Σελίδα 1 από 1

Χατζημιχάλης Γιάνναρης 1831-1916 - Ο "Μαύρος Διάολος" - Ο αρχηγός της Κρητικής Επανάστασης

Δημοσιεύτηκε: 14 Μαρ 2018, 23:45
από LAPTONAS
Ο Χατζή-Μιχάλης Γιάνναρης (Λάκκοι Χανίων[1], 1833 - Χανιά, 1916) ήταν Έλληνας οπλαρχηγός της Κρήτης.

Γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Λάκκοι, της επαρχίας Κυδωνίας, των Χανίων το 1833. Γιος ιερέα, διδάχθηκε από τον πατέρα του γραφή και ανάγνωση, πράγμα σπάνιο για την εποχή και και τις συνθήκες της. Σε νεαρή ηλικία μετέβη με τον πατέρα του (ιερέα) και τους αδελφούς του στους Αγίους Τόπους για προσκύνημα, όπου και ξαναβαπτίσθηκαν και οι τρεις στον Ιορδάνη ποταμό. Εξ ου και το προσωνύμιο «χατζής» το οποίο στην τουρκική δηλώνει τον προσκυνητή (Οθωμανό στην Μέκκα & χριστιανό στην Ιερουσαλήμ). Ο ίδιος καλείται πλέον χατζή-Μιχάλης δε πατέρας του αναφέρεται ως χατζή-Παπάς. Χαρακτήρας ατίθασος και αδούλωτος, σε ηλικία 25 ετών συμπλέκεται με Τουρκοκρητικούς που γλεντούσαν την λήξη του Κριμαϊκού πολέμου και την ήττα της Ρωσίας, στο χωριό Κυρτομάδω Κυδωνίας και έκτοτε αρχίζει η επαναστατική του δράση. Η δράση του αυτή, κορυφώνεται με στην επανάσταση του 1866 της οποίας έχει και την αρχηγία. Με την κατάπνιξη της επαναστάσεως, συλλαμβάνεται ενώ προσπαθεί να διαφύγει στην Πελοπόννησο και στέλνεται αιχμάλωτος στην Κωνσταντινούπολη. Η Υψηλή Πύλη (σουλτάνος) προσπαθεί με κάθε μέσον να τον προσεταιριστεί, τον κρατά δε σε κατ' οίκον περιορισμό και όχι στην φυλακή, προσπαθώντας να τον εκμαυλίσει με υλικές παροχές και υποσχέσεις μεγάλων αξιωμάτων. Το Πάσχα του 1870, προφασιζόμενος ότι θέλει να μεταλάβει, μεταφέρεται συνοδεία ζαπτιέδων (Οθωμανών χωροφυλάκων) στο Φανάρι για να εκκλησιασθεί. Σε συνεννόηση με τον Ρώσο πρέσβη στην Κων/πολη, δραπετεύει από την εκκλησιά μεταμφιεσμένος σε ιερέα και φυγαδεύεται από την Κων/πολη στην Οδησσό. Στην Ρωσία απολαμβάνει τιμών και διακρίσεων, κατατάσσεται στον ρωσικό στρατό οπού θα φτάσει σε ανώτερα αξιώματα. Συμμετέχει στις επαναστάσεις έως την απελευθέρωση της Κρήτης και διατελεί πρώτος πρόεδρος της βουλής της Κρητικής Πολιτείας. Την 1η Δεκεμβρίου 1913, παρασημοφορείται απο τον τότε βασιλέα Κων/νο για την προσφορά του στους απελευθερωτικούς αγώνες της Κρήτης και παρουσία του τότε πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου, υψώνει την ελληνική σημαία στο φρούριο Φιρκάς των Χανίων. Απεβίωσε στο Μάλεμε Χανιών στις 21 Ιουλίου 1916, κηδεύτηκε με τιμές στρατηγού και τα οστά του βρίσκονται ενταφιασμένα στον Ομαλό, δίπλα στο εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE ... E%B7%CF%82

Re: Χατζημιχάλης Γιάνναρης 1831-1916 - Ο "Μαύρος Διάολος" - Ο αρχηγός της Κρητικής Επανάστασης

Δημοσιεύτηκε: 15 Μαρ 2018, 00:04
από LAPTONAS
Χατζημιχάλης Γιάνναρης: Ο Κρητικός «μαύρος διάβολος»…
Εικόνα
Για τους Τούρκους κατακτητές ήταν ο «καρά σεϊτάν». Δηλαδή ο μαύρος διάβολος. Η ηρωική μορφή του Χατζημιχάλη Γιάνναρη, του επαναστάτη από τους Λάκκους ξεπήδησε μέσα από τη γεμάτη αίμα ιστορία της Κρήτης. Κυριάρχησε στρατιωτικά σ’ όλες τις επαναστάσεις από το 1866 μέχρι και την απελευθέρωση το 1913.Διαδραμάτισε σοβαρό πολιτικό ρόλο στα χρόνια της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας.

Γιγαντόσωμος, με μακριά γενειάδα από τα νεανικά του χρόνια, μια όψη βιβλική, που μπορούσε να εκφράζει τους πόθους των Κρητικών για απελευθέρωση. Γεννήθηκε το 1831 σ’ αυτό εδώ το χωριό. Στους Λάκκους. Η οικογένειά του, όπως και άλλες Λακκιώτικες, είχε την καταγωγή από το Βυζάντιο. Γενάρχης της οικογένειας ήταν ο Σκουλής Κόκκος ο οποίος ήρθε από το Βυζάντιο και εγκαταστάθηκε στους Λάκκους πριν από την τουρκική κατάληψη της Κρήτης το 1669. Ένας από τους γιούς του Κόκκου, ήταν ο Γιάννης Κόκκος, ή όπως παρονομάστηκε λόγω του πελώριου αναστήματος του, Γιάνναρος. Με αυτό το επώνυμο κληροδότησε τη μετέπειτα οικογένεια των Γιαννάρηδων.

Ο πατέρας του Χατζή Μιχάλη καταρχήν ήταν επαναστάτης και στη συνέχεια έγινε ιερέας, και απέκτησε τέσσερα παιδιά. Μαζί με δύο από τους γιούς του, τον Μιχάλη, 17 ετών, και τον Παναγιώτη επισκέφτηκαν τους Αγίους Τόπους ως προσκυνητές. Από τότε ο Μιχάλης πήρε και την προσωνυμία Χατζής.

Από τα νεανικά του χρόνια ακόμη ο Χ.Μ. ήταν ατίθασος και ασυμβίβαστος. Οι διώξεις του από τους Τούρκους άρχισαν στα 1855, 24 ετών. Ο Ιωάννης Κονδυλάκης περιγράφει το πρώτο επεισόδιο: «Διαρκούντος του Κριμαϊκού πολέμου, διάφοροι νέοι, μπέιδες των Χανίων, εώρτασαν δια συμποσίου εις το χάνι της Αγιάς, (…) μίαν νίκην των συμμάχων Αγγλογάλλων και Τούρκων, εναντίον των Ρώσσων. Ενώ το συμπόσιον ευρίσκετο εις την ακμήν και οι εύθυμοι μπέϊδες ύβριζαν και εχλεύαζαν τους χριστιανούς και τους ρώσους δι’ αυτοσχεδίων ασμάτων, κατέφθασαν δύο νέοι χριστιανοί, πελώριοι στο ανάστημα, οι οποίοι (…) επέπεσαν ως θύελλα κατά των διασκεδαζόντων και μετ’ ολίγον οι πλείστοι των μπέιδων είχον αγρίως ξυλοκοπηθή (…).
Ήρωες του επεισοδίου ήταν ο Χ.Μ. και ένας εξάδελφός του. Από την ημέρα εκείνη άρχισε η φήμη του Χ.Μ. και η καταδίωξή του από την τουρκική εξουσία. Οι δύο εξάδελφοι μετά από καιρό καταδίωξης συνελήφθησαν και κλείστηκαν σε φυλακή στο Ρέθυμνο. Προσπάθησαν να δραπετεύσουν αλλά ο Χ.Μ. πέφτοντας από το τείχος έπαθε κάταγμα της κνήμης και ξανασυνελήφθησαν».

Τελικά αποφυλακίστηκαν αφού πληρώθηκε ένα μεγάλο ποσόν που είχε συγκεντρωθεί με έρανο. Αμέσως μετά την αποφυλάκισή του ο Χ.Μ. συμμετείχε, ως ένοπλος επαναστάτης πλέον, στις πρώτες συγκεντρώσεις επαναστατών στην Αγία Κυριακή και στα Μπουτσουνάρια Κυδωνίας, που οδήγησαν στο κίνημα του Μαυρογένη στα 1858.

Οι πολλές ικανότητες και αρετές που έδειξε, σ’ αυτή τη σύντομη επανάσταση, ήταν αιτία να τον συλλάβουν δόλια οι Τούρκοι στους Λάκκους και να τον οδηγήσουν δέσμιο στα Χανιά. Αφού τον διαπόμπευσαν στους δρόμους των Χανίων, του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου, τον έκλεισαν στη φυλακή. Αποφυλακίστηκε με τον όρο να χρησιμοποιήσει την επιρροή του για να πείσει τους συμπατριώτες του να σταματήσουν να αναζητούν την προστασία από τις Μεγάλες Δυνάμεις.

Το 1860 σε ηλικία 29 χρόνων έφυγε για την Ελλάδα και κατατάχθηκε στο επίλεκτο Τάγμα των Κρητών στην Αθήνα. Μετά τη διάλυση του Τάγματος το 1862 επιστρέφει στην Κρήτη κρυφά. Συλλαμβάνεται εκ νέου, φυλακίζεται, αποδρά και ζει φυγόδικος στα βουνά μέχρι που του δίνεται νέα αμνηστία. Η πατριωτική επαναστατική δράση του Χατζη-Μιχάλη Γιάνναρη κορυφώθηκε λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της πιο μεγάλης Κρητικής Επανάστασης, αυτής του 1866-1869. Σ’ αυτήν έπαιξε κύριο πρωταγωνιστικό ρόλο.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι ως πρώτη επαναστατική πράξη αυτής της μεγάλης επανάστασης αναφέρεται από πολλούς ιστορικούς η συγκέντρωση στις 30 Μαρτίου 1866 μεγάλης ομάδας νέων Λακκιωτών μπροστά στην εκκλησία του Αγ. Αντωνίου Λάκκων που έδωσαν τον τότε καθιερωμένο όρκο των αδερφοχτών για επανάσταση και ένωση. Έστειλαν το μήνυμα στον Χ.Μ στο Ακρωτήρι και εκείνος το αποδέχτηκε αμέσως.

Δέκα ημέρες μετά, στις 10 Απριλίου 1866, συγκεντρώθηκαν στον Ομαλό οπλαρχηγοί απ’ όλες τις επαρχίες για να λάβουν αποφάσεις για το ξεκίνημα της Επανάστασης και μαζί με τον Χατζή Μιχάλη, συμφώνησαν να στείλουν επιστολή προς τον Σουλτάνο και τους Προξένους των Μεγάλων Δυνάμεων για την κατάσταση της πείνας της γύμνιας και της εξαθλίωσης και να προειδοποιούν ότι κάτω απ΄ αυτόν τον πόνο κρυβόταν το αίσθημα της εκδίκησης και της εξέγερσης. Μετακινήθηκαν προς Μπουτσουνάρια, και από εκεί έστειλαν την επιστολή προς τον Σουλτάνο και τους προξένους των Μεγάλων Δυνάμεων, υποβάλλοντας 10 αιτήματα. Όταν οι Τούρκοι απέρριψαν την επιστολή με τα 10 αιτήματα, κηρύχθηκε επίσημα η μεγαλύτερη όλων των Κρητικών επαναστάσεων στις 21 Αυγούστου του ’66 στα Ασκύφου Σφακίων, με στόχο την ελευθερία και την ένωση με την Ελλάδα.

Ο Χ.Μ. υπήρξε από τους πρώτους προκρίτους της δυτικής Κρήτης, που συμμετείχαν σε όλες τις ένοπλες συγκεντρώσεις, που προετοίμασαν, οργάνωσαν και κήρυξαν τον μεγάλο κρητικό ξεσηκωμό του 66 και εκείνον εξέλεξε η «Γενική Συνέλευση των Κρητών», ως γενικό αρχηγό της επαρχίας Κυδωνίας. Δόθηκαν αρκετές αιματηρές μάχες στον Βαφέ Αποκορώνου, στο Καστέλι Κισσάμου, στη Σαβουρέ Κυδωνίας, στο Γερακάρι Αμαρίου, στα Περβόλια Κυδωνίας, στο Οροπέδιο Λασιθίου, στον Καλλικράτη και στην Αράδαινα Σφακίων, στον Πρασέ Ρεθύμνου, στην Τύλισο, στο Γάζι και στο Φόδελε Μαλεβιζίου, στην Επισκοπή Ρεθύμνου κ.α.

Ο Μουσταφά Πασάς ένα μήνα μετά την έναρξη της επανάστασης για να εκδικηθεί τον Χ.Μ. κατέστρεψε εκ θεμελίων το σπίτι του και πυρπόλησε τους Λάκκους. Η μεγάλη εκείνη επανάσταση, των «χιλίων ημερών», ή το «δεύτερο ’21» όπως ονομάστηκε, τελικά κάμφθηκε. Οι κεφαλές της παρέμειναν κυνηγημένοι στο φαράγγι της Σαμαριάς κάτω από το Ξυλόσκαλo. Είχαν να αντιμετωπίσουν τρεις εχθρούς: Τους Τούρκους που απειλούσαν με αντίποινα τους συγγενείς τους, την πείνα και το χιόνι.

Οι τραγικές συνθήκες των κυνηγημένων επαναστατών φαίνονται μέσα σε επιστολή που ο Χατζή Μιχάλης έστειλε προς άγνωστο παραλήπτη, με το σχέδιο του να μεταβεί στην ελεύθερη Ελλάδα και να οργανώσει, μαζί με άλλους, τη συνέχεια της επανάστασης, ζητώντας να του εξασφαλίσουν διαφυγή με κάποιο πλοίο. Στη ίδια επιστολή διεκταγωδούσε την κατάστασή του. Ο ίδιος ήταν κυνηγημένος μέσα στην πείνα και τις κακουχίες και, όπως ανέφερε, κρυμμένος σε μυστικό μέρος, το οποίο γνώριζε μόνο ο ταχυδρόμος που του μετέφερε την αλληλογραφία.

Αργά ή γρήγορα, όλοι οι πολέμαρχοι αναγκάστηκαν να παραδοθούν στους Τούρκους. (Να σημειώσουμε ότι ο πασάς με την επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων είχε αναγκαστεί να δώσει αμνηστία). Δεν ήταν η πρώτη φορά που οι μεγάλες δυνάμεις ανάγκαζαν τους Τούρκους να δίνουν αμνηστία σε Κρήτες επαναστάτες στο πλαίσιο ισορροπιών που ήθελαν να κρατούν με βάση τα δικά τους σχέδια.

Όμως οι Τούρκοι παρά την αμνηστία και την απόφαση του να διαβιώσει ειρηνικά στους πυρπολημένους Λάκκους, τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν στα Χανιά. Είχαν άλλα σχέδια. Ο Τούρκος πασάς Χουσεήν Αυνής φώναξε προς το πλήθος των χριστιανών που είχε συναθροιστεί μπροστά στο Διοικητήριο μετά τη σύλληψη του Χ.Μ. Να τον Αχιλλέα σας! Τον έπιασα… Το γιατί τον αποκάλεσε «ο Αχιλλέας σας» θα απαντηθεί στη συνέχεια.

Οι επαναστατικοί αγώνες του Χ.Μ. δεν περιορίστηκαν μόνο στην Κυδωνία. Ο ίδιος πολέμησε σε πολλές μάχες που δόθηκαν σ’ όλη τη δυτική Κρήτη. Παρών ήταν και στη μονή Αρκαδίου με 1.500 επαναστάτες. Η Επανάσταση του 66, παρά το γεγονός ότι λόγω αδυναμίας εγκατέλειψε τις επιδιώξεις για άμεση ένωση με την Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι μετρίασε τους στόχους και δέχτηκε καθεστώς αυτονομίας και παρά τη συμπάθεια που κέρδισε στη παγκόσμια κοινή γνώμη, δεν μπόρεσε να αναστρέψει το διεθνές διπλωματικό κλίμα, που τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο ευνοούσε τη διατήρηση του status quo στο χώρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τις μεγάλες δυνάμεις.

Είναι αρκετά αποκαλυπτικές οι αναφορές του τότε προξένου στην Κρήτη της Αμερικής Γουλιέλμου Στίλλμαν, ο οποίος συνέγραψε την πολιτική ιστορία εκείνης της επανάστασης: «Καταδικασθείσης -γράφει ο Πρόξενος- της μεγαλουργού εκείνης επαναστάσεως υπό της Ευρώπης και δεσμευθείσης της Ελλάδος διά του αποκλεισμού της Σύρου υπό του Χόβαρτ, Πασά, η Ελληνική κυβέρνησις ηναγκάσθη να εγκαταλίπη τους Κρήτας».

Η Επανάσταση του ’66 παρ’ ότι δεν πέτυχε τους άμεσους στόχους της είχε δυο σημαντικά «παράπλευρα» αποτελέσματα.

Α) Επέφερε μεγάλο πλήγμα στο γόητρο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, καθώς φάνηκε ανίκανη να δαμάσει ένα νησί, παρά τον όγκο των δυνάμεών της σε άνδρες και οπλισμό και,

Β) Η οθωμανική κυβέρνηση, προσπαθώντας να στερήσει την εξέγερση από την υποστήριξη του λαού, υπέγραψε στις 8 Ιανουαρίου 1868 έναν ειδικό διοικητικό κανονισμό που έμεινε γνωστός ως ο Οργανικός Νόμος της Κρήτης. Ο νόμος αυτός πρόβλεπε διοικητική αναδιάρθρωση, τη συμμετοχή χριστιανών στο διοικητικό μηχανισμό, την ισότιμη χρήση της τουρκικής και της ελληνικής γλώσσας, την ίδρυση τοπικής Τράπεζας και, την εκλογή Γενικής Συνέλευσης με νομοθετικές αρμοδιότητες τοπικού χαρακτήρα. Ήταν ένα ακόμη βήμα προς την αυτονομία πιο σημαντικό από εκείνο που πέτυχε το κίνημα του 1858.

Μετά την παράδοση του και σύλληψή του Χ.Μ. ο Τούρκος διοικητής Χουσεΐν Αυνή Πασάς τον έστειλε στην Κωνσταντινούπολη όπου η τουρκική διοίκηση προσπάθησε να τον προσεταιριστεί. Αυτό ήταν το σχέδιο των Τούρκων για τον Χ.Μ. όταν παραδόθηκε και τον συνέλαβαν. Ο Χ.Μ. δεν ενέδωσε ούτε στις υποσχέσεις αλλά ούτε και στην παροχή μεγάλης μηνιαίας σύνταξης.

Τελικά, δραπέτευσε από την Κωνσταντινούπολη και με τη βοήθεια του Ρώσου πρέσβη Ιγνάτιεφ κατέφυγε στη Ρωσία. Διέμεινε αρχικά στην Οδησσό και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Ταϊγάνι έως την άνοιξη του 1877. Τον Δεκέμβρη του 1877 μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι έφτασε ξανά στην Κρήτη και ηγήθηκε της επανάστασης του 1878. Η επανάσταση αυτή έληξε με τη σύμβαση της Χαλέπας που ήταν ένα ακόμη βήμα το σημαντικότερο όλων των προηγούμενων προς την αυτονομία αφού κήρυξε την Κρήτη αυτόνομη υπό την αρμοστεία του Πρίγκιπα Γεωργίου.

Ο Χ. Μ. εργάστηκε για τη συνομολόγηση και υπογραφή της σύμβασης και στη συνέχεια αναχώρησε στην Αθήνα. Το 1896 σε ηλικία 65 ετών επέστρεψε στην Κρήτη για να προσφέρει και πάλι αξιόλογες υπηρεσίες σε συνεργασία με τον αρχηγό του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος Τιμολέοντα Βάσο, τον Ιανουάριο του 1897, στη νικηφόρα μάχη του Ελ. Στρατού στα Λιβάδια Χανίων. Εκεί ο 66ετής πλέον πολέμαρχος τερμάτισε την πολεμική του δράση, που μέτρησε τελικά 39 χρόνια.

Το χαρακτηριστικό όλων των επαναστάσεων της Κρήτης ήταν ότι σε κάθε εξέγερση η Κρήτη έκανε και ένα βήμα παραπάνω προς την απελευθέρωση και την ένωση, πληρώνοντας όμως δυσανάλογα μεγάλο φόρο αίματος. Δεν δελεαζόταν από τις λίγες κάθε φορά παραχωρήσεις των Τούρκων. Ο σταθερός στόχος, απελευθέρωση και ένωση, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι Τούρκοι παραβίαζαν τις προηγούμενες συμφωνίες το τέλος κάθε εξέγερσης έθετε τη βάση για την επόμενη.

Το 1897 η κατάσταση είχε φθάσει πάλι στο απροχώρητο. Ο Γάλλος πολιτικός, διπλωμάτης και ελληνιστής περιηγητής Victor Bérard, περιγράφει για τα Χανιά: «Η μισή πόλη εκμηδενισμένη. Μια διαρπαγή τριών ημερών.Μερικές χιλιάδες δολοφονίες. Ένας ολόκληρος λαός να ρίχνεται μέσα στις βάρκες για να φτάσει τα πλοία της Ευρώπης, και να τουφεκίζεται στην άκρη της αποβάθρας. Τέλματα αίματος πλυμένα ξαφνικά από ρυάκια καιγόμενου λαδιού -η συγκομιδή του χρόνου ήταν ακόμη μέσα στα μαγαζιά και εκατοντάδες εξάλιτρα αναπηδούσαν απότομα από τις υπερπυρακτωμένες επιφάνειες των δοχείων. […] Αναδυόμενοι από αυτό το σκοτάδι, βρισκόμαστε μέσα σε ερείπια, πέτρες, τοίχους γλειμμένους από την πυρκαγιά, γκρεμισμένες ξυλωσιές, μια συνοικία από στάχτη που αποπνέει ακόμα την οσμή καμένου λαδιού και αλλοιωμένης σάρκας. Αυτά απέμειναν από τη χριστιανική συνοικία των Χανίων».

Τέτοιες διαχρονικές εικόνες δικαιολογούν την αποφασιστικότητα για σκληρούς αγώνες μέχρις εσχάτων την οποία και ο Χ.Μ. εξέφρασε προς τον εν λόγω Γάλλο όταν επισκέφτηκε στον Ομαλό το 1897. Ο Χ.Μ. σε επίπεδο ανθρώπινων σχέσεων, είχε την ικανότητα να διατηρεί καλές προσωπικές σχέσεις με τη συντριπτική πλειονότητα των υπόλοιπων οπλαρχηγών. Οι συμφιλιωτικές του προσπάθειες όταν αναφύονταν διαφορές μεταξύ των οπλαρχηγών αλλά και τα λόγια συμβουλών και θάρρους προς τους συμπολεμιστές του, βοήθησαν σημαντικά την ενότητα του αγώνα.

Οι αντιπαραθέσεις και ανταγωνισμοί που είχε σε προσωπικό επίπεδο με άλλους οπλαρχηγούς ήταν ελάχιστες. Μετά την απελευθέρωση στη διάρκεια της Κρητικής Πολιτείας απέδειξε ότι εκτός από το τουφέκι ήταν ικανός να μάχεται και πολιτικά. Μετά τον εορτασμό των πρώτων Ελευθέριων, ο Χατζη-Μιχάλης εκλέχτηκε πληρεξούσιος Χανίων στην πρώτη Κρητική Εθνοσυνέλευση και την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας διορίστηκε από τον Πρίγκιπα, βουλευτής Χανίων. Υπήρξε πρώτος πρόεδρος της Επαναστατικής Συνέλευσης των Κρητών, το Νοέμβριο του 1911, όταν πάρθηκε η απόφαση να σταλεί αντιπροσωπεία Κρητών βουλευτών στο ελλην. κοινοβούλιο, προκειμένου με την εκεί παρουσία τους να περάσουν το μήνυμα της de facto ένωσης. Ήταν τότε που ο Ελευθέριος Βενιζέλος, πρωθυπουργός ήδη της Ελλάδας, δεν τους δέχτηκε στη βουλή, καθόσον τόσο η Τουρκία όσο και η Ευρώπη αντιδρούσαν και απειλούσαν την Ελλάδα, αν προχωρούσε στην Ένωση.

Ήταν προφανές ότι εμπειρία του ατυχούς και καταστροφικού ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 εξ αιτίας του Κρητικού ζητήματος ήταν ακόμη πολύ πικρή. Ο Βενιζέλος τους απέπεμψε λέγοντάς του ότι θάρθει και η ώρα της ένωσης. Που βέβαια ήρθε δύο χρόνια αργότερα. Το 1912 και ενώ είχε περάσει πλέον την ηλικία των 80 εξελέγη ομόφωνα Πρόεδρος της Διοικούσας Επαναστατικής Επιτροπής, αξίωμα που αντιστοιχούσε σε αυτό του Πρωθυπουργού της Κρητικής Πολιτείας και προήδρευσε στην Κρητική Συνέλευση, που κήρυξε την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Η τύχη τον ευνόησε όχι μόνο να ζήσει αυτή τη στιγμή αλλά και να δει την πραγματοποίηση του μοναδικού σκοπού των μακρών αγώνων του την 1η Δεκεμβρίου 1913 στην επίσημη τελετή της Κρητικής ελευθερίας και της Ένωσης με την Ελλάδα

Όπως γράφουν οι ιστορικοί, ο αετός των λευκών ορέων, ο θρυλικός Χατζή Μιχάλης Γιάνναρης, ζωσμένος το τιμημένο του σπαθί, δώρο των Ελλήνων της Ρωσίας, κρατούσε τη σημαία, την οποίαν ο Βασιλιάς θα ύψωνε πάνω στο Φιρκά. Την ίδια σημαία, την οποίαν οι μεγάλες δυνάμεις είχαν υποστείλει βίαια το 1909 και είχε διαφυλάξει ο ίδιος. Με τρεμάμενα χέρια ο ήρωας παρέδωσε τη σημαία με την εξής προσφώνηση:

«Σας παραδίδω την σημαίαν ταύτην, υπό τας πτυχάς, της οποίας ηγωνίσθη η Κρήτη επί μακρόν, όπως υψωθή επί του ιστορικού τούτου μέρους όπου εφυλακίζοντο οι υπέρ της ελευθερίας αγωνιζόμενοι. Να είναι σύμβολον της διαρκούς ελευθερίας της Κρήτης και της πολυποθήτου Ενώσεώς της μετά της Ελλάδος».

Ο Βασιλιάς, με τον Πρωθυπουργό Βενιζέλο σε ένδειξη σεβασμού και τιμής προς όλους τους αγωνιστές της λευτεριάς της Κρήτης, έδωσαν συμβολικά το σχοινί στους αρχηγούς Χ. Μ. Γιάνναρη και Αναγνώστη Μάντακα στο πλαίσιο του τελετουργικού ύψωσης της ελληνικής σημαίας στον ιστό.

Στις 22 Ιουλίου 1916 ο Δρυς των Λευκών Ορέων έπεσε σε ηλικία 85 ετών.

Τις προηγούμενες ημέρες οι τοπικές εφημερίδες ενημερώνουν τον λαό για την πάλη του Διγενή με τον Χάροντα, χαρακτηρίζοντας τον ετοιμοθάνατο πλέον Χ.Μ. ως έναν από τους σπουδαιότερους, αν όχι τον σπουδαιότερο, θεμελιωτή της Κρητικής ελευθερίας.

Κηδεύτηκε με τιμές στρατηγού αν και δεν έφερε στρατιωτικά διακριτικά και βαθμούς. Η πολιτεία δικαίως τον αναγνώρισε ως ένα από τους ικανούς στρατηγούς της ελληνικής ιστορίας. Τάφηκε στον ιστορικό Ομαλό, στον λόφο του Αγίου Παντελεήμονος Ο Χ. Μ. αποτέλεσε μυθική μορφή όχι μόνο για τους Λακκιώτες. Οι Τούρκοι εξ αιτίας της ευφυΐας, του θάρρους της αντρειοσύνης και της πίστης του ως ηγέτης του επαναστατικού σώματος και για το γεγονός ότι κατόρθωνε συχνά να ξεγλιστρά στις καταδιώξεις τους, τον αποκαλούσαν «καρά σεϊτάν» δηλαδή μαύρο διάβολο.

Ο Κωνσταντίνος Σκόκος στο Ημερολόγιο του 1886 που ήταν το δημοφιλέστερο έντυπο της εποχής του στην Ελλάδα και όχι μόνον γράφει μεταξύ άλλων: «… Από τούδε βίος του ανδρός δεν είναι πλέον ιδιωτικός, αλλά πολιτική ιστορία της όλης Κρήτης, (…) Η μακρά και ηρωική επανάστασις του 1866-69 είναι νέα Τρωική ιστορία της Κρήτης, ουδείς δε των πρωτοστατούντων ηγετών δύναται να διεκδικήσει τα πρωτεία απέναντι του Χατζή Μιχάλη. (…) Ουδέποτε ουδαμού κατηγορήθη ότι επιβουλεύται τα κοινά προς το ίδιον συμφέρον ή προς τους συγγενείς αυτού χαριζόμενος.(…) Τούτοις προσθετέον ότι και το υπέροχον αυτού παράστημα και κάλλος, η σωματική αυτού ευρωστία και έκτακτος ταχύτης και τόλμη εις τας στρατιωτικάς κινήσεις επιβάλλουσιν αυτόν ηγεμονικώς ενώπιον παντός στρατιώτου. Αι αδιαφιλονίκητοι αυταί αρεταί του προσέδωσαν τοιούτον γόητρον εν τη φαντασία του Κρητικού λαού ώστε πολλαχού απεδόθησαν εις αυτόν και μυθικαί ιδιότητες».

Ο πρόξενος της Αμερικής Στίλλμαν που προαναφέρθηκε, αν και δεν γνώριζε προσωπικά τον Χ.Μ. γράφει: «Ο Χατζή Μιχάλης»: «αναμφιβόλως διεδραμάτισε τον σπουδαίοτατον πρόσωπον της επαναστάσεως. Γόνος ων στρατιωτικής οικογενείας εκληρονόμησε (…) πολιτικήν δύναμιν και αφ’ ετέρου αληθώς στρατηγικά προσόντα και ακατάβλητον ανδρείαν, τα οποία τον κατέστησαν φόβητρον των τουρκικών αρχών. Πολλάκις παρετήρησα ότι οι Κρήτες ασυναισθήτως επαναλάμβαναν την ομηρικήν περιγραφήν τους Αχιλλέως προκειμένου περί Χατζή Μιχάλη».

Αυτή είναι και η εξήγηση γιατί ο Πασάς κοκορεύτηκε στους Χριστιανούς ότι έπιασε τον «Αχιλλέα» τους. «Η Κρήτη -συνεχίζει ο Στίλμαν- δύναται ευλόγως να σεμνύνητε επί τοιούτοις τέκνοις, αλλά και ο Χατζή Μιχάλης δύναται να υπερηφανεύηται επί τοις συναγωνισταίς αυτού, μάλιστα δε τοις λεοντοθύμοις οπαδοίς αυτού Λακκιώταις οίτινες αείποτε εν τοις προμάχοις πρωτοστατουντες επετέλεσαν τα μέγιστα ανδραγαθήματα».

Η αναφορά σε ιστορικά γεγονότα ή πρόσωπα έχει από μόνη της μια αξία ακόμη και αν απλά και μόνο είναι μνημόσυνο ή απόδοση τιμής σε ήρωες και ηρωικές πράξεις και μ’ αυτή την έννοια είναι άξιοι συγχαρητηρίων όσοι πρωτοστάτησαν και βοήθησαν για την ανέγερση του ανδριάντα. Έχει όμως ακόμη μεγαλύτερη αξία όταν αυτές οι εκδηλώσεις μας οδηγούν σε αναστοχασμό. Αν μπορούσαν να μιλήσει ο ήρωας μπροστά μας θα θεωρούσε αυτονόητο έναν απολογισμό των επόμενων γενεών αν διαχειρίστηκαν σωστά και άξια ή όχι την κληρονομιά που άφησε ο ίδιος και οι άλλοι αγωνιστές. Κληρονομιά που αποκτήθηκε με σκληρούς αγώνες και με πολύ αίμα. Και σ’ αυτό πρέπει να έχουμε μια απάντηση. Ο καθένας ατομικά, αλλά και συλλογικά ως κοινωνία. Και αν απαντήσουμε σ’ αυτό το ερώτημα, σίγουρα θα βρούμε και ποιο είναι το ορθό να πράττουμε στην πορεία.

* Το παραπάνω κείμενο είναι η ομιλία που εκφώνησε ο αντ/γος ε.α. Στέφανος Ανδριάνης στα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του Χατζη-Μιχάλη Γιάνναρη, στους Λάκκους, στις 21/8/2016, εκατό χρόνια μετά τον θάνατό του.

http://hania.news/2016/08/22/20821/

Re: Χατζημιχάλης Γιάνναρης 1831-1916 - Ο "Μαύρος Διάολος" - Ο αρχηγός της Κρητικής Επανάστασης

Δημοσιεύτηκε: 15 Μαρ 2018, 00:10
από LAPTONAS
Ο θρυλικός επαναστάτης Χατζημιχάλης Γιάνναρης
Σπάνιες φωτογραφίες σήμερα στην “Π”
Εικόνα
Η κυρίαρχη μορφή του Χατζημιχάλη Γιάνναρη

Δύο σπάνιες φωτογραφίες του μεγάλου επαναστάτη

Δύο σπάνιες φωτογραφίες ενός θρύλου των κρητικών αγώνων του 19ου αιώνα, αλλά και των αρχών του 20ου παρουσιάζομε σήμερα. Η ηρωική μορφή του Χατζημιχάλη Γιάνναρη, του επαναστάτη από τους Λάκκους των Χανίων, βγαλμένη μέσα από τη γεμάτη αίμα ιστορία της Κρήτης, κυριάρχησε σ’ όλες τις επαναστάσεις από το 1866 μέχρι και την απελευθέρωση, αλλά και στα χρόνια της Κρητικής Πολιτείας. Γιγαντόσωμος, έφερε μακριά γενειάδα από τα νεανικά του χρόνια, η βιβλική του όψη έδειχνε να ενσαρκώνει τους πόθους των Κρητών για την απελευθέρωση από τους Τούρκους και την ένωση με την Ελλάδα. Η ανταμοιβή για τους αγώνες του, στη διάρκεια των οποίων τουλάχιστο δύο φορές τραυματίστηκε, ήλθε την 1η Δεκεμβρίου 1913 όταν είχε την ύψιστη τιμή να υψώσει την ελληνική Σημαία στο φρούριο Φιρκά των Χανίων, στην τελετή η οποία συμβολίζει την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Ο τότε βασιλιάς Κωνσταντίνος, που μαζί με τον Ελευθέριο Βενιζέλο βρέθηκαν στο νησί για τις επίσημες εκδηλώσεις, παρέδωσε στον Χατζημιχάλη Γιάνναρη, που ήταν ήδη σε ηλικία 82 ετών, και στον επίσης γηραιό επαναστάτη Αναγνώστη Μάντακα, που ξεπερνούσε τα 90 χρόνια, τη Σημαία ώστε να σφραγίσουν οι ίδιοι, με αυτό τον ουσιαστικό και συμβολικό τρόπο, την ένωση.

Ο Χατζημιχάλης Γιάνναρης, ο αρχηγός της Κυδωνίας στους επαναστατικούς αγώνες, ήξερε να πολεμά με το τουφέκι, αλλά και να μάχεται πολιτικά, μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, στη διάρκεια της Κρητικής Πολιτείας, όταν υπήρξε πληρεξούσιος της Κρητικής Βουλής, αλλά και πρώτος πρόεδρος της Επαναστατικής Συνέλευσης των Κρητών, το Νοέμβριο του 1911, όταν πάρθηκε η απόφαση να σταλεί αντιπροσωπεία βουλευτών στο ελληνικό κοινοβούλιο προκειμένου να παρακαθήσει και με τον τρόπο αυτό να υλοποιηθεί η de facto ένωση. ήταν τότε που ο Ελευθέριος Βενιζέλος, πρωθυπουργός ήδη της Ελλάδας, δεν μπορούσε να δεχτεί τους Κρήτες στη βουλή, καθώς τόσο η Τουρκία όσο και η Ευρώπη αντιδρούσαν και απειλούσαν την Ελλάδα, αν συνέβαινε κάτι τέτοιο. Μετά την παραίτηση του (τον διαδέχτηκε ο Αντώνιος Μιχελιδάκης), ο Χατζημιχάλης ανακηρύχθηκε επίτιμος πρόεδρος της Επαναστατικής Συνέλευσης.

Ο μεγάλος επαναστάτης είχε γεννηθεί το 1831 και πέθανε στις 17 Ιουλίου του 1916. Εκτός από το τουφέκι έπιανε συχνά και την πένα για να συγγράψει κείμενα, παρά το γεγονός ότι τα γράμματα του ήταν λίγα. Συνέγραψε τα απομνημονεύματά τους σε τέσσερις τόμους, ενώ εξέδωσε και επικολυρικό ποίημα για την επανάσταση του 1866, με τον τίτλο «Κρητικοπούλα».

Ουσιαστική η επαναστατική δράση του Χατζημιχάλη Γιάνναρη ξεκινά από τα 1855, όταν μαζί με τον εξάδελφό του, επίσης Μιχάλη Γιάνναρη ή Γιανναράκη (Γιανναρομιχελή), επιτέθηκαν σε μια ομάδα Τούρκων αγάδων οι οποίοι διασκέδαζαν έξω από τα Χανιά, χλευάζοντες τους χριστιανούς. Κορυφώθηκε κατά τη μεγάλη επανάσταση του 1866-69, στην οποία έχασε και δύο από τους αδελφούς του, τον Αντώνιο και Παναγιώτη. Ο Χατζημιχάλης συμμετείχε σε όλα τα επαναστατικά κινήματα μέχρι το 1897 -98, όταν η Κρήτη απελευθερώθηκε, αλλά και στους αγώνες που έγιναν στη διάκρεια της Κρητικής Πολιτείας για την ένωση.

Η επαναστατική του δράση

Στα 1892 το περίφημο «Ημερολόγιον Κ. Φ. Σκόσκου» παρουσίασε ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα στον μεγάλο Κρητικό. Αντί άλλης βιογραφικής αναφοράς, παραθέτομε ένα τμήμα από το κείμενο αυτό:

“... Από τούδε βίος του ανδρός δεν είνε πλέον ιδιωτικός, αλλά πολιτική ιστορία της όλης Κρήτης, γνωστή παντί Ελληνι ακολουθήσαντι το εθνικόν τούτο δράμα. Η μακρά και ηρωική επανάστασις του 1866-69 είνε νέα Τρωική ιστορία της Κρήτης, ουδείς δε των πρωτοστατούντων ηγετών δύναται να διεκδικήση τα πρωτεία απέναντι του Χατζή Μιχάλη. Εν τω μακρώ και παραδειγματικώ τούτω αγώνι, όστις υπήρξε σειρά πολιτικών περιπετειών, μαχών, αιμάτων, θυσιών και ανδραγαθημάτων, αλλ’ όστις εδόξασε τα Κρητικά όπλα και ετίμησε το Ελληνικόν όνομα εκάστη σελίς μετά πλήρους ευαρεσκείας και υπερηφανίας διακηρύττει τας εξόχους υπηρεσίας του Χατζή Μιχάλη. Ο ανήρ πανταχού ηγείται, προκινδυνεύει, αυτός προπορευόμενος και παράδειγμα εαυτόν παρέχων, συμβιβάζει τα διεστώτα, υπερασπίζει και φιλοξενεί μετ’ αυτοθυσίας τους κατά καιρόν εκπεσόντας της λαϊκής ευνοίας συναδέλφους οπλαρχηγούς, θυσιάζεται δε προθύμως υπέρ άλλων κενοδόξων. Οι προηγούμενοι υπέρ πατρίδος μαρτυρικοί αυτού άθλοι και η εκάστοτε διατρανουμένη αφιλοκέρδεια και εθελοθυσία αυτού ανυψούσιν αυτόν υπεράνω πάσης μικροψυχίας και φθόνου. Ουδέποτε ουδαμού υπωπτεύθη ή κατηγορήθη τα κοινά επιβουλεύων και προς το ιδόν συμφέρον αποβλέπτων ή προς τους συγγενείς αυτού χαριζόμενος. Τα εξαιρετικά ταύτα και πανθομολογούμενα προσόντα, αφ’ ετέρου δ’ η οξεία αυτού αντίληψις και νοημοσύνη, επί πάσι δ’ η διοικητική αυτού υπεροχή και ακάματος ενεργητικότης, παρέχουσιν αυτώ σιωπηρώς αλλ’ ομοφώνως πρωτοβουλίαν εν των στρατιωτικώ επιτελείω. Τούτοις προσθετέον ότι και το υπέροχον αυτού παράστημα και κάλλος, καθ’ όλου δ’ η σωματική αυτού ευρωστία και έκτακτος ταχύτης και τόλμη εν ταις στρατιωτικής κινήμασιν επιβάλλουσιν αυτόν ηγεμονικώς ενώπιον παντός στρατιώτου. Αι αδιαφιλονίκητοι αυταί αρεταί προσεπόρισαν αυτώ τοιούτον γόητρον εν τη φαντασία του Κρητικού λαού ώστε πολλαχού απεδόθησαν αυτών και μυθικαί ιδιότητες.

Ο τότε Πρόξενος της Αμερικής Γιουλέλμος Στίλλμαν συγγράψας εξ ‘αμέσου αντιλήψεως την πολιτικήν ιστορίαν της επαναστάσεως εκείνης, καίπερ πανταπάσιν αγνοών προσωπικώς τον άνδρα, πολλαχού εξαίρει τας πράξεις και τον χαρακτήρα αυτού υπεράνω παντός άλλου ηγέτου. “Ο Χατζή Μιχάλης” λέγει εν σελ. 105 “αναμφιβόλως διεδραμάτισε τον σπουδαίοτατον πρόσωπον της επαναστάσεως. Γόνος ων στρατιωτικής οικογενείας εκληρονόμησε παρά τω λαώ πολιτικήν δύναμιν και αφ’ ετέρου αληθώς στρατηγικά προσόντα και ακατάβλητον ανδρείαν, άπερ κατέστησαν αυτόν φόβητρον των τουρκικών αρχών. Πολλάκις παρετήρησα ότι οι Κρήτες ασυναισθήτως απεμιμούντο την Ομηρικήν περιγραφήν τους Αχιλλέως προκειμένου περί Χατζή Μιχάλη, κατά προτίμησιν εξυμνούντες ως κυριώτατα αυτού χαρακτηριστικά την ταχύτητα των ποδών, την μυθώδη αυτού ρώμην και το πελώριον αυτού παράστημα”.

Καταδικασθείσης της μεγαλουργού εκείνης επαναστάσεως υπό της Ευρώπης και δεσμευθείσης της Ελλάδος δια του αποκλεισμού της Σύρου υπό του Χόβαρτ, η Ελληνική κυβέρνησις ηναγκάσθη να εγκαταλίπη τους Κρήτας. Ο Χατζή Μιχάλης περικλεισθείς τότε εν Σαμαριά των Σφακίων μετά των περιλειπομένων ολίγων συναδέλφων και ακολούθων αυτού, και πολιορκούμενος δεινώς υπό τριων εχθρών- των Τούρκων, της πείνης και της χιόνος-αναγκάσθη να παραδοθή. Ο τουρκικός στρατός ωδήγησεν αυτόν μετ’ εξαιρετικών τιμών εις Χανία. Ο τότε Γενικός Διοικητής Κρήτης Χουσεΐν Αυνή Πασάς παραλαβών αυτόν και μόνον ως πολιτικόν αιχμάλωτον μετέβη πανηγυρικώς εις Κωνσταντινούπολιν αφ’ ω και διωρίσθη αμέσως Μέγας Βεζύρης. Ο Χατζή Μιχάλης ετέθη αυτόθι υπό αστυνομικήν επιτήρησιν, ετύγχανεν όμως εξαιρετικής περιποιήσεως παρά του Μεγάλου Βεζύρου και εκτάκτων τιμών παρά των αυτόθι ομογενών. Μετ’ ου πολύ η πύλη νομίσασα ότι δια παροχής γενναίας συντάξεως ήθελεν εξουδετερώση εις το μέλλον τον αδάμαστον χαρακτήρα του ηρωϊκού της Κρήτης τέκνου, ώρισεν αυτώ μηνιαίαν σύνταξιν τεσσαράκοντα λιρών. Αλλ’ ο Χατζής, όστις ουδέποτε ουδεμίαν πρότερον είχε δεχθή αμοιβήν ή υπηρεσίαν της τουρκικής κυβερνήσεως, καταφρονήσας υπερηφάνως και το δέλεαρ τούτο, δραπέτευσε, τη μυστική βοηθεία του τότε Ρώσσου Πρεσβευτού Ιγνάτιεφ, εις Ρωσίαν ένθα και έτυχε χριστιανικώτατης και μεγαλοψύχου παρά του Αυτοκράτορος προστασίας.

Εν τη νεωτέρα επαναστάσει του 1878 ο Χατζή Μιχάλης, κεκτημένος ήδη πέρ πάντα άλλον οπλαρχηγόν αδιαφιλονίκητα δικαιώματα και προσόντα διεδραμάτισε και αύθις αναντιρρήτως πρώτιστον πρόσωπον, τον αυτόν χαρακτήρα της γενναιότητος, αφιλοκερδείας, εθελοθυσίας, και αδόλου φιλοπατρίας αναπτύξας, εκάστη δε σελίς του βραχέος τούτου αγώνος μαρτυρεί τούτο.

Και εν τω τελευταίω δ’ ατυχεί επαναστατικώ κινήματι του 1889 ανεξάρτητος ων και υπεράνω πάσης κομματικής χροιάς και συμπαθείας ιστάμενος, καίπερ μη παρατυχών εν Κρήτη, ουδενός υστέρησεν εν ταις υπέρ της πατρίδος ενεργείαις. Εξ εναντίας βλέπων τας δια των μέχρι τούτε αγώνων κτηθείσας πολυτίμους προνομίας και Ελληνικάς ελευθερίας αφαιρουμένας, την δε πατρίδα αυτού εξανδραποδιζομένην, υπερανθρώπους κατέβαλε προσπαθείας προς ευόδωσιν του αγώνος. Αλλ’ η Ελληνική κυβέρνησις υψηλοτέρους λόγους και εθνικά συμφέροντα προβαλλομένη κατέπνιξε το κίνημα. Η καινοφανής αύτη πολιτική, την ταπείνωσιν της Κρήτης επενεγκούσα και τα εθνικά συμφέροντα πολυειδώς και καιρίως βλάψασα, απεδείχθη ασύνετος και ήκιστα φιλόπατρις, βαρέως δ’ ευθύνει την Ελληνικήν Κυβέρνησιν.

Τοιούτος υπήρξεν εν συνόψει ο μέχρι τούδε βίος του μεγαλουργού τούτου και μεγαλοψύχου τέκνου της Κρήτης. Πλήρης κινδυνευμάτων, διωγμών, φυλακίσεων, βασάνων, ταλαιπωριών, μακρών και περιπειωδών αγώνων και πολέμων, και ταύτα πάντα υπέρ του υψηλού σκοπού της απελευθερώσεως της πατρίδος του.

Η Κρήτη δύναται ευλόγως να σεμνύνητε επί τοιούτοις τέκνοις, αλλά και ο Χατζή Μιχάλης δύναται να υπερηφανεύηται επί τοις συναγωνισταίς αυτού, μάλιστα δε τοις λεοντοθύμοις οπαδοίς αυτού Λακκιώταις οίτινες αείποτε εν τοις προμάχοις πρωτοστατουντες επετέλεσαν τα μέγιστα ανδραγαθήματα”.

http://archive.patris.gr/articles/170422#.WqmdFPaYM8o