Όσο για τη περίφημη κοινή γνώμη, η οποία επηρεάζει τόσο πολύ τις καταστά-
σεις και την οποία φαίνονται να υπολογίζουν τόσο πολύ οι πολιτικοί μας έχου-
με να πούμε ότι είναι στη πραγματικότητα το πιο αναξιόπιστο πράγμα στο κό-
σμο: συναισθηματική, εύπιστη, ασαφής, ευμετάβλητη, ευάλωτη, κενόδοξη,
ανόητη και βασικά συντηρητική. Με βάση αυτές τις ποταπές και νεφελώδεις
ιδιότητές της, μπορούν οι αναλυτές της να την διαμορφώνουν και να τη χει-
ραγωγούν. Μπορούμε να την παρομοιάσουμε με μια αυτάρεσκη, ματαιόδοξη
και τελικά κενή και ανόητη νέα γυναίκα.


Τα γκάλοπ ή σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης αποτελούν ένα μέσο που
χρησιμοποιεί η σύγχρονη προπαγάνδα για να επηρεάζει ψηφοφόρους, για να
τους πείσει να είναι και αυτοί "in", μέσα στο ρεύμα, με άλλα λόγια να ψηφί-
σουν, ή να δεχθούν τις απόψεις των "πρώτων".


Από την άλλη μεριά σε περιόδους προεκλογικών αγώνων μεγάλες εταιρίες κά-
νουν σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης και ανακαλύπτουν τι ακριβώς ζη-
τούν οι ψηφοφόροι. Με βάση τα συμπεράσματά τους, φτιάχνουν μετά μια όσο
το δυνατόν πιο "τέλεια" εικόνα ενός υποψηφίου, την οποία πουλάνε στη συνέ-
χεια αδρά σε κάθε ενδιαφερόμενο, ανεξαρτήτου κόμματος. Στη συνέχει ο υ-
ποψήφιος μαθαίνει σαν ηθοποιός το ρόλο του και πλασάρεται ανάλογα στο
κοινό, παρουσιαζόμενος σα να ικανοποιεί όλες τις ανάγκες του. Κατά τα άλλα
βέβαια ψηφίζουμε δημοκρατικά! Και βέβαια αυτό το ακριβό πακέτο των εται-
ριών σφυγμομετρήσεως δεν το αγοράζει όποιος κι όποιος, αλλά οι πλούσιοι
βασικά υποψήφιοι. Έτσι και αλλιώς όμως η "δημοκρατία" μας έχει χιλιάδες
τρύπες και καταντάει στο τέλος μια σιωπηρή, έντεχνα καμουφλαρισμένη ολι-
γαρχία.


Γενικότερα οι εταιρίες σφυγμομετρήσεων διαπλάθουν συνέχεια τη κοινή γνώ-
μη σύμφωνα με τα σχέδια των πελατών τους. Στην Αμερική τα τρία βασικά δί-
κτυα CBS-NBC-ABC, οι Τάιμς της Νέας Υόρκης και η Ουάσιγκτον Ποστ παίρ-
νουν συνεχώς σφυγμομετρήσεις. Τα περισσότερα δεδομένα τους αναλύονται
από το Ερευνητικό Κέντρο για την Εθνική Κοινή Γνώμη (National Opinion
Research Center), όπου αναπτύσσεται τελικά ένα ψυχολογικό προφίλ για ολό-
κληρο το Αμερικανικό έθνος.


Στη συνέχεια τα ευρήματά τους εκτιμούνται συγκριτικά στους υπολογιστές της Gallup Poll και της Yankelovich, Skelley &
White. Πολλά από αυτά που διαβάζουν οι Αμερικανοί στις εφημερίδες τους ή
βλέπουν στις τηλεοράσεις τους, έχει προηγουμένως ραφιναριστεί από τις εται-
ρίες σφυγμομετρήσεων. Αυτό που βλέπουν είναι αυτό που οι αναλυτές της
κοινής γνώμης θεωρούν ότι πρέπει να δουν. Αυτό ονομάζεται "Κατασκευή της
Κοινής Γνώμης". Ο κόσμος θεωρείται σαν "πληθυσμιακές ομάδες - στόχοι" και
αυτό που μετρούν οι αναλυτές των σφυγμομετρήσεων είναι πώς αντιδρά ο
κόσμος σε αυτά που του παρουσιάζονται στα βραδινά δελτία ειδήσεων.


Σύμφωνα με τον Ντανιέλ Γιανκέλοβιτς, της εταιρίας σφυγμομετρήσεων
Yankelovich, Skelley & White", η σφυγμομέτρηση είναι απλώς ένα εργαλείο
για την αλλαγή της κοινής γνώμης". Και από συνωμοσιολογικής πλευράς ο ε-
ρευνητής και συγγραφέας Δρ. Τζων Κόουλμαν παρατηρεί:

"Σήμερα οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι καλά πληροφορημένοι, αλλά αυτό
που δεν συνειδητοποιούν είναι ότι οι γνώμες που έχουν δεν είναι στη πραγμα-
τικότητα δικές τους, αλλά έχουν κατασκευαστεί στα ινστιτούτα ερευνών και
έχουν διοχετευθεί μετά στα μέσα ενημέρωσης και στους αναλυτές της κοινής
γνώμης...


Η Επιτροπή των Τριακοσίων (Η Μυστική Κυβέρνηση) με τους χιλιά-
δες κοινωνιολόγους που έχει στη διάθεσή της και με τη βοήθεια των ΜΜΕ στα-
θερά στα χέρια της, μπορεί να δημιουργεί ΝΕΕΣ γνώμες για το κοινό πάνω σε
οποιοδήποτε σχεδόν θέμα και να τις διασπείρει μετά σε όλο το κόσμο, το πολύ
σε δυο βδομάδες. Αυτές οι αλλαγές της κοινής γνώμης αναφέρονται κατευθεί-
αν στη Λέσχη της Ρώμης, η οποία με τη σειρά της αναφέρεται στην Επιτροπή
των 300, στη κορυφή της οποίας κάθεται η Βασίλισσα της Αγγλίας, κυβερνώ-
ντας ένα απέραντο δίκτυο από στενά συνδεδεμένες εταιρίες, οι οποίες δεν
πληρώνουν ποτέ φόρους και δεν είναι υπόλογες σε κανένα και οι οποίες χρη-
ματοδοτούν τα ινστιτούτα ερευνών τους μέσω ιδρυμάτων των οποίων οι συν-
δυασμένες δραστηριότητες έχουν ένα πλήρη σχεδόν έλεγχο πάνω στη καθη-
μερινή μας ζωή".


"Μαζί με τις αλληλοσυνδεόμενες εταιρίες τους, τις ασφαλιστικές εταιρίες, τις
τράπεζες, τις οικονομικές επιχειρήσεις, τις πετρελαϊκές επιχειρήσεις, τις εφη-
μερίδες, τα περιοδικά, τα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις, αυτός ο αχανής ορ-
γανισμός κάθεται καβάλα στο σβέρκο του κόσμου. Δεν υπάρχει πολιτικός στην
Ουάσιγκτον που να μην είναι με κάποιο τρόπο υποχρεωμένος σε αυτήν. Οι α-
ριστερές επιτιμήσεις εναντίον της, την ονομάζουν "ιμπεριαλισμό", που πραγ-
ματικά είναι, αλλά οι αριστεροί διευθύνονται από τους ίδιους ανθρώπους, τους
ίδιους ακριβώς που ελέγχουν τους δεξιούς, έτσι ώστε οι αριστεροί να μην είναι
περισσότερο ελεύθεροι από μας!".


Πηγή Δημήτρης Ευαγγελόπουλος - Βιομηχανία υποταγής συνειδήσεων

Οι δημοσκόπησης είναι στημένες όσο πιο περίπλοκες είναι τόσο πιο καλά της «μαγειρεύουν ..»
Νήφε και μέμνησα απιστήν
(Να παραμένεις νηφάλιος
και να θυμάσαι να δυσπιστείς)…
και ιδίως απέναντι σε όσους σε θέλουν
εφησυχασμένο
Επίμαχος φιλόσοφος από την Κω

Ανάλυση του
ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ

«Μια τριετία με απόπειρες, που τελικά απέτυχαν, για πολιτική χειραγώγηση της ελληνικής κοινής γνώμης».

« 1. Δεν αρχίζουμε ένα πρόγραμμα, ή δελτίο ειδήσεων απλά και μόνο με τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης πρόθεσης ψήφου.
2. Δεν κάνουμε πρώτο θέμα ειδήσεων το αποτέλεσμα μιας δημοσκόπησης πρόθεσης ψήφου.
3. Αντιμετωπίζουμε όλες τις σοβαρές δημοσκοπήσεις ισότιμα. Ουδέποτε μπαίνουμε στον πειρασμό να θεωρήσουμε κάποια, ειδησεογραφικά, πιο αξιοπρόσεκτη από τις υπόλοιπες.»

(Αποσπάσματα από τις οδηγίες του BBC, για την παρουσίαση αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων)

Τα τελευταία τρία χρόνια, το φαινόμενο της ανοικτά προπαγανδιστικής χρήσης των δημοσκοπήσεων, από τα Μέσα Ενημέρωσης, έλαβε πρωτοφανείς διαστάσεις. Το γεγονός αυτό αποτελεί άλλη μια λυπηρή ελληνική ιδιομορφία. Οι δημοσκοπήσεις χρησιμοποιούνται από τα ΜΜΕ σε επιχειρήσεις «ψυχολογικού πολέμου» (PSYOPS), για την κατίσχυση στη μάχη των «εντυπώσεων». Στo πλαίσιo του κομματικού «πολέμου» (του κομματικού ανταγωνισμού), δεδομένου και του αυξημένου ρόλου που έχουν καταλάβει στην Ελλάδα τα ΜΜΕ, απέναντι στα κόμματα, ο στόχος είναι διπλός: τόσο η κοινή γνώμη, όσο και το ηθικό των (αντίπαλων) κομματικών στελεχών. Ωστόσο, η τεχνική της προπαγάνδας, μέσω δημοσκοπήσεων, αποδείχθηκε μάλλον ατελέσφορη και δεν επέφερε τα αναμενόμενα από τους κατασκευαστές της αποτελέσματα. Το σημαντικότερο, η αποτυχία της λειτουργεί απομυθοποιητικά για την ίδια την ισχύ των ΜΜΕ και την πραγματική δυνατότητα κοινωνικής επιρροής που διαθέτουν.
1. Το μάθημα του 2004 («επιχείρηση ψαλίδα»)

Οι βουλευτικές εκλογές του 2004 αποτελούν, χωρίς καμιά αμφιβολία, τη μελανότερη σελίδα στη σύντομη ιστορία των ελληνικών δημοσκοπήσεων. Τη μεγαλύτερη ευθύνη έχουν, όχι τυχαία, τα (τότε) φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ. Η κυβέρνηση Σημίτη υπερεκτιμούσε την επικοινωνιακή ισχύ των δημοσκοπήσεων. Από το 1996, θεωρώντας αναγκαία την εξασφάλιση ευνοϊκών -για αυτήν και κυρίως για τον πρωθυπουργό- αποτελεσμάτων στις δημοσκοπήσεις, υποστήριξε την ανάδειξη «φίλιων» εταιρειών και ευνόησε την προπαγανδιστική χρήση τους, από τα φιλικά προσκείμενα -προς αυτήν- Μέσα.

Οπως είναι γνωστό, το αποτέλεσμα του 2004 είχε κριθεί πολύ καιρό πριν από τις εκλογές. Επρόκειτο για παγιωμένη τάση του εκλογικού σώματος, ήδη από το 2001. Επιπλέον, όπως αποδείχθηκε αλλού, η προεκλογική εκστρατεία του 2004, όχι μόνον δεν ωφέλησε το ΠΑΣΟΚ, αλλά αντιθέτως διεύρυνε περαιτέρω τη διαφορά του από τη Ν.Δ., κατά 1,5-2 εκατοστιαίες μονάδες. (Βλέπε σχετικά, Γ. Μαυρής & Γ. Συμεωνίδης, βουλευτικές εκλογές 2004, στο: VPRC, Η Κοινή Γνώμη στην Ελλάδα 2004, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2005). Σε πλήρη αντίθεση με αυτήν την οφθαλμοφανή πραγματικότητα, τα (τότε) φιλοκυβερνητικά Μέσα επιχείρησαν ανοικτά την παραποίησή της, προπαγανδίζοντας την πεποίθηση, ότι η «ψαλίδα» μειώνεται και ότι η εκλογική αναμέτρηση είναι «ντέρμπι» (Βλέπε παραπλεύρως τα πρωτοσέλιδα του 2004). Ολοι γνωρίζουν ότι το εκλογικό αποτέλεσμα διέψευσε παταγωδώς αυτήν την «εκτίμηση», επιφέροντας έτσι ένα καίριο πλήγμα στην αξιοπιστία τους. Αντί, όμως, αυτή η κραυγαλέα αποτυχία να προκαλέσει την αυτοκριτική, έναντι του κοινού, και τον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων τηλεόρασης/ δημοσκοπήσεων, όπως π.χ. είχε συμβεί στη Μ. Βρετανία το 1992, οδήγησε, αντιθέτως, στη χειρότερη επανάληψη του φαινομένου, μόλις δύο χρόνια αργότερα: Στην επέτειο των δύο χρόνων από την ανάληψη της διακυβέρνησης από τη Ν.Δ.
2. Μάρτιος 2006 («επιχείρηση ισοπαλία»)

Στον πόλεμο της προπαγάνδας, το Μάρτιο του 2006, η κυβέρνηση υπέστη, αναμφίβολα, μια οδυνηρή ήττα. Για δεύτερη φορά μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, τώρα όμως περισσότερο απροκάλυπτα, τα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ επιχείρησαν να παρουσιάσουν την πραγματικότητα ανάποδα. Οσο και αν φαίνεται απίστευτο, η «επιχείρηση ισοπαλία» είχε προαναγγελθεί. Στις σημαντικότερες και κατά τεκμήριο σοβαρές εφημερίδες της αντιπολίτευσης, η ανατροπή του κομματικού συσχετισμού στις δημοσκοπήσεις, που επρόκειτο να δημοσιευτούν στο μέλλον, είχε προεξοφληθεί μήνες πριν (!).

Το «αξίωμα» που προβλήθηκε τώρα ήταν το ακόλουθο: η διαφορά μεταξύ των δύο κομμάτων, που κατέγραψαν οι εκλογές 2004, δύο χρόνια μετά είχε πλέον εξανεμισθεί. Στο μέσον της τετραετίας, υπήρχε «ισοπαλία» και τα δύο κόμματα «ξεκινούσαν» για τις Νομαρχιακές του Οκτωβρίου από την ίδια βάση (βλέπε πρωτοσέλιδα του 2006). Μάλιστα, με βάση τρεις δημοσκοπήσεις, το ΠΑΣΟΚ είχε «περάσει μπροστά», κατά 0,3%-0,5%!

Σε μη-προεκλογική περίοδο και χωρίς το «άγχος» του ελέγχου της πραγματικότητας, στο οποίο υποβάλλουν οι εκλογές τις εταιρείες ερευνών, αυτές οι δημοσκοπήσεις προβλήθηκαν επί τρεις ημέρες στα κεντρικά δελτία, παραβιάζοντας κάθε έννοια δεοντολογίας στην παρουσίαση αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων. Για τα ελληνικά δεδομένα, πρόκειται μάλλον για το πλέον ακραίο παράδειγμα τηλεοπτικής προπαγάνδας με δημοσκόπηση. Ας σημειωθεί, ότι τα τρία μεγάλα κανάλια -MEGA, ΑΝΤ1 και ALPHA- και η πλειοψηφία του αντιπολιτευτικού Τύπου αποσιώπησαν εντελώς άλλες δημοσκοπήσεις (της VPRC), που έδειχναν διακριτό προβάδισμα της κυβέρνησης. Σε καμιά ευρωπαϊκή χώρα, στο βαθμό που οι δημοσκοπήσεις σημαντικών εταιρειών εμφανίζουν αντιφατικά αποτελέσματα, μέσο ενημέρωσης που σέβεται τον εαυτό του, δεν θα προέβαινε σε τέτοια απροκάλυπτα επιλεκτική παρουσίαση.
3. Οκτώβριος 2006 («αλλαγή σκηνικού»)

Εντούτοις, με τις πρόσφατες Νομαρχιακές εκλογές, η εσφαλμένη εκτίμηση για «ισοπαλία» το Μάρτιο διαψεύσθηκε ξανά, χωρίς ωστόσο να «ιδρώσει το αυτί κανενός». Κανείς δεν μπήκε στον κόπο να ερμηνεύσει, γιατί το αποτέλεσμα του Α’ γύρου επιβεβαίωσε τον συσχετισμό του 2004 και δεν κατέγραψε μεταστροφή υπέρ της αντιπολίτευσης. Και τούτο, παρά το γεγονός πως η περίοδος Απριλίου-Οκτωβρίου 2006 ήταν περίοδος κοινωνικής αναταραχής και ευρύτατης δυσαρέσκειας προς την κυβέρνηση. Επομένως, είχε ή όχι η κυβερνητική φθορά το μέγεθος που φαντασιώνονταν τα αντιπολιτευτικά Μέσα; Είχε ή όχι συγκροτήσει η αντιπολίτευση μια εναλλακτική λύση διακυβέρνησης;

Καμιά ανάλυση δεν μπορεί να ερμηνεύσει πειστικά τις τάσεις της σημερινής πολιτικής σκηνής, αν βασισθεί σε τέτοιες «δημοσκοπήσεις». Η συγκρότηση εναλλακτικής λύσης διακυβέρνησης, από την αντιπολίτευση, είναι μια αργόσυρτη διαδικασία, που όταν έχει επιτευχθεί δεν ανακόπτεται, ούτε ανατρέπεται εύκολα. Προκαλεί δε, κατά κανόνα, τη μεταστροφή του εκλογικού σώματος. Ομως στο μέσον του εκλογικού κύκλου, κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Φαίνεται ότι η εναλλακτική λύση απλώς… «ξεφούσκωσε» μετά το Πάσχα του 2006. Τα αντιπολιτευτικά ΜΜΕ ξέχασαν τι έλεγαν, ελάχιστους μήνες πριν, και η «ψαλίδα» απλώς… «ξανα-άνοιξε». Οι Νομαρχιακές απέδειξαν για τρίτη φορά την αποσύνδεση ορισμένων ΜΜΕ από την πολιτική πραγματικότητα της χώρας. Η «αλλαγή του σκηνικού» που προανήγγειλαν, δεν επαληθεύθηκε.
4. Η απροσδόκητη επίδραση της προπαγάνδας

Η αποτελεσματικότητα της προπαγάνδας με δημοσκοπήσεις είναι (ευτυχώς) αμφιλεγόμενη. Μπορεί να ασκούν κάποια επίδραση στα κομματικά στελέχη, αλλά υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες, αν η ίδια επίδραση ασκείται και στο επίπεδο της κοινής γνώμης. Απόδειξη για αυτό είναι το γεγονός, ότι σε διάστημα δύο ετών και στις τρεις φορές που χρησιμοποιήθηκαν δημοσκοπήσεις προπαγανδιστικά επέφεραν, όχι τον επηρεασμό κατά το δοκούν του εκλογικού αποτελέσματος, αλλά, αντιθέτως, μόνον καίριο πλήγμα στην αξιοπιστία των Μέσων που τις χρησιμοποίησαν. Η επίδραση που άσκησαν οι προπαγανδιστικές δημοσκοπήσεις, τον Μάρτιο του 2006, ήταν η αντίστροφη, από αυτήν που επιδιώχθηκε: α) Στο μέσο της 4ετίας, επειδή καμιά μεταστροφή δεν είχε επισυμβεί, η επίδρασή τους ήταν άλλη: «Υπενθυμίζοντας» στους εκλογείς τις εκλογές του 2004, προκάλεσαν «βίαια» την ανάκληση των κομματικών ταυτίσεων και αύξησαν τη συσπείρωση της Ν.Δ. β) Από την άλλη πλευρά, προσέφεραν κάκιστες υπηρεσίες στο ΠΑΣΟΚ. Καλλιέργησαν φρούδες ελπίδες και προσδοκίες σε ηγεσία, στελέχη και εκλογείς (θεωρώντας ότι η κατάρρευση της κυβέρνησης είναι προ των θυρών, ή εν πάση περιπτώσει εύκολη), οι οποίες διαψεύσθηκαν με τις πρόσφατες Δ/Ν εκλογές. Και ως γνωστόν, στην πολιτική, η διάψευση των προσδοκιών είναι πολύ χειρότερη από τη δημιουργία τους.
Το πρόβλημα είναι πολιτικό

Η εμπλοκή των δημοσκοπήσεων στον «πόλεμο της προπαγάνδας», που έχουν επιφέρει τα ΜΜΕ, με λίγες εξαιρέσεις, δεν είναι εύκολο να αντιμετωπισθεί. Δεν θα επιλυθεί δυστυχώς ούτε με την (απαραίτητη) θεσμική ρύθμιση, ούτε βεβαίως μπορεί να επιλυθεί με «καταστολή». Είναι ζήτημα που αφορά πρωτίστως τη λειτουργία και την αυτοπροστασία της αξιοπιστίας των ΜΜΕ και των δημοσιογράφων. Την κυρίαρχη πολιτική κουλτούρα και δεοντολογία που ελλείπει. Ομως, τρεις διαψεύσεις μέσα σε δύο χρόνια είναι πολλές. Εκείνα τα ΜΜΕ που επέβαλαν την καθιέρωση της προπαγάνδας με τις δημοσκοπήσεις θα πρέπει επιτέλους να το σκεφτούν σοβαρά.

Πηγή

http://www.publicissue.gr/42/propaganda-via-the-polls/