Αν θελήσουμε να ψάξουμε βαθύτερα αυτή την έμφυτη ικανότητα, θα διαπιστώσουμε κατ’ αρχήν ότι δεν είναι αποκλειστικά ανθρώπινο προνόμιο. Τα ζώα αλλά και τα φυτά επηρεάζονται επίσης από την μουσική, μερικά ζώα μάλιστα μπορούν και να συνθέτουν (π.χ. το κελάηδισμα των πουλιών).

Για να αρχίσουμε να κατανοούμε τις αιτίες αυτού του φαινομένου πρέπει να αντιληφθούμε τον ήχο σαν δόνηση.

Όπως θα δούμε παρακάτω μπαίνοντας στο κυρίως θέμα, ο ήχος είναι στην ουσία δονήσεις που διαδίδονται δια μέσου του αέρα, (διαδίδεται βεβαίως και δια μέσου των υγρών και των στερεών σωμάτων αλλά επειδή το θέμα μας είναι η μουσική εστιάζουμε στη διάδοση του ήχου στον αέρα).

Κατά τη διάδοσή τους, όμως, οι δονήσεις αυτές όταν συναντούν κάποιο εμπόδιο το «συντονίζουν» στη συχνότητά τους. Για παράδειγμα, όταν σε ένα χώρο ακούγεται δυνατά μουσική, τότε αγγίζοντας ένα έπιπλο ή ένα τζάμι σ’ αυτό το χώρο νιώθουμε ότι δονείται ταυτόχρονα με την μουσική. Αυτό είναι το φαινόμενο του ιδιοσυντονισμού.

Σ’ αυτό το φαινόμενο οφείλεται το ότι μπορεί μια ψιλή γυναικεία φωνή σε κάποια συγκεκριμένη νότα να σπάσει ένα ποτήρι. Μεταδιδόμενη η δόνηση της φωνής αναγκάζει το ποτήρι να πάλλεται στην συχνότητά της και μη αντέχοντας το υλικό του ποτηριού αυτή την ταλάντωση σπάζει.

Επίσης όταν μονάδες του στρατού περνούν από κάποια γέφυρα απαγορεύεται να έχουν ρυθμικό βηματισμό γιατί υπάρχει ο φόβος, ο ρυθμός του βηματισμού να συντονίσει την γέφυρα και αν το φαινόμενο είναι έντονο υπάρχει κίνδυνος αυτή να πέσει.

Το φαινόμενο αυτό το αναφέρω γιατί έχει τεράστια σημασία στην μουσική. Όταν ακούμε μουσική νομίζουμε ότι ακούμε μόνο με τα αυτιά μας, ενώ στην ουσία όλο μας το σώμα συντονίζεται με τις ηχητικές δονήσεις λόγω του φαινομένου του ιδιοσυντονισμού.

Ακόμα και να κλείσει κάποιος τα αυτιά του για να μην ακούει, το σώμα του δέχεται τις δονήσεις του ήχου και συντονίζεται με αυτόν. Οι επιδράσεις αυτών των δονήσεων στον άνθρωπο φαίνεται να είναι το κλειδί της κατανόησης της έμφυτης ικανότητας του να νιώθει συναισθήματα ακούγοντας μουσική.

Στην αρχαία Ελλάδα οι μουσικές κλίμακες είχαν κατηγοριοποιηθεί ανάλογα με την επίδραση που πίστευαν πως είχε η κάθε μια στον άνθρωπο. Δηλαδή άλλη κλίμακα τόνωνε το ηθικό των πολεμιστών, ενώ άλλη τους δημιουργούσε νοσταλγία κ.λπ.

Στην αρχαία Κίνα κάποιες νότες εθεωρούντο ανήθικες και είχαν απαγορευτεί με βασιλικό διάταγμα με αποτέλεσμα τα μουσικά όργανα να κατασκευάζονται χωρίς αυτές τις νότες. Βλέπουμε λοιπόν ότι οι λαοί της αρχαιότητας είχαν ασχοληθεί με τις δυνάμεις του ήχου και γνώριζαν πράγματα που εμείς αγνοούμε. Αυτή η γνώση στο μεγαλύτερο μέρος της έχει χαθεί και ένας από τους λόγους είναι ότι η σύγχρονη επιστήμη, στους περίπου τρεις αιώνες ζωής της δεν ασχολήθηκε μ’ αυτήν ιδιαίτερα.