Re: Λόγοι Αγίου Αντωνίου στην (Νέα) Εποχή μας

19
Η Δύναμη του νου

Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 7. Πρέπει να μη λέμε ότι δεν είναι δυνατόν στον άνθρωπο να επιτύχει ενάρετο βίο, αλλά μόνον ότι δεν είναι εύκολο. Ούτε είναι εύκολο να το αντιληφθούν αυτό οι τυχόντες άνθρωποι. Συμμετέχουν σε ενάρετη ζωή όσοι είναι ευσεβείς και έχουν νουν θεοφιλή (που σκέπτονται όπως αρέσει στο Θεό). Γιατί ο κοινός νους, είναι κοσμικός (σκέπτεται κατά το θέλημα του ανθρώπου) και ευμετάβολος, που παρέχει νοήματα αγαθά και κακά, αφού επηρεάζεται από τα φυσικά πράγματα και ρέπει προς την ύλη.Ενώ ο θεοφιλής νους, τιμωρεί την κακία την οποία ενσωματώνονται αυτοπροαίρετα οι άνθρωποι από ραθυμία.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 25. Όσοι επιζητούν ενάρετη και θεοφιλή ζωή, πρέπει να έχουν απαλλαγή από την οίηση και από κάθε κούφιο: και ψεύτικη Ιδέα και να φροντίζουν επιμελώς για χρηστή διόρθωση της ζωής και της γνώμης τους. Διότι ο θεοφιλής και αμετάβλητος (ο σταθερός σ' αυτό) νους, είναι στοιχείων εξυψώσεως και δρόμος προς τον Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 43. Ο λογικός άνθρωπος, εφ' όσον θυμάται τη μετουσία και συνάφεια (του) προς το θείον, δεν θα αγαπήσει ποτέ κανένα γήινο ή ταπεινό, αλλά έχει το νου στραμμένο στα ουράνια και αιώνια.
Γνωρίζει ακόμη, ότι η θέλησης του Θεού είναι το να σωθεί ο άνθρωπος, γιατί αυτή (η θέλησης του Θεού) είναι αιτία όλων των καλών και πηγή των αιωνίων αγαθών στους ανθρώπους.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 50. Η κακία είναι πάθος υλικό. Συνεπώς, δεν γίνεται να υπάρξει σώμα χωρίς κακία. Η λογική όμως ψυχή, όταν το νόηση αυτό, αποτινάζει το βάρος της ύλης, που είναι η κακία και σαν ανασάνει από τέτοιο βάρος, υψώνει τον νου προς τα άνω, γνωρίζει το Θεό των όλων και προσέχει το σώμα σαν εχθρό και πολέμιο, μη υπακούοντας σ' αυτό. Έτσι στεφανώνεται τελικά από τον Θεό η ψυχή, επειδή νίκησε τα πάθη της κακίας και της ύλης.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 52. Η καθαρή ψυχή, επειδή είναι αγαθή, φωτίζεται και λαμπρύνεται από το Θεό και τότε ο νους νοεί αγαθά και γεννάει λόγια θεοφιλή. Όταν όμως η ψυχή, από κακία κυλιστεί στο βόρβορο, επειδή ο Θεός την αποστρέφεται, μάλλον επειδή η ψυχή χωρίζει τον εαυτό της από το Θεό, τότε, οι πονηροί δαίμονες, αφού σφηνωθούν απανωτοί στο λογισμό, ψιθυρίζουν στην ψυχή τις ανόσιες (μιαρές) πράξεις, μοιχείες, φόνους, αρπαγές, ιεροσυλίες και τα παρόμοια, όσα είναι έργα δαιμόνων.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 55. - Γιατί έγινε ο άνθρωπος; - (Έγινε) για να κατανοεί τα ποιήματα του Θεού, κι έτσι να Τον ιδεί και να Τον δοξάσει, γιατί τα έκτισε για τον άνθρωπο. Ο δε νους (η φρόνηση) που είναι λίαν αγαπητός στο Θεό, είναι αόρατο αγαθόν, που χαρίζεται από το Θεό στους άξιους, δια μέσου χρηστής συμπεριφοράς
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 56.Ελεύθερος είναι εκείνος που δεν είναι δούλος των ηδονών, αλλά κυριαρχεί στο σώμα, με τη φρόνηση και τη σωφροσύνη, και αρκείται, με πολλή ευχαριστία, σ` αυτά που του δίδονται από τον Θεό, έστω κι αν τύχη νάνε πάρα πολύ μέτρια.Διότι, εάν ο θεοφιλής νους και η ψυχή συμφωνήσουν, ειρηνεύει όλο το σώμα, έστω κι αν δεν θέλει• γιατί όταν η ψυχή το θέλει, κάθε σωματική ανταρσία σβήνεται.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 93. Ζωή είναι η ένωσης και συνάφεια του νου και της ψυχής και του σώματος. Ο θάνατος πάλιν είναι, όχι απώλεια (χάσιμο - εξαφάνισης) αυτών (των τριών) που ενώθηκαν, αλλά η διάλυσης της γνώσεως αυτών.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 94. Ο νους (η φρόνησης) δεν είναι ψυχή, αλλά δώρο Θεού, που σώζει την ψυχή. Και προτρέχει και συμβουλεύει την ψυχή ο νους αυτός, που είναι αρεστός στον Θεό: Να καταφρονήσει τα πρόσκαιρα και υλικά και φθαρτά,Να ερωτευθεί τα αιώνια και άφθαρτα και άϋλα αγαθά, και Να περιπατεί σωματικά ως άνθρωπος, κατανοώντας και θεωρώντας νοερά όλα τα ουράνια και τα αφορώντα τον Θεό (ζητήματα). Έτσι ο θεοφιλής νους γίνεται ευεργέτης και σωτηρία της ανθρώπινης ψυχής.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 95. Όταν η ψυχή αφομοιωθεί και υποταχθεί στο σώμα, ευθύς σκοτίζεται από τη λύπη και την ηδονή και χάνεται, διότι και η λύπη και η ηδονή είναι ακριβώς σαν χυμοί του σώματος. Αλλά ο θεοφιλής νους, πράττοντας τα αντίθετα, λυπεί το σώμα και σώζει την ψυχή, σαν γιατρός που κόβει ή καίει τα σώματα.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 96. Όσες ψυχές δεν τιμονεύονται από το λογικό και δεν κυβερνώνται από το νου, για να καταπνίγουν και να κυριαρχούν και να κυβερνούν τα πάθη (συναισθήματα), δηλαδή τη λύπη και την ηδονή, αυτές οι ψυχές χάνονται όπως τα αλόγα ζώα, διότι παρασύρεται το λογικό από τα πάθη, όπως ο αμαξηλάτης που νικήθηκε από τα άλογά του.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 105. Ο λόγος είναι υπηρέτης του νου. Διότι εκείνο που θέλει ο νους αυτό και εξηγεί ο λόγος.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 106. Ο νους βλέπει τα πάντα, ακόμη και τα ουράνια πράγματα. Τίποτε δεν τον σκοτίζει, παρά μόνον η αμαρτία. Στον καθαρό νου τίποτε δεν είναι ακατάληπτο, καθώς και στο λόγο τίποτε δεν είναι ανείπωτο.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 107. Κατά το σώμα ο άνθρωπος είναι θνητός, αλλά ως προς το νου και το λόγο είναι αθάνατος. Όταν σιωπάς, νοείς και αφού νοήσεις λαλείς (δηλαδή όταν με το νου σκεφθείς ένα πράγμα, τότε μπορείς να το εξωτερικεύσεις με το λόγο). Διότι με τη σιωπή ο νους γεννά το λόγο. Όταν προσφέρεται ευχάριστος λόγος στο Θεό, αποτελεί τούτο σωτηρία του ανθρώπου
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 118. Η δράση του σώματος είναι τα μάτια και η δράσης της ψυχής είναι ο νους. Και όπως το σώμα, αν δεν έχει μάτια, είναι τυφλό και δεν βλέπει ούτε τον ήλιο που καταφωτίζει όλη τη γη και τη θάλασσα, ούτε μπορεί να απολαύσει το φως έτσι και η ψυχή, εάν δεν έχει νουν αγαθόν και χρηστή πολιτεία, είναι τυφλή, και το Θεό, τον ποιητή και ευεργέτη των όλων, δεν Τον κατανοεί, ούτε Τον δοξάζει, ούτε μπορεί να απολαύσει τη δική Του αφθαρσία και τα αιώνια αγαθά.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 126. Είναι προσταγή του Θεού, με την αύξηση του σώματος, να γεμίζει και η ψυχή από νουν, ώστε ο άνθρωπος να εκλέξει από το καλό και το κακό εκείνο που του αρέσει. Ψυχή η οποία δεν διαλέγει το καλό, δεν έχει νουν. Συνεπώς όλα μεν τα σώματα έχουν ψυχή, δεν λέγεται όμως πως κάθε ψυχή έχει νουν. Διότι ο θεοφιλής νους, δημιουργείται στους σώφρονος και οσίους (τους αγνούς) και δικαίους και καθαρούς και αγαθούς και ελεήμονας και στους ευσεβείς. Η παρουσία του νου, αποτελεί για τον άνθρωπο βοήθεια στην πορεία του προς τον Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 130. Όποιος έχει νουν (ο νουνεχής και σώφρων) γνωρίζει τι είναι ο εαυτός του, ότι δηλ. είναι άνθρωπος φθαρτός. Κι' εκείνος που γνωρίζει τον εαυτόν του, όλα τα γνωρίζει, ότι είναι ποιήματα του Θεού και έγιναν για τη σωτηρία του ανθρώπου. Διότι είναι στην εξουσία του ανθρώπου να τα καταλάβει όλα και να πιστέψει σωστά. Γνωρίζει ασφαλώς ο άνθρωπος αυτός ότι όσοι καταφρονούν τα βιοτικά, έχουν μεν ελάχιστον κόπο (τους κοστίζει αυτό βέβαια κάτι), αποκομίζουν όμως απόλαυση και αιώνια ανάπαυση παρά του Θεού μετά θάνατον
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 135. Ο νους (το νοερό - το πνευματικό στοιχείο του ανθρώπου) φαίνεται στην ψυχή και η φύσις (το υλικό - το φθαρτό στοιχείο) στο σώμα. Ο μεν νους αποτελεί την αποθέωση της ψυχής, ενώ στη φύση του σώματος ενυπάρχει η διάχυσης (η διάλυσης, η φθορά και καταστροφή). Ενώ σε κάθε σώμα υπάρχει φύσις, όχι όμως και σε κάθε ψυχή νους (δηλ. φρόνησης), γι' αυτό και δεν σώζεται κάθε ψυχή.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 136. Η ψυχή είναι στον κόσμο, ως γεννητή, αλλά ο νους είναι υπεράνω του κόσμου, ως αγέννητος. Η ψυχή όμως η οποία κατανοεί τον κόσμο και θέλει να σωθεί, έχει κάθε ώρα ως νόμον απαράβατο και σκέπτεται μέσα της (δύο πράγματα) :
ότι τώρα είναι ο αγών και η εξέτασης και δεν επιτρέπει (στον εαυτό της) να κάνη τον κριτή, Και ότι χάνεται μία ψυχή ή και σώζεται από μικρή και αισχρή ηδονή.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 154. Μόνον ο νους που είναι μέσα σε καθαρή και φιλόθεο ψυχή βλέπει αληθινά τον αγέννητο και αθεώρητο και ανείπωτων Θεό, που είναι ο μόνος καθαρός για τους καθαρούς στην καρδιά.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 159. Μόνος ο άνθρωπος είναι δεκτικός του Θεού (μπορεί να νοήσει τον Θεό). Διότι μόνον μ' αυτό το ζώον ομιλεί ο Θεός, τη νύχτα με τα όνειρα και την ημέρα με το νου. Και με όλα προλέγει και προσημαίνει τα μέλλοντα αγαθά στους άξιούς Του ανθρώπους.


Περίληψη:
Εκ πρώτης όψεως βλέπουμε ότι ο Μέγας Αντώνιος χρησιμοποιεί πάρα πολύ τον όρο "νους". Διαιρεί λοιπόν στον λόγο 7 το νου και λέει ότι είναι άλλος ο κοσμικός νους και άλλος ο θεοφιλής, ο οποίος συμμετέχει στην ενάρετη ζωή. Ο θεοφιλής νους μας λέει είναι αμετάβλητος (Εδώ δεν εννοεί ότι φοράει παρωπίδες και ότι έχει πείσμα, εννοεί ότι είναι ενωμένος με το αμετάβλητο και το αιώνιο). Διότι ο λογικός άνθρωπος που έχει νου, έχει στραμμένο τον εαυτό του προς τα ουράνια - που είναι αιώνια και αμετάβλητα. Με αυτό το τρόπο εξυψώνεται προς το Θεό και γίνετε πηγή αιώνιων αγαθών για τους ανθρώπους. Με αυτή την διαδικασία λοιπόν η ανθρώπινη λογική ψυχή με τη δύναμη του νου αποτινάσσει την ύλη και νικάει τα πάθη της κακίας. Τότε ο νους φωτίζεται και ομιλεί με λόγια θεοφιλή ενώ όταν βρίσκεται προσκολλημένη στα κοσμικά και στην ύλη ο λόγος του νου ομοιάζει περισσότερο με τα λόγια των δαιμόνων. Ο λίαν αγαπητός και θεοφιλής λοιπόν νους που έμπρακτα δηλώνεται με την χρηστή συμπεριφορά, ελευθερώνει την ψυχή από το βόρβορο των υλικών παθών και μαζί της σβήνει κάθε σωματική ανταρσία, και γεννάει αιώνια ζωή στον άνθρωπο που είναι η ένωσις ψυχής, νου και σώματος. Διότι ο νους είναι ένα ξεχωριστό αγαθό που συνεργάζεται με την ψυχή με σκοπό να καταφρονήσει τα πρόσκαιρα και υλικά και φθαρτά και να αγαπήσει το αιώνια και άφθαρτα. Ο νους δεν πρέπει να υποταχθεί στο σώμα διότι τότε γεμίζει από ηδονή και λύπη και η πνευματικότητα χάνεται. (Τα παρομοιάζει με χυμούς του σώματος και πράγματι αυτά σύμφωνα με την επιστήμη του αιώνα μας βασίζονται στις ορμόνες). Ο Θεοφιλής λοιπόν νους πράττει τα αντίθετα και είναι φιλόπονος ως προς το σώμα ενώ αντιθέτως εκείνος ο νους που κατακτήθηκε από τις ηδονές χάνεται και καταπνίγεται από τα πάθη. Στην υπηρεσία του νου είναι ο λόγος. Ο Μέγας Αντώνιος μας λέει χαρακτηριστικά ότι "ο νους βλέπει τα πάντα, ακόμη και τα ουράνια πράγματα. Τίποτε δεν τον σκοτίζει, παρά μόνον η αμαρτία. Στον καθαρό νου τίποτε δεν είναι ακατάληπτο, καθώς και στο λόγο τίποτε δεν είναι ανείπωτο". Συνεπώς όλα όσα συλλαμβάνει ο νους μπορούν να ειπωθούν με το λόγο (εκτός ίσως από τα "άρρητα" ρήματα). Ο ευχάριστος λόγος μάλιστα είναι θεοφιλής και ευεργέτης και σωτήριος της ψυχής. Με την σιωπηλή κατανόηση γεννάται ο αγαθός λόγος, όταν ο νους είναι αγαθός και με τον λόγο αυτό Δοξάζεται ο Θεός, διότι "ψυχή χωρίς νου και χρηστή πολιτεία είναι τυφλή προς τον Θεό δεν Τον κατανοεί, ούτε Τον δοξάζει, ούτε μπορεί να απολαύσει τη δική Του αφθαρσία και τα αιώνια αγαθά". Κάθε -λέει- άνθρωπος έχει ψυχή, όμως δεν έχει κάθε ψυχή νου και μάλιστα θεοφιλή, διότι "ο θεοφιλής νους, δημιουργείται στους σώφρονος και οσίους (τους αγνούς) και δικαίους και καθαρούς και αγαθούς και ελεήμονας και στους ευσεβείς.". Μας λέει λοιπόν ο Άγιος Αντώνιος ότι εκείνος που έχει νου, έχει αποκτήσει και το "γνώθι σαυτόν" δηλαδή κατανοεί τον εαυτό του και ότι είναι φθαρτός, σε αυτό το κόσμο, όμως κατανοεί και έχει πρόσβαση στον αιώνιο μετά Θάνατο. Στις ψυχές λοιπόν όπου δεν υπάρχει νους δεν υπάρχει Σωτηρία. Ο νους για τον Άγιο Αντώνιο δεν είναι κάτι ατομικό αφού είναι υπερκόσμιος και αιώνιος ενώ η ψυχή είναι γεννητή εντός του κόσμου. "Μόνον ο νους που είναι μέσα σε καθαρή και φιλόθεο ψυχή βλέπει αληθινά τον αγέννητο και αθεώρητο και ανείπωτων Θεό, που είναι ο μόνος καθαρός για τους καθαρούς στην καρδιά" Ο Θεός τέλος, μιλάει με τον άνθρωπο την μέρα διαμέσου του νου, την νύχτα διαμέσου των ονείρων, και με αυτό το τρόπο προλέγει στους θεοφιλείς ανθρώπους τα μέλλοντα αγαθά στους άξιους Του (=προφητεία).
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Λόγοι Αγίου Αντωνίου στην (Νέα) Εποχή μας

20
Το λογικό μέρος του ανθρώπου
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 14. Αυτό που μας κάνει άξιους να ονομαζώμεθα άνθρωποι, είναι να έχομε μαζί μας παρούσα την αληθινή λογική. Όταν μας λείπει το λογικό, τότε διαφέρομε από τα άλογα ζώα, μόνον ως προς την διάπλαση του σώματος και τη φωνή. Ας αναγνωρίσει λοιπόν ο μυαλωμένος άνθρωπος, ότι (εξ αιτίας του λογικού, του πνευματικού του μέρους) είναι αθάνατος και θα μισήσει (τότε) κάθε αισχρή επιθυμία, που γίνεται αιτία του (πνευματικού) θανάτου στους ανθρώπους.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 42. Ο άνθρωπος, κατά το λογικό μέρος, συνδέεται μα την ανείπωτη (την ανέκφραστη) και θεία δύναμη και κατά το σωματικό συγγενεύει προς τα ζώα. Κάτι λίγοι όμως, όσοι είναι τέλειοι άνθρωποι και λογικοί, επιδιώκουν σοβαρά νάχουν και την γνώμη και την (παραπάνω) συγγένεια προς τον Θεό και Σωτήρα. Κι αυτό το δείχνουν με τα έργα και την ενάρετη πολιτεία (τους).
Αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι, οι ψυχικά ανόητοι, αφού εγκατέλειψαν εκείνη τη θεϊκή και αθάνατη υιοθεσία, ρέπουν πια προς τη νεκρή και κακότυχη και ολιγοχρόνια συγγένεια του σώματος (τη σωματική συγγένεια προς τα ζώα) φρονώντας τα σαρκικά, σαν τα άλογα ζώα, ανάβοντας από τις ηδονές κι έτσι χωρίζουν τους εαυτούς των από το Θεό και σύρουν την ψυχή από τους ουρανούς, κάτω στο βάραθρο, με αιτία τα (κατώτερα) θελήματα της.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 46. Θεωρούνται πως δεν είναι καλά, όσοι δυσκολεύονται να εννοήσουν τα συμφέροντα και τις σωστές κουβέντες. Όσοι πάλιν, μολονότι κατανοούν την αλήθεια, όμως χωρίς εντροπή (την αμφισβητούν και μάλιστα) φιλονικούν, αυτών έχει νεκρωθεί το λογικό, έχει αποθηριωθεί ο τρόπος τους (συμπεριφέρονται σαν θηρία) και δεν γνωρίζουν τον Θεό, ούτε έχει φωτιστή η ψυχή τους.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 59. Όπως μας έδωσε ο Θεός την όραση, για να αναγνωρίζομε όσα βλέπομε, ποιό είναι το άσπρο και ποιό το μαύρο χρώμα, έτσι και το λογικό, μας το χάρισε ο Θεός, για να ξεχωρίζομε όσα συμφέρουν στην ψυχή.
Όταν όμως η επιθυμία κρατηθεί ανεξάρτητη από το λογικό, γεννά ηδονή και δεν επιτρέπει στην ψυχή να σωθεί ή να ενωθεί με τον Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 96. Όσες ψυχές δεν τιμονεύονται από το λογικό και δεν κυβερνώνται από το νου, για να καταπνίγουν και να κυριαρχούν και να κυβερνούν τα πάθη (συναισθήματα), δηλαδή τη λύπη και την ηδονή, αυτές οι ψυχές χάνονται όπως τα αλόγα ζώα, διότι παρασύρεται το λογικό από τα πάθη, όπως ο αμαξηλάτης που νικήθηκε από τα άλογά του.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 97. Μεγίστη αρρώστια της ψυχής και καταστροφή και χαμός, είναι να μη γνωρίζει κανείς τον Θεό, ο οποίος τα πάντα έφτιασε για τον άνθρωπο και του δώρισε το νου και το λογικό, με τα οποία πετώντας προς τα άνω, ενώνεται με το Θεό, καταλαβαίνοντας και δοξάζοντας τον Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 101. Η ψυχή, της οποίας το λογικό (η ορθή σκέψης) νικήθηκε και παρεσύρθη (από τις ηδονές), ενώ είναι αθάνατη και (πρέπει να είναι) κυρία του σώματος, γίνεται δούλη στο σώμα της με τις ηδονές, χωρίς να καταλαβαίνει ότι η καλοπέραση και η πολλή φροντίδα του σώματος, βλάπτει (θανάσιμα) την ψυχή. Αναίσθητη τότε (στο καλό) και σαν μωρή (πλέον) φροντίζει (μόνον) για την τροφή του σώματος.
Περίληψη
Σχετικά με το λογικό μέρος του ανθρώπου ο Μέγας Αντώνιος μας λέει ότι "όταν μας λείπει το λογικό, τότε διαφέρομε από τα άλογα ζώα, μόνον ως προς την διάπλαση του σώματος και τη φωνή". Ουσιαστικά δηλαδή το λογικό είναι εκείνο το οποίο μας διαχωρίζει από τα ζώα, μας βοηθάει να εισέλθουμε στην αιωνιότητα. Αυτή την επιδίωξη να συγγενεύουν με το θεό , μας λέει, λίγη άνθρωποι την έχουν αληθινά, αφού οι περισσότεροι αφού "εγκατέλειψαν εκείνη τη θεϊκή και αθάνατη υιοθεσία και ρέπουν πια προς τη νεκρή και κακότυχη και ολιγοχρόνια συγγένεια του σώματος" . Υπάρχει , μας λέει, μία περίπτωση όπου το λογικό μπορεί να νεκρωθεί εντελώς, είναι τότε που διαμέσου της συνεχούς φιλονικίας ο άνθρωπος έχει αποθηριωθεί. Το λογικό έχει την λειτουργία της διάκρισης ανάμεσα στο ψυχωφελές και ανώφελο γιαυτό άλλωστε και ο λογικός όπως είδαμε στους πρώτους λόγους του Αγίου Αντωνίου ορίζεται ως εκείνος που μπορεί με το μυαλό του (το λογικό) να αναγνωρίσει τα ωφέλημα. Αν το λογικό δεν μπορεί να τιθασεύσει το σώμα και κατ επέκταση τα πάθη, τότε η ηδονές που γεννιούνται αποτρέπουν την ένωση με το Θεό, οδηγούν στην απώλεια της ψυχής, που είναι ο αντίθετος προορισμός του ανθρώπου. Η ψυχή - αν και αθάνατη - μπορεί να δουλοποιηθεί στο σώμα, να γίνει αναίσθητη και μωρή, φροντίζοντας μόνο τα πρόσκαιρα και τα κοσμικά όταν απομακρυνθεί πλήρως από το Θεό.
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Λόγοι Αγίου Αντωνίου στην (Νέα) Εποχή μας

21
Η γνώση του καλού και του κακού


Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 1. Οι άνθρωποι καταχρηστικά λέγονται λογικοί. Δεν είναι λογικοί όσοι έμαθαν απλώς τα λόγια και τα βιβλία των αρχαίων σοφών, αλλ' όσοι έχουν τη λογική ψυχή και μπορούν να διακρίνουν ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό και αποφεύγουν τα πονηρά και βλαβερά στην ψυχή, τα δε αγαθά και ψυχωφελή, τα αποκτούν πρόθυμα με τη μελέτη και τα εφαρμόζουν με πολλή ευχαριστία προς τον Θεό. Αυτοί μόνοι πρέπει να λέγονται αληθινά λογικοί άνθρωποι.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 8. Οι αγράμματοι και ακαλλιέργητοι άνθρωποι, θεωρούν τα λόγια γελοίο πράγμα και δεν θέλουν να τ' ακούνε, επειδή ελέγχεται η αγραμματοσύνη τους και θέλουν να είναι όλοι όμοιοί τους.
Κατά τον ίδιο τρόπο και όσοι ζουν και συμπεριφέρονται ακόλαστα, φροντίζουν (να αποδείξουν) ότι όλοι είναι χειρότεροί τους, νομίζοντας πως από το πλήθος των κακών θα επιτύχουν το ακατηγόρητο για τους εαυτούς των.
Η άτονη (χαλαρή και νωθρή) ψυχή (τους) θολώνει από την κακία που περιλαμβάνει ασωτία, υπερηφάνεια, απληστία, οργή, προπέτεια, λύσσα, φόνο, οδυρμό, φθόνο, πλεονεξία, αρπαγή, πόνο, ψευδός, ηδονή, οκνηρία, λύπη, δειλία, αρρώστια, μίσος, κατηγορία, αδυναμία, πλάνη, άγνοια, απάτη, λήθη Θεού.Άνθρωπος λέγεται ή ο λογικός ή εκείνος που ανέχεται (δέχεται) να διορθωθεί. Ο αδιόρθωτος καλείται απάνθρωπος, διότι αυτό (η αδιορθωσιά) είναι χαρακτηριστικό των απάνθρωπων. Κάτι τέτοιους καλόν είναι να τους αποφεύγομε. Γιατί αυτοί που συζούν με την κακία, δεν επιτρέπεται να καταταγούν ποτέ μεταξύ των αθανάτων (πνευματικών ανθρώπων — η κακία είναι υλική, θνητή κατάσταση).
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 29. Σ' εκείνον που δεν γνωρίζει να διακρίνει τι είναι το αγαθόν και ποιο είναι το κακό, δεν του επιτρέπεται να κρίνει τους αγαθούς και κακούς. Διότι ο άνθρωπος που γνωρίζει τον Θεόν, είναι αγαθός κι αν δεν είναι αγαθός, τίποτα δεν γνωρίζει, ούτε θα μάθη ποτέ τίποτα. Διότι το αγαθόν είναι τρόπος γνώσεως του Θεού.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 30. Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΠΟΝΤΩΝ
Οι αγαθοί και θεοφιλείς (αγαπημένοι από το Θεό) άνδρες, ελέγχουν περί του κακού κατά πρόσωπον παρόντος τους ανθρώπους. Εάν δεν είναι παρόντες, δεν τους κακολογούν. Αλλ' ούτε και σ' αυτούς που επιχειρούν να ειπούν κάτι (κακό κατά των απόντων) το επιτρέπουν.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 48. Τα ουράνια είναι αθάνατα, από την αγαθότητα που υπάρχει μέσα τους, ενώ τα επίγεια έγιναν θνητά, διότι υπάρχει μέσα τους υ αυθαίρετη κακία, υ οποία πιάνει τους ανόητους από την οκνηρία τους και από τη (θεληματική) άγνοια του Θεού (αγνωσία).
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 50. Η κακία είναι πάθος υλικό. Συνεπώς, δεν γίνεται να υπάρξει σώμα χωρίς κακία. Η λογική όμως ψυχή, όταν το νόηση αυτό, αποτινάζει το βάρος της ύλης, που είναι η κακία και σαν ανασάνει από τέτοιο βάρος, υψώνει τον νου προς τα άνω, γνωρίζει το Θεό των όλων και προσέχει το σώμα σαν εχθρό και πολέμιο, μη υπακούοντας σ' αυτό. Έτσι στεφανώνεται τελικά από τον Θεό η ψυχή, επειδή νίκησε τα πάθη της κακίας και της ύλης.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 51. Η κακία, όταν γνωρισθεί από την ψυχή, μισείται σαν θηρίο βρωμερότατο. Όταν όμως αγνοείται (η φύση της), αγαπάται από εκείνον που την αγνοεί. Τον έχει αιχμάλωτο και τον τραβά σαν δούλο, τον εραστή της. Κι' ο κακότυχος και άθλιος, ούτε βλέπει το συμφέρον του, ούτε νοιώθει, άλλα νομίζει ότι στολίζεται από την κακία και αγάλλεται.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 52. Η καθαρή ψυχή, επειδή είναι αγαθή, φωτίζεται και λαμπρύνεται από το Θεό και τότε ο νους νοεί αγαθά και γεννάει λόγια θεοφιλή.
Όταν όμως η ψυχή, από κακία κυλιστεί στο βόρβορο, επειδή ο Θεός την αποστρέφεται, μάλλον επειδή η ψυχή χωρίζει τον εαυτό της από το Θεό, τότε, οι πονηροί δαίμονες, αφού σφηνωθούν απανωτοί στο λογισμό, ψιθυρίζουν στην ψυχή τις ανόσιες (μιαρές) πράξεις, μοιχείες, φόνους, αρπαγές, ιεροσυλίες και τα παρόμοια, όσα είναι έργα δαιμόνων.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 54. Όσοι είναι γεμάτοι από την κακία και μεθάνε από την αγνωσία, δεν γνωρίζουν τον Θεόν, ούτε επαγρυπνούν ψυχικά. Ο Θεός όμως είναι νοητός και δεν είναι μεν ορατός, όμως είναι καταφάνερος μέσα στα ορατά, σαν τη ψυχή μέσα στο σώμα. Κι αν το σώμα είναι αδύνατον να υπάρχει χωρίς ψυχή, έτσι και όλα, όσα βλέπουμε και υπάρχουν, είναι αδύνατον να υπάρξουν χωρίς Θεόν.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 68. Όσοι δεν βλέπουν (ότι αυτό είναι) το (αληθινό) συμφέρον τους, αν και γνωρίζουν το αγαθό, είναι ψυχικά τυφλοί και έχει γίνει τελείως αναίσθητη μέσα τους η διάκριση (μεταξύ καλού και κακού).Ώστε δεν πρέπει να προσέχομε τη νοοτροπία τους κι αυτό για να μην περιπέσομε κατ' ανάγκην κι εμείς, απρονόητα, στα ίδια, σαν τυφλοί (για να μη στραβωθούμε ψυχικά).
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 78. Δεν πρέπει η λογική και αγωνιζόμενη ψυχή να ζαρώνει με το πρώτο και να δειλιάζει μπροστά στα πάθη που τη βρίσκουν, για να μη γίνει καταγέλαστη από δειλία. Διότι όταν η ψυχή ταράζεται από τις ιδιωτικές φαντασίες, (τα χάνει και) ξεφεύγει από την πρέπουσα συμπεριφορά. Στο δρόμο προς τα αιώνια αγαθά πάνε μπροστά, ως γνωστόν, οι ψυχικές αρετές, ενώ αιτίες των κολάσεων (πνευματικών και δικαίων τιμωριών) είναι οι αυθαίρετες κακίες των ανθρώπων.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 86. Εφ' όσον εννοείς τα περί Θεού, να είσαι ευσεβής, χωρίς φθόνο, αγαθός, σώφρων, πράος, χαριστικός κατά δύναμιν, κοινωνικός, αφιλόνεικος και τα όμοια. Διότι αυτό είναι το απαραβίαστο απόκτημα της ψυχής, να αρέσει στο Θεό με τέτοιες πράξεις και με το να μην κρίνει κανέναν και να λέει για κανέναν, ότι ο δείνα είναι κακός και αμάρτησε. Αλλά καλλίτερο είναι να συζητάμε τα δικά μας κακά, και να ερευνάμε μέσα μας τη δική μας πολιτεία, εάν είναι αρεστή στο Θεό. Διότι, τι μας μέλει εμάς, εάν άλλος είναι πονηρός;
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 88. Όσοι επιδιώκουν την πρόσκαιρη απόκτηση υλικού πλούτου με βίαια μέσα και αγαπούν με όρεξη τα έργα της κακίας, ενώ αγνοούν τον θάνατο και την απώλεια της ψυχής τους και δεν έχουν στόχο, οι άθλιοι, το (πνευματικό) συμφέρον τους, δεν αναλογίζονται τι πάσχουν από την κακία οι άνθρωποι μετά θάνατον.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 89. Η κακία είναι πάθος της ύλης (υλικό). Ο Θεός δεν είναι αίτιος της κακίας, άλλα τη γνώση και την επιστήμη και την ικανότητα να διακρίνουν το αγαθό και το κακό, καθώς και το αυτεξούσιων, τα έδωσε με το παραπάνω στους ανθρώπους. Εκείνη που γεννά τα πάθη της κακίας, είναι η αμέλεια και η οκνηρία των ανθρώπων. Γιατί ο Θεός είναι καθ' ολοκληρίαν αναίτιος.Εξ άλλου οι δαίμονες έγιναν πονηροί με δική τους προαίρεση γνώμης (εκλογή), όπως ακριβώς και οι περισσότεροι των ανθρώπων.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 90. Όποιος συζεί με την ευσέβεια, δεν επιτρέπει στην κακία να εισχωρήσει κρυφά μέσα στην ψυχή, κι' όταν απουσιάζει η κακία δεν υπάρχει ούτε κίνδυνος, ούτε βλάβη στην ψυχή. Τους ευσεβείς, ούτε ο απαίσιος δαίμων, ούτε το πεπρωμένο τους κυριαρχεί. Διότι ο Θεός τους γλιτώνει από τα κακά και αβλαβείς φυλασσόμενοι ζουν ισόθεοι (ζουν θεϊκή ζωή). Κι' αν κανείς επαινέσει έναν τέτοιον άνθρωπο, (αυτός δεν δέχεται τον έπαινο και) περιγελάει μέσα του εκείνους που τον επαινούν. Εάν πάλι τον κατηγορήσει κανείς, δεν απολογείται προς τους υβριστές του, ούτε βεβαίως αγανακτεί προς τα λεγόμενα εναντίον του.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 91. Το κακό παρακολουθεί τη φύση, όπως το δηλητήριο το χάλκωμα και η λέρα (η βρωμιά) το σώμα. Αλλά ούτε το δηλητήριο (τη σκουριά) το έκαμε ο χαλκωματάς, ούτε τη λέρα οι γονείς (που το γέννησαν). Έτσι ούτε ο Θεός έκαμε την κακία, αλλ' έχει δώσει και γνώση και διάκριση στον άνθρωπο, για ν' αποφεύγει το κακόν, ξέροντας ότι βλάπτεται απ' αυτό και τιμωρείται. Πρόσεχε λοιπόν καλά, μήπως, βλέποντας κανέναν ν' απολαμβάνει εξουσία και πλούτο, τον καλοτυχίσεις, γιατί σου φάνταξε τα μυαλά ο δαίμονας. Αλλά να φέρνεις αμέσως το θάνατο μπρος στα μάτια σου και να μην επιθυμείς ποτέ κανένα κακό ή βιοτικό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 100. Ο άνθρωπος, ότι καλό και αγαθό έργο έχει και κάνει είναι από τον Θεό, (ο οποίος είναι πηγή του αγαθού), γι' αυτό και έκαμε τον άνθρωπο (να είναι κι' αυτός αγαθός).Ο άνθρωπος, ότι κακό έργο κάνει, είναι δικό του εύρημα και πηγάζει από την κακία που καλλιέργησε μέσα του και από τις (κακές) επιθυμίες (με τις οποίες) έχασε την αίσθηση του καλού.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 102. Ο Θεός είναι αγαθός. Ο άνθρωπος είναι πονηρός. Τίποτε κακό στον ουρανό, τίποτε καλό στη γη. Ο λογικός άνθρωπος όμως διαλέγει το καλλίτερο και (έτσι) γνωρίζει τον Θεό των όλων και τον ευχαριστεί και τον υμνεί, και πριν πεθάνει περιφρονεί το σώμα και το εμποδίζει να πραγματοποίηση τις πονηρές αισθήσεις, γιατί γνωρίζει την καταστρεπτική τους ενέργεια, δηλαδή πώς θα χαθεί αιώνια.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 119. Αναισθησία και μωρία της ψυχής είναι η αγνωσία του Θεού, διότι το κακό γεννάται από την αγνωσία, το δε αγαθόν προσγίνεται στους ανθρώπους από τη γνώση του Θεού και σώζει την ψυχή.
Εάν λοιπόν επιδιώκεις πρόθυμα να μην κάνης τα δικά σου θελήματα και διατηρείς ξάστερο το μυαλό σου και γνωρίζεις το Θεό, τότε έχεις το νου σου στις αρετές. Εάν επιδιώκεις να κάνης τα πονηρά θελήματά σου για ηδονή, μεθάς έτσι μέσα σε άγνοια του Θεού και χάνεσαι, όπως τα άλογα ζώα, χωρίς να θυμάσαι τα κακά που θα σου συμβούν μετά θάνατον.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 119. Αναισθησία και μωρία της ψυχής είναι η αγνωσία του Θεού, διότι το κακό γεννάται από την αγνωσία, το δε αγαθόν προσγίνεται στους ανθρώπους από τη γνώση του Θεού και σώζει την ψυχή.Εάν λοιπόν επιδιώκεις πρόθυμα να μην κάνης τα δικά σου θελήματα και διατηρείς ξάστερο το μυαλό σου και γνωρίζεις το Θεό, τότε έχεις το νου σου στις αρετές. Εάν επιδιώκεις να κάνης τα πονηρά θελήματά σου για ηδονή, μεθάς έτσι μέσα σε άγνοια του Θεού και χάνεσαι, όπως τα άλογα ζώα, χωρίς να θυμάσαι τα κακά που θα σου συμβούν μετά θάνατον.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 125. Επειδή ο Θεός είναι πάντοτε αγαθός και χωρίς φθόνο, έχει δώσει στον άνθρωπο την εξουσία του καλού και του κάκου, αφού του δώρισε γνώση, ώστε παρατηρώντας τον κόσμο και τα γινόμενα σ' αυτόν να γνωρίσει Αυτόν που εποίησε τα πάντα για τον άνθρωπο. Στον ασεβή, επιτρέπεται να θέλει και να μην καταλαβαίνει. Γιατί του επιτρέπεται και να είναι άπιστος και να αστοχεί και να νιώθει τα αντίθετα της αλήθειας.Τόσο μεγάλη εξουσία έχει ο άνθρωπος και του καλού και του κακού.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 126. Είναι προσταγή του Θεού, με την αύξηση του σώματος, να γεμίζει και η ψυχή από νουν, ώστε ο άνθρωπος να εκλέξει από το καλό και το κακό εκείνο που του αρέσει.Ψυχή η οποία δεν διαλέγει το καλό, δεν έχει νουν. Συνεπώς όλα μεν τα σώματα έχουν ψυχή, δεν λέγεται όμως πως κάθε ψυχή έχει νουν. Διότι ο θεοφιλής νους, δημιουργείται στους σώφρονος και οσίους (τους αγνούς) και δικαίους και καθαρούς και αγαθούς και ελεήμονας και στους ευσεβείς. Η παρουσία του νου, αποτελεί για τον άνθρωπο βοήθεια στην πορεία του προς τον Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 129. Κανείς αγαθός δεν είναι αισχρός, εκείνος που δεν είναι καλός, είναι πάντως κακός και φιλοσώματος (φιλοτομαριστής). Πρώτη όμως αρετή του ανθρώπου είναι η καταφρόνησης της σαρκός. Διότι ο χωρισμός από τα πρόσκαιρα, τα φθαρτά και τα υλικά, που γίνεται προαιρετικά (με τη θέλησή μας) και όχι από στέρηση (φτώχεια), μας κάνει κληρονόμους των αιωνίων και άφθαρτων αγαθών.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 134. Το καλό είναι αφανές, όπως και τα ουράνια (πράγματα). Το κακό είναι φανερό, όπως τα γήινα. Καλό είναι αυτό που δεν έχει σύγκριση (το ασύγκριτο). Ο άνθρωπος που έχει νουν διαλέγει το καλλίτερο. Διότι μόνον στον άνθρωπο είναι νοητός ο (ασύγκριτος) Θεός και τα ποιήματά Του.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 139. Όποιος φτώχυνε και δεν μπορεί να βλάψει, δεν υπολογίζεται στους ευσεβείς (από την πράξη αυτή). Αλλά εκείνος που μπορεί να βλάψει και δεν χρησιμοποιεί τη δύναμή του στο κακό, αλλά λυπάται τους ταπεινότερους (του), από σεβασμό στο Θεό, εκείνος λαβαίνει τις καλές αμοιβές και μετά θάνατον.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 142. Όπως ακριβώς εκείνοι που αναγκάζονται, σε διάφορες περιστάσεις ή ανάγκες, να κολυμπούν στα μεγάλα ποτάμια, αν δεν τα χάσουν, διασώζονται γιατί, κι' αν είναι ορμητικά τα ρεύματα, έστω κι' αν παρ' ολίγον να ρουφηχτούν, αν πιαστούν σ' οτιδήποτε φυτρωμένο στις όχθες, γλιτώνουν. Όσοι όμως βρεθούν μεθυσμένοι, έστω κι' αν χίλιες μύριες φορές τέλεια έμαθαν να κολυμπούν, επειδή νικώνται από το κρασί, το ρεύμα τους παρασύρει κάτω απ' το νερό και διαγράφονται από τους ζωντανούς. Κατά τον ίδιο τρόπο και η ψυχή, όταν μπλεχθεί στα σύρματα και στους περισπασμούς των ρευμάτων της ζωής, εάν δεν έλθει στα συγκαλά της, αφού ξεζαλιστεί από την κακία της ύλης και δεν εννοήσει ότι μολονότι είναι θεία και αθάνατη, όμως συνεδέθη, για να δοκιμαστή, με την ολιγόχρονη, πολύπαθη και θνητή ύλη του σώματος, μέλλει να παρασύρεται από τις σωματικές ηδονές στην καταστροφή, καταφρονώντας τον εαυτό της και μεθυσμένη από την αγνωσία (του Θεού) μιας και δεν θ' αντιλαμβάνεται την κατάστασή της, ούτε θα βοηθάει τον εαυτό της, αφανίζεται και βρίσκεται έξω από τους σωζόμενους. Διότι πολλάκις το σώμα μας συμπαρασύρει σαν ποτάμι προς απρεπείς ηδονές.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 149. Όπως το παραμελημένο χάλκωμα, που δεν το περιποιείται κανείς, σαπίζει πεταμένο και αχρησιμοποίητο από τη σκουριά, γίνεται άχρηστο και σιχαμερό, κατά τον ίδιο τρόπο και η αργή ψυχή, που δεν φροντίζει για τη χρηστή πολιτεία και για την επιστροφή προς τον Θεό, φθείρεται κι' αυτή, όπως ο χαλκός από τη σκουριά και καταντά ποταπή και άχρηστη προς σωτηρία, επειδή χωρίζει τον εαυτό της, με τις πονηρές πράξεις του σκότους, από τη σκέπη και προστασία του Θεού και έτσι σωρεύεται επάνω της η κακία, που μαζεύεται σαν σκουριά επάνω στην ύλη του σώματος, από την (πνευματική) αδιαφορία της.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 150. Ο Θεός είναι αγαθός και απαθής και αμετάβλητος. Εάν κανείς θεωρεί εύλογο και αληθινό ότι δεν μεταβάλλεται ο Θεός, αλλά απορεί: Πως χαίρει με τους αγαθούς και αποστρέφεται τους κακούς, οργίζεται με όσους αμαρτάνουν και γίνεται ίλεως όταν λατρεύεται; Είναι πρέπον να ειπούμε, ότι ο Θεός ούτε χαίρει ούτε οργίζεται, διότι το να χαίρει κανείς και να λυπάται είναι πάθος, ούτε με δώρα κολακεύεται, διότι θα νικιόταν από την ηδονή. Δεν είναι σωστό και δίκαιον, να επηρεάζεται το θείον, ευμενώς ή δυσμενώς, από τα ανθρώπινα πράγματα. Αλλά ο Θεός είναι αγαθός. Μόνον ωφελεί και ουδέποτε βλάπτει. Μένει πάντα ο ίδιος. Εμείς όμως, μένοντας αγαθοί, επειδή έτσι Του μοιάζουμε, συναπτόμαστε με το Θεό, κι' αν γίνομαι κακοί, χωριζόμαστε από το Θεό, επειδή παύουμε να του μοιάζουμε. Εάν ζούμε την αρετή, προσκολλόμαστε (και αφοσιωνόμαστε) στο Θεό. Εάν γίνομαι κακοί, Τον κάνομε εχθρό μας (ανθρωποπαθώς), αφού δεν θα οργίζεται άδικα, μιας και τα αμαρτήματά μας όχι μόνον δεν αφήνουν το Θεό να λάμπει μέσα μας, αλλά και μας δένουν με τους δαίμονας, που θα μας κολάσουν. Όταν όμως, με προσευχές και με καλά έργα, βρίσκομαι άφεση των αμαρτιών, δεν υπηρετούμε το Θεό ούτε Τον μεταβάλλομε, αλλά με τα έργα και με την μας προς το θείον γιατρεύαμε τη δική μας την κακία. Και πάλιν απολαμβάναμε την αγαθότητα του Θεού.
Ώστε είναι το ίδιο να ειπούμε πως ο Θεός αποστρέφεται τους κακούς και ο ήλιος κρύβεται στους στερημένους όραση.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 152. Η γνώσης (του θελήματος) του Θεού και ο φόβος του Θεού είναι θεραπευτικά μέσα των υλικών παθών. Διότι αν κατέχει την ψυχή η αγνωσία του Θεού, θα μείνουν τα πάθη ανίατα και θα σαπίσουν ολότελα την ψυχή. Η ψυχή σαπίζει, σαν από χρόνιο έλκος, από την κακία, για την οποία είναι ανεύθυνος ο Θεός, μιας κι έστειλε στους ανθρώπους επιστήμη και γνώση.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 153. Τον άνθρωπο τον γέμισε ο Θεός με επιστήμη και γνώση, φροντίζοντας να ξεκαθαρίσει τα πάθη και την αυθαίρετη κακία και θέλοντας, από την αγαθότητά Του, να μεταθέσει το θνητό στην αθανασία (να κάμει τον άνθρωπο αθάνατο).
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 153. Τον άνθρωπο τον γέμισε ο Θεός με επιστήμη και γνώση, φροντίζοντας να ξεκαθαρίσει τα πάθη και την αυθαίρετη κακία και θέλοντας, από την αγαθότητά Του, να μεταθέσει το θνητό στην αθανασία (να κάμει τον άνθρωπο αθάνατο).
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 168. Όπως στην κάθε γέννηση συνυπάρχει και το πάθος, διότι κάθε τι που γεννιέται στη ζωή αυτό και φθείρεται, έτσι και στο πάθος ενυπάρχει η κακία. Μη λοιπόν πεις, ότι ο Θεός δεν μπορούσε να κόψη την κακία. Διότι αυτοί που τα λέγουν αυτά, τα λένε από αναισθησία και από μωρία. Δεν υπήρχε πραγματικά ανάγκη να κόψη ο Θεός την ύλη, διότι αυτά είναι πάθη της ύλης (υλικά). Ο Θεός όμως ξέκοψε την κακία από τους ανθρώπους για το συμφέρον τους και τους δώρισε νουν και επιστήμη και γνώση και διάκριση του καλού, ώστε, γνωρίζοντας την κακία και ότι βλαπτόμαστε απ' αυτήν, να την αποφεύγομε. Αλλά ο ανόητος άνθρωπος ακολουθεί την κακία και σεμνοπερηφανεύεται γι' αυτήν και μάχεται, σαν περιπλεγμένος σε δίχτυα, κυριευμένος εσωτερικά απ' αυτήν, χωρίς να μπορέσει ποτέ να ανυψωθεί διανοητικά, για να ιδεί και να γνωρίσει τον Θεό, ο οποίος όλα τα έκαμε προς σωτηρία και αποθέωση του ανθρώπου.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 169. Τα θνητά (οι κακοί άνθρωποι) φθονούν τους εαυτούς τους γι` αυτό προγνωρίζουν αυτόν τον θάνατο. (Διότι) κάθε τι το αθάνατο είναι αγαθό και γι' αυτό το προσλαμβάνει η όσια (αγνή) ψυχή. Ενώ κάθε θνητό είναι κακό και γι' αυτό συνταιριάζει με την ανόητη και άθλια ψυχή.


Περίληψη:
Για τον Μέγα Αντώνιο υπάρχει διάκριση ανάμεσα στο καλό και στο κακό το οποίο ο λογικός άνθρωπος πρέπει να μάθει να γνωρίζει πως να διαχωρίζει. Ως καλά ορίζει τα ψυχωφελή και ως κακά τα ψυχοφθόρα. Η άτονη ψυχή θολώνει από την κακία που περιλαμβάνει ασωτία, υπερηφάνεια, απληστία, οργή, προπέτεια, λύσσα, φόνο, οδυρμό, φθόνο, πλεονεξία, αρπαγή, πόνο, ψευδός, ηδονή, οκνηρία, λύπη, δειλία, αρρώστια, μίσος, κατηγορία, αδυναμία, πλάνη, άγνοια, απάτη, λήθη Θεού. Αυτά είναι καλό και ωφέλιμο να τα αποφεύγει κανείς αν θέλει να καταταγεί ανάμεσα στους αθάνατους και να επιμένει στην διόρθοση. Ο Άγιος μας λέει μάλιστα ότι σ' εκείνον που δεν γνωρίζει να διακρίνει τι είναι το αγαθόν και ποιο είναι το κακό, δεν του επιτρέπεται να κρίνει τους αγαθούς και κακούς. Επισημάνει ότι οι αγαθοί (αγαπημένοι από το Θεό) άνδρες, ελέγχουν περί του κακού κατά πρόσωπον παρόντος τους ανθρώπους ενώ αν δεν είναι παρόντες (ώστε να να αντιμετωπίσουν τους ελέγχους), δεν τους κακολογούν ούτε αφήνουν αυτούς που επιχειρούν να πουν κάτι κακό κατά των απόντων. Ο Άγιος διαχωρίζει το ουράνιο-αθάνατο στοιχείο από το επίγειο-θνητό και μας λέει ότι τα επίγεια έγιναν θνητά, διότι υπάρχει μέσα τους αυθαίρετη κακία, διότι η κακία είναι πάθος υλικό κατά τον Άγιο. Συνεπώς, δεν γίνεται να υπάρξει σώμα χωρίς έμφυτη κακία. Η λογική όμως ψυχή, όταν το νόηση αυτό, αποτινάζει το βάρος της ύλης, που είναι η κακία και υψώνει τον νου προς τα άνω. Έτσι στεφανώνεται τελικά από τον Θεό η ψυχή, επειδή νίκησε τα πάθη της κακίας και της ύλης. Η κακία , μας λέει ο Άγιος, όταν αναγνωρισθεί από την ψυχή, μισείται σαν θηρίο βρωμερότατο. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος δεν έχει επίγνωση της κακίας αν πρώτα δεν γίνει λογικός και κατά συνέπεια αγνοεί τη κακία. Όταν όμως αγνοείται η κακία της ύλης τότε είναι αγαπητή από εκείνον που την αγνοεί με αποτέλεσμα να τον έχει αιχμάλωτο και τον τραβά σαν δούλο, σαν εραστή της. Εκείνος που έχει υποδουλωθεί στα πάθη ούτε βλέπει το συμφέρον της ψυχής, ούτε νοιώθει, άλλα νομίζει ότι στολίζεται από την κακία και αγάλλεται. Όταν λοιπόν η ψυχή, από κακία κυλιστεί στο βόρβορο ο Θεός την αποστρέφεται και χωρίζεται από Αυτόν με αποτέλεσμα να οι πονηροί δαίμονες αφού σφηνωθούν απανωτοί στο λογισμό να ψιθυρίζουν στην ψυχή τις ανόσιες (μιαρές) πράξεις, μοιχείες, φόνους, αρπαγές, ιεροσυλίες και τα παρόμοια, όσα είναι έργα δαιμόνων, με αποτέλεσμα να επέρχεται πλήρης αγνωσία του Θεού. Στο δρόμο προς τα αιώνια αγαθά πάνε μπροστά λοιπόν οι ψυχικές αρετές, ενώ αιτίες των κολάσεων είναι οι αυθαίρετες κακίες των ανθρώπων. Η προστασία από τη κακία μας λέει ο Μέγας Αντώνιος είναι προσωπική υπόθεση, μας λέει συγκεκριμένα ότι "εφ' όσον εννοείς τα περί Θεού, να είσαι ευσεβής, χωρίς φθόνο, αγαθός, σώφρων, πράος, χαριστικός κατά δύναμιν, κοινωνικός, αφιλόνεικος και τα όμοια. Διότι αυτό είναι το απαραβίαστο απόκτημα της ψυχής, να αρέσει στο Θεό με τέτοιες πράξεις και με το να μην κρίνει κανέναν και να λέει για κανέναν, ότι ο δείνα είναι κακός και αμάρτησε. Αλλά καλλίτερο είναι να συζητάμε τα δικά μας κακά, και να ερευνάμε μέσα μας τη δική μας πολιτεία, εάν είναι αρεστή στο Θεό. Διότι, τι μας μέλει εμάς, εάν άλλος είναι πονηρός; Ο Άγιος Αντώνιος μας λέει πολύ χαρακτηριστικά ότι οι κακοί άνθρωποι μετά θάνατο συνεχίζουν να πάσχουν, γιαυτό και και η πρόσκαιρη απόκτηση υλικού πλούτου με βίαια μέσα είναι έργα της κακίας και απώλεια της ψυχής μετά θάνατο. Ο Θεός μας λέει δεν είναι αίτιος της κακίας, άλλα έδωσε τη γνώση και την επιστήμη και την ικανότητα να διακρίνουμε το αγαθό και το κακό, και να επιλέγουμε αυτεξούσια. Εκείνο που γεννά τα πάθη της κακίας, είναι η αμέλεια και η οκνηρία των ανθρώπων. Γιατί ο Θεός είναι καθ' ολοκληρίαν αναίτιος. Αντίστοιχα οι δαίμονες έγιναν πονηροί με δική τους προαίρεση γνώμης (εκλογή), όπως ακριβώς και οι περισσότεροι των ανθρώπων. Ο άνθρωπος που έχει αποκτήσει την καλοσύνη και συζεί με την ευσέβεια, δεν επιτρέπει στην κακία να εισχωρήσει κρυφά μέσα στην ψυχή του γιαυτό δεν κινδυνεύει να βλαφτεί στην ψυχή.
Τους ευσεβείς λοιπόν μας λέει ο Άγιος, ούτε ο απαίσιος δαίμων, ούτε το πεπρωμένο τους κυριαρχεί διότι ο Θεός τους γλιτώνει από τα κακά και αβλαβείς φυλασσόμενοι ζουν ισόθεοι (ζουν θεϊκή ζωή). Το κακό παρακολουθεί τη φύση, όπως το δηλητήριο το χάλκωμα και η λέρα (η βρωμιά) το σώμα δηλαδή είναι ένα φαινόμενο που λαμβάνει μέρος παθητικά σε όσους δεν έχουν μεριμνήσει. Το δηλητήριο (τη σκουριά) δεν το έκαμε ο χαλκωματάς, ούτε τη λέρα οι γονείς (που το γέννησαν) συνεπώς ούτε ο Θεός έκαμε την κακία στον άνθρωπο αλλά ατυή υπάρχει στην ύλη και στον άνθρωπο έδωσε τη γνώση και τη διάκριση, για ν' αποφεύγει το κακόν, ξέροντας ότι βλάπτεται απ' αυτό και τιμωρείται. Ο άνθρωπος λοιπόν καλείται να κάνει το καλό και το αγαθό έργο από τον Θεό, (ο οποίος είναι πηγή του αγαθού), και να αποφεύγει το κακό έργο που είναι δικό του εύρημα και πηγάζει από την κακία που καλλιέργησε μέσα του και από τις (κακές) επιθυμίες (με τις οποίες) έχασε την αίσθηση του καλού. Ο Θεός λοιπόν για τον Μέγα Αντώνιο είναι αγαθός ενώ ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως πονηρός διότι τίποτα κακό δεν υπάρχει στον ουρανό και τίποτε καλό (ψυχωφελές) στην γη (ύλη). Ο λογικός άνθρωπος όμως διαλέγει το καλλίτερο και (έτσι) γνωρίζει τον Θεό των όλων και τον ευχαριστεί και τον υμνεί, και πριν πεθάνει περιφρονεί το σώμα και το εμποδίζει να πραγματοποιήσει τις πονηρές αισθήσεις, γιατί γνωρίζει την καταστρεπτική τους ενέργεια, δηλαδή πώς θα χαθεί αιώνια από την αγνωσία του Θεού. Η αναισθησία και μωρία της ψυχής είναι η αγνωσία του Θεού, διότι το κακό γεννάται από την αγνωσία, το δε αγαθόν προσγίνεται στους ανθρώπους από τη γνώση του Θεού και σώζει την ψυχή. Για τον Άγιο πρέπει να επιδιώκει κάποιος πρόθυμα να μην κάνει τα δικά του θελήματα και να διατηρεί ξάστερο το μυαλό του και να γνωρίζει το Θεό, απολαμβάνοντας στο νου του τις αρετές. Εάν αντιθέτως επιδιώκει να κάνει τα πονηρά θελήματά του με σκοπό την ηδονή, μέσα σε άγνοια του Θεού τότε χάνεται, όπως τα άλογα ζώα, χωρίς να θυμάται τα κακά που θα του έχουν συμβεί μετά θάνατον.
Ο νους της ψυχής βοηθάει ώστε να μπορεί να εκλέξει ο άνθρωπος ανάμεσα στο καλό και στο κακό εκείνο. Η Ψυχή η οποία δεν διαλέγει το καλό, δεν έχει νουν όμως ούτε είναι λογική. Κανείς αγαθός δεν είναι αισχρός ενώ εκείνος που δεν είναι καλός, είναι πάντως κακός και συνήθως είναι φιλοσώματος (φιλοτομαριστής). Γιαυτό και πρώτη αρετή του ανθρώπου είναι η καταφρόνησης της σαρκός. Διότι ο χωρισμός από τα πρόσκαιρα, τα φθαρτά και τα υλικά, που γίνεται προαιρετικά (με τη θέλησή μας) και όχι από στέρηση (φτώχεια), μας κάνει κληρονόμους των αιωνίων και άφθαρτων αγαθών(καλών). Το καλό είναι αφανές, όπως και τα ουράνια (πράγματα). Το κακό είναι φανερό, όπως τα γήινα. Όποιος φτώχυνε και δεν μπορεί να βλάψει, δεν υπολογίζεται στους ευσεβείς (από την πράξη αυτή). Αλλά εκείνος που μπορεί να βλάψει και δεν χρησιμοποιεί τη δύναμή του στο κακό, αλλά λυπάται τους ταπεινότερους (του), από σεβασμό στο Θεό, εκείνος λαβαίνει τις καλές αμοιβές και μετά θάνατον. Η ψυχή είναι θεία και αθάνατη, όμως συνεδέθει για να δοκιμαστεί, με την ολιγόχρονη, πολύπαθη και θνητή ύλη του σώματος και παρασύρεται από τις σωματικές ηδονές στην καταστροφή, καταφρονώντας τον εαυτό της και μεθυσμένη από την αγνωσία μιας και δεν θ' αντιλαμβάνεται την κατάστασή της, ούτε θα βοηθάει τον εαυτό της, αφανίζεται και βρίσκεται έξω από τους σωζόμενους. Διότι πολλάκις το σώμα μας συμπαρασύρει σαν ποτάμι προς απρεπείς ηδονές. Όπως λοιπόν το παραμελημένο χάλκωμα, που δεν το περιποιείται κανείς, σαπίζει πεταμένο και αχρησιμοποίητο από τη σκουριά, γίνεται άχρηστο και σιχαμερό, κατά τον ίδιο τρόπο και η αργή ψυχή, που δεν φροντίζει για τη χρηστή πολιτεία και για την επιστροφή προς τον Θεό, φθείρεται κι' αυτή, όπως ο χαλκός από τη σκουριά και καταντά ποταπή και άχρηστη προς σωτηρία, επειδή χωρίζει τον εαυτό της, με τις πονηρές πράξεις του σκότους, από τη σκέπη και προστασία του Θεού και έτσι σωρεύεται επάνω της η κακία, που μαζεύεται σαν σκουριά επάνω στην ύλη του σώματος, από την (πνευματική) αδιαφορία της. Ο Θεός είναι αγαθός και απαθής και αμετάβλητος, αποστρέφεται τους κακούς, με δώρα δεν κολακεύεται ούτε επηρεάζεται το θείον, ευμενώς ή δυσμενώς, από τα ανθρώπινα πράγματα. Εμείς λοιπόν μένοντας αγαθοί Του μοιάζουμε, συναπτόμαστε με το Θεό, κι' αν γίνομαι κακοί, χωριζόμαστε από το Θεό, επειδή παύουμε να του μοιάζουμε. Εάν ζούμε την αρετή, προσκολλόμαστε (και αφοσιωνόμαστε) στο Θεό. Εάν γίνομαι κακοί, Τον κάνομε εχθρό μας (ανθρωποπαθώς). Όταν όμως, με προσευχές και με καλά έργα, βρίσκομαι άφεση των αμαρτιών, δεν υπηρετούμε το Θεό ούτε Τον μεταβάλλομε, αλλά με τα έργα και με την μας προς το θείον γιατρεύαμε τη δική μας την κακία. Και πάλιν απολαμβάναμε την αγαθότητα του Θεού. Ώστε είναι το ίδιο να ειπούμε πως ο Θεός αποστρέφεται τους κακούς και ο ήλιος κρύβεται στους στερημένους όραση. Η γνώσης (του θελήματος) του Θεού και ο φόβος του Θεού είναι θεραπευτικά μέσα των υλικών παθών. Διότι αν κατέχει την ψυχή η αγνωσία του Θεού, θα μείνουν τα πάθη ανίατα και θα σαπίσουν ολότελα την ψυχή. Η ψυχή σαπίζει, σαν από χρόνιο έλκος, από την κακία, για την οποία είναι ανεύθυνος ο Θεός, μιας κι έστειλε στους ανθρώπους επιστήμη και γνώση. Μας γέμισε λοιπόν ο Θεός με επιστήμη και γνώση, φροντίζοντας να ξεκαθαρίσει τα πάθη και την αυθαίρετη κακία και θέλοντας, από την αγαθότητά Του, να μεταθέσει το θνητό στην αθανασία (να κάμει τον άνθρωπο αθάνατο). Κάθε τι που γεννιέται στη ζωή αυτό και φθείρεται, έτσι και στο πάθος ενυπάρχει η κακία. Μη λοιπόν πεις, ότι ο Θεός δεν μπορούσε να αποκόψει την κακία διότι δεν υπάρχει πραγματικά ανάγκη αφού ο άνθρωπος μπορεί να επιλέξει ανάμεσα στα πάθει της ύλης (υλικά) και στα αθάνατα. Μας δώρισε όμως νου και επιστήμη και γνώση και διάκριση του καλού, ώστε, γνωρίζοντας την κακία και ότι βλαπτόμαστε απ' αυτήν, να την αποφεύγομε. Αλλά ο ανόητος άνθρωπος ακολουθεί την κακία και σεμνό-περηφανεύεται γι' αυτήν και μάχεται, σαν περιπλεγμένος σε δίχτυα, κυριευμένος εσωτερικά απ' αυτήν, χωρίς να μπορέσει ποτέ να ανυψωθεί διανοητικά, για να ιδεί και να γνωρίσει τον Θεό, ο οποίος όλα τα έκαμε προς σωτηρία και αποθέωση του ανθρώπου. Κάθε λοιπόν αθάνατο είναι αγαθό και το προσλαμβάνει η όσια (αγνή) ψυχή. Ενώ κάθε θνητό είναι κακό και γι' αυτό συνταιριάζει με την ανόητη και άθλια ψυχή.
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Φιλοκαλία vs Νέα Εποχή

22
Η εξουσία της σάρκας εις βάρος της ψυχής

Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 21. Εξέταζε ότι σε άφορα και βγάζε δοκιμασμένες αποφάσεις (για τη στάση που θα τηρήσεις στο κάθε τι). Διότι οι άρχοντες και οι δεσπότες έχουν εξουσία μόνον του σώματος και όχι βέβαια της ψυχής. Να σου είναι μάλιστα αυτή η αρχή, πρόχειρη δια παντός. Συνεπώς, αν διατάσσουν φόνους ή τίποτε άτοπα ή άδικα και ψυχοβλαβή, δεν πρέπει να πειθαρχείτε σ' αυτούς, έστω κι αν βασανίζουν το σώμα. Διότι ο Θεός δημιούργησε την ψυχή ελεύθερη και αυτεξούσια, για (να αποφασίζει) όσα πράττει, τα καλά ή τα κακά.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 50. Η κακία είναι πάθος υλικό. Συνεπώς, δεν γίνεται να υπάρξει σώμα χωρίς κακία. Η λογική όμως ψυχή, όταν το νόηση αυτό, αποτινάζει το βάρος της ύλης, που είναι η κακία και σαν ανασάνει από τέτοιο βάρος, υψώνει τον νου προς τα άνω, γνωρίζει το Θεό των όλων και προσέχει το σώμα σαν εχθρό και πολέμιο, μη υπακούοντας σ' αυτό. Έτσι στεφανώνεται τελικά από τον Θεό η ψυχή, επειδή νίκησε τα πάθη της κακίας και της ύλης.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 56. Ελεύθερος είναι εκείνος που δεν είναι δούλος των ηδονών, αλλά κυριαρχεί στο σώμα, με τη φρόνηση και τη σωφροσύνη, και αρκείται, με πολλή ευχαριστία, σ` αυτά που του δίδονται από τον Θεό, έστω κι αν τύχη νάνε πάρα πολύ μέτρια.
Διότι, εάν ο θεοφιλής νους και η ψυχή συμφωνήσουν, ειρηνεύει όλο το σώμα, έστω κι αν δεν θέλει• γιατί όταν η ψυχή το θέλει, κάθε σωματική ανταρσία σβήνεται.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 66. Αν φροντίζομε να θεραπεύομε τα πάθη του σώματος, γιατί αλλιώς θα γίνομαι καταγέλαστοι στους γνωστούς μας, πολύ περισσότερο είναι ανάγκη να τρέχομε να θεραπεύομε τα πάθη της ψυχής, γιατί μέλλομε να κριθούμε κατά πρόσωπον Θεού, για να μη βρεθούμε (εκεί) τιποτένιοι ή καταγέλαστοι.Έχομε το αυτεξούσιο και συνεπώς, όταν επιθυμούμε τις πονηρές πράξεις, μπορούμε να μην τις επιδιώξουμε, αρκεί να το θελήσομε. Το μπορούμε και στην εξουσία μας είναι να ζήσομε όπως αρέσει στο Θεό και κανείς δεν μπορεί να μας αναγκάσει ποτέ, να πράξομε άθελά μας κάτι το πονηρό. Γιατί, έτσι αγωνιζόμενοι, θα γίνομαι άξιοι του Θεού άνθρωποι και θα ζούμε σαν άγγελοι στον ουρανό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 72. Γνωρίζετε ότι οι σωματικοί πόνοι είναι φυσική ιδιότητα του σώματος, που είναι φθαρτό και υλικό. Πρέπει λοιπόν, η καταρτισμένη ψυχή να προβάλλει στα σωματικά πάθη ευχαρίστως καρτερία και υπομονή και να μην κατηγορεί το Θεό, ότι έκαμε το σώμα ( να πονά).
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 73. Αυτοί που αγωνίζονται στους Ολυμπιακούς αγώνας, δεν στεφανώνονται επειδή νίκησαν τον έναν ή τον άλλον ή και έναν τρίτον, αλλ' όταν νικήσουν όλους όσοι αγωνισθούν μαζί τους. Έτσι λοιπόν και καθένας που θέλει να στεφανωθεί από τον Θεό, πρέπει να γυμνάζει την ψυχή του στο να γίνει σώφρων (συνετός και φρόνιμος) πνευματικός αθλητής. Όχι μόνον σχετικά με τα σωματικά, αλλά και για τα οικονομικά κέρδη, όπως τις αρπαγές και το φθόνο, τις τροφές, τις κενοδοξίες, τις ύβρις και τα φονικά και όσα άλλα τέτοια (πάθη) υπάρχουν.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:
Λόγος 76. Πρέπει να ενθυμούνται αδιάκοπα, οι μυαλωμένοι άνθρωποι, ότι εάν ανεχόμαστε στη ζωή μας μικρούς και ολιγοχρόνιους κόπους, θα απολαύσομε μετά θάνατον μεγίστη ηδονή και αιώνια τροφή (πνευματική απόλαυση), εμείς οι άνθρωποι. Ώστε αυτός που παλεύει με τα πάθη και θέλει να στεφανωθεί από το Θεό, εάν πέσει (νικηθεί), να μη μικροψυχήση (να μην τα χάση) και μείνει πεσμένος σε απελπισία (για τη σωτηρία του). Αλλά, αφού σηκωθεί, πάλιν να παλέψει και να φροντίσει (να νικήσει για) να στεφανωθεί (βραβευθεί). Μέχρις εσχάτης αναπνοής διαρκώς να σηκώνεται από την πτώση που θα του συμβεί. Διότι οι σωματικοί κόποι είναι όπλα (για επιδίωξη) των αρετών και γίνονται έτσι σωτήριοι της ψυχής.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 79. Ο λογικός (πνευματικός) άνθρωπος πολεμείται από τις υπάρχουσες σ' αυτόν λογικές αισθήσεις με τα πάθη της ψυχής.Και είναι οι αισθήσεις του σώματος πέντε: Όραση, όσφρηση, ακοή, γεύση και αφή. Δια μέσου των πέντε αυτών αισθήσεων, υποκύπτοντας στα τέσσερα δικά της πάθη η άθλια ψυχή αιχμαλωτίζεται απ' αυτά. Τα τέσσαρα πάθη της ψυχής είναι κενοδοξία, χαρά, θυμός και δειλία.Όταν όμως με φρόνηση και με επιλογισμό (σκέψη -διαλογισμό), στρατηγώντας καλά ο άνθρωπος, κυριαρχήσει και νικήσει τα πάθη, (τότε) δεν πολεμείται πλέον, αλλά ειρηνεύει ψυχικά και στεφανώνεται νικητής από τον Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 85. Η ψυχή συμπάσχει με το σώμα (Όταν πονά), αλλά το σώμα δεν συμπάσχει με την ψυχή. Όπως παραδείγματος χάριν, όταν κόβεται το σώμα, συμπάσχει και η ψυχή και πάλιν, όταν το σώμα είναι εύρωστο και υγιαίνει, τα πάθη της ψυχής ευχαριστούνται μαζί του. Ενώ όταν η ψυχή σκέπτεται, δεν σκέπτεται καθόλου και το σώμα, αλλά μένει αφημένο στον εαυτό του.Διότι η διανόησης είναι πάθος της ψυχής, όπως ακριβώς και η άγνοια και η υπερηφάνεια και η απιστία και η πλεονεξία και το μίσος και ο φθόνος και η οργή και η ολιγωρία και η κενοδοξία και η τιμή και η διχόνοια και η αίσθησης του αγαθού. Διότι όλα αυτά ενεργούνται δια της ψυχής.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 93. Ζωή είναι η ένωσης και συνάφεια του νου και της ψυχής και του σώματος. Ο θάνατος πάλιν είναι, όχι απώλεια (χάσιμο - εξαφάνισης) αυτών (των τριών) που ενώθηκαν, αλλά η διάλυσης της γνώσεως αυτών.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 95. Όταν η ψυχή αφομοιωθεί και υποταχθεί στο σώμα, ευθύς σκοτίζεται από τη λύπη και την ηδονή και χάνεται, διότι και η λύπη και η ηδονή είναι ακριβώς σαν χυμοί του σώματος. Αλλά ο θεοφιλής νους, πράττοντας τα αντίθετα, λυπεί το σώμα και σώζει την ψυχή, σαν γιατρός που κόβει ή καίει τα σώματα.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 101. Η ψυχή, της οποίας το λογικό (η ορθή σκέψης) νικήθηκε και παρεσύρθη (από τις ηδονές), ενώ είναι αθάνατη και (πρέπει να είναι) κυρία του σώματος, γίνεται δούλη στο σώμα της με τις ηδονές, χωρίς να καταλαβαίνει ότι η καλοπέραση και η πολλή φροντίδα του σώματος, βλάπτει (θανάσιμα) την ψυχή. Αναίσθητη τότε (στο καλό) και σαν μωρή (πλέον) φροντίζει (μόνον) για την τροφή του σώματος
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 102. Ο Θεός είναι αγαθός. Ο άνθρωπος είναι πονηρός. Τίποτε κακό στον ουρανό, τίποτε καλό στη γη. Ο λογικός άνθρωπος όμως διαλέγει το καλλίτερο και (έτσι) γνωρίζει τον Θεό των όλων και τον ευχαριστεί και τον υμνεί, και πριν πεθάνει περιφρονεί το σώμα και το εμποδίζει να πραγματοποίηση τις πονηρές αισθήσεις, γιατί γνωρίζει την καταστρεπτική τους ενέργεια, δηλαδή πώς θα χαθεί αιώνια.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 107. Κατά το σώμα ο άνθρωπος είναι θνητός, αλλά ως προς το νου και το λόγο είναι αθάνατος. Όταν σιωπάς, νοείς και αφού νοήσεις λαλείς (δηλαδή όταν με το νου σκεφθείς ένα πράγμα, τότε μπορείς να το εξωτερικεύσεις με το λόγο). Διότι με τη σιωπή ο νους γεννά το λόγο. Όταν προσφέρεται ευχάριστος λόγος στο Θεό, αποτελεί τούτο σωτηρία του ανθρώπου.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 112. Όπως σαν βγεις από τη μητρική κοιλιά δεν θυμάσαι τίποτα από τα υπάρχοντα στην κοιλιά, έτσι κι όταν βγεις από το σώμα δεν θυμάσαι τίποτε από τα σωματικά.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 113. Όπως μετά που βγήκες από την κοιλιά (της μάνας σου) έγινες μεγαλύτερος και καλλίτερος στο σώμα, έτσι και σαν βγεις καθαρός και άσπιλος από το σώμα, θα είσαι ανώτερος και άφθαρτος και θα ζεις στους ουρανούς.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 114. Όπως όταν τελειωθεί μέσα στην κοιλιά το σώμα, είναι ανάγκη να γεννηθεί, έτσι και η ψυχή, όταν εκπληρώσει τους όρους που όρισε ο Θεός, είναι ανάγκη να βγει από το σώμα.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 115. Όπως θα χρησιμοποίησης την ψυχή όταν είσαι μέσα στο σώμα, κατά τον ίδιο τρόπο και αυτή θα χρησιμοποίηση εσένα όταν εξέλθει από το σώμα. Όποιος χρησιμοποίηση το σώμα καλά και απολαυστικά εδώ, αυτός έκανε κακή χρήση του εαυτού του για τα μετά θάνατον. Διότι έτσι καταδίκασε σαν ανόητος την ψυχή του.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 116. Όπως το σώμα, όταν βγει ατελές από την κοιλιά δεν μπορεί να ανατραφεί, έτσι και η ψυχή, όταν βγει χωρίς νάχη κατορθώσει να γνωρίσει το Θεό με τη χρηστή πολιτεία, δεν μπορεί να σωθεί ή να ενωθεί με τον Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 117. Το σώμα, ενωμένο με την ψυχή, βγαίνει από το σκότος της κοιλίας στο φως. Ή δε ψυχή, ενωμένη με το σώμα, δένεται μαζί του στο σκοτάδι του σώματος. Γι' αυτό πρέπει κανείς να μισή και να παιδεύει το σώμα, σαν εχθρό και πολέμιο της ψυχής. Διότι το πλήθος των φαγητών και της καλοφαγίας διεγείρει (ξεσηκώνει) τα πάθη της κακίας στους ανθρώπους. Μόνον ή εγκράτεια της κοιλίας ταπεινώνει τα πάθη και σώζει την ψυχή.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 124. Άνθρωπος είναι εκείνος που κατάλαβε τι είναι το σώμα, ότι δηλαδή είναι φθαρτό και ολιγοχρόνιο. Ένας τέτοιος άνθρωπος εννοεί και την ψυχή, πως είναι θεία και αθάνατη και πνοή Θεού, που συνεδέθη με το σώμα, για να ωριμάσει μέσω δοκιμασιών και ν' αποθεωθεί. Όποιος κατάλαβε την ψυχή, αυτός πολιτεύεται σωστά και όπως αρέσει στο Θεό, χωρίς να υπακούει στο σώμα κι' ακόμη, βλέποντας το Θεό με το μυαλό του, παρατηρεί νοητικά και όλα εκείνα τα αιώνια αγαθά, που χαρίζονται στην ψυχή από το Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 129. Κανείς αγαθός δεν είναι αισχρός, εκείνος που δεν είναι καλός, είναι πάντως κακός και φιλοσώματος (φιλοτομαριστής).
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 131. Όπως το σώμα χωρίς την ψυχή είναι νεκρό, έτσι και η ψυχή χωρίς το νοητικό είναι αργή και δεν μπορεί να κληρονομήσει τον Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 135. Ο νους (το νοερό - το πνευματικό στοιχείο του ανθρώπου) φαίνεται στην ψυχή και η φύσις (το υλικό - το φθαρτό στοιχείο) στο σώμα. Ο μεν νους αποτελεί την αποθέωση της ψυχής, ενώ στη φύση του σώματος ενυπάρχει η διάχυσης (η διάλυσης, η φθορά και καταστροφή). Ενώ σε κάθε σώμα υπάρχει φύσις, όχι όμως και σε κάθε ψυχή νους (δηλ. φρόνησης), γι' αυτό και δεν σώζεται κάθε ψυχή.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 142. Όπως ακριβώς εκείνοι που αναγκάζονται, σε διάφορες περιστάσεις ή ανάγκες, να κολυμπούν στα μεγάλα ποτάμια, αν δεν τα χάσουν, διασώζονται γιατί, κι' αν είναι ορμητικά τα ρεύματα, έστω κι' αν παρ' ολίγον να ρουφηχτούν, αν πιαστούν σ' οτιδήποτε φυτρωμένο στις όχθες, γλιτώνουν. Όσοι όμως βρεθούν μεθυσμένοι, έστω κι' αν χίλιες μύριες φορές τέλεια έμαθαν να κολυμπούν, επειδή νικώνται από το κρασί, το ρεύμα τους παρασύρει κάτω απ' το νερό και διαγράφονται από τους ζωντανούς.Κατά τον ίδιο τρόπο και η ψυχή, όταν μπλεχθεί στα σύρματα και στους περισπασμούς των ρευμάτων της ζωής, εάν δεν έλθει στα συγκαλά της, αφού ξεζαλιστεί από την κακία της ύλης και δεν εννοήσει ότι μολονότι είναι θεία και αθάνατη, όμως συνεδέθη, για να δοκιμαστή, με την ολιγόχρονη, πολύπαθη και θνητή ύλη του σώματος, μέλλει να παρασύρεται από τις σωματικές ηδονές στην καταστροφή, καταφρονώντας τον εαυτό της και μεθυσμένη από την αγνωσία (του Θεού) μιας και δεν θ' αντιλαμβάνεται την κατάστασή της, ούτε θα βοηθάει τον εαυτό της, αφανίζεται και βρίσκεται έξω από τους σωζόμενους. Διότι πολλάκις το σώμα μας συμπαρασύρει σαν ποτάμι προς απρεπείς ηδονές.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 145. Η ζωή του σώματος και η απόλαυσης του βίου τούτου, μέσα σε πολύν πλούτο και σε εξουσία, καταντούν θάνατος της ψυχής. Ενώ ο κόπος και η υπομονή και η μετ' ευχαριστίας στέρησης και ο θάνατος (νέκρωσης) του σώματος, είναι ζωή και αιώνια τροφή (απόλαυσης) της ψυχής.


Περίληψη :

Ξεκινάει λοιπόν ο Μέγας Αντώνιος λέγοντας για το σώμα σχετικά με γεγονότα που συνέβαιναν την εποχή που έζησε, δηλαδή μιλάει για τους άρχοντες, οι οποίοι έχουν εξουσία μόνο στο σώμα, σε αυτούς λοιπόν μας λέει όταν διατάζουν ανήθικα πράγματα (π.χ. φόνους) , τα οποία είναι κακά και ψυχοβλαβή να μην πειθαρχούμε αλλά να επιλέγουμε αυτεξούσια όπως μας δημιούργησε ο Θεός.[21] Για τη σάρκα μας λέει ο Άγιος Αντώνιος ότι εμπεριέχει την κακία, γιατί η κακία είναι πάθος της ύλης και εμπεριέχεται σε όλα τα υλικά, τα οποία η θεοφιλής ψυχή πρέπει να αποτινάξει [50]. Ελεύθερος μας λέει είναι εκείνος που δεν είναι δούλος των ηδονών της σάρκας, αλλά κυριαρχεί στο σώμα, με τη φρόνηση και τη σωφροσύνη, με την συνεργασία του νου και της ψυχής [56]. Όπως το σώμα έχει πάθη τα οποία πρέπει να θεραπεύουμε έτσι έχει πάθη και η ψυχή τα οποία οφείλουμε να θεραπεύουμε [66]. Τα σωματικά πάθη και οι πόνοι, μας λέει, είναι φυσικές αντιδράσεις του σώματος, τις οποίες πρέπει ο θεοφιλής νους να μάθει να υπομένει και να μη κατηγορεί το Θεό για αυτά [72]. Σαν αθλητές στους Ολυμπιακούς αγώνες μας προτρέπει να ήμαστε , νικώντας με τις πνευματικές αρετές τα υλικά και κοσμικά πάθη [73]. Να ανεχόμαστε τους ολιγοχρόνιους κόπους, και αν πέσουμε ποτέ να ξανασηκωθούμε και να παλεύουμε επίμονα μέχρι εσχάτης αναπνοής ώστε μετά θάνατον να στεφανωθούμε απολαμβάνοντας μεγίστη ηδονή και αιώνια τροφή [76].Ο λογικός (πνευματικός) άνθρωπος δέχεται πόλεμο από τις (πέντε) αισθήσεις της σαρκός και αιχμαλωτίζετε από τα τέσσερα πάθη της ψυχής που είναι η κενοδοξία, η χαρά, ο θυμός και η δειλία. Αυτά τα πάθη πρέπει με φρόνηση και με επιλογισμό (σκέψη -διαλογισμό), να τα κυριαρχήσει και να ειρηνέψει ψυχικά [79]. Ο Άγιος Αντώνιος μας λέει ότι η ψυχή μπορεί να συμπάσχει στο σώμα όμως το σώμα δεν μπορεί να συμπάσχει στη ψυχή διότι το σώμα δεν σκέπτεται. Μάλιστα μας λέει ότι η διανόηση είναι πάθος (παθητική κατάσταση), όπως είναι η άγνοια και η υπερηφάνεια και η απιστία και η πλεονεξία και το μίσος και ο φθόνος και η οργή και η ολιγωρία και η κενοδοξία και η τιμή και η διχόνοια και η αίσθησης του αγαθού[85].
Η (τριπλή) συνάφεια μας λέει του νου και της ψυχής και του σώματος είναι η ζωή, ενώ ο θάνατος η διάλυσης της γνώσεως αυτών [93]. Όταν όμως η ψυχή υποταχθεί στο σώμα τότε σκοτίζεται από τα συναισθήματα που είναι "σαν χυμοί του σώματος"στην εποχή μας γνωρίζουμε ότι είναι ορμόνες) όμως ο θεοφιλής νους λυπεί το σώμα και σώζει την ψυχή (φιλόπονος) [95]. Η ψυχή μας λέει που νικήθηκε από τις ηδονές γίνετε δούλη από την καλοπέραση του σώματος [101]. Ο Άγιος Αντώνιος μας λέει ότι πριν πεθάνουμε πρέπει να φροντίζουμε να περιφρονούμε το σώμα και να το εμποδίζουμε από τις πονηρές αισθήσεις διότι αυτές οδηγούν στην αιώνια απώλεια [102] γιατί Κατά το σώμα ο άνθρωπος είναι θνητός, αλλά ως προς το νου και το λόγο είναι αθάνατος[107] ενώ όταν πεθάνει ο άνθρωπος μας λέει ότι δεν θυμάται τίποτα από τα σωματικά [112] αλλά κατοικεί ανώτερος και άφθαρτος και ζει στους ουρανούς [113]. Έτσι λοιπόν μόλις εκπληρώσει τους όρους που όρισε ο Θεός, η ψυχή είναι ανάγκη να βγει από το σώμα [114]. Επισημαίνει ο Άγιος Αντώνιος ότι όπως θα χρησιμοποιηθεί η ψυχή την περίοδο που θα είναι στο στο σώμα (εν ζωή), ανάλογα θα χρησιμοποιηθεί ο άνθρωπος όταν εξέλθει από το σώμα (μετά θάνατο). Όσο λοιπόν ποιο απολαυστικά ζει κανείς εδώ τόσο περισσότερο κακό κάνει για τα μετά θάνατον [115]. Γιατί όπως το σώμα, όταν βγει ατελές από την κοιλιά δεν μπορεί να ανατραφεί, έτσι και η ψυχή, όταν βγει χωρίς θεογνωσία δεν μπορεί να ενωθεί με τον Θεό και να σωθεί [116]. Ενωμένη με το σώμα η ψυχή , δένεται μαζί του στο σκοτάδι του σώματος όταν π.χ. το πλήθος των φαγητών και της καλοφαγίας διεγείρει (ξεσηκώνει) τα πάθη της κακίας και υποδουλώνει τη ψυχή στα πάθη ενώ η εγκράτεια της κοιλίας ταπεινώνει τα πάθη και σώζει την ψυχή. Γι' αυτό πρέπει κανείς να παιδεύει το σώμα, σαν εχθρό και πολέμιο της ψυχής. [117]. Όποιος κατάλαβε την ψυχή, αυτός πολιτεύεται σωστά και όπως αρέσει στο Θεό, χωρίς να υπακούει στο σώμα κι' ακόμη, βλέποντας το Θεό με το μυαλό του, παρατηρεί νοητικά και όλα εκείνα τα αιώνια αγαθά, που χαρίζονται στην ψυχή από το Θεό.[124]. Αυτούς που ακολουθούν τα σωματικά πάθη τους διακρίνει ότι είναι φιλοσώματοι (κοιτάζουν το τομάρι τους) [129] όμως το υγειές σώμα χωρίς την υγιή ψυχή είναι νεκρό [131]. Όπως λέει ο νους φαίνεται στην ψυχή έτσι και η φύσις στο σώμα. Ο μεν νους αποτελεί την αποθέωση της ψυχής, ενώ στο σώμα ενυπάρχει η διάχυσης (η διάλυσης, η φθορά και καταστροφή) της φύσεως [135]. Ο Άγιος Αντώνιος μας λέει ότι με φυσικό τρόπο όπως οι μεθυσμένοι που είναι ευάλωτοι να κινδυνέψουν έτσι και και όσοι βρεθούν μεθυσμένοι από τους πειρασμούς της ψυχής κινδυνεύουν. Οι κίνδυνοι είναι να μην εννοήσουν ότι η ψυχή είναι αθάνατη και θεία και συνδέθηκε, για να δοκιμαστεί, με την ολιγόχρονη, πολύπαθη και θνητή ύλη του σώματος. Μεθυσμένη από την αγνωσία (του Θεού) δεν μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό της και αφανίζεται διότι πολλάκις το σώμα μας συμπαρασύρει προς απρεπείς ηδονές [142]. Τέλος ο Άγιος Αντώνιος μας λέει ότι ακόμα και φιλοχρήματος βίος και η πλουτοκρατία είναι θάνατος της ψυχής ενώ ο κόπος και η υπομονή και η μετ' ευχαριστίας στέρησης και ο θάνατος του σώματος αλλά ζωή και αιώνια τροφή της ψυχής [145].
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Φιλοκαλία Αγίου Αντωνίου στη (Νέα) Εποχή

23
Η χρηστή πολιτεία
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 4. (Θα είσαι πνευματικός άνθρωπος), όταν λογαριάζεις για φαντασία και μόνον και μάλιστα ολιγοχρόνια την απόκτηση χρημάτων και την άφθονη χρησιμοποίησή τους και όταν γνωρίζεις ότι η ενάρετη και αρεστή στο Θεό πολιτεία διαφέρει πολύ από τον πλούτο. Όταν το μελετάς αυτό, ασφαλώς και το διατηρείς στη μνήμη σου, δεν θα στενάξεις, δεν θα θρηνήσεις και δεν θα κατηγορήσεις κανέναν, αλλά για όλα θα ευχαριστήσεις το Θεό, βλέποντας τους χειρότερους από σένα να στηρίζονται στα λόγια και στα χρήματα. (Έχε υπ' όψη σου, ότι τα χρήματα) είναι το χειρότερο πάθος της ψυχής, καθώς και η επιθυμία, η δόξα και η άγνοια.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 9. Αυτοί που λένε πως θέλουν να ζήσουν την ενάρετη και ευλαβή και ένδοξη ζωή, δεν πρέπει να κρίνονται από το πλαστό ήθος (εξωτερική συμπεριφορά), ούτε από την ψεύτικη πολιτεία, αλλά να κρίνονται από τα ίδια τα έργα τους, όπως οι τεχνίτες, ζωγράφοι και ανδριαντοπλάστες, διότι αυτά δείχνουν θετικά την ενάρετη και θεοφιλή πολιτεία τους και από το εάν αποστρέφονται σαν παγίδες όλες τις πονηρές ηδονές (πράγμα που δείχνει αρνητικά την ενάρετη πολιτεία τους).
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 12. Πρέπει οι άνθρωποι στα ήθη και την πολιτεία τους, να συμπεριφέρονται αληθινά, όπως αξίζει. Διότι όταν κατορθωθεί αυτό, εύκολα κατανοούνται και τα περί Θεού. Διότι (τότε καταλαβαίναμε ότι) όποιος σέβεται το Θεό με όλη του την καρδιά και την πίστη, λαμβάνεται πρόνοια παρά του Θεού να κυριαρχεί του θυμού και της επιθυμίας. Διότι όλων των κακών αίτια (συνεπώς και της κακής συμπεριφοράς) είναι η επιθυμία και ο θυμός.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 26. Ουδέν όφελος να μαθαίνει κανείς τους λόγους (και τις αιτίες των πραγμάτων), εάν απουσιάζει (από τη μάθηση αύτη) η ενάρετη και στο Θεό αρεστή πολιτεία της ψυχής. Αιτία πάντων των κακών είναι η πλάνη, η απάτη (της κούφιας γνώσεως) και η αγνωσία του Θεού.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 34. Όσοι επιδιώκουν την ενάρετη και θεοφιλή πολιτεία, φροντίζουν για τις αρετές της ψυχής, γιατί τους είναι δικό τους κτήμα και αιώνια απόλαυσης. Τα πρόσκαιρα τα απολαμβάνουν εφ' όσον είναι δυνατόν και όπως ο Θεός δίνει και θέλει, χρησιμοποιώντας τα με χαρά και ευχαριστώντας με όλη τους την καρδιά, έστω κι αν είναι μέτρια. Διότι με τα πολυτελή φαγητά, τρέφονται τα σώματα σαν υλικά. Την ψυχή όμως την αποθεώνει η γνώσης (του θελήματος) του Θεού και η εγκράτεια, η αγαθότητα και η ευεργεσία, η ευσέβεια και η πραότης.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 41. Οι απλοϊκότεροι άνθρωποι δεν πρέπει να απελπίζονται και να παραμελούν εντελώς τη θεοφιλή και ενάρετη πολιτεία και να την καταφρονούν, θεωρώντας την ακατόρθωτη και ακατάληπτη γι' αυτούς. Αλλά πρέπει να μελετούν κατά δύναμιν και να δείχνουν επιμέλεια για τον (ψυχικό) εαυτό τους. Διότι, έστω κι αν δεν μπορούν στο έπακρον, ανάλογα με την αρετή τους, ν' αποκτήσουν και τη σωτηρία, όμως, με την μελέτη και την επιθυμία (γι' αυτήν), ή θα γίνουν καλλίτεροι ή δεν θα γίνουν χειρότεροι, πράγμα που δεν είναι και μέτριο όφελος της ψυχής.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 42. Ο άνθρωπος, κατά το λογικό μέρος, συνδέεται μα την ανείπωτη (την ανέκφραστη) και θεία δύναμη και κατά το σωματικό συγγενεύει προς τα ζώα. Κάτι λίγοι όμως, όσοι είναι τέλειοι άνθρωποι και λογικοί, επιδιώκουν σοβαρά νάχουν και την γνώμη και την (παραπάνω) συγγένεια προς τον Θεό και Σωτήρα. Κι αυτό το δείχνουν με τα έργα και την ενάρετη πολιτεία (τους). Αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι, οι ψυχικά ανόητοι, αφού εγκατέλειψαν εκείνη τη θεϊκή και αθάνατη υιοθεσία, ρέπουν πια προς τη νεκρή και κακότυχη και ολιγοχρόνια συγγένεια του σώματος (τη σωματική συγγένεια προς τα ζώα) φρονώντας τα σαρκικά, σαν τα άλογα ζώα, ανάβοντας από τις ηδονές κι έτσι χωρίζουν τους εαυτούς των από το Θεό και σύρουν την ψυχή από τους ουρανούς, κάτω στο βάραθρο, με αιτία τα (κατώτερα) θελήματα της.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 64. Η ευγνωμοσύνη προς τον Θεό και η χρηστή πολιτεία είναι ανθρώπου καρπός, αρεστός στο Θεό.
Οι καρποί της γης δεν ωριμάζουν σε μια ώρα, άλλα με τον καιρό, με βροχές και επιμέλεια. Κατά τον ίδιο τρόπο και οι καρποί των ανθρώπων λαμπρύνονται με ασκητική ζωή και μελέτη, με το χρόνο και την καρτερία, με εγκράτεια και υπομονή.
Εάν μ' αυτά φανείς κάποτε ευλαβείς σε μερικούς (ευσεβής και θεοφοβούμενος), μην πιστεύεις στον εαυτό σου, εφ' όσον είσαι ακόμα στο σώμα και μη θεωρείς ότι τίποτε δικό σου είναι αρεστό στο Θεό, γιατί πρέπει να γνωρίζεις, ότι δεν είναι εύκολο στον άνθρωπο να φυλάξει μέχρι τέλους το αναμάρτητων.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 74. Να μην επιδιώξομε τη χρηστή και θεοφιλή πολιτεία για τον ανθρώπινο έπαινο, αλλά για την σωτηρία της ψυχής να προτιμήσομε την ενάρετη ζωή. Διότι ο θάνατος κάθε μέρα είναι μπροστά στα μάτια μας και τον βλέπουμε. Τα ανθρώπινα άλλωστε είναι άδηλα.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 83. Αυτούς που λησμονούν τη χρηστή και αρεστή στο Θεό πολιτεία και δεν παραδέχονται τα ορθά και θεοφιλή δόγματα, δεν χρειάζεται να τους μισούμε, αλλά μάλλον να τους ελεούμε σαν ανάπηρους ως προς τη διάκριση και τυφλούς ως προς την καρδιά και τη διάνοια. Διότι εφ' όσον δέχθηκαν το κακό για καλό, χάνονται από την αγνοία και δεν γνωρίζουν το Θεό οι τρισάθλιοι και ανόητοι ψυχικά.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 86.
Εφ' όσον εννοείς τα περί Θεού, να είσαι ευσεβής, χωρίς φθόνο, αγαθός, σώφρων, πράος, χαριστικός κατά δύναμιν, κοινωνικός, αφιλόνεικος και τα όμοια. Διότι αυτό είναι το απαραβίαστο απόκτημα της ψυχής, να αρέσει στο Θεό με τέτοιες πράξεις και με το να μην κρίνει κανέναν και να λέει για κανέναν, ότι ο δείνα είναι κακός και αμάρτησε. Αλλά καλλίτερο είναι να συζητάμε τα δικά μας κακά, και να ερευνάμε μέσα μας τη δική μας πολιτεία, εάν είναι αρεστή στο Θεό. Διότι, τι μας μέλει εμάς, εάν άλλος είναι πονηρός;
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 116. Όπως το σώμα, όταν βγει ατελές από την κοιλιά δεν μπορεί να ανατραφεί, έτσι και η ψυχή, όταν βγει χωρίς νάχη κατορθώσει να γνωρίσει το Θεό με τη χρηστή πολιτεία, δεν μπορεί να σωθεί ή να ενωθεί με τον Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 118. Η δράση του σώματος είναι τα μάτια και η δράσης της ψυχής είναι ο νους. Και όπως το σώμα, αν δεν έχει μάτια, είναι τυφλό και δεν βλέπει ούτε τον ήλιο που καταφωτίζει όλη τη γη και τη θάλασσα, ούτε μπορεί να απολαύσει το φως έτσι και υ ψυχή, εάν δεν έχει νουν αγαθόν και χρηστή πολιτεία, είναι τυφλή, και το Θεό, τον ποιητή και ευεργέτη των όλων, δεν Τον κατανοεί, ούτε Τον δοξάζει, ούτε μπορεί να απολαύσει τη δική Του αφθαρσία και τα αιώνια αγαθά.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 127. Ένα μόνον δεν επιτρέπεται στον άνθρωπο, το να είναι αθάνατος. Του επιτρέπεται να ενωθεί με τον Θεό, εάν καταλάβει ότι το μπορεί αυτό. Διότι όταν ο άνθρωπος θέλει και νοεί και πιστεύει και αγαπά, τότε, με χρηστή πολιτεία, γίνεται συνόμιλος του Θεού (ήτοι συναναστρέφεται τον Θεόν).
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 146. Η λογική ψυχή, καταφρονώντας την υλική κτίση και την ολιγόχρονη ζωή, εκλέγει και προτιμά την ουράνια απόλαυση και την αιώνια ζωή, που την παίρνει από το Θεό με τη χρηστή πολιτεία (συμπεριφορά).
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 149. Όπως το παραμελημένο χάλκωμα, που δεν το περιποιείται κανείς, σαπίζει πεταμένο και αχρησιμοποίητο από τη σκουριά, γίνεται άχρηστο και σιχαμερό, κατά τον ίδιο τρόπο και η αργή ψυχή, που δεν φροντίζει για τη χρηστή πολιτεία και για την επιστροφή προς τον Θεό, φθείρεται κι' αυτή, όπως ο χαλκός από τη σκουριά και καταντά ποταπή και άχρηστη προς σωτηρία, επειδή χωρίζει τον εαυτό της, με τις πονηρές πράξεις του σκότους, από τη σκέπη και προστασία του Θεού και έτσι σωρεύεται επάνω της η κακία, που μαζεύεται σαν σκουριά επάνω στην ύλη του σώματος, από την (πνευματική) αδιαφορία της.
Περίληψη:
Η θεάρεστη και ενάρετη πολιτεία διαφέρει από την πλουτοκρατική πολιτεία. Όταν το μελετάμε αυτό να διατηρούμε στη μνήμη μας ότι δεν πρέπει να κατηγορούμε κανένα αλλά για όλα να ευχαριστούμε το Θεό, βλέποντας τους χειρότερους να στηρίζονται στα λόγια και στα χρήματα [4]. Όσοι λοιπόν θέλουν να ζήσουν στην ενάρετη πολιτεία πρέπει να διακρίνονται από τα θεοφιλή έργα τους όπως οι τεχνίτες , οι ζωγράφοι κτλ [9]. Στα ήθη μας λοιπόν ας πολιτευόμαστε αληθινά, ας σεβόμαστε με όλη τη καρδιά μας και πίστη μας το Θεό για να λαμβάνουμε την πρόνοια Του [12]. Όταν απουσιάζει η ενάρετη και θεάρεστη πολιτεία από την ψυχή μας τότε και οι λόγοι είναι ανώφελοι [26]. Για αυτό ας φροντίζουμε τις αρετές της ψυχής που είναι αιώνιο κτήμα και απόλαυση αλλά και τα πρόσκαιρα εφόσον είναι δυνατόν ευχαριστώντας το Θεό με όλη μας τη καρδιά. Με τα πολυτελή φαγητά τρέφεται το σώμα όμως με την θεογνωσία και τις αρετές τρέφεται η ψυχή [34]. Ακόμα και οι ποιο απλοί άνθρωποι δεν πρέπει να απελπίζονται και να παραμελούν τη θεοφιλή και ενάρετη πολιτεία και να την καταφρονούν σαν να είναι ακατάληπτη, αλλά πρέπει να μελετούν όσο μπορούν και να επιμελούν την ψυχή τους ώστε να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι και να επωφελήσουν τη ψυχή τους [41]. Διαμέσου της ενάρετης πολιτείας ο άνθρωπος μπορεί να συγγενεύσει με το Θεό και Σωτήρα όντας τέλειοι και λογικοί. Οι περισσότεροι όμως επιλέγουν να εγκαταλείψουν την αθάνατη υιοθεσία και να ρέπουν προς την κακότυχη ολιγοχρόνια συγγένεια με τα ζώα, φρονώντας για τα σαρκικά ρίχνοντας έτσι τους εαυτούς τους από τους ουρανός κάτω στο βάραθρο [42]. Η χρηστή πολιτεία λοιπόν είναι ανθρώπινος καρπός αρεστός στο Θεό. Όπως λοιπόν οι καρποί της γης θέλουν καιρό και επιμέλεια για να γίνουν, κατά παρόμοιο τρόπο και οι καρποί της ενάρετης πολιτείας θέλουν ασκητική ζωή και μελέτη με χρόνο και καρτερία και εγκράτεια και υπομονή [64]. Ο Άγιος Αντώνιος μας λέει επίσης να μην επιδιώκουμε τη χρηστή και θεοφιλή πολιτεία για τον έπαινο αλλά για την αληθινή σωτηρία της ψυχής [74]. Για εκείνους πάλι που λησμονούν τη χρηστή πολιτεία και δεν παραδέχονται τα ορθά και θεοφιλή δόγματα δεν υπάρχει λόγος να τους μισούμε αλλά πρέπει να τους ελεούμε σαν (πνευματικά) ανάπηρους ως προς τη διάκριση και τυφλούς ως προς τη καρδιά και τη διάνοια. Διότι εφόσον δεν έχουν διάκριση λαμβάνουν τη κακία για καλό και χάνονται [83]. Εφόσον λοιπόν κάποιος εννοεί τα περί του Θεού ας έχει και τις αρετές ( πραότητα, αγαθότητα, σωφροσύνη κτλ.) για να αρέσει στο Θεό χωρίς να κρίνει και να λέει για κανέναν αλλά καλύτερα να συζητάει τα δικά του προβλήματα και να ερευνάει μέσα του την δική του πολιτεία, εάν είναι αρεστή ή όχι στο Θεό [86]. Αν ο άνθρωπος κατορθώσει να γνωρίσει το Θεό με τη χρηστή πολιτεία σε αυτή τη ζωή θα μπορέσει να σωθεί όταν βγει η ψυχή του (μετά θάνατο) και να ενωθεί με το Θεό, αλλιώς θα χαθεί [116]. Ο νους για την ψυχή είναι όπως τα μάτια για το σώμα, εάν λοιπόν ο νους δεν έχει χρηστή πολιτεία και αγαθότητα είναι σαν τυφλή και ούτε τον Θεό κατανοεί, ούτε Τον δοξάζει ούτε μπορεί να απολαύσει την αφθαρσία και αιώνια αγαθά [118]. Ο άνθρωπος λοιπόν μπορεί να ενωθεί με το Θεό και διαμέσου της χρηστής πολιτεία ακόμα και να συνομιλεί με το Θεού [127]. Διαμέσου της χρηστής πολιτείας η λογική ψυχή μπορεί να απολαμβάνει την ουράνια απόλαυση και την αιώνια ζωή που την παίρνει από το Θεό [146]. Αντιθέτως η αργή ψυχή η οποία δεν φροντίζει να ζει χρηστή και θεοφιλή πολιτεία σκουριάζει σαν παραπεταμένο χάλκωμα επειδή χωρίζεται από το Θεό με τις πονηρές πράξεις του σκότους και έτσι σωρεύεται επάνω της η κακία λόγω της (πνευματικής) αδιαφορίας [149].
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Φιλοκαλία Αγίου Αντωνίου στη (Νέα) Εποχή

24
Παιδιά με συγχωρείτε που δεν έλαβα θέση στις απαντήσεις ως τώρα αλλά ήθελα να ολοκληρωθούν πρώτα κάποια βασικά θέματα που αναπτύσσει ο Άγιος Αντώνιος, προτού κάνουμε κάποια συζήτηση πάνω σε αυτά.
Spartan έγραψε:Πολύ ωραίο θέμα, ελπίζω να το συνεχίσεις. :good
:0607 σχεδόν ολοκληρώθηκε
dominique έγραψε:
LAPTONAS έγραψε:
Άγιος Αντώνιος έγραψε:1. Οι άνθρωποι λέγονται λογικοί καταχρηστικά. Δεν είναι λογικοί εκείνοι που έμαθαν τους λόγους και τα βιβλία των αρχαίων σοφών, αλλά όσοι έχουν λογική ψυχή και μπορούν να διακρίνουν ποιο είναι το καλό και ποιο είναι το κακό. και έτσι αποφεύγουν τα κακά και ψυχοβλαβή, μελετούν όμως σοβαρά τα καλά και ψυχωφελή και τα πράττουν με μεγάλη ευχαριστία προς το Θεό. Μόνο αυτοί πρέπει αληθινά να λέγονται λογικοί άνθρωποι.
αν ψάξει κανείς στο wiki η ερμηνεία στο λήμμα λογικός είναι η εξής :

λογικός, -ή, -ό
που αναφέρεται στο λόγο, τη λογική, την ικανότητα του νου να σκέφτεται και να καταλήγει σε συμπεράσματα http://el.wiktionary.org/wiki/%CE%BB%CE ... F%8C%CF%82

[Σχόλιο : Κατά τον άγιο Αντώνιο, οι άνθρωποι καταχρηστικά λέγονται λογικοί, διότι πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να κατανοήσουν τι είναι καλό και αντίστοιχα τι είναι κακό. Μπορούν βέβαια να σκεφτούν , μπορούν ακόμα και να καταλήξουν σε συμπεράσματα, αλλά μήπως αυτά ορίζουν πραγματικά τον άνθρωπο ως λογικό; Άλλωστε εκείνος που σκέφτεται (σκεπτόμενος) και καταλήγει σε ένα ψυχοβλαβές συμπέρασμα, δεν λέγεται λογικός αλλά παράλογος.... συνεπώς δεν αρκεί απλά να σκεφτόμαστε και να βγάζουμε συμπεράσματα αλλά πρέπει και να ήμαστε σε θέση να διακρίνουμε (και σε ορισμένες περιπτώσεις να εξάγουμε) το ψυχωφελές από το ψυχοβλαβές.

Ερώτημα προς σκέψη : Μήπως τελικά για αυτό η κοινωνία μας έχει γίνει τόσο παράλογη; Μήπως μας έκαναν και χάσαμε το μέτρο και τη διάκριση ανάμεσα στο ωφέλιμο και στο επιβλαβές ; Τι θα γίνει αν για μία στιγμή πάψουμε να ακολουθάμε τις βλαβερές συνήθειες και προτιμήσουμε τις ωφέλιμες;

«Νους μεν καθαρός, ορθά βλέπει τα πράγματα. Λόγος δε γεγυμνασμένος, υπ’ όψιν άγει τα οραθέντα».

Ο καθαρός νους,βλέπει σωστά τα πράγματα και ο λόγος, η λογική, είναι εκείνη που εκφράζει τα οραθέντα.

Μάξιμος ο Ομολογητής

Άρα βλέπουμε οτι για την ορθή λογική,συνδυάζοντας τους 2 πατέρες,οτι για να μπορεί κάποιος να διακρίνει ποιο είναι το καλό και ποιο είναι το κακό και έτσι να αποφεύγει τα κακά και ψυχοβλαβή,πρεπει να έχει καθαρό νου.

Επίσης,ο Θεόγνωστος λέει
http://paterikakeimena.blogspot.gr/2011 ... st_03.html

35. Λογικός δεν είναι όποιος έχει προφορικό λόγο· γιατί αυτό το έχει κάθε άνθρωπος· είναι εκείνος που με το λογικό ψάχνει και ερευνά να βρει το Θεό. Και θα βρει όχι τι είναι στην ουσία Του ο Ύπερούσιος —γιατί αυτό είναι αδύνατο σε όλα τα όντα— αλλά από τη σοφία στη δημιουργία των όντων, την πρόνοια, τη διοίκηση, τη συνοχή, την κυβέρνηση και τη συντήρηση, μέσα στα οποία ανευρίσκεται και κατά κάποιο τρόπο βλέπεται ο Αριστοτέχνης, όπως και ο οικοδόμος από τα έργα των χεριών του.
Dominique μου κάνει μεγάλη εντύπωση ότι ο Άγιος Αντώνιος αναπτύσσει το λόγο του πάνω σε έννοιες όπως ο νους, η ψυχή, το λογικό , η πολιτεία, οι αρετές δηλαδή θέματα που κατεξοχήν απασχόλησαν τους φιλοσόφους από την αρχαιότητα. Παρόλα αυτά δεν αναπτύσσει καθόλου την αγάπη (ίσως εδώ όχι , αλλά σε άλλα κείμενα να το κάνει ;) όπως π.χ. ο Μάξιμος ο Ομολογητής που γράφει εκτενώς. Γενικότερα αυτοί οι 170 λόγοι έχουν πολλά στοιχεία ενδιαφέροντος από τα οποία μαθαίνει πολλά κάποιος πάνω στο τρόπο σκέψης του Αγίου.

Ελπίζω (όσοι συμμετείχατε ) να βρήκατε το θέμα ενδιαφέρον όσο εγώ. :0607
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών Πατέρων

25
«Περί τηρήσεως τοῦ νοῦ» - Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν

Ἅγιος Ἡσαΐας ὁ Ἀναχωρήτης ~ Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν
«27 κεφάλαια περί τηρήσεως τοῦ νοῦ »

1. Ἡ ὀργή εἶναι φυσική ἰδιότητα τοῦ νοῦ. Καί χωρίς ὀργή οὔτε στήν καθαρότητα φτάνει ὁ ἄνθρωπος, ἄν δέν ὀργιστεῖ ἐναντίον ὅλων τῶν πονηρῶν λογισμῶν πού σπέρνει μέσα του ὁ διάβολος.

Καί ὅταν τόν βρῆκε ὁ Ἰώβ, ἔβρισε τούς ἐχθρούς του μ᾿ αὐτά τά λόγια: «Ἄτιμοι καί ἐξαχρειωμένοι, πού δέν ἔχετε κανένα καλό πάνω σας, πού δέν σᾶς θεωρῶ οὔτε σάν τούς σκύλους τῶν ποιμνίων μου.» (Ἰώβ 30:4).

Ἐκεῖνος πού θέλει νά φτάσει στή φυσική ὀργή (δηλ. σ᾿ ἐκείνη πού στρέφεται ἐναντίον τοῦ διαβόλου καί τῶν παθῶν), κόβει ὅλα τά θελήματά του μέχρις ὅτου φτάσει στήν κατάσταση τοῦ νοῦ του, ὅπως τή δημιούργησε ὁ Θεός...

«οὕτος ὁ πτωχός ἐκέκραξε, καί ὁ Κύριος εἰσήκουσεν αὐτοῦ
καί ἐκ πασῶν τῶν θλίψεων αὐτοῦ ἔσωσεν αὐτόν» (Ψαλμ. 33:7)

«ἐγγύς Κύριος τοῖς συντετριμμένοις τήν καρδίαν
καί τούς ταπεινούς τῷ πνεύματι σώσει» (Ψαλμ. 33:19)

2. Ἄν ἀντιστέκεσαι στήν καταδρομή τοῦ διαβόλου καί δεῖς ὅτι ἐξασθένησε καί ὑποχωρεῖ, μή χαρεῖς, γιατί ἡ κακία τῶν πονηρῶν πνευμάτων δέν ἐξαντλήθηκε ἀκόμη, ἀλλά ἀκολουθεῖ πίσω ἀπό αὐτά.

Ἑτοιμάζουν πόλεμο χειρότερο ἀπό τόν πρῶτο, τόν ἔχουν ἀφήσει πίσω ἀπό τήν πόλη καί τοῦ ἔδωσαν ἐντολή νά μή κινηθεῖ. Καί ἄν ἀντισταθεῖς σ᾿ αὐτούς, φεύγουν νικημένοι. Ἄν ὅμως ὑπερηφανευτεῖς ὅτι τούς ἔδιωξες καί ἀφήσεις ἀφύλαχτη τήν πόλη, τότε ἄλλοι ἔρχονται ἀπό πίσω καί ἄλλοι στέκονται ἐμπρός, καί ἡ ταλαίπωρη ψυχή ἀνάμεσά τους δέ βρίσκει καταφύγιο πουθενά.

Πόλη εἶναι ἡ προσευχή. ~ Ἀντίσταση εἶναι ἡ ἀντίκρουση τῶν πονηρῶν λογισμῶν στό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. ~ Βάση εἶναι ὁ θυμός.


«φοβήθητε τόν Κύριον πάντες οἱ ἅγιοι αὐτοῦ, ὅτι οὐκ
ἔστιν ὑστέρημα τοῖς φοβουμένοις αὐτόν» (Ψαλμ. 33:10)

3. Λοιπόν, ἀγαπητοί, ἄς μή βάζομε ἐμπόδιο στή συνείδησή μας· ἄς προσέχομε τόν ἑαυτό μας μέ φόβο Θεοῦ, μέχρις ὅτου ἡ συνείδησή μας ἐλευθερωθεῖ καί μαζί της κι ἐμεῖς καί πραγματοποιηθεῖ ἕνωση ἀνάμεσα σ᾿ αὐτήν καί σ᾿ ἐμᾶς. Καί τότε ἡ συνείδηση γίνεται φύλακάς μας καί μᾶς δείχνει ποῦ σφάλλομε. Ἄν ὅμως δέν ὑπακούσομε σ᾿ αὐτήν, θά φύγει ἀπό μᾶς καί θά μᾶς ἐγκαταλείψει καί τότε πέφτομε στά χέρια τῶν ἐχθρῶν καί δέν μᾶς ἀφήνουν πλέον.

Ὅπως μᾶς δίδαξε ὁ Κύριος μας: «Ἄκουσε τόν ἀντίδικό σου ἕως ὅτου βρίσκεσαι μαζί στό δρόμο γιά τό δικαστήριο» (Ματθ. 5:25). Ἀντίδικος, ἐννοοῦν μερικοί ὅτι εἶναι ἡ συνείδηση, ἡ ὁποία ἀντιστέκεται στόν ἄνθρωπο πού θέλει νά κάνει τό ἁμαρτωλό του θέλημα. Καί ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν ἀκούσει τή συνείδησή του, τότε αὐτή τόν παραδίνει στούς ἐχθρούς του.

«λυτρώσεται Κύριος ψυχάς δούλων αὐτοῦ,
καί οὐ μή πλημμελήσουσι πάντες οἱ ἐλπίζοντες ἐπ᾿ αὐτόν»(Ψαλμ. 34:23)

4. Ἄν ὁ Θεός δεῖ ὅτι ὑποτάχθηκε σ᾿ Αὐτόν ὁ νοῦς μέ ὅλες του τίς δυνάμεις καί δέν ἔχει ἄλλη βοήθεια παρά Αὐτόν μόνο, τότε τόν ἐνδυναμώνει καί λέει· «Μή φοβᾶσαι, παιδί μου Ἰακώβ, ὀλιγάριθμε Ἰσραήλ» (Ἡσ. 41:13). Καί πάλι λέει: «Μή φοβᾶσαι, γιατί σέ λύτρωσα. Σοῦ ἔδωσα τό ὄνομά μου, σύ εἶσαι δικός μου. Καί ἄν περνᾶς ἀπό νερό, εἶμαι μαζί σου, ποτάμια ὁλόκληρα δέν θά σέ παρασύρουν, κι ἄν περάσεις ἀνάμεσα ἀπό φωτιά δέ θά καεῖς καί ἡ φλόγα δέν θά σε κατακάψει, γιατί ἐγώ εἶμαι ὁ Κύριος ὁ Θεός σου, ὁ ἅγιος Ἰσραήλ, πού σέ σώζω» (Ἡσ. 431-3).

«Δίκασον, Κύριε, τούς ἀδικοῦντας με,
πολέμησον τούς πολεμοῦντας με» (Ψαλμ. 34:1)

5. Ἄν λοιπόν ὁ νοῦς ἀκούσει αὐτά τά ἐνθαρρυντικά λόγια,
ἀψηφᾶ τούς δαίμονες λέγοντας...

Ποιός εἶναι πού μέ πολεμᾶ; Ἄς σταθεῖ ἀπέναντί μου.

Ποιός ἀντιδικεῖ μ᾿ ἐμένα; Ἄς μέ πλησιάσει.

Ὁ Κύριος εἶναι βοηθός μου, ποιός θά μοῦ κάνει κακό;

Ὅλοι ἐσεῖς θά παλιώσετε ὅπως τά ροῦχα πού τρώει ὁ σκόρος» (Ἡσ. 50:8).

«ἔκχεον ρομφαίαν καί σύγκλεισον ἐξεναντίας τῶνκαταδιωκόντων με·
εἶπον τῇ ψυχῇ μου·σωτηρία σού εἰμι ἐγώ» (Ψαλμ. 34:3)

6. Ἄν ἡ καρδιά σου ἔφτασε νά ἀποκτήσει σάν φυσικό τό μῖσος κατά τῆς ἁμαρτίας, τότε νίκησε καί ἀπομακρύνθηκε ἀπό ἐκεῖνα πού γεννοῦν τήν ἁμαρτία καί ἔβαλε στή μνήμη σου τήν κόλαση. Καί γνώριζε ὅτι Ἐκεῖνος πού σέ βοηθεῖ μένει κοντά σου· καί σύ νά μή Τόν λυπεῖς μέ καμία ἁμαρτία, ἀλλά κλαῖε ἐμπρός Του καί λέγε: «Ἐσύ Κύριε ἔχεις τό ἔλεος γιά νά μέ γλυτώσεις ἀπό τήν ἁμαρτία καί τούς δαίμονες, γιατί ἐγώ ἀδυνατῶ νά ξεφύγω ἀπό τούς ἐχθρούς χωρίς τή βοήθειά Σου». Καί πρόσεχε νά μήν παραδεχτεῖς πονηρές σκέψεις, καί Αὐτός σέ φυλάγει ἀπό κάθε κακό.

7. Ὀφείλει ὁ μοναχός νά κλείσει ὅλες τίς πόρτες τῆς ψυχῆς, δηλαδή τίς αἰσθήσεις του, γιά νά μήν πέσει ἐξαιτίας τους στήν ἁμαρτία. Καί ὅταν δεῖ ὁ νοῦς ὅτι δέν κυριεύεται ἀπό κανένα πάθος, ἑτοιμάζεται γιά τήν ἀθανασία καί μαζεύει τίς αἰσθήσεις του ὅλες κοντά καί τίς κάνει ἕνα σῶμα.

«Ἐάν μή Κύριος οἰκοδομήσῃ οἶκον, εἰς μάτην ἐκοπίασαν οἱ οἰκοδομοῦντες·
ἐάν μή Κύριος φυλάξῃ πόλιν,εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων» (Ψαλμ. 126:1)

8.Ὅταν χωριστεῖ κανείς ἀπό τήν ἁμαρτωλή ζωή, θά γνωρίσει μέ ἀκρίβεια ὅλα τά ἁμαρτήματα μέ τά ὁποῖα ἁμάρτησε στό Θεό. Γιατί δέν βλέπει τίς ἁμαρτίες του πρίν χωριστεῖ ἀπό αὐτές, πράγμα πού θά τοῦ φανεῖ πικρό καί δύσκολο.


Ὅσοι φτάνουν σ᾿ αὐτό τό μέτρο, κλαῖνε γιά τίς ἁμαρτίες τους καί παρακαλοῦν καί ντρέπονται μπροστά στό Θεό, φέρνοντας στό νοῦ τίς πονηρές φιλίες πού εἶχαν μέ τά πάθη. Ἄς ἀγωνιστοῦμε λοιπόν ἀδελφοί κατά τή δύναμή μας καί ὁ Θεός μᾶς βοηθᾶ κατά τό πλῆθος τοῦ ἐλέους Του. Καί ἄν δέ φυλάξαμε καθαρή τήν καρδιά μας, τουλάχιστον ἄς βάλομε τά δυνατά μας νά φυλάξομε τά σώματά μας, ὅπως ζητάει ὁ Θεός, ἀναμάρτητα καί ἄς πιστεύομε ὅτι κατά τόν καιρό τῆς πνευματικῆς πείνας πού μᾶς βρῆκε, μᾶς ἐλεεῖ μαζί μέ τούς ἁγίους Του.

«Μακάριοι πάντες οἱ φοβούμενοι τόν Κύριον,
οἱ πορευόμενοι ἐν ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦ» (Ψαλμ. 127:1)

9. Πρόσεχε λοιπόν στόν ἑαυτό σου μήπως κάτι ἀπ᾿ ὅσα ὁδηγοῦν στήν ἀπώλεια σέ ἀπομακρύνει ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, καί φύλαγε τήν καρδιά σου καί μήν ἀμελήσεις καί πεῖς: «Πῶς νά φυλάξω τήν καρδιά μου, ἀφοῦ εἶμαι ἄνθρωπος ἁμαρτωλός;» Γιατί ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἐγκαταλείψει τίς ἁμαρτίες του καί ἐπιστρέψει στό Θεό μετανοιωμένος, ἡ μετάνοια τόν ξαναγεννᾶ καί τόν κάνει ὅλον καινούργιο.

«οἱ σπείροντες ἐν δάκρυσιν ἐν ἀγαλλιάσει θεριοῦσι πορευόμενοι ἐπορεύοντο καί ἔκλαιον
βάλλοντες τά σπέρματα αὐτῶν· ἐρχόμενοι δέ ἥξουσιν ἐν ἀγαλλιάσει αἴροντες τά δράγματα αὐτῶν(Ψαλμ. 125:5-6)

10.Ὁ καιρός τῶν ἀγώνων ἀπαιτεῖ ἀπό μᾶς τήν προσευχή, ὅπως τόν πλοίαρχο οἱ ἄνεμοι καί οἱ τρικυμίες καί οἱ φουρτοῦνες. Γιατί δεχόμαστε προσβολή λογισμῶν καί ἐναρέτων καί κακῶν. Κύριος τῶν παθῶν εἵναι ὁ εὐσεβής καί φιλόθεος λογισμός.

Πρέπει ἐμεῖς οἱ ἡσυχαστές μέ σύνεση νά διακρίνομε καί νά ξεχωρίζομε καί τίς ἀρετές καί τίς κακίες· καί ποιές ἀρετές νά ἐργαζόμαστε μπροστά στούς ἀδελφούς μας καί ποιές μόνοι μας· καί ποιά εἶναι ἡ πρώτη ἀρετή, ποιά δεύτερη καί ποιά τρίτη· καί ποιό πάθος εἶναι ψυχικό καί ποιό σωματικό, καί ποιά ἀρετή ψυχική καί ποιά σωματική· καί ἀπό ποιά ἀρετή ἡ ὑπερηφάνεια χτυπᾶ τό νοῦ, ἀπό ποιά ἔρχεται ἡ κενοδοξία, ἀπό ποιά πλησιάζει ὁ θυμός καί ἀπό ποιά ἔρχεται ἡ γαστριμαργία.


Γιατί ὀφείλομε νά ἀνατρέπομε τίς πονηρές σκέψεις καί κάθε ὑψηλοφροσύνη πού ὑψώνεται καί ἐμποδίζει τούς ἀνθρώπους νά γνωρίσουν τό Θεό (Β΄ Κορ. 10:5).

«ὅτι γινώσκει Κύριος ὁδόν δικαίων,
καί ὁδός ἀσεβῶν ἀπόλεῖται» (Ψαλμ. 1:6)

11.Πρώτη ἀρετή εἶναι ἡ ἀμεριμνία, δηλ. θάνατος σέ σχέση μέ κάθε ἄνθρωπο καί κάθε πράγμα. Αὐτή γεννᾶ τήν ἐπιθυμία τοῦ Θεοῦ. Κι αὐτή πάλι γεννᾶ τή φυσική ὀργή, ἡ ὁποία ἀντιστέκεται σέ κάθε πειρρασμό τοῦ διαβόλου. Τότε ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ βρίσκει κατοικία στόν ἄνθρωπο καί διά μέσου τοῦ φόβου φανερώνεται ἡ ἀγάπη.

«ἀγάθυνον, Κύριε, τοῖς ἀγαθοῖς καί τοῖς εὐθέσι τῇ καρδίᾳ» (Ψαλμ. 124:4)

12. Πρέπει τήν προσβολή τοῦ πονηροῦ λογισμοῦ νά τήν ἀνατρέπομε ἀπό τήν καρδιά μας μέ εὐσεβή ἀντιλογία κατά τήν ὥρα τῆς προσευχῆς, μήπως καί βρεθοῦμε νά προσευχόμαστε στό Θεό μέ τά χείλη, ἐνῶ στήν καρδιά νά σκεφτόμαστε τά ἄτοπα. Γιατί ὁ Θεός δέν δέχεται ἀπό τόν ἡσυχαστή προσευχή θολή καί περιφρονητική.

Σέ ὅλα τά μέρη της η Γραφή συνιστᾶ ἔντονα νά φυλάγομε τίς αἰσθήσεις τῆς ψυχῆς.
Ἄν ὑποταχθεῖ τό θέλημα τοῦ μοναχοῦ στόν νόμο τοῦ Θεοῦ, κατά τό νόμο αὐτό θά κυβερνήσει καί ὁ νοῦς ὅσα ἐξαρτῶνται ὡς ὑπήκοοί του ἀπό αὐτόν, δηλ. ὅλες τίς ψυχικές κινήσεις καί ἰδιαίτερα τό θυμό καί τήν ἐπιθυμία. Αὐτοί εἶναι οἱ ὑπήκοοι τοῦ νοῦ. Ἀρετή ἐργαστήκαμε καί κάναμε τό σωστό, στρέψαμε τήν ἐπιθυμία στό Θεό καί τά θελήματά Του., καί τό θυμό κατά τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ διαβόλου. Τί εἶναι λοιπόν ἐκεῖνο πού ζητεῖται ἀπό μᾶς; Ἡ ἐσωτερική μελέτη.

«Οἱ πεποιθότες ἐπί Κύριον ὡς ὄρος Σιών· οὐ σαλευθήσεται εἰς τόν αἰῶνα ὁ κατοικῶν Ἱερουσαλήμὄρη κύλῳ αὐτῆς, καί ὁ Κύριος κύκλῳ τοῦ λαοῦ αὐτοῦ ἀπό τοῦ νῦν καί ἕως τοῦ αἰῶνος» (Ψαλμ. 124:1-2).

13. Ἄν ὁ σπόρος τῆς αἰσχρότητας σπαρεῖ στήν καρδιά σου, ὅταν κάθεσαι στό κελί σου, πρόσεξε. Ἀντιστάσου κατά τῆς κακίας, μήπως σέ κυριεύσει. Θυμήσου τό Θεό ὅτι εἶναι παρών καί σέ προσέχει, καί ὅ,τι ἔχεις στήν καρδιά σου εἶναι φανερό μπροστά Του.

Πές λοιπόν στήν ψυχή σου: Ἄν φοβᾶσαι ὅμοιούς σου ἀνθρώπους ἁμαρτωλούς νά μή δοῦν τίς ἁμαρτίες σου, πόσο μᾶλλον τό Θεό πού ὅλα τά βλέπει; Καί ἀπό αὐτό φανερώνεται ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ στήν ψυχή σου. Καί ἄν μείνεις μαζί του, μένεις ἀκίνητος ὡς πρός τά πάθη, ὅπως εἶναι γραμμένο· «Ὅσοι στηρίζονται στόν Κύριο εἶναι σάν τό ὄρος Σιών· δέν θά σαλευτεῖ στόν αἰώνα ὅποιος κατοικεῖ στήν Ἱερουσαλήμ» (Ψαλμ. 124:1).


Καί σέ κάθε πράγμα πού κάνεις, νά πιστεύεις ὅτι ὁ Θεός βλέπει κάθε σκέψη σου καί δέν θά ἁμαρτήσεις ποτέ.

Σ᾿ Αὐτόν ἀνήκει ἡ δόξα στούς αἰῶνες. Ἀμήν

«27 κεφάλαια περί τηρήσεως τοῦ νοῦ »
Ἅγιος Ἡσαΐας ὁ Ἀναχωρήτης
«ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ» τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν.

hristospanagia.gr
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !
Απάντηση

Επιστροφή στο “Διδασκαλιες αγιων και αποστάγματα πατερικης σοφιας”

cron