τον εγκωμιάζει ο ρήτων Λυκούργος, ο οποίος και διέσωσε μερικούς στίχους του ποιητού, που μαρτυρούν την πίστη του και την αγάπη του προς τη πατρίδα:
Ώ πατρίς είθε πάντες, οι ναίουσί σε,
ούτω φιλοΐεν ως εγώ και ‘ραδίως
οικοΐμεν αν σε κ’ ουδέν αν πάρχοις κακόν
Επί πλέον, ο Ευρυπίδης δεν αφήνει καμία ευκαιρία, για να καυτηριάσει τους εχθρούς της πατρίδας, τους Λακεδαιμόνιους. Στον οικογενειακό του βίο είχε ατυχήματα, αν και όσα οι κωμωδοποιοί παρέδωσαν στη δημοσιότητα, δεν είναι και πολύ αξιόπιστα. Λέγεται ότι η γυναίκα του Μελιτώ τον απατούσε. Είχε τρεις υιούς, ο δε τρίτος, Ευριπίδης επίσης στο όνομα, παρουσίασε δράματα του πατέρα του, ύστερα από το θάνατό του. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε στην Αυλή του βασιλιά της Μακεδονίας Αρχέλαου, που όντας φιλόμουσος, προσκαλούσε στην Πέλλα πολλούς ποιητές, λογίους και καλλιτέχνες, για να λαμπρύνει τη βασιλεία του.
Για να τιμήσει το βασιλικό αυτό προστάτη, ο Ευριπίδης, έγραψε την τραγωδία «Αρχέλαος», όπου εγκωμιάζει τον ηρακλείδη, σαν ιδρυτή της Μακεδονικής δυναστείας. Ακόμα και οι «Βάκχες» του, λέγεται, γράφτηκαν για να παιχθούν στο θέατρο του Αρχέλαου. Το φθινόπωρο του 407, ο μέγας τραγικός πέθανε στη Μακεδονία και ετάφη εκεί.
Λέγεται, ότι τον κατασπάραξαν άγρια σκυλιά, αλλά αυτό μπορεί και να είναι φανταστικό. Ο τάφος του, κοντά στην Αμφίπολη, έγινε προσκυνητήριο των Αθηναίων θαυμαστών του, κοντά δε στην Αθήνα, προς τιμήν του, ανεγέρθηκε κενοτάφιο, με το εξής επίγραμμα:
Μνήμα μεν Ελλάς άπασα Ευριπίδου• δ’ ισχύει
Γη Μακεφών η γάρ δέξατο τέρμα βίου•
Πατρίς δ’ Ελλάδος Ελλάς, Αθήναι• πλαίστα δε Μούσαις
Τέρψας, εκ πολλών και τον έπαινον έχει.
Αργότερα, με πρόταση του ρήτορος Λυκούργου, στήθηκε στο θέατρο Διονύσου ο χάλκινος ανδριάντας του. Κατά την παράδοση, ο Ευριπίδης ήταν σκυθρωπός, σκεπτικός και σπάνια γελούσε. Είχε, δηλαδή, την αυστηρή φυσιογνωμία πιο πολύ ενός λεπτολόγου ηθικολόγου, παρά τη δημιουργική ευθυμία του θεόπνευστου ποιητή.
Ο Ευριπίδης, εκτός από ένα επινίκιο που έγραψε για τον Αλκιβιάδη, όταν είχε νικήσει σε αρματοδρομίες, και μια ελεγεία για τους Αθηναίους που έπεσαν στις Συρακούσες, στην καταστρεπτική εκείνη εκστρατεία, (415 – 413 π.Χ.), έγραψε 92 δράματα και 3 τετραλογίες, από τις οποίες, ελάχιστες διασώθηκαν. Στο πίσω μέρος του ανδριάντα, που βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου, και ο Ευριπίδης παρίσταται καθήμενος, αναγράφονται με αλφαβητική σειρά 37 δράματά του μέχρι του «Ορέστη». Σε μας έφθασαν μόνο 19, ανάμεσα στα οποία και ένα σατυρικό, ο «Κύκλωψ».
Ο Ευριπίδης, σαν νεωτεριστής, προκαλούσε συχνά τις επιφυλάξεις των καθιερωμένων, των κριτών και των συντηρητικών. Η νεολαία όμως τον υπεραγαπούσε και τον αποκαλούσε σοφότατο.
ΕΡΓΑ
* Ρήσος
* Ικέτιδες
* Εκάβη
* Τρωάδες
* Ιφιγένεια η εν Αυλίδι
* Μήδεια Ιφιγένεια η εν Ταύροις
* Ορέστης
* Ηλέκτρα
* Ηρακλείδαι
* Φοίνισσαι
* Ελένη
* Ίων
* Βάκχαι
* Ηρακλής μαινόμενος
* Ανδρομάχη
* Ιππόλυτος
* Κύκλωψ
* Άλκηστις
5ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Επικός ποιητής από το έργο του οποίου σώζονται δύο χωλίαμβοι. Φαίνεται ότι είχε γράψει έπος με τίτλο Θησηίς. Αποσπάσματα από το έπος του είναι ίσως αυτά που αναφέρονται στον Θησέα του Πλούταρχου. Ένα Σχόλιο στον Πίνδαρο αναφέρει: «…ως φησι Δίφιλος ο την Θησηϊδα ποιήσας εν τινι ιαμβείω ούτως…». Άλλο ένα Σχόλιο, στον Αριστοφάνη, αναφέρει ότι ο Δίφιλος πρώτος συνέθεσε ολόκληρο σκωπτικό ποίημα εναντίον κάποιου Βοίδα, το οποίο χρησιμοποίησαν ως πρότυπο ο Εύπολις και ο Αριστοφάνης στα σκωπτικά τους ποιήματα εναντίον του Σωκράτη.
ΕΡΙΦΟΣ
Αθήνα
3ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αθηναίος ποιητής της Μέσης Κωμωδίας. Από τον Αθήναιο είναι γνωστοί οι τίτλοι τριών έργων του: Αίολος, Μελίβοια και Πελαστής.
ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ
Σαλαμίνα
περ. 480 - 406 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ένας από τους μεγάλους τραγικούς ποιητές της αρχαίας Ελλάδος. Σύμφωνα με πληροφορία που επικράτησε, γεννήθηκε στο 40 π.Χ. στη Σαλαμίνα και, μάλιστα, την ίδια μέρα που κατατροπώθηκε ο στόλος του Ξέρξη. Το πιθανότερο όμως είναι ότι γεννήθηκε στα 485)4, όπως μαρτυρεί, το λεγόμενο Πάριο μάρμαρο. Σύμφωνα με αυτό, ήταν υιός του Μνησάρχου, από τον αττικό δήμο Φλύας (σημερινό Χαλάνδρι). Πολλοί από τους αρχαίους υποστήριζαν ότι ο Ευριπίδης δεν καταγόταν από αριστοκρατικό γένος, η δε μητέρα του Κλειτώ συχνά γινόταν στόχος σκωμμάτων από τους κωμικούς ποιητές, επειδή ασκούσε το ταπεινό επάγγελμα της λαχανοπώλιδος. Ωστόσο άλλες πηγές αποδεικνύουν πως η γενιά του Ευριπίδη, όπως και των δύο παλαιότερων συναδέλφων του, Αισχύλου και Σοφοκλή, ήταν επίσης ευγενής. Ο πατέρας του είχε σημαντική κτηματική περιουσία στη Σαλαμίνα, την οποία μάλιστα ο υιός εξυμνεί σε κάποιο από τα έργα του.
Ο Ευριπίδης έλαβε επιμελημένη μόρφωση, όπως δείχνουν τα πνευματικά προϊόντα του. Νεαρός, έλαβε μέρος σε εορτές, στη γενέτειρά του, σαν ορχηστής και πυρφόρος του Απόλλωνα, και διακρινόταν στην πάλη και στην πυγμαχία. Γρήγορα όμως άφησε τις σωματικές ασκήσεις και επιδόθηκε στις πνευματικές ασχολίες. Από φύση του θεωρητικός, και ρέποντας προς τη φιλοσοφία, μελέτησε τα συγγράμματα των παλαιότερων φιλοσόφων, και παρακολουθούσε τη διδασκαλία των συγχρόνων του, Αναξαγόρα, Προφίκου, Πρωταγόρα. Σύχναζε στον κύκλο του Σωκράτη, ο οποίος, αναφέρεται, μολονότι σπανιότατα πήγαινε στο θέατρο, του άρεσε να παρακολουθεί τα έργα του Ευριπίδη, κάθε φορά που αυτός πρωτοπαρουσίαζε ένα νέο έργο του. Είναι φυσικό να άσκησε μεγάλη επίδραση τον Ευριπίδη η συναναστροφή του με τους σοφούς, στους οποίους όχι λίγα οφείλει η ανάπτυξη της διάνοιάς του. Είχε, λέγεται, πλούσια βιβλιοθήκη, ήταν μελετηρός, και αυτό συνάγεται και από τη γνώση που πλούσια είναι διαχυμένη σε όλα τα έργα του. Από αυτά φαίνεται, επίσης, πως αν ο Ευριπίδης απείχε από την ενεργό πολιτική, πρόσεχε όμως και παρακολουθούσε τα πολιτικά ζητήματα της ημέρας και είχε μέγιστο ζήλο να διδάξει τις υγιείς πολιτικές θεωρίες του.
Ο Ευριπίδης αποδοκίμαζε την οχλοκρατία, καταφερόταν όμως και κατά της ολιγαρχίας και των εκπροσώπων την, των πλουσίων και, γενικά, των αλαζόνων και των σκληρών, και προτιμούσε να επικρατήσει η μέση τάξη των πολιτών, τους οποίους θεωρεί σωτήρες της πόλεως και σταθερούς φύλακες της τάξεως. Η φιλοπατρία του είναι φλογερή και ενθουσιαστική, γι’ αυτήν τον εγκωμιάζει ο ρήτων Λυκούργος, ο οποίος και διέσωσε μερικούς στίχους του ποιητού, που μαρτυρούν την πίστη του και την αγάπη του προς τη πατρίδα:
Ώ πατρίς είθε πάντες, οι ναίουσί σε,
ούτω φιλοΐεν ως εγώ και ‘ραδίως
οικοΐμεν αν σε κ’ ουδέν αν πάρχοις κακόν
Επί πλέον, ο Ευρυπίδης δεν αφήνει καμία ευκαιρία, για να καυτηριάσει τους εχθρούς της πατρίδας, τους Λακεδαιμόνιους. Στον οικογενειακό του βίο είχε ατυχήματα, αν και όσα οι κωμωδοποιοί παρέδωσαν στη δημοσιότητα, δεν είναι και πολύ αξιόπιστα. Λέγεται ότι η γυναίκα του Μελιτώ τον απατούσε. Είχε τρεις υιούς, ο δε τρίτος, Ευριπίδης επίσης στο όνομα, παρουσίασε δράματα του πατέρα του, ύστερα από το θάνατό του. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε στην Αυλή του βασιλιά της Μακεδονίας Αρχέλαου, που όντας φιλόμουσος, προσκαλούσε στην Πέλλα πολλούς ποιητές, λογίους και καλλιτέχνες, για να λαμπρύνει τη βασιλεία του.
Για να τιμήσει το βασιλικό αυτό προστάτη, ο Ευριπίδης, έγραψε την τραγωδία «Αρχέλαος», όπου εγκωμιάζει τον ηρακλείδη, σαν ιδρυτή της Μακεδονικής δυναστείας. Ακόμα και οι «Βάκχες» του, λέγεται, γράφτηκαν για να παιχθούν στο θέατρο του Αρχέλαου. Το φθινόπωρο του 407, ο μέγας τραγικός πέθανε στη Μακεδονία και ετάφη εκεί.
Λέγεται, ότι τον κατασπάραξαν άγρια σκυλιά, αλλά αυτό μπορεί και να είναι φανταστικό. Ο τάφος του, κοντά στην Αμφίπολη, έγινε προσκυνητήριο των Αθηναίων θαυμαστών του, κοντά δε στην Αθήνα, προς τιμήν του, ανεγέρθηκε κενοτάφιο, με το εξής επίγραμμα:
Μνήμα μεν Ελλάς άπασα Ευριπίδου• δ’ ισχύει
Γη Μακεφών η γάρ δέξατο τέρμα βίου•
Πατρίς δ’ Ελλάδος Ελλάς, Αθήναι• πλαίστα δε Μούσαις
Τέρψας, εκ πολλών και τον έπαινον έχει.
Αργότερα, με πρόταση του ρήτορος Λυκούργου, στήθηκε στο θέατρο Διονύσου ο χάλκινος ανδριάντας του. Κατά την παράδοση, ο Ευριπίδης ήταν σκυθρωπός, σκεπτικός και σπάνια γελούσε. Είχε, δηλαδή, την αυστηρή φυσιογνωμία πιο πολύ ενός λεπτολόγου ηθικολόγου, παρά τη δημιουργική ευθυμία του θεόπνευστου ποιητή.
Ο Ευριπίδης, εκτός από ένα επινίκιο που έγραψε για τον Αλκιβιάδη, όταν είχε νικήσει σε αρματοδρομίες, και μια ελεγεία για τους Αθηναίους που έπεσαν στις Συρακούσες, στην καταστρεπτική εκείνη εκστρατεία, (415 – 413 π.Χ.), έγραψε 92 δράματα και 3 τετραλογίες, από τις οποίες, ελάχιστες διασώθηκαν. Στο πίσω μέρος του ανδριάντα, που βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου, και ο Ευριπίδης παρίσταται καθήμενος, αναγράφονται με αλφαβητική σειρά 37 δράματά του μέχρι του «Ορέστη». Σε μας έφθασαν μόνο 19, ανάμεσα στα οποία και ένα σατυρικό, ο «Κύκλωψ».
Ο Ευριπίδης, σαν νεωτεριστής, προκαλούσε συχνά τις επιφυλάξεις των καθιερωμένων, των κριτών και των συντηρητικών. Η νεολαία όμως τον υπεραγαπούσε και τον αποκαλούσε σοφότατο.
ΕΡΓΑ
* Ρήσος
* Ικέτιδες
* Εκάβη
* Τρωάδες
* Ιφιγένεια η εν Αυλίδι
* Μήδεια Ιφιγένεια η εν Ταύροις
* Ορέστης
* Ηλέκτρα
* Ηρακλείδαι
* Φοίνισσαι
* Ελένη
* Ίων
* Βάκχαι
* Ηρακλής μαινόμενος
* Ανδρομάχη
* Ιππόλυτος
* Κύκλωψ
* Άλκηστις
Re: ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ
4ΕΩΤΑΔΗΣ
Κρήτη
4ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ποιητής από την Μαρωνεία της Κρήτης, ο οποίος άκμασε κατά τα χρόνια της βασιλείας του Πτολεμαίου του Φιλάδελφου. Σύμφωνα με μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων και ιδιαίτερα του Στράβωνος, ο Σωτάδης υπήρξε αρχηγός της σχολής της σατιρικής ποίησης των Κιναιδολόγων ή Κιναιδογράφων. Για τη ζωή και το έργο του έγραψαν ο γιος του Απολλώνιος και ο κριτικός Καρύστιος από την Πέργαμο. Ο Αθήναιος άσκησε κριτική στον Σωτάδη, γιατί όπως γράφει στους Δειπνοσοφιστές, όταν ο τελευταίος ήταν στην Αλεξάνδρεια κοντά στον βασιλιά Πτολεμαίο μεταξύ άλλων και για τον γάμο του με την Αρσινόη.
Οι στίχοι του Σωτάδη στρέφονταν τόσο φανερά κατά του βασιλιά, ώστε διώχθηκε από αυτόν και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αλεξάνδρεια. Συνελήφθη όμως από τον στρατηγό του Πτολεμαίου Πάτροκλο, ο οποίος τον έκλεισε σε μολύβδινο κιβώτιο και τον έριξε στη θάλασσα. Από τα έργα του Σωτάδη, μόνο τίτλοι και πολύ λίγα αποσπάσματα έχουν διασωθεί. Τα ποιήματα του Σωτάδη ήταν γνωστά στην αρχαία γραμματολογία ως φλύακες ή κίναιδοι ή ιωνικοί λόγοι, γιατί ήταν γραμμένα στην ιωνική διάλεκτο. Σε ό,τι αφορά το ποιητικό μέτρο, ο Σωτάδης εισήγαγε κάποιες καινοτομίες. Το σωτάδειο μέτρο αποτελείται από δύο ίσα δίμετρα κώλα ιωνικών από μείζονος ποδών, από τα οποία το πρώτο είναι ακτάληκτο, ενώ το δέυτερο καταληκτικό, και χωρίζονται μεταξύ τους με διαίρεση.
ΘΕΟΓΝΙΣ Ο ΜΕΓΑΡΕΥΣ
Μέγαρα
6ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Γνωμικός ελεγειοποιός. Είχε πολυκύμαντο βίο, γιατί, όντας ευπατρίδης, έζησε τις μεγάλες αναστατώσεις και τους εμφυλίους πολέμους, όχι μόνο των Μεγάρων, αλλά και πολλών ελληνικών πόλεων. Οι αγώνες, ιδιαίτερα στα Μέγαρα, είχαν λάβει άγρια μορφή. Παντού οι δημαγωγοί ερέθιζαν το λαό και τον ξεσήκωναν εναντίον των τυράννων. Έτσι, στα Μέγαρα, ύστερα από την κατάλυση της τυραννίδος του Θεαγένους και την ανάληψη της εξουσίας από τους αριστοκρατικούς, επαναστάτησε ο λαός και εναντίων των, εγκατέστησε δημοκρατία, για να απαλλοτριώσει τα κτήματα των πλουσίων, οι οποίοι διώχτηκαν από την πόλη, και να τα διανείμει στους πτωχούς. Ανάμεσα στους εκδιωχθέντες ήταν και ο ποιητής Θέογνις, ο οποίος, εξόριστος, κατέφυγε στη Σικελία, Βοιωτία, Εύβοια, Σπάρτη, για να βρει παντού φιλοξενία και υποδοχή. Όμως, νοσταλγώντας βασανιστικά την πατρίδα του, πουθενά δεν εύρισκε ευχαρίστηση. Ύστερα από τις περιπλανήσεις αυτές, γύρισε στην πατρίδα του, αναγνώρισε το νέο καθεστώς, όμως ποτέ δε λησμόνησε τα αγαθά που έχασε, ούτε και άλλαξε καθόλου τα αριστοκρατικά του φρονήματα.
Ο Θέογνις έγραψε πολλές χιλιάδες στίχους, με ηθικές παραινέσεις και γνωμικά, αλλά λίγα διασώθηκαν. Τις ελεγείες του τις τραγουδούσαν στα συμπόσια, αργότερα δε τις εισήγαγαν και στα σχολεία, λόγω της γνωμολογίας του ποιητή γύρω από τον καθημερινό βίο.
ΗΣΙΟΔΟΣ
Άσκρη Βοιωτίας
8ος αιώνας π. Χ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Μεγάλος Έλληνας ποιητής, πατέρας του διδακτικού έπους. Γεννήθηκε στην Άσκρα της Βοιωτίας γι’ αυτό και επονομάζεται Ασκραίος. Με τον Ησίοδο η Ελλάδα του όγδοου και έβδομου αιώνα π.Χ. βγαίνει απ’ το σκότος του μύθου και αρχίζει να φωτίζεται ιστορικά. Καλλιεργητής γης κάτω από τον Ελικώνα, τραγούδησε μεταξύ αλετριού και σχόλης του, και απήγγειλε τις ωδές του σε συναθροίσεις και εορτές, δίνοντας συμβουλές κι οδηγίες στους γεωργούς και τους εμπόρους για την καλλιέργεια των αγρών. Τις γνώσεις αυτές τις είχε μεταφέρει από την πιο προοδευμένη Ιωνία, από την οποία μετανάστευσε ο έμπορος πατέρας του αφού πτώχευσε.
Ο Ησίοδος είναι ο πρώτος ποιητής που ενδιαφέρθηκε για την ζωή των απλών ανθρώπων και αυτός που άνοιξε το δρόμο της γήινης πραγματικότητας και της ειρηνικής εργασίας στους αρχαίους βουκολικούς. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, πέθανε στην Άσκρα, όταν η πολίχνη καταστράφηκε από τους Θεσπιείς, και οι κάτοικοι είχαν καταφύγει στον Ορχομενό. Οι Ορχομένιοι αναζητήσαν τα οστά του ποιητού του έπους «Έργα και Ημέραι», τα μετέφεραν στον Ορχομενό και τα έθαψαν στο κέντρο της αγοράς τους, πλάι στον τάφο του τοπικού τους ήρωα Μινύα. Ο Ησίοδος είναι μεταφρασμένος σε όλες τις γλώσσες του κόσμου.
ΕΡΓΑ
* Θεογονία
* Έργα και ημέραι
* Ασπίς Ηρακλέους
* Αποσπάσματα
ΚΑΛΛΙΝΟΣ
Έφεσος
7ος αιώνας π.Χ.
ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ
Αθήνα
324 - 291 π. Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αθηναίος κωμωδοποιός. Ο εξοχότερος της λεγομένης «αττικής σχολής». Ήταν ανεψιός του περίφημου επίσης κωμωδοποιού Αλέξιδος, και μαθητής του Θεόφραστο. Το πρώτο έργο του «Οργή» παίχθηκε στα 324, και στα 316)5 νίκησε στους θεατρικούς αγώνες. Από τότε κέρδισε άλλες επτά νίκες. Έγραψε 100 και πλέον κωμωδίες, από τις οποίες μόνο αποσπάσματα διασώθηκαν και μερικά γραμμένα σε πάπυρο. Ο Πλαύτος και άλλοι Ρωμαίοι τον μιμήθηκαν ή και παρουσίασαν, σαν δικά τους, έργα του παραφρασμένα. Αργότερα ανευρέθησαν και άλλα έργα του σε παπύρους, έργα με μικρότερη έκταση, που ανακάλυψαν, μελέτησαν και παρουσίασαν, κατά τα νεότερα χρόνια, κυρίως Γερμανοί ελληνιστές φιλόσοφοι. Μια κωμωδία του, ο «Δύσκολος», βρέθηκε τελευταία και παρουσιάσθηκε και στην Αθήνα πριν λίγα χρόνια.
ΕΡΓΑ
* Σαμία
* Επιτρέποντες
* Δύσκολος
Κρήτη
4ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ποιητής από την Μαρωνεία της Κρήτης, ο οποίος άκμασε κατά τα χρόνια της βασιλείας του Πτολεμαίου του Φιλάδελφου. Σύμφωνα με μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων και ιδιαίτερα του Στράβωνος, ο Σωτάδης υπήρξε αρχηγός της σχολής της σατιρικής ποίησης των Κιναιδολόγων ή Κιναιδογράφων. Για τη ζωή και το έργο του έγραψαν ο γιος του Απολλώνιος και ο κριτικός Καρύστιος από την Πέργαμο. Ο Αθήναιος άσκησε κριτική στον Σωτάδη, γιατί όπως γράφει στους Δειπνοσοφιστές, όταν ο τελευταίος ήταν στην Αλεξάνδρεια κοντά στον βασιλιά Πτολεμαίο μεταξύ άλλων και για τον γάμο του με την Αρσινόη.
Οι στίχοι του Σωτάδη στρέφονταν τόσο φανερά κατά του βασιλιά, ώστε διώχθηκε από αυτόν και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αλεξάνδρεια. Συνελήφθη όμως από τον στρατηγό του Πτολεμαίου Πάτροκλο, ο οποίος τον έκλεισε σε μολύβδινο κιβώτιο και τον έριξε στη θάλασσα. Από τα έργα του Σωτάδη, μόνο τίτλοι και πολύ λίγα αποσπάσματα έχουν διασωθεί. Τα ποιήματα του Σωτάδη ήταν γνωστά στην αρχαία γραμματολογία ως φλύακες ή κίναιδοι ή ιωνικοί λόγοι, γιατί ήταν γραμμένα στην ιωνική διάλεκτο. Σε ό,τι αφορά το ποιητικό μέτρο, ο Σωτάδης εισήγαγε κάποιες καινοτομίες. Το σωτάδειο μέτρο αποτελείται από δύο ίσα δίμετρα κώλα ιωνικών από μείζονος ποδών, από τα οποία το πρώτο είναι ακτάληκτο, ενώ το δέυτερο καταληκτικό, και χωρίζονται μεταξύ τους με διαίρεση.
ΘΕΟΓΝΙΣ Ο ΜΕΓΑΡΕΥΣ
Μέγαρα
6ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Γνωμικός ελεγειοποιός. Είχε πολυκύμαντο βίο, γιατί, όντας ευπατρίδης, έζησε τις μεγάλες αναστατώσεις και τους εμφυλίους πολέμους, όχι μόνο των Μεγάρων, αλλά και πολλών ελληνικών πόλεων. Οι αγώνες, ιδιαίτερα στα Μέγαρα, είχαν λάβει άγρια μορφή. Παντού οι δημαγωγοί ερέθιζαν το λαό και τον ξεσήκωναν εναντίον των τυράννων. Έτσι, στα Μέγαρα, ύστερα από την κατάλυση της τυραννίδος του Θεαγένους και την ανάληψη της εξουσίας από τους αριστοκρατικούς, επαναστάτησε ο λαός και εναντίων των, εγκατέστησε δημοκρατία, για να απαλλοτριώσει τα κτήματα των πλουσίων, οι οποίοι διώχτηκαν από την πόλη, και να τα διανείμει στους πτωχούς. Ανάμεσα στους εκδιωχθέντες ήταν και ο ποιητής Θέογνις, ο οποίος, εξόριστος, κατέφυγε στη Σικελία, Βοιωτία, Εύβοια, Σπάρτη, για να βρει παντού φιλοξενία και υποδοχή. Όμως, νοσταλγώντας βασανιστικά την πατρίδα του, πουθενά δεν εύρισκε ευχαρίστηση. Ύστερα από τις περιπλανήσεις αυτές, γύρισε στην πατρίδα του, αναγνώρισε το νέο καθεστώς, όμως ποτέ δε λησμόνησε τα αγαθά που έχασε, ούτε και άλλαξε καθόλου τα αριστοκρατικά του φρονήματα.
Ο Θέογνις έγραψε πολλές χιλιάδες στίχους, με ηθικές παραινέσεις και γνωμικά, αλλά λίγα διασώθηκαν. Τις ελεγείες του τις τραγουδούσαν στα συμπόσια, αργότερα δε τις εισήγαγαν και στα σχολεία, λόγω της γνωμολογίας του ποιητή γύρω από τον καθημερινό βίο.
ΗΣΙΟΔΟΣ
Άσκρη Βοιωτίας
8ος αιώνας π. Χ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Μεγάλος Έλληνας ποιητής, πατέρας του διδακτικού έπους. Γεννήθηκε στην Άσκρα της Βοιωτίας γι’ αυτό και επονομάζεται Ασκραίος. Με τον Ησίοδο η Ελλάδα του όγδοου και έβδομου αιώνα π.Χ. βγαίνει απ’ το σκότος του μύθου και αρχίζει να φωτίζεται ιστορικά. Καλλιεργητής γης κάτω από τον Ελικώνα, τραγούδησε μεταξύ αλετριού και σχόλης του, και απήγγειλε τις ωδές του σε συναθροίσεις και εορτές, δίνοντας συμβουλές κι οδηγίες στους γεωργούς και τους εμπόρους για την καλλιέργεια των αγρών. Τις γνώσεις αυτές τις είχε μεταφέρει από την πιο προοδευμένη Ιωνία, από την οποία μετανάστευσε ο έμπορος πατέρας του αφού πτώχευσε.
Ο Ησίοδος είναι ο πρώτος ποιητής που ενδιαφέρθηκε για την ζωή των απλών ανθρώπων και αυτός που άνοιξε το δρόμο της γήινης πραγματικότητας και της ειρηνικής εργασίας στους αρχαίους βουκολικούς. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, πέθανε στην Άσκρα, όταν η πολίχνη καταστράφηκε από τους Θεσπιείς, και οι κάτοικοι είχαν καταφύγει στον Ορχομενό. Οι Ορχομένιοι αναζητήσαν τα οστά του ποιητού του έπους «Έργα και Ημέραι», τα μετέφεραν στον Ορχομενό και τα έθαψαν στο κέντρο της αγοράς τους, πλάι στον τάφο του τοπικού τους ήρωα Μινύα. Ο Ησίοδος είναι μεταφρασμένος σε όλες τις γλώσσες του κόσμου.
ΕΡΓΑ
* Θεογονία
* Έργα και ημέραι
* Ασπίς Ηρακλέους
* Αποσπάσματα
ΚΑΛΛΙΝΟΣ
Έφεσος
7ος αιώνας π.Χ.
ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ
Αθήνα
324 - 291 π. Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αθηναίος κωμωδοποιός. Ο εξοχότερος της λεγομένης «αττικής σχολής». Ήταν ανεψιός του περίφημου επίσης κωμωδοποιού Αλέξιδος, και μαθητής του Θεόφραστο. Το πρώτο έργο του «Οργή» παίχθηκε στα 324, και στα 316)5 νίκησε στους θεατρικούς αγώνες. Από τότε κέρδισε άλλες επτά νίκες. Έγραψε 100 και πλέον κωμωδίες, από τις οποίες μόνο αποσπάσματα διασώθηκαν και μερικά γραμμένα σε πάπυρο. Ο Πλαύτος και άλλοι Ρωμαίοι τον μιμήθηκαν ή και παρουσίασαν, σαν δικά τους, έργα του παραφρασμένα. Αργότερα ανευρέθησαν και άλλα έργα του σε παπύρους, έργα με μικρότερη έκταση, που ανακάλυψαν, μελέτησαν και παρουσίασαν, κατά τα νεότερα χρόνια, κυρίως Γερμανοί ελληνιστές φιλόσοφοι. Μια κωμωδία του, ο «Δύσκολος», βρέθηκε τελευταία και παρουσιάσθηκε και στην Αθήνα πριν λίγα χρόνια.
ΕΡΓΑ
* Σαμία
* Επιτρέποντες
* Δύσκολος
Re: ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ
5ΜΙΜΝΕΡΜΟΣ
Κολοφώνα Ιωνίας
2ο μισό του 7ου αι. π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η ακμή του τοποθετείται από την παράδοση στην 37η Ολυμπιάδα (633-629 π.Χ.). Τον θεωρούσαν λίγο προγενέστερο από την εποχή των επτά σοφών ή σύγχρονο με αυτή. Λέγεται ότι ο Σόλων του είχε απευθύνει μερικούς στίχους του, ότι είναι πιθανόν να τον γνώρισε κατά το ταξίδι του στη Μικρά Ασία και ότι ήταν κάπως νεώτερός του. Λέγεται ακόμη ότι ήταν και αυλητής , πράγμα που υποδηλώνει ασφαλώς τη στενή σχέση της ποίησής του με τη μουσική και το τραγούδι. Από το έργο του σώζονται μόνο αποσπάσματα.
Ο Μίμνερμος είναι ο πατέρας της ερωτικής ελεγείας, εκπρόσωπος της υποκειμενικής εκείνης ποίησης που εκφράζει μύχια συναισθήματα με καθαρά προσωπικό τόνο. Η χαρά της νιότης, κάποια ανάλαφρη μελαγχολία μελαγχολία για τις βραχύβιες ηδονές της, ο φόβος για τα γερατειά είναι οι ιδεές που κυριαρχούν στους μισούς τουλάχιστον από τους σωζόμενους στίχους του. Ειδικότερα, η αγωνία για το γήρας δεν εκφράστηκε από κανέναν άλλο ποιητή με τόση δύναμη και απλότητα.
Για τη μελαγχολία του, εξάλλου, η κριτική επανειλημμένως αναρωτήθηκε μήπως οφείλεται στα πολιτικά γεγονότα της εποχής του και στις δυστυχίες της πατρίδας του. Από τους στίχους του όμως δεν προκύπτουν στοιχεία που θα μπορούσαν να στηρίξουν την υπόθεση αυτή.
Εκτός από τον έρωτα, ο Μίμνερμος φαίνεται ότι ασχολήθηκε και με άλλα θέματα. Αναφέρεται ποίημά του αφιερωμένο στον πόλεμο της Σμύρνης με τους Λυδούς. Στην αρχή του, απευθυνόταν στις Μούσες, που τις ξεχώριζε σε παλιές θυγατέρες του Ουρανού και νέες θυγατέρες του Διός. Από τη σύνθεσή του αυτή προέρχεται ίσως ένα σωζόμενο απόσπασμα, στο οποίο περιγράφει έναν ορμητικό πολεμιστή του Λυδικού πολέμου. Σε άλλα αποσπάσματα κάνει λόγο για την ίδρυση της Σμύρνης και της Κολοφώνος.
Πιστεύεται ότι τα ποιήματα του Μιμνέρμου ή τουλάχιστον ορισμένα από αυτά είχαν συγκεντρωθεί σε ιδιαίτερη συλλογή, που έφερε ως τίτλο το όνομα Ναννώ. Αν η Ναννώ ήταν πραγματικό πρόσωπο –η αγαπημένη αυλητρίδα του ποιητή, που συνόδευε με τον αυλό τα ποιήματά του- ή συμβόλιζε απλώς μια ιδανική ερωμένη δεν είναι εξακριβωμένο. Ο Μίμνερμος εκτιμήθηκε ως μεγάλος τεχνίτης του λόγου και του ελεγειακού μέτρου και γι’ αυτό συμπεριλήφθηκε στον αρχαίο Κανόνα των ελεγειακών ποιητών μαζί με τον Φιλητά και τον Καλλίμαχο.
ΝΙΚΟΣΤΡΑΤΟΣ
4ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αθηναίος πολιτικός, ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Το 425/424 π.Χ. έλαβε μέρος στην εκστρατεία εναντίον των Κυθήρων, της οποίας επικεφαλής ήταν ο Νικίας. Ακολουθούσε την πολιτική του Νικία και υπέγραψε μαζί του την ετήσια εκεχειρία με τους Λακεδαιμονίους το 423 π.Χ. Σκοτώθηκε μαζί με τον Λάχη κοντά στη Μαντίνεια τον Αύγουστο του 418 π.Χ.
ΟΜΗΡΟΣ
Μικρά Ασία
περ. 850 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο πιο περίφημος και παλαιότερος επικός Έλληνας ποιητής, γνωστός σ’ ολόκληρη την ανθρωπότητα. Κατά μια παράδοση γεννήθηκε στη Σμύρνη, κατ’ άλλη στη Χίο. Πολλές πόλεις διεκδικούν τη γέννησή του. Για το βίο του μόνο μυθώδεις παραδόσεις είναι γνωστές. Έζησε κατά τον ένατο π.Χ. αιώνα και περιφερόταν σαν ραψωδός στις ελληνικές πόλεις. Λέγεται ότι ήταν τυφλός. Πέθανε στο νησί των Κυκλάδων Ίο.
Ο Αριστοτέλης αποδίδει σ’ αυτόν, εκτός από την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια», και το κωμικόν έπος «Μαργαρίτης». Τα έπη καταγράφηκαν κι έλαβαν την τελική τους μορφή τον 6ον π.Χ. αι. Παρουσιάζουν, όμως, διαφορές μεταξύ τους πράγμα που έκανε τους ερευνητές να αμφισβητήσουν την πατρότητα και των δύο έργων από τον Όμηρο. Έτσι δημιουργήθηκε το λεγόμενο «ομηρικό ζήτημα», που απασχόλησε και απασχολεί τους φιλολόγους όλου του κόσμου. Αυτό δεν μειώνει την αξία των ποιημάτων αλλά ούτε και του ποιητού. Η γενική αντίληψη, που επικρατεί σήμερα, είναι ότι τα μεν έπη, στη σημερινή τους σύνθεση, είναι καρπός μακράς εξελίξεως, ο δε Όμηρος θεωρείται ο μεγαλύτερος ποιητής των αιώνων και πατριάρχης του αρχαίου ελληνικού ποιήματος.
ΕΡΓΑ
* Οδύσσεια
* Ιλιάς
Κολοφώνα Ιωνίας
2ο μισό του 7ου αι. π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η ακμή του τοποθετείται από την παράδοση στην 37η Ολυμπιάδα (633-629 π.Χ.). Τον θεωρούσαν λίγο προγενέστερο από την εποχή των επτά σοφών ή σύγχρονο με αυτή. Λέγεται ότι ο Σόλων του είχε απευθύνει μερικούς στίχους του, ότι είναι πιθανόν να τον γνώρισε κατά το ταξίδι του στη Μικρά Ασία και ότι ήταν κάπως νεώτερός του. Λέγεται ακόμη ότι ήταν και αυλητής , πράγμα που υποδηλώνει ασφαλώς τη στενή σχέση της ποίησής του με τη μουσική και το τραγούδι. Από το έργο του σώζονται μόνο αποσπάσματα.
Ο Μίμνερμος είναι ο πατέρας της ερωτικής ελεγείας, εκπρόσωπος της υποκειμενικής εκείνης ποίησης που εκφράζει μύχια συναισθήματα με καθαρά προσωπικό τόνο. Η χαρά της νιότης, κάποια ανάλαφρη μελαγχολία μελαγχολία για τις βραχύβιες ηδονές της, ο φόβος για τα γερατειά είναι οι ιδεές που κυριαρχούν στους μισούς τουλάχιστον από τους σωζόμενους στίχους του. Ειδικότερα, η αγωνία για το γήρας δεν εκφράστηκε από κανέναν άλλο ποιητή με τόση δύναμη και απλότητα.
Για τη μελαγχολία του, εξάλλου, η κριτική επανειλημμένως αναρωτήθηκε μήπως οφείλεται στα πολιτικά γεγονότα της εποχής του και στις δυστυχίες της πατρίδας του. Από τους στίχους του όμως δεν προκύπτουν στοιχεία που θα μπορούσαν να στηρίξουν την υπόθεση αυτή.
Εκτός από τον έρωτα, ο Μίμνερμος φαίνεται ότι ασχολήθηκε και με άλλα θέματα. Αναφέρεται ποίημά του αφιερωμένο στον πόλεμο της Σμύρνης με τους Λυδούς. Στην αρχή του, απευθυνόταν στις Μούσες, που τις ξεχώριζε σε παλιές θυγατέρες του Ουρανού και νέες θυγατέρες του Διός. Από τη σύνθεσή του αυτή προέρχεται ίσως ένα σωζόμενο απόσπασμα, στο οποίο περιγράφει έναν ορμητικό πολεμιστή του Λυδικού πολέμου. Σε άλλα αποσπάσματα κάνει λόγο για την ίδρυση της Σμύρνης και της Κολοφώνος.
Πιστεύεται ότι τα ποιήματα του Μιμνέρμου ή τουλάχιστον ορισμένα από αυτά είχαν συγκεντρωθεί σε ιδιαίτερη συλλογή, που έφερε ως τίτλο το όνομα Ναννώ. Αν η Ναννώ ήταν πραγματικό πρόσωπο –η αγαπημένη αυλητρίδα του ποιητή, που συνόδευε με τον αυλό τα ποιήματά του- ή συμβόλιζε απλώς μια ιδανική ερωμένη δεν είναι εξακριβωμένο. Ο Μίμνερμος εκτιμήθηκε ως μεγάλος τεχνίτης του λόγου και του ελεγειακού μέτρου και γι’ αυτό συμπεριλήφθηκε στον αρχαίο Κανόνα των ελεγειακών ποιητών μαζί με τον Φιλητά και τον Καλλίμαχο.
ΝΙΚΟΣΤΡΑΤΟΣ
4ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αθηναίος πολιτικός, ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Το 425/424 π.Χ. έλαβε μέρος στην εκστρατεία εναντίον των Κυθήρων, της οποίας επικεφαλής ήταν ο Νικίας. Ακολουθούσε την πολιτική του Νικία και υπέγραψε μαζί του την ετήσια εκεχειρία με τους Λακεδαιμονίους το 423 π.Χ. Σκοτώθηκε μαζί με τον Λάχη κοντά στη Μαντίνεια τον Αύγουστο του 418 π.Χ.
ΟΜΗΡΟΣ
Μικρά Ασία
περ. 850 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο πιο περίφημος και παλαιότερος επικός Έλληνας ποιητής, γνωστός σ’ ολόκληρη την ανθρωπότητα. Κατά μια παράδοση γεννήθηκε στη Σμύρνη, κατ’ άλλη στη Χίο. Πολλές πόλεις διεκδικούν τη γέννησή του. Για το βίο του μόνο μυθώδεις παραδόσεις είναι γνωστές. Έζησε κατά τον ένατο π.Χ. αιώνα και περιφερόταν σαν ραψωδός στις ελληνικές πόλεις. Λέγεται ότι ήταν τυφλός. Πέθανε στο νησί των Κυκλάδων Ίο.
Ο Αριστοτέλης αποδίδει σ’ αυτόν, εκτός από την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια», και το κωμικόν έπος «Μαργαρίτης». Τα έπη καταγράφηκαν κι έλαβαν την τελική τους μορφή τον 6ον π.Χ. αι. Παρουσιάζουν, όμως, διαφορές μεταξύ τους πράγμα που έκανε τους ερευνητές να αμφισβητήσουν την πατρότητα και των δύο έργων από τον Όμηρο. Έτσι δημιουργήθηκε το λεγόμενο «ομηρικό ζήτημα», που απασχόλησε και απασχολεί τους φιλολόγους όλου του κόσμου. Αυτό δεν μειώνει την αξία των ποιημάτων αλλά ούτε και του ποιητού. Η γενική αντίληψη, που επικρατεί σήμερα, είναι ότι τα μεν έπη, στη σημερινή τους σύνθεση, είναι καρπός μακράς εξελίξεως, ο δε Όμηρος θεωρείται ο μεγαλύτερος ποιητής των αιώνων και πατριάρχης του αρχαίου ελληνικού ποιήματος.
ΕΡΓΑ
* Οδύσσεια
* Ιλιάς
Re: ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ
6ΟΡΦΕΥΣ
Θράκη
13ος - 12ος αι. π. Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η μορφή του είναι φορτισμένη με συμβολικά στοιχεία και με γνωρίσματα ήρωα, θεού και ημιθέου. Μουσικός και ποιητής, ιδρυτής μυστηριακών τελετών και ιερέας, η φυσιογνωμία του πρέπει να είχε διαμορφωθεί στις συνειδήσεις από πολύ παλιά, αν και οι πρώτες μαρτυρίες γι’ αυτόν ανάγονται στον 6ο π.Χ. αιώνα. Θεωρήθηκε γιος του θρακικού βασιλέως Οιάγρου και της μούσας Καλλιόπης. Μερικές φορές, ως μητέρα του αναφέρεται η Μελπομένη, η Κλειώ ή η Μενίππη, κόρη του μουσικού Θαμύριδος.
Ο Παυσανίας πίστευε ότι ήταν γιος της κόρης του Πιέρου και ότι έδρασε στην περιοχή των Πιερίων, ενώ οι μυθογράφοι τον θεωρούσαν βασιλιά των Βιστώνων ή των Οδρυσών ή των Μακεδόνων. Σχετικά με την μουσική του δεινότητα παραδίδονται πολλές μαρτυρίες: τα άγρια ζώα ημέρωναν και στέκονταν ακίνητα, όταν ο Ορφεύς έπαιζε την λύρα ή την κιθάρα του, τα ψάρια πηδούσαν έξω από το νερό και τα πουλιά μαζεύονταν γύρω του, ακόμη και τα δέντρα και οι πέτρες μετακινούνταν στο άκουσμα του τραγουδιού του. Του απέδιδαν την τελειοποίηση της λύρας, στην οποία προσέθεσε δύο ακόμη χορδές, ώστε το σύνολο να συμβολίζει τις εννέα Μούσες. Έλαβε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, κατά την οποία με την λύρα του έδινε τον ρυθμό στους κωπηλάτες, τους ξεκούραζε και τους ηρεμούσε. Επί πλέον σταμάτησε την θαλασσοταραχή, έκανε τις Συμπληγάδες να σταθούν ακίνητες, αποκοίμισε τον δράκοντα που φύλαγε το χρυσόμαλλο δέρας και, τέλος, επισκίασε και το ίδιο το τραγούδι των Σειρήνων.
Το σημαντικότερο επεισόδιο από τη ζωή του ήταν η κάθοδός του στον Άδη. Ο αοιδός ήταν ερωτευμένος με τη νεαρή του σύζυγο, την Ευρυδίκη, η οποία πέθανε ξαφνικά από δάγκωμα φιδιού. Ο πρόωρος χαμός της άφησε τον Ορφέα απαρηγόρητο και του γέννησε την ιδέα να την φέρει πίσω στη ζωή. Κατέβηκε λοιπόν στον Κάτω Κόσμο, παίζοντας τη λύρα του, και ήταν τέτοια η δύναμη της μουσικής, ώστε ο Κέρβερος μαγεύτηκε και τον άφησε να περάσει, ο Τάνταλος ξέχασε την δίψα του, ο τροχός του Ιξίονος έπαψε να γυρίζει, ο βράχος του Σισύφου σταμάτησε να κυλάει, οι Δαναΐδες διέκοψαν το νεροκουβάλημά τους και οι σκιές του Άδη μαζεύτηκαν γύρω του συγκινημένες. Ο Πλούτων και η Περσεφόνη συγκατένευσαν να ακολουθήσει η Ευρυδίκη τον Ορφέα στον Επάνω Κόσμο, με τον όρο όμως αυτός να μη γυρίσει να την κοιτάξει προτού αντικρύσουν το φως του ήλιου. Λίγο πριν περάσουν την είσοδο του Άδη, ο Ορφεύς δεν άντεξε και γύρισε να την δει. Έτσι η Ευρυδίκη ξαναγύρισε για πάντα στον κόσμο των σκιών και, παρ’ όλες τις κατοπινές του προσπάθειες, δεν κατόρθωσε να την ξαναποκτήσει.
Για τον θάνατό του υπάρχουν πολλές εκδοχές. Οι περισσότερες συμφωνούν ότι θανατώθηκε από τις γυναίκες της Θράκης, αλλά η καθεμία αναφέρει διαφορετικά κίνητρα. Η αυθεντικότερη θεωρεί ότι περιφρόνησε τα μυστήρια του Διονύσου και γι’ αυτό ο θεός έβαλε τις ακόλουθές του, γνωστές στη Θράκη ως «Βασσάρες», να τον διαμελίσουν. Αργότερα, οι μούσες μάζεψαν τα μέλη του και τα έθαψαν στα Λείβηθρα (κοντά στο Δίον), εκτός από το κεφάλι του, που πετάχτηκε στον ποταμό Έβρο και η θάλασσα το ξέβρασε στη Λέσβο μαζί με τη λύρα του. Οι κάτοικοι του νησιού τα έθαψαν με τιμές και ισχυρίζονταν πως συχνά ακούγονταν μελωδίες μέσα από το μνήμα. Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, τον σκότωσαν είτε επειδή μετά τον θάνατο της Ευρυδίκης είχε περιφρονήσει όλες τις γυναίκες, επειδή τις απέκλισε από τα μυστήρια που είχε ιδρύσει. Άλλη παράδοση θεωρούσε υπαίτια την Αφροδίτη, που ξεσήκωσε τις γυναίκες της Θράκης να σκοτώσουν τον μουσικό, για να εκδικηθεί τη μητέρα του Καλλιόπη για την απόφασή της σχετικά με τον Άδωνι. Άλλοι πίστευαν ότι κεραυνοβολήθηκε από τον Δία, επειδή είχε αποκαλύψει στους ανθρώπους απόκρυφες αλήθειες. Λέγεται πως μετά τον θάνατό του ενέσκηψε λοιμός στη Θράκη και το μαντείο έδωσε χρησμό στους κατοίκους να βρουν το κεφάλι του αοιδού και να του αποδώσουν νεκρικές τιμές. Ο νέος τάφος του τοποθετούνταν στις εκβολές του Μέλητος στη Μικρά Ασία. Πιστευόταν επίσης πως η λύρα του μεταφέρθηκε στον ουρανό και έγινε αστερισμός, η ψυχή του δε, ντυμένη με μακρύ λευκό χιτώνα, συνέχισε να τραγουδάει στη Ηλύσια Πεδία για χάρη των Μακάρων.
ΠΙΝΔΑΡΟΣ
Κυνός Κεφαλές Βοιωτίας
522/518 – 438 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο μεγαλύτερος λυρικός ποιητής της αρχαίας Ελλάδος. Γεννήθηκε στο 522 π.Χ. στις Κυνός Κεφαλές των Θηβών και ήταν υιός του Δαϊφάντου και της Κλεοδίκης. Είχε σαν δασκάλους, στη μουσική τους Αθηναίους Αγαθοκλέα και Απολλόδωρο, στη δε ποιητική τέχνη την Μύρτιδα. Την ποιήτρια Κόριννα την είχε μάλλον σαν ανταγωνίστρια, λέγεται δε πως σ’ ένα διαγωνισμό τον νίκησε. Εικοσαετής έκανε την εμφάνισή του σαν ποιητής στο κοινό.
Τα μεγάλα κατορθώματα των Ελλήνων κατά των Περσών περιέργως δεν τον συγκίνησαν πνευματικά, όπως τον Αισχύλο και τον Σιμωνίδη. Αργότερα όμως εξύμνησε τις λαμπρές υπηρεσίες των Αθηναίων σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, οι δε Αθηναίοι τον τίμησαν και του δώρισαν το ποσόν των μυρίων δραχμών. Ταχέως η φήμη του ποιητή διαδόθηκε, για να λάβει το χαρακτηρισμό του εθνικού ποιητή, όπως ο Σιμωνίδης. Σ’ αυτό συντέλεσαν οι μεγάλοι πανελλήνιοι αγώνες, στους οποίους συνήθιζε να παρευρίσκεται, και χάρις στους οποίους συνήψε σχέσεις με τους ευγενείς οίκους όλων των πόλεων. Πολλές φορές μάλιστα συνόδευσε και τους νικητές αθλητές στην πατρίδα τους, για να διευθύνει εκεί ο ίδιος τη νικητήρια πομπή της υποδοχής.
Η πατρίδα του Πινδάρου Βοιωτία εθεωρείτο παροιμιώδες σύμβολο του στενού τοπικισμού, της επαρχιώτικης νοοτροπίας και των καθυστερημένων ιδεών. Τίποτα από τα συνταρακτικά γεγονότα της εποχής δεν επηρέασε τους Θηβαίους, που ήταν εχθροί σε κάθε νέο πνεύμα κι εξακολουθούσαν να πιστεύουν πως η καταγωγή τους ανάγεται εις τους θεούς και πως ο λαός ήταν κάτι άξιο περιφρονήσεως. Μεγαλωμένοι με τέτοιες παραδόσεις, οι μεγαλοκτηματίες επιδίδονταν σε θεάματα, αγωνίσματα, διασκεδάσεις και τελετές. Αρετή γι’ αυτούς ήταν η σωματική δύναμη, η ομορφιά, ο πλούτος. Αυτά όλα διέγραψαν ασφαλώς και τον χαρακτήρα του ποιητή. Γι’ αυτό και προπάντων οι λαμπρές εκδηλώσεις βρήκαν στον Πίνδαρο τον πιο κατάλληλο υμνωδό.
Επισκέφθηκε τη Σικελία, φιλοξενήθηκε στην Αυλή του Ιέρωνα, και έψαλε τη μεγαλοπρεπή έκρηξη της Αίτνας του 472. Είχε πάντα στενές σχέσεις με τα Ιερατεία και ιδιαίτερα με τους ιερείς των Δελφών, τη σοφία των οποίων εξυμνούσε στα άσματά του. Ο Πίνδαρος πέθανε σε βαθύ γήρας, πιθανώς στα 448, στο Άργος και, ως λέγεται, μέσα στο θέατρο και στην αγκαλιά του αγαπημένου του Θεοξένου. Στη Θήβα, όπου μετακομίσθηκαν τα οστά του, οι κάτοικοι, μέχρι την εποχή του Παυσανία, έδειχναν περήφανοι τον τάφο του ποιητή τους, καθώς και τα ερείπια της οικίας του, την οποία και μόνο εξαίρεσε ο Αλέξανδρος από τη γενική καταστροφή της πόλεως.
Η μούσα του Πινδάρου εξύμνησε θεούς, ήρωες και αθλητές, με επινίκια, εγκώμια και θρήνους. Οι αρχαίοι γραμματικοί συγκέντρωσαν και κατέταξαν την ποίησή του σε 17 βιβλία. Εν τούτοις, από αυτά σώθηκαν μόνο τα επινίκια, μερικά αποσπάσματα ενός διθυράμβου για την έκλειψη του ηλίου στα 463 και δύο χαριτωμένα τραγούδια για τις ιερόδουλες της Κορίνθου και τον ωραίο Θεόξενο.
ΣΑΠΦΩ
Ερεσός Λέσβου
περ. 630 – 570 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Μεγίστη Ελληνίδα ποιήτρια, η πρώτη γυναίκα στον κόσμο που έγραψε ποιήματα. Γεννήθηκε στη Λέσβο, κατ’ άλλους στην Ερεσσό και είχε πατέρα τον Σκάμανδρο. Ονομάσθηκε Δεκάτη Μούσα. Εξορίστηκε από τον Πιττακό, για λόγους πολιτικούς, στις Συρακούσες, όπου την περιέβαλαν με τιμές. Κατέστησε το σπίτι της Επιμορφωτήριο για τις νέες και τις γυναίκες, οι οποίες, λόγω των κοινωνικών και πολιτικών συστημάτων ήταν καταδικασμένες στην αμάθεια. Λόγω της επιρροής της στις νεαρές της φίλες και μαθήτριες, στις οποίες εδίδασκε μελωδία, χορό, ποίηση, τρόπους, εκτιμήθηκε και αγαπήθηκε με αληθινή αφοσίωση απ’ αυτές, γεγονός που παρερμηνεύθηκε από πολλούς μισογύνες και εχθρούς της γυναικείας πνευματικής ανάπτυξης.
Η ποιήτρια κατηγορήθηκε ακόμα και για άσεμνη και προκάλεσε τα σκώμματα των κωμικών της εποχής. Δυστυχώς ο ζήλος των πρώτων χριστιανικών χρόνων, που στράφηκε με μανία εναντίον του πολυθεϊστικού πολιτισμού, κατέστρεψε με ιδιαίτερη εκδίκηση τα γραπτά της Σαπφώς, ώστε σήμερα να μην υπάρχουν απ΄ αυτά παρά συντρίμματα. Η Σαπφώ αν κατηγορήθηκε, άλλο τόσο εκτιμήθηκε και θαυμάστηκε για την ηθική της προσωπικότητα. Ο Πλάτων την ονόμασε «Δέκατη Μούσα», ο Ιουλιανός και οΑντίπατρος «θηλυκόν Όμηρο» και «τιμή Λεσβίων γυναικών», και ο Στράβων «θαυμαστόν τέρας». Αργότερα οι Πυθαγόρειοι την ελάτρευσαν, η πατρίδα της σκάλισε τη μορφή της σε νομίσματα και η Πέργαμος και οι Συρακούσες έστησαν το άγαλμα της ποιήτριας στις πόλεις τους.
Θράκη
13ος - 12ος αι. π. Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η μορφή του είναι φορτισμένη με συμβολικά στοιχεία και με γνωρίσματα ήρωα, θεού και ημιθέου. Μουσικός και ποιητής, ιδρυτής μυστηριακών τελετών και ιερέας, η φυσιογνωμία του πρέπει να είχε διαμορφωθεί στις συνειδήσεις από πολύ παλιά, αν και οι πρώτες μαρτυρίες γι’ αυτόν ανάγονται στον 6ο π.Χ. αιώνα. Θεωρήθηκε γιος του θρακικού βασιλέως Οιάγρου και της μούσας Καλλιόπης. Μερικές φορές, ως μητέρα του αναφέρεται η Μελπομένη, η Κλειώ ή η Μενίππη, κόρη του μουσικού Θαμύριδος.
Ο Παυσανίας πίστευε ότι ήταν γιος της κόρης του Πιέρου και ότι έδρασε στην περιοχή των Πιερίων, ενώ οι μυθογράφοι τον θεωρούσαν βασιλιά των Βιστώνων ή των Οδρυσών ή των Μακεδόνων. Σχετικά με την μουσική του δεινότητα παραδίδονται πολλές μαρτυρίες: τα άγρια ζώα ημέρωναν και στέκονταν ακίνητα, όταν ο Ορφεύς έπαιζε την λύρα ή την κιθάρα του, τα ψάρια πηδούσαν έξω από το νερό και τα πουλιά μαζεύονταν γύρω του, ακόμη και τα δέντρα και οι πέτρες μετακινούνταν στο άκουσμα του τραγουδιού του. Του απέδιδαν την τελειοποίηση της λύρας, στην οποία προσέθεσε δύο ακόμη χορδές, ώστε το σύνολο να συμβολίζει τις εννέα Μούσες. Έλαβε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, κατά την οποία με την λύρα του έδινε τον ρυθμό στους κωπηλάτες, τους ξεκούραζε και τους ηρεμούσε. Επί πλέον σταμάτησε την θαλασσοταραχή, έκανε τις Συμπληγάδες να σταθούν ακίνητες, αποκοίμισε τον δράκοντα που φύλαγε το χρυσόμαλλο δέρας και, τέλος, επισκίασε και το ίδιο το τραγούδι των Σειρήνων.
Το σημαντικότερο επεισόδιο από τη ζωή του ήταν η κάθοδός του στον Άδη. Ο αοιδός ήταν ερωτευμένος με τη νεαρή του σύζυγο, την Ευρυδίκη, η οποία πέθανε ξαφνικά από δάγκωμα φιδιού. Ο πρόωρος χαμός της άφησε τον Ορφέα απαρηγόρητο και του γέννησε την ιδέα να την φέρει πίσω στη ζωή. Κατέβηκε λοιπόν στον Κάτω Κόσμο, παίζοντας τη λύρα του, και ήταν τέτοια η δύναμη της μουσικής, ώστε ο Κέρβερος μαγεύτηκε και τον άφησε να περάσει, ο Τάνταλος ξέχασε την δίψα του, ο τροχός του Ιξίονος έπαψε να γυρίζει, ο βράχος του Σισύφου σταμάτησε να κυλάει, οι Δαναΐδες διέκοψαν το νεροκουβάλημά τους και οι σκιές του Άδη μαζεύτηκαν γύρω του συγκινημένες. Ο Πλούτων και η Περσεφόνη συγκατένευσαν να ακολουθήσει η Ευρυδίκη τον Ορφέα στον Επάνω Κόσμο, με τον όρο όμως αυτός να μη γυρίσει να την κοιτάξει προτού αντικρύσουν το φως του ήλιου. Λίγο πριν περάσουν την είσοδο του Άδη, ο Ορφεύς δεν άντεξε και γύρισε να την δει. Έτσι η Ευρυδίκη ξαναγύρισε για πάντα στον κόσμο των σκιών και, παρ’ όλες τις κατοπινές του προσπάθειες, δεν κατόρθωσε να την ξαναποκτήσει.
Για τον θάνατό του υπάρχουν πολλές εκδοχές. Οι περισσότερες συμφωνούν ότι θανατώθηκε από τις γυναίκες της Θράκης, αλλά η καθεμία αναφέρει διαφορετικά κίνητρα. Η αυθεντικότερη θεωρεί ότι περιφρόνησε τα μυστήρια του Διονύσου και γι’ αυτό ο θεός έβαλε τις ακόλουθές του, γνωστές στη Θράκη ως «Βασσάρες», να τον διαμελίσουν. Αργότερα, οι μούσες μάζεψαν τα μέλη του και τα έθαψαν στα Λείβηθρα (κοντά στο Δίον), εκτός από το κεφάλι του, που πετάχτηκε στον ποταμό Έβρο και η θάλασσα το ξέβρασε στη Λέσβο μαζί με τη λύρα του. Οι κάτοικοι του νησιού τα έθαψαν με τιμές και ισχυρίζονταν πως συχνά ακούγονταν μελωδίες μέσα από το μνήμα. Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, τον σκότωσαν είτε επειδή μετά τον θάνατο της Ευρυδίκης είχε περιφρονήσει όλες τις γυναίκες, επειδή τις απέκλισε από τα μυστήρια που είχε ιδρύσει. Άλλη παράδοση θεωρούσε υπαίτια την Αφροδίτη, που ξεσήκωσε τις γυναίκες της Θράκης να σκοτώσουν τον μουσικό, για να εκδικηθεί τη μητέρα του Καλλιόπη για την απόφασή της σχετικά με τον Άδωνι. Άλλοι πίστευαν ότι κεραυνοβολήθηκε από τον Δία, επειδή είχε αποκαλύψει στους ανθρώπους απόκρυφες αλήθειες. Λέγεται πως μετά τον θάνατό του ενέσκηψε λοιμός στη Θράκη και το μαντείο έδωσε χρησμό στους κατοίκους να βρουν το κεφάλι του αοιδού και να του αποδώσουν νεκρικές τιμές. Ο νέος τάφος του τοποθετούνταν στις εκβολές του Μέλητος στη Μικρά Ασία. Πιστευόταν επίσης πως η λύρα του μεταφέρθηκε στον ουρανό και έγινε αστερισμός, η ψυχή του δε, ντυμένη με μακρύ λευκό χιτώνα, συνέχισε να τραγουδάει στη Ηλύσια Πεδία για χάρη των Μακάρων.
ΠΙΝΔΑΡΟΣ
Κυνός Κεφαλές Βοιωτίας
522/518 – 438 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο μεγαλύτερος λυρικός ποιητής της αρχαίας Ελλάδος. Γεννήθηκε στο 522 π.Χ. στις Κυνός Κεφαλές των Θηβών και ήταν υιός του Δαϊφάντου και της Κλεοδίκης. Είχε σαν δασκάλους, στη μουσική τους Αθηναίους Αγαθοκλέα και Απολλόδωρο, στη δε ποιητική τέχνη την Μύρτιδα. Την ποιήτρια Κόριννα την είχε μάλλον σαν ανταγωνίστρια, λέγεται δε πως σ’ ένα διαγωνισμό τον νίκησε. Εικοσαετής έκανε την εμφάνισή του σαν ποιητής στο κοινό.
Τα μεγάλα κατορθώματα των Ελλήνων κατά των Περσών περιέργως δεν τον συγκίνησαν πνευματικά, όπως τον Αισχύλο και τον Σιμωνίδη. Αργότερα όμως εξύμνησε τις λαμπρές υπηρεσίες των Αθηναίων σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, οι δε Αθηναίοι τον τίμησαν και του δώρισαν το ποσόν των μυρίων δραχμών. Ταχέως η φήμη του ποιητή διαδόθηκε, για να λάβει το χαρακτηρισμό του εθνικού ποιητή, όπως ο Σιμωνίδης. Σ’ αυτό συντέλεσαν οι μεγάλοι πανελλήνιοι αγώνες, στους οποίους συνήθιζε να παρευρίσκεται, και χάρις στους οποίους συνήψε σχέσεις με τους ευγενείς οίκους όλων των πόλεων. Πολλές φορές μάλιστα συνόδευσε και τους νικητές αθλητές στην πατρίδα τους, για να διευθύνει εκεί ο ίδιος τη νικητήρια πομπή της υποδοχής.
Η πατρίδα του Πινδάρου Βοιωτία εθεωρείτο παροιμιώδες σύμβολο του στενού τοπικισμού, της επαρχιώτικης νοοτροπίας και των καθυστερημένων ιδεών. Τίποτα από τα συνταρακτικά γεγονότα της εποχής δεν επηρέασε τους Θηβαίους, που ήταν εχθροί σε κάθε νέο πνεύμα κι εξακολουθούσαν να πιστεύουν πως η καταγωγή τους ανάγεται εις τους θεούς και πως ο λαός ήταν κάτι άξιο περιφρονήσεως. Μεγαλωμένοι με τέτοιες παραδόσεις, οι μεγαλοκτηματίες επιδίδονταν σε θεάματα, αγωνίσματα, διασκεδάσεις και τελετές. Αρετή γι’ αυτούς ήταν η σωματική δύναμη, η ομορφιά, ο πλούτος. Αυτά όλα διέγραψαν ασφαλώς και τον χαρακτήρα του ποιητή. Γι’ αυτό και προπάντων οι λαμπρές εκδηλώσεις βρήκαν στον Πίνδαρο τον πιο κατάλληλο υμνωδό.
Επισκέφθηκε τη Σικελία, φιλοξενήθηκε στην Αυλή του Ιέρωνα, και έψαλε τη μεγαλοπρεπή έκρηξη της Αίτνας του 472. Είχε πάντα στενές σχέσεις με τα Ιερατεία και ιδιαίτερα με τους ιερείς των Δελφών, τη σοφία των οποίων εξυμνούσε στα άσματά του. Ο Πίνδαρος πέθανε σε βαθύ γήρας, πιθανώς στα 448, στο Άργος και, ως λέγεται, μέσα στο θέατρο και στην αγκαλιά του αγαπημένου του Θεοξένου. Στη Θήβα, όπου μετακομίσθηκαν τα οστά του, οι κάτοικοι, μέχρι την εποχή του Παυσανία, έδειχναν περήφανοι τον τάφο του ποιητή τους, καθώς και τα ερείπια της οικίας του, την οποία και μόνο εξαίρεσε ο Αλέξανδρος από τη γενική καταστροφή της πόλεως.
Η μούσα του Πινδάρου εξύμνησε θεούς, ήρωες και αθλητές, με επινίκια, εγκώμια και θρήνους. Οι αρχαίοι γραμματικοί συγκέντρωσαν και κατέταξαν την ποίησή του σε 17 βιβλία. Εν τούτοις, από αυτά σώθηκαν μόνο τα επινίκια, μερικά αποσπάσματα ενός διθυράμβου για την έκλειψη του ηλίου στα 463 και δύο χαριτωμένα τραγούδια για τις ιερόδουλες της Κορίνθου και τον ωραίο Θεόξενο.
ΣΑΠΦΩ
Ερεσός Λέσβου
περ. 630 – 570 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Μεγίστη Ελληνίδα ποιήτρια, η πρώτη γυναίκα στον κόσμο που έγραψε ποιήματα. Γεννήθηκε στη Λέσβο, κατ’ άλλους στην Ερεσσό και είχε πατέρα τον Σκάμανδρο. Ονομάσθηκε Δεκάτη Μούσα. Εξορίστηκε από τον Πιττακό, για λόγους πολιτικούς, στις Συρακούσες, όπου την περιέβαλαν με τιμές. Κατέστησε το σπίτι της Επιμορφωτήριο για τις νέες και τις γυναίκες, οι οποίες, λόγω των κοινωνικών και πολιτικών συστημάτων ήταν καταδικασμένες στην αμάθεια. Λόγω της επιρροής της στις νεαρές της φίλες και μαθήτριες, στις οποίες εδίδασκε μελωδία, χορό, ποίηση, τρόπους, εκτιμήθηκε και αγαπήθηκε με αληθινή αφοσίωση απ’ αυτές, γεγονός που παρερμηνεύθηκε από πολλούς μισογύνες και εχθρούς της γυναικείας πνευματικής ανάπτυξης.
Η ποιήτρια κατηγορήθηκε ακόμα και για άσεμνη και προκάλεσε τα σκώμματα των κωμικών της εποχής. Δυστυχώς ο ζήλος των πρώτων χριστιανικών χρόνων, που στράφηκε με μανία εναντίον του πολυθεϊστικού πολιτισμού, κατέστρεψε με ιδιαίτερη εκδίκηση τα γραπτά της Σαπφώς, ώστε σήμερα να μην υπάρχουν απ΄ αυτά παρά συντρίμματα. Η Σαπφώ αν κατηγορήθηκε, άλλο τόσο εκτιμήθηκε και θαυμάστηκε για την ηθική της προσωπικότητα. Ο Πλάτων την ονόμασε «Δέκατη Μούσα», ο Ιουλιανός και οΑντίπατρος «θηλυκόν Όμηρο» και «τιμή Λεσβίων γυναικών», και ο Στράβων «θαυμαστόν τέρας». Αργότερα οι Πυθαγόρειοι την ελάτρευσαν, η πατρίδα της σκάλισε τη μορφή της σε νομίσματα και η Πέργαμος και οι Συρακούσες έστησαν το άγαλμα της ποιήτριας στις πόλεις τους.
Re: ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ
7ΣΙΜΩΝΙΔΗΣ Ο ΚΕΙΟΣ
Κέα ή Κως
556 – 468 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Διάσημος λυρικός ποιητής της αρχαίας Ελλάδος, που τελειοποίησε το επίγραμμα και το ελεγείο. Ήταν υιός του Λεωπρέπους και γεννήθηκε στην Κω, στα 556 π.Χ. και πέθανε στα 468 στις Συρακούσες. Από τη ζωή του λίγα είναι γνωστά, από διάφορες όμως παραδόσεις μαθαίνουμε ότι ο ποιητής διέπρεψε σε πολλά μέρη της Ελλάδος, ήτοι στην Αθήνα κοντά στον Ίππαρχο, στην Αυλή των Αλευαδών και Σκοπαδών, στη Θεσσαλία, και πάλι ύστερα στην Αθήνα την εποχή των Μηδικών οπότε και έγραψε τα περίφημα επιγράμματά του στους πεσόντας στο Μαραθώνα και στις Θερμοπύλες.
Τα τελευταία έτη της ζωής του τα πέρασε σχεδόν όλα στην Αυλή του Ιέρωνα των Συρακουσών, μαζί με τον ανηψιό του Βακχυλίδη. Τον Σιμωνίδη τον έψεξαν διότι πουλούσε τα ποιήματά του στους αθλητές και στους ισχυρούς αντί χρυσίου και τιμών. Αυτό όμως το ότι κατέστησε επάγγελμα την ποίηση, δεν ελαττώνει καθόλου την αξία του σαν λυρικού ποιητή εφάμιλλου του Πινδάρου. Τα ποιήματα του Σιμωνίδη αποτελούνται από ελεγείες, ύμνους επινικίων, διθυράμβους, παρθένια και ιδίως επιγράμματα και θρήνους, για τα οποία κυρίως έγινε γνωστός και θαυμάστηκε. Δυστυχώς λίγα αποσπάσματα έχουν διασωθεί, που ο νεώτερος κόσμος (ιδίως οι Γερμανοί) παρουσίασαν κατά τον δέκατο ένατο αιώνα σε ωραιότατες εκδόσεις. Στον Σιμωνίδη αποδίδεται η προσθήκη όγδοης χορδής στη λύρα και η εφεύρεση της μνημονικής τέχνης.
ΣΟΦΟΚΛΗΣ
Αθήνα
496 - 406 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο δεύτερος από τους τρεις μέγιστους τραγικού του Ε’ αιώνος, και ένας από τους επιφανέστερους που είδε ο κόσμος. Υιός του Σόφιλλου, γεννήθηκε στον αττικό δήμο του Κολωνού στα 496 π.Χ., μέσα σε πλούσια οικογένεια. Μορφώθηκε άρτια και από παιδί πρώτευε στους αγώνες της μουσικής και της γυμναστικής. Κατά τα επινίκια, μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνος, ο Σοφοκλής, κρατώντας λύρα, παιάνιζε μπροστά στην πομπή. Είχε διδαχθεί τόσο καλά μουσική, ώστε τα χορικά των τραγωδών του τα συνέθετε ο ίδιος. Την τραγωδία τη διδάχθηκε από τον Αισχύλο, για να νικήσει το δάσκαλό του, με την πρώτη του εμφάνιση σαν δραματικός ποιητής στον αγώνα του 468, με την τετραλογία του «Τριπτόλεμος», και με κριτές τον Κίμωνα και τους συστράτηγούς του. Επί δέκα έτη, οι δύο αυτοί μεγάλοι τραγικοί, κυριαρχούσαν στο θέατρο. Ο Σοφοκλής ενδιαφέρθηκε για τα πολιτικά πράγματα και τιμήθηκε από τους Αθηναίου, και μάλιστα, ύστερα από την παρουσίαση της «Αντιγόνης», τον εξέλεξαν στρατηγό στον κατά των Σαμίων πόλεμο (441 – 439). Ο Περικλής τον έστειλε στη Λέσβο και στη Χίο, όπου γνώρισε τον ποιητή Ίωνα. Την εποχή αυτή έγινε φίλος με τον Ηρόδοτο, του οποίου το ιστορικό έργο φαίνεται μελέτησε. Στα 443/2 τιμήθηκε και με άλλα αξιώματα, ακόμα και ιερατικά. Ίδρυσε το ιερό του Μηνυτού Ηρακλέους και έγραψε και μελοποίησε παιάνα στον Ασκληπιό. Όντας φίλος του αθηναϊκού λαού και φιλελεύθερος, ουδέποτε προσήλθε σε Αυλή τυράννου ή βασιλιά όπως ο Αισχύλος, ο Ευριπίδης, ο Αγάθων κ.α.
Στον ιδιωτικό του βίο ο Σοφοκλής ήταν φιλόφρων, χαριτωμένος και φίλος του έρωτος. Από τη γυναίκα του Ανεμοστάτη απέκτησε υιό, τον Ιοφώντα, ο οποίος ως λέγεται, κατέφυγε στο δικαστήριο για να ζητήσει να τεθεί ο πατέρας του υπό απαγόρευση, «ως μη έχων σώας τας φρένας». Πέθανε σε ηλικία 90 ετών το φθινόπωρο του 406. Λίγο πρωτύτερα είχε πεθάνει ο Ευριπίδης, τον οποίο ο Σοφοκλής πένθησε, φορώντας ιμάτιο φαιό και αφήνοντας τους ηθοποιούς και το χορό αστεφάνωτους στις παραστάσεις του. Ετάφη στον πατρικό τάφο, που ήταν στο δρόμο προς τη Δεκέλεια και πάνω στο μνήμα του τοποθετήθηκε μια σειρήνα. Αποτιόντας φόρο τιμής, ο δήμος, με ψήφισμά του, όρισε να προσφέρεται κάθε χρόνο θυσία προς την αρετή του ανδρός. Μέγας ανδριάς του ποιητή στήθηκε στο θέατρο του Διονύσου, με πρόταση του ρήτορα Λυκούργου, αντίγραφο δε αυτού είναι ο μαρμάρινος ανδριάντας που βρίσκεται στο Μουσείο Λατερανού, στη Ρώμη. Κατά τον γραμματικό Αριστοφάνη του Βυζάντιο, ο Σοφοκλής έγραψε 123 δράματα, ακόμα δε και ελεγείες και παιάνες. Και στους δραματικούς αγώνες κέρδισε περισσότερες νίκες και από τον Αισχύλο και από τον Ευριπίδη. Σώθηκαν μονάχα επτά τραγωδίες του.
ΕΡΓΑ
*
Φιλοκτήτης
*
Αντιγόνη
*
Ηλέκτρα
*
Τραχίνιαι
*
Αίας
*
Οιδίπους Τύραννος
*
Οιδίπους επί Κολωνώ
ΤΙΜΟΚΛΗΣ
Αθήνα
4ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αθηναίος κωμικός ποιητής του δεύτερου μισού του 4ου π.Χ. αιώνα. Θεωρείται ο πιο πρωτότυπος ποιητής της τελευταίας γενιάς της μέσης αττικής κωμωδίας. Σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία στην παρωδία τραγικών υποθέσεων και διακρίθηκε για το εξαιρετικό ύφος του και τη σκιαγράφηση του ήθους των προσώπων. Σε επιγραφή που αναφέρεται στους θεατρικούς αγώνες των Ληναίων, το όνομά του αναγράφεται δύο θέσεις μετά το όνομα του Μενάνδρου. Στα 42 αποσπάσματά του που έχουν διασωθεί, διακωμωδεί όχι μόνον εταίρες και παρασίτους, αλλά και πολιτικά πρόσωπα, όπως τους Δημοσθένη, Υπερείδη, Μοιροκλέα, Καλλισθένη, Δημοτίωνα, Θούδιππο, Τηλέμαχο τον Αχαρνέα, Δίωνα και άλλους. Διασώθηκαν 27 τίτλοι κωμωδιών του. Τα αποσπάσματά του εξέδωσε ο Μαίνεκε στον 3ο τόμο των Fragmenta Comicorum Graecoroum.
Κέα ή Κως
556 – 468 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Διάσημος λυρικός ποιητής της αρχαίας Ελλάδος, που τελειοποίησε το επίγραμμα και το ελεγείο. Ήταν υιός του Λεωπρέπους και γεννήθηκε στην Κω, στα 556 π.Χ. και πέθανε στα 468 στις Συρακούσες. Από τη ζωή του λίγα είναι γνωστά, από διάφορες όμως παραδόσεις μαθαίνουμε ότι ο ποιητής διέπρεψε σε πολλά μέρη της Ελλάδος, ήτοι στην Αθήνα κοντά στον Ίππαρχο, στην Αυλή των Αλευαδών και Σκοπαδών, στη Θεσσαλία, και πάλι ύστερα στην Αθήνα την εποχή των Μηδικών οπότε και έγραψε τα περίφημα επιγράμματά του στους πεσόντας στο Μαραθώνα και στις Θερμοπύλες.
Τα τελευταία έτη της ζωής του τα πέρασε σχεδόν όλα στην Αυλή του Ιέρωνα των Συρακουσών, μαζί με τον ανηψιό του Βακχυλίδη. Τον Σιμωνίδη τον έψεξαν διότι πουλούσε τα ποιήματά του στους αθλητές και στους ισχυρούς αντί χρυσίου και τιμών. Αυτό όμως το ότι κατέστησε επάγγελμα την ποίηση, δεν ελαττώνει καθόλου την αξία του σαν λυρικού ποιητή εφάμιλλου του Πινδάρου. Τα ποιήματα του Σιμωνίδη αποτελούνται από ελεγείες, ύμνους επινικίων, διθυράμβους, παρθένια και ιδίως επιγράμματα και θρήνους, για τα οποία κυρίως έγινε γνωστός και θαυμάστηκε. Δυστυχώς λίγα αποσπάσματα έχουν διασωθεί, που ο νεώτερος κόσμος (ιδίως οι Γερμανοί) παρουσίασαν κατά τον δέκατο ένατο αιώνα σε ωραιότατες εκδόσεις. Στον Σιμωνίδη αποδίδεται η προσθήκη όγδοης χορδής στη λύρα και η εφεύρεση της μνημονικής τέχνης.
ΣΟΦΟΚΛΗΣ
Αθήνα
496 - 406 π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο δεύτερος από τους τρεις μέγιστους τραγικού του Ε’ αιώνος, και ένας από τους επιφανέστερους που είδε ο κόσμος. Υιός του Σόφιλλου, γεννήθηκε στον αττικό δήμο του Κολωνού στα 496 π.Χ., μέσα σε πλούσια οικογένεια. Μορφώθηκε άρτια και από παιδί πρώτευε στους αγώνες της μουσικής και της γυμναστικής. Κατά τα επινίκια, μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνος, ο Σοφοκλής, κρατώντας λύρα, παιάνιζε μπροστά στην πομπή. Είχε διδαχθεί τόσο καλά μουσική, ώστε τα χορικά των τραγωδών του τα συνέθετε ο ίδιος. Την τραγωδία τη διδάχθηκε από τον Αισχύλο, για να νικήσει το δάσκαλό του, με την πρώτη του εμφάνιση σαν δραματικός ποιητής στον αγώνα του 468, με την τετραλογία του «Τριπτόλεμος», και με κριτές τον Κίμωνα και τους συστράτηγούς του. Επί δέκα έτη, οι δύο αυτοί μεγάλοι τραγικοί, κυριαρχούσαν στο θέατρο. Ο Σοφοκλής ενδιαφέρθηκε για τα πολιτικά πράγματα και τιμήθηκε από τους Αθηναίου, και μάλιστα, ύστερα από την παρουσίαση της «Αντιγόνης», τον εξέλεξαν στρατηγό στον κατά των Σαμίων πόλεμο (441 – 439). Ο Περικλής τον έστειλε στη Λέσβο και στη Χίο, όπου γνώρισε τον ποιητή Ίωνα. Την εποχή αυτή έγινε φίλος με τον Ηρόδοτο, του οποίου το ιστορικό έργο φαίνεται μελέτησε. Στα 443/2 τιμήθηκε και με άλλα αξιώματα, ακόμα και ιερατικά. Ίδρυσε το ιερό του Μηνυτού Ηρακλέους και έγραψε και μελοποίησε παιάνα στον Ασκληπιό. Όντας φίλος του αθηναϊκού λαού και φιλελεύθερος, ουδέποτε προσήλθε σε Αυλή τυράννου ή βασιλιά όπως ο Αισχύλος, ο Ευριπίδης, ο Αγάθων κ.α.
Στον ιδιωτικό του βίο ο Σοφοκλής ήταν φιλόφρων, χαριτωμένος και φίλος του έρωτος. Από τη γυναίκα του Ανεμοστάτη απέκτησε υιό, τον Ιοφώντα, ο οποίος ως λέγεται, κατέφυγε στο δικαστήριο για να ζητήσει να τεθεί ο πατέρας του υπό απαγόρευση, «ως μη έχων σώας τας φρένας». Πέθανε σε ηλικία 90 ετών το φθινόπωρο του 406. Λίγο πρωτύτερα είχε πεθάνει ο Ευριπίδης, τον οποίο ο Σοφοκλής πένθησε, φορώντας ιμάτιο φαιό και αφήνοντας τους ηθοποιούς και το χορό αστεφάνωτους στις παραστάσεις του. Ετάφη στον πατρικό τάφο, που ήταν στο δρόμο προς τη Δεκέλεια και πάνω στο μνήμα του τοποθετήθηκε μια σειρήνα. Αποτιόντας φόρο τιμής, ο δήμος, με ψήφισμά του, όρισε να προσφέρεται κάθε χρόνο θυσία προς την αρετή του ανδρός. Μέγας ανδριάς του ποιητή στήθηκε στο θέατρο του Διονύσου, με πρόταση του ρήτορα Λυκούργου, αντίγραφο δε αυτού είναι ο μαρμάρινος ανδριάντας που βρίσκεται στο Μουσείο Λατερανού, στη Ρώμη. Κατά τον γραμματικό Αριστοφάνη του Βυζάντιο, ο Σοφοκλής έγραψε 123 δράματα, ακόμα δε και ελεγείες και παιάνες. Και στους δραματικούς αγώνες κέρδισε περισσότερες νίκες και από τον Αισχύλο και από τον Ευριπίδη. Σώθηκαν μονάχα επτά τραγωδίες του.
ΕΡΓΑ
*
Φιλοκτήτης
*
Αντιγόνη
*
Ηλέκτρα
*
Τραχίνιαι
*
Αίας
*
Οιδίπους Τύραννος
*
Οιδίπους επί Κολωνώ
ΤΙΜΟΚΛΗΣ
Αθήνα
4ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αθηναίος κωμικός ποιητής του δεύτερου μισού του 4ου π.Χ. αιώνα. Θεωρείται ο πιο πρωτότυπος ποιητής της τελευταίας γενιάς της μέσης αττικής κωμωδίας. Σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία στην παρωδία τραγικών υποθέσεων και διακρίθηκε για το εξαιρετικό ύφος του και τη σκιαγράφηση του ήθους των προσώπων. Σε επιγραφή που αναφέρεται στους θεατρικούς αγώνες των Ληναίων, το όνομά του αναγράφεται δύο θέσεις μετά το όνομα του Μενάνδρου. Στα 42 αποσπάσματά του που έχουν διασωθεί, διακωμωδεί όχι μόνον εταίρες και παρασίτους, αλλά και πολιτικά πρόσωπα, όπως τους Δημοσθένη, Υπερείδη, Μοιροκλέα, Καλλισθένη, Δημοτίωνα, Θούδιππο, Τηλέμαχο τον Αχαρνέα, Δίωνα και άλλους. Διασώθηκαν 27 τίτλοι κωμωδιών του. Τα αποσπάσματά του εξέδωσε ο Μαίνεκε στον 3ο τόμο των Fragmenta Comicorum Graecoroum.
Re: ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ
8ΤΥΡΤΑΙΟΣ
7ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ελεγειακός ποιητής, γιός του Αρχεμβρότου. Έζησε κατά το πρώτο μισό του 7ου π.Χ. αιώνα και αναφέρεται από την Σούδα ως σύγχρονος ή και παλαιότερος των επτά σοφών. Σε ό,τι αφορά στην καταγωγή του, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ήταν Αθηναίος στρατηγός που εστάλη στην Σπάρτη για να βοηθήσει τους Λακεδαιμονίους στον πόλεμο κατά των Μεσσηνίων (Β’ Μεσσηνιακός), σε εκτέλεση χρησμού που οι πρώτοι είχαν πάρει από το μαντείο των Δελφών, ενώ άλλοι ότι καταγόταν από τη Σπάρτη.
Ο Τυρταίος συνέγραψε ελεγείες, με ονομαστότερη την Ευνομία, χάρη στην οποία κατόρθωσε να μονοιάσει τους Λακεδαιμονίους και να τους εμψυχώσει στην προσπάθειά τους να ανακαταλάβουν τα χαμένα εδάφη τους. Στο ίδιο πνεύμα, αλλά σε δωρική διάλεκτο και αναπαιστικό μέτρο, ήταν γραμμένα τα Μέλη πολεμιστήρια, πολεμικά εμβατήρια που τραγουδούσαν οι Σπαρτιάτες όταν επέλαυναν εναντίον του εχθρού. Επίσης, συνέγραψε την Ιστορία του Α’ Μεσσηνιακού Πολέμου. Τον Τυρταίο μνημονεύει ο Βιλάμοβιτς – Μέλεντορφ στην Ιστορία των Ελλήνων λυρικών.
ΦΕΡΕΚΡΑΤΗΣ
2ο μισό του 5ου αι. π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αθηναίος κωμικός ποιητής της αρχαίας αττικής κωμωδίας. Ήταν λίγο μεγαλύτερος από τον Αριστοφάνη. Φέρεται ως ο συγγραφέας 16 κωμωδιών. Πολλά αποσπάσματα από τις κωμωδίες του παραθέτει ο Αθήναιος (Δειπνοσοφισταί). Αρχικά ο Φερεκράτης ήταν ηθοποιός. Ως συγγραφέας κωμωδιών μιμήθηκε τον Κράτητα και, επειδή υπήρξε γνήσιος αντιπρόσωπος του αθηναϊκού πνεύματος, αποκλήθηκε «αττικώτατος». Θέματα των κωμωδιών του ήταν μύθοι και δικής του επινόησης υποθέσεις, ενώ το μέτρο που χρησιμοποίησε στις περισσότερες περιπτώσεις και που γι’ αυτό ονομάστηκε φερεκράτειο αποτελείται από τρεις πόδες, έναν δάκτυλο και δύο τροχαίους και διακρίνεται σε καταληκτικό και ακατάληκτο.
ΦΙΛΗΜΩΝ
Συρακούσες Σικελίας
4ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ποιητής της λεγομένης νέας κωμωδίας. Γεννήθηκε στις Συρακούσες στο 361 π.Χ. και πέθανε περίπου εκατοντούτης. Μαζί με το Μένανδρο αποτελεί την ακμή της περιόδου αυτής της θεατρικής τέχνης. Έγραψε περί τις εκατό κωμωδίες, από τις οποίες μόνο αποσπάσματα διασώθηκαν. Οι κωμωδίες του Ρωμαίου Παύλου (Μερκάτορ», «Τρινούμμους», ίσως δε και η «Μοστελλάρια», θεωρούνται απομιμήσεις των θεατρικών έργων του Φιλήμονα «Έμποροι», «Θησαυρός» και «Φάσμα».
ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ
Δήμος Κεφαλής
4ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Γιός του Φιλοκλέους, από τον δήμο Κεφαλής, ένας από τους επιφανέστερους ποιητές της Νέας Κωμωδίας. Διακρίθηκε στα Διονύσια το 311 π.Χ. και πολλές φορές στα Λήναια. Σύμφωνα με το λεξικό Σούδα έγραψε 45 έργα, από τα οποία έχουν διασωθεί 15 τίτλοι και 39 αποσπάσματα που έχει δημοσιεύσει ο Μάινεκε στα Fragmenta Comicorum Graecorum. Ο Φιλιππίδης υπήρξε φίλος και σύμβουλος του βασιλιά της Θράκης Λυσιμάχου, τον οποίο ακολούθησε σε πολλές εκστρατείες του στην Ασία.
ΦΩΚΥΛΙΔΗΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ
Μίλητος
6ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Γνωμικός ποιητής από τη Μίλητο, που ήκμασε κατά το 537 π.Χ. Μαζί με το σύγχρονό του Δημόδοκο, από τη Λέρο, ποιητή επίσης, αλληλοπειράζονταν με στίχους. Έγραψε ηθικούς κανόνες σε εξάμετρα και δίστιχα που τα άρχιζε πάγια με τις τρεις λέξεις: «Και τόδε Φωκίδεω». Ένα μεγάλο Νουθετικό Ποίημα από 200 εξάμετρα, που διασώθηκε ολόκληρο και αποκαλείται «Φωκυλίδεια», δεν ανήκει σ’ αυτόν, αλλά σε Αλεξανδρέα Ιουδαίο συνώνυμο του ποιητή, που έζησε μεταξύ του Β’ αιώνα π.Χ. και της αυτοκρατορίας του Νέρωνος.
7ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ελεγειακός ποιητής, γιός του Αρχεμβρότου. Έζησε κατά το πρώτο μισό του 7ου π.Χ. αιώνα και αναφέρεται από την Σούδα ως σύγχρονος ή και παλαιότερος των επτά σοφών. Σε ό,τι αφορά στην καταγωγή του, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ήταν Αθηναίος στρατηγός που εστάλη στην Σπάρτη για να βοηθήσει τους Λακεδαιμονίους στον πόλεμο κατά των Μεσσηνίων (Β’ Μεσσηνιακός), σε εκτέλεση χρησμού που οι πρώτοι είχαν πάρει από το μαντείο των Δελφών, ενώ άλλοι ότι καταγόταν από τη Σπάρτη.
Ο Τυρταίος συνέγραψε ελεγείες, με ονομαστότερη την Ευνομία, χάρη στην οποία κατόρθωσε να μονοιάσει τους Λακεδαιμονίους και να τους εμψυχώσει στην προσπάθειά τους να ανακαταλάβουν τα χαμένα εδάφη τους. Στο ίδιο πνεύμα, αλλά σε δωρική διάλεκτο και αναπαιστικό μέτρο, ήταν γραμμένα τα Μέλη πολεμιστήρια, πολεμικά εμβατήρια που τραγουδούσαν οι Σπαρτιάτες όταν επέλαυναν εναντίον του εχθρού. Επίσης, συνέγραψε την Ιστορία του Α’ Μεσσηνιακού Πολέμου. Τον Τυρταίο μνημονεύει ο Βιλάμοβιτς – Μέλεντορφ στην Ιστορία των Ελλήνων λυρικών.
ΦΕΡΕΚΡΑΤΗΣ
2ο μισό του 5ου αι. π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αθηναίος κωμικός ποιητής της αρχαίας αττικής κωμωδίας. Ήταν λίγο μεγαλύτερος από τον Αριστοφάνη. Φέρεται ως ο συγγραφέας 16 κωμωδιών. Πολλά αποσπάσματα από τις κωμωδίες του παραθέτει ο Αθήναιος (Δειπνοσοφισταί). Αρχικά ο Φερεκράτης ήταν ηθοποιός. Ως συγγραφέας κωμωδιών μιμήθηκε τον Κράτητα και, επειδή υπήρξε γνήσιος αντιπρόσωπος του αθηναϊκού πνεύματος, αποκλήθηκε «αττικώτατος». Θέματα των κωμωδιών του ήταν μύθοι και δικής του επινόησης υποθέσεις, ενώ το μέτρο που χρησιμοποίησε στις περισσότερες περιπτώσεις και που γι’ αυτό ονομάστηκε φερεκράτειο αποτελείται από τρεις πόδες, έναν δάκτυλο και δύο τροχαίους και διακρίνεται σε καταληκτικό και ακατάληκτο.
ΦΙΛΗΜΩΝ
Συρακούσες Σικελίας
4ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ποιητής της λεγομένης νέας κωμωδίας. Γεννήθηκε στις Συρακούσες στο 361 π.Χ. και πέθανε περίπου εκατοντούτης. Μαζί με το Μένανδρο αποτελεί την ακμή της περιόδου αυτής της θεατρικής τέχνης. Έγραψε περί τις εκατό κωμωδίες, από τις οποίες μόνο αποσπάσματα διασώθηκαν. Οι κωμωδίες του Ρωμαίου Παύλου (Μερκάτορ», «Τρινούμμους», ίσως δε και η «Μοστελλάρια», θεωρούνται απομιμήσεις των θεατρικών έργων του Φιλήμονα «Έμποροι», «Θησαυρός» και «Φάσμα».
ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ
Δήμος Κεφαλής
4ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Γιός του Φιλοκλέους, από τον δήμο Κεφαλής, ένας από τους επιφανέστερους ποιητές της Νέας Κωμωδίας. Διακρίθηκε στα Διονύσια το 311 π.Χ. και πολλές φορές στα Λήναια. Σύμφωνα με το λεξικό Σούδα έγραψε 45 έργα, από τα οποία έχουν διασωθεί 15 τίτλοι και 39 αποσπάσματα που έχει δημοσιεύσει ο Μάινεκε στα Fragmenta Comicorum Graecorum. Ο Φιλιππίδης υπήρξε φίλος και σύμβουλος του βασιλιά της Θράκης Λυσιμάχου, τον οποίο ακολούθησε σε πολλές εκστρατείες του στην Ασία.
ΦΩΚΥΛΙΔΗΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ
Μίλητος
6ος αιώνας π.Χ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Γνωμικός ποιητής από τη Μίλητο, που ήκμασε κατά το 537 π.Χ. Μαζί με το σύγχρονό του Δημόδοκο, από τη Λέρο, ποιητή επίσης, αλληλοπειράζονταν με στίχους. Έγραψε ηθικούς κανόνες σε εξάμετρα και δίστιχα που τα άρχιζε πάγια με τις τρεις λέξεις: «Και τόδε Φωκίδεω». Ένα μεγάλο Νουθετικό Ποίημα από 200 εξάμετρα, που διασώθηκε ολόκληρο και αποκαλείται «Φωκυλίδεια», δεν ανήκει σ’ αυτόν, αλλά σε Αλεξανδρέα Ιουδαίο συνώνυμο του ποιητή, που έζησε μεταξύ του Β’ αιώνα π.Χ. και της αυτοκρατορίας του Νέρωνος.
