ΔΕΚΑΤΡΕΙΣ ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ: Οι ελληνικές θάλασσες συντηρούν σπάνια προστατευόμενα είδη
του Γιώργου Κιούση
Δεν είναι μόνο ο σπάνιος φυσικός πλούτος. Οι ελληνικές θάλασσες στηρίζουν τις τελευταίες στη Μεσόγειο, μεγάλες εκτάσεις από θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας (τις λεγόμενες φυκιάδες), το σημαντικότερο προστατευόμενο τύπο οικοσυστήματος στη Μεσόγειο. Στην αμέσως βαθύτερη θαλάσσια ζώνη συναντάμε τη λεγόμενη «τραγάνα», προστατευόμενους υφάλους ροδοφυκών, για το σχηματισμό των οποίων απαιτούνται έως και 11.000 χρόνια.
Οι ανοιχτές θάλασσες στηρίζουν από τους σημαντικότερους στη Μεσόγειο, πληθυσμούς θαλάσσιων θηλαστικών, με 4 είδη δελφινιών, 2 είδη φαλαινών και το μεγαλύτερο εναπομείναντα στον κόσμο πληθυσμό Μεσογειακής φώκιας (250 από τις 450 παγκοσμίως), ένα είδος που απειλείται με άμεση εξαφάνιση.
Τα παραπάνω», εξηγεί ο Θοδωρής Τσιμπίδης, διευθυντής της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης «Αρχιπέλαγος», Ινστιτούτο Θαλάσσιας & Περιβαλλοντικής Έρευνας Αιγαίου, «συνθέτουν τη “μαγική εικόνα” των ελληνικών θαλασσών, ωστόσο συνεχίζουν να εξαρτώνται από τον παράγοντα τύχη, δεδομένου ότι δεν έχει εφαρμοστεί κανένα μέτρο για την ουσιαστική διαχείριση ή προστασία τους. Σε μία εποχή όπου όλες οι χώρες, ακόμα και οι λεγόμενες αναπτυσσόμενες, προσπαθούν να αναδειχθούν μέσα από την αειφόρο ανάπτυξη και τη προβολή του φυσικού τους πλούτου, η Ελλάδα όχι μόνο αγνοεί, αλλά και απειλεί με δραματική υποβάθμιση τα οικοσυστήματά της».
«Είδη και ενδιαιτήματα που κατάφεραν να επιβιώσουν στις ελληνικές θάλασσες για χιλιάδες χρόνια, σε ισορροπία με τις ανθρώπινες κοινωνίες, μέσα στις τρεις τελευταίες μόνο δεκαετίες κινδυνεύουν με αφανισμό, απειλώντας να συμπαρασύρουν και τις ανθρώπινες κοινωνίες των νησιωτικών και παράκτιων περιοχών, δεδομένου ότι η οικονομία τους εξαρτάται από τον τουρισμό και την αλιεία και απειλείται πλέον από την καταστροφή των φυσικών πόρων. Ως άμεση συνέπεια παρατηρείται η μετανάστευση των κατοίκων σε αστικά κέντρα και η ερημοποίηση των νησιωτικών περιοχών».
Η Αναστασία Μήλιου, υδροβιολόγος - επικεφαλής Έρευνας και Δράσεων Προστασίας, της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Αρχιπέλαγος», πρέσβειρα της Ελλάδας στην Ε.Ε. για την προώθηση της αειφόρου θαλάσσιας πολιτικής προσθέτει: «Για να διατηρήσουμε αναλλοίωτη αυτή τη μαγική πραγματικά εικόνα που μας χάρισε απλόχερα η φύση, πρέπει να μετατρέψουμε τους εαυτούς μας, από αρνητικούς πρωταγωνιστές της θλιβερής κατάστασης που επικρατεί σήμερα στις ελληνικές θάλασσες, σε λυσιτελείς κομπάρσους. Η εφαρμογή απλών και μικρών πρακτικών δύναται να κάνει τη διάφορα, ώστε οι θάλασσές μας να συνεχίσουν να αποτελούν πηγή ζωής και αντικείμενο θαυμασμού. Αρκεί να αποχωριστούμε τις κακές συνήθειες που έχουμε αποκτήσει από την αγχωτική αστική πραγματικότητα και είθισται να μεταφέρουμε και στις διακοπές μας. Συνήθειες, που μπορούν και διαταράσσουν, πολλές φορές ανεπανόρθωτα, την ισορροπία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
Ας πράξουμε λοιπόν τα δέοντα, ιδιαίτερα όταν οι πιο ζωντανοί μήνεςς του καλοκαιριού μας κλείνουν το μάτι και ετοιμαζόμαστε για εξορμήσεις μακριά από τα αστικά κέντρα. Υπάρχει τρόπος να αδράξουμε την ευκαιρία και να απολαύσουμε τις λίγες στιγμές επαφής με το θαλάσσιο περιβάλλον, χωρίς να το καταστρέφουμε.
Αρκεί να κλείσουμε επιτέλους την κερκόπορτα, που επί τόσα χρόνια αφήνουμε αφύλακτη και να αρχίσουμε να συμπεριφερόμαστε στα θαλάσσια οικοσυστήματα ως υπεύθυνοι επισκέπτες, δύτες, αλιείς ή καπετάνιοι. Με αυτό τον τρόπο θα έχουμε αφήσει μία μικρή παρακαταθήκη για το μέλλον, που θα μας επιτρέπει να απολαύσουμε τη μαγεία των ελληνικών θαλασσών και την ανεξάντλητη( φυσική κληρονομιά του τόπου μας».
13 Θησαυροί του Αρχιπελάγους
Σπειρογράφος (Spirographis spallanzanii)
Ο Σπειρογράφος είναι ένα είδος κοινό στις ελληνικές θάλασσες, που συναντιέται στα ρηχά παράκτια νερά. Ανήκει στην κατηγορία των ασπόνδυλων ζώων. Ζει σε μεμβρανώδη «σωλήνα» από τον οποίο προβάλλουν μόνο τα βράγχιά του. Τα βράγχια σχηματίζουν πολύχρωμους θυσάνους οι οποίοι με την κίνησή τους φιλτράρουν το θαλασσινό νερό, συλλέγοντας έτσι την τροφή τους, η οποία αποτελείται από πλαγκτονικούς οργανισμούς και οργανική ύλη. Όταν διαισθάνεται κίνδυνο, εισέρχεται γρήγορα στο «σωλήνα» του, ο οποίος του παρέχει ένα ασφαλές καταφύγιο.
Θαλάσσια χελώνα (Caretta caretta)
Η θαλάσσια χελώνα «Καρέττα» είναι είδος μεταναστευτικό, πελαγικό που το συναντάμε στα ρηχά νερά ηπειρωτικών υφαλοκρηπίδων, γύρω από υφάλους, σε μεγάλες παραλίες και στις εκβολές ποταμών. Σε αναζήτηση της τροφής της κάνει συχνές καταδύσεις, που μπορεί να ξεπεράσουν και τα 100 μέτρα. Ωστόσο, πρέπει να αναδύεται συχνά στην επιφάνεια επειδή αναπνέει μόνο ατμοσφαιρικό αέρα. Τρέφεται με διάφορα ζωικά είδη, όπως μέδουσες, ψάρια και οστρακοειδή, τα οποία συχνά αναζητά σε περιοχές με θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας.
Η «Καρέττα» αντιμετωπίζει υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης και προστατεύεται από μία σειρά διεθνών συμβάσεων. Παρ’ όλα αυτά, ο μεσογειακός πληθυσμός της συνεχώς μειώνεται. Απειλείται από τη ρύπανση της θάλασσας, καθώς και από την υποβάθμιση των ακτών ωοτοκίας τους. Στις ελληνικές θάλασσες, ο ρυθμός εκβρασμών νεκρών θαλάσσιων χελωνών αυξάνεται ανησυχητικά τα τελευταία χρόνια, ενώ τους θερινούς μήνες (περίοδος ωοτοκίας) είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Οφείλεται σε πρόσκρουση με ταχύπλοα σκάφη, κατάποση πλαστικών, μπλέξιμο σε αλιευτικά εργαλεία αλλά και σε εσκεμμένες θανατώσεις.
Θαλάσσια Λιβάδια Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica)
Τα θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας, γνωστά και ως «φυκιάδες», αποτελούν τα δάση της θάλασσας. Αυτοί οι αυστηρά προστατευόμενοι οικότοποι, έχουν θεμελιώδη σημασία για την υγεία και την παραγωγικότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων της Μεσογείου.
Στη βάση του λιβαδιού, το δίκτυο ριζωμάτων και ριζών συγκρατεί το ίζημα του θαλάσσιου πυθμένα. Σε συνδυασμό με την υψηλή πυκνότητα των φύλλων του, απορροφά μέρος της ενέργειας των κυμάτων, με αποτέλεσμα να αποτρέπονται φαινόμενα διάβρωσης παραλιών. Επιπλέον, η τρισδιάστατη δομή των θαλάσσιων λιβαδιών τα καθιστά ιδανικές περιοχές αναπαραγωγής για πολλά είδη ψαριών και ασπόνδυλων οργανισμών. Υπολογίζεται ότι περισσότερα από 300 είδη χλωρίδας και 1.000 είδη πανίδας ζουν μέσα στα θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας. Επιπρόσθετα, το φύλλωμα του λιβαδιού συγκρατεί την αιωρούμενη οργανική ύλη, διατηρώντας τη διαφάνεια του θαλασσινού νερού.
Η Ποσειδωνία είναι εξαιρετικά ευαίσθητη στις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στις παράκτιες περιοχές (ρύπανση, ιχθυοκαλλιέργεια, αλιεία με συρόμενα εργαλεία, ανεξέλεγκτα αγκυροβόλια). Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία τις τελευταίες δεκαετίες υποβαθμίζονται σε ανησυχητικό βαθμό και ως εκ τούτου προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις και την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Η αστικοποίηση της παράκτιας ζώνης στη Δυτική Μεσόγειο έχει επιφέρει την εκτεταμένη καταστροφή τους. Μέχρι στιγμής, οι ελληνικές θάλασσες συνεχίζουν να στηρίζουν ορισμένα από τα τελευταία εναπομείναντα μεγάλης έκτασης λιβαδιών Ποσειδωνίας. Η παντελής όμως απουσία πρακτικών διαχείρισης και προστασίας αυτών, καθιστά το μέλλον τους αβέβαιο. Οι επιπτώσεις της καταστροφής τους θα επηρεάσουν όχι μόνο την υγεία των οικοσυστημάτων αλλά και ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως είναι η αλιεία και ο τουρισμός.
Χρυσοσφούγγαρο (Aplysina aerophoba)
Τα σφουγγάρια είναι εδραία, βενθικά ασπόνδυλα ζώα, τα οποία τρέφονται φιλτράροντας το θαλασσινό νερό. Το μέγεθος τους ποικίλει από λίγα χιλιοστά, έως και περισσότερο από 2 μέτρα. Είναι δυνατόν να τα συναντήσει κανείς σε επιφανειακά νερά, αλλά και σε μεγάλα βάθη. Στις ελληνικές θάλασσες συναντάμε περισσότερα από 120 είδη σφουγγαριών. Το Χρυσοσφούγγαρο είναι ένα είδος που το βρίσκουμε σε αποικίες, σε παράκτιες περιοχές οι οποίες δεν είναι εκτεθειμένες σε έντονα καιρικά φαινόμενα.
ΔΕΚΑΤΡΕΙΣ ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ: Οι ελληνικές θάλασσες συντηρούν σπάνια προστατευόμενα είδη
1Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !