Mαθαίνω το πολυτονικο συστημα

1
Ἱστορικὸ τῆς καταστροφῆς

Hταν 23 Νοεμβρίου του 1981, ο πρώτος μήνας της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, όταν θεσπίστηκε με το προεδρικό διάταγμα 297/1982 (που ακολούθησε) το μονοτονικό σύστημα ορθογραφίας, τόσο στη διοίκηση όσο και στην εκπαίδευση. Σύμφωνα με αυτό καταργούνται τα δυο πνεύματα (ψιλή και δασεία, όσοι δεν τα θυμούνται) και οι δυο από τους τρεις ΕΠΙΣΗΜΟΥΣ τόνους, στην πραγματικότητα χρησιμοποιούνταν μόνο δυο (περισπωμένη και βαρεία λέγονταν οι τόνοι που καταργήθηκαν). Έτσι, το μόνο τονικό σημάδι παραμένει η ΟΞΕΙΑ.

Σε κάθε λέξη που έχει δυο ή περισσότερες συλλαβές υπάρχει μια συλλαβή που προφέρεται πιο δυνατά από τις άλλες. Πάνω από φωνήεν της συλλαβής που τονίζεται βάζουμε ένα σημάδι, που λέγεται ΤΟΝΟΣ. Καμιά λέξη δεν τονίζεται πιο πάνω από την προπαραλήγουσα. Σε μια λέξη που κλίνεται ο τόνος δε μένει πάντα στην ίδια συλλαβή.

Ποιες είναι όμως οι παρενέργειες που δημιουργούνται από την εφαρμογή του σημερινού «μονοτονικού» συστήματος;
Δημιουργεί πρόβλημα στη μελέτη του ποιητικού ρυθμού (παραδοσιακή «μετρική»), ο οποίος, ως γνωστόν, στηρίζεται στην εναλλαγή τονισμένων και άτονων συλλαβών. Κάθε φορά που κάποιος θέλει να ασχοληθεί με τη μετρική, πρέπει να λαμβάνει υπόψη του άλλους (τους ορθούς) κανόνες τονισμού, διαφορετικούς από αυτούς που χρησιμοποιεί στη γραφή.
Εξαιτίας της αδυναμίας του συστήματος να καλύψει κάθε πιθανή περίπτωση (για να μη γεμίσει με εξαιρέσεις) προβαίνει άθελά-του σε γλωσσική ρύθμιση. (Πού γίνεται, για παράδειγμα, διάκριση ανάμεσα στο ερωτηματικό «τί» και το σπάνιο αιτιολογικό «τι»; Προφανώς ο γλωσσικός νομοθέτης θεώρησε πως δεν είναι σκόπιμο να προσθέσει μία ακόμα διάκριση για έναν τύπο τόσο σπάνιο όσο το αιτιολογικό «τι». Στην ουσία, δηλαδή, επέλεξε να το αποσιωπήσει. Απο πού άντλησε όμως αυτό το δικαίωμα

Δεν επιτρέπει στο γραπτό λόγο να αποδοθεί με τη φυσικότητα που θα μπορούσε, αν οι χρήστες της γραφής χειρίζονταν με άνεση τους κανόνες τονισμού. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή που αφορά τα λεγόμενα «πάθη των φωνηέντων» («έκθλιψη», «αφαίρεση» κλπ.). Επειδή ο μέσος χρήστης της γραφής πολύ δύσκολα κατανοεί, θυμάται και χρησιμοποιεί τους προβλεπόμενους κανόνες, προτιμά να γράφει τις λέξεις χωρίς τα επισυμβαίνοντα πάθη, με αποτέλεσμα καμιά φορά να δημιουργούνται ακόμα και ενοχλητικές χασμωδίες.

Σε κάθε όμως περίπτωση, πάντως, η κατάργηση του πολυτονικού συστήματος υπήρξε θετική εξέλιξη για τη γλώσσα μας, αφού μας απάλλαξε από το πλήθος των δύσκολων και πολλές φορές αντιεπιστημονικών κανόνων τονισμού.
Η μεταρρύθμιση ασφαλώς δημιούργησε κάποια προβλήματα, αλλά αυτά εντοπίζονται κυρίως στον χώρο εκείνων που δεν ήταν συνηθισμένοι στη χρήση της δημοτικής.

Το πολυτονικό και η ιστορία του

Ένα από τα πιο φλέγοντα θέματα του 20ου και του 19ου αιώνα ήταν το θέμα του πολυτονικού συστήματος
Το πολυτονικό σύστημα (βαρεία, δασεία, οξεία, περισπωμένη, υπογεγραμμένη, ψιλή), δηλαδή τα τρία τονικά σημάδια και τα δύο πνεύματα επινοήθηκαν από τον Αριστοφάνη το Βυζάντιο γύρω στα 200 π.Χ, για να βοηθήσει τους ξένους μελετητές της αρχαίας ελληνικής γλώσσας να την διαβάζουν και να την προφέρουν σωστά, καθώς η αρχαία ελληνική προφορά ήταν μουσική και τονική, δηλαδή τα φωνήεντα προφέρονταν πολύ διαφορετικά απ' ότι προφέρονται στη γλώσσα μας. Δεν έγινε για την απόδοση της νέας (κοινής) ελληνικής γλώσσας, αλλά για τα αρχαία Ελληνικά.

Οι βυζαντινοί μελετητές, γύρω στα 800-850 μ.Χ, όταν και γενικεύτηκε η χρήση των πεζών γραμμάτων (μικρογράμματη γραφή), θεώρησαν καλό να χρησιμοποιήσουν το τονικό σύστημα του Αριστοφάνη του Βυζάντιου, το οποίο όμως δεν είχε πρακτική σημασία για τα βυζαντινά και νέα Ελληνικά. Οι Νεοέλληνες κληρονόμησαν το πολυτονικό σύστημα από τους Βυζαντινούς και για πολλά χρόνια (δυστυχώς ακόμη και σήμερα) αρκετοί θεωρούν τη χρήση του επιβεβλημένη για τη σωστή γραφή της ελληνικής γλώσσας, θεωρώντας την θέμα εθνικό και γοήτρου, αγνοώντας ή αποκρύπτοντας το γεγονός ότι όχι μόνο είναι περιττό, αλλά και δαπανηρό για την απόδοση της νέας ελληνικής γλώσσας. Η σκέψη για κατάργησή του άρχισε από τα την εποχή της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού, αλλά δεν γενικεύτηκε μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, όπου και ερχόταν αρωγός στο άλλο μείζον θέμα, την κατάργηση της καθαρεύουσας και την υιοθέτηση της δημοτικής.
Πολλές διαμάχες και διαξιφισμοί έγιναν για τα δύο αυτά θέματα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν διάφορα κινήματα, και ο κόσμος να αρχίσει να διαμορφώνει άποψη.

Στο τέλος, φαίνεται ότι το πολυτονικό σύστημα είχε περισσότερη «δύναμη» από την καθαρεύουσα, γιατί ενώ η καθαρεύουσα καταργήθηκε το 1976, το πολυτονικό καταργήθηκε το 1982, με το Π.Δ 207/1982. Όμως, ακόμη και σήμερα, στην αυγή του 21ου αιώνα, πολλοί συγγραφείς και φορείς εκδίδουν συγγράμματα στο πολυτονικό σύστημα και (ακόμη χειρότερα) στην καθαρεύουσα
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Πολυτονικο συστημα

2
Η ιστορία της δασείας

Από το πολύπλοκο, δύσκολο αλλά και αχρείαστο πολυτονικό σύστημα, το μόνο, ίσως, σύμβολο - εκτός από την οξεία - που είχε κάποια χρησιμότητα και πρακτική σημασία ήταν η δασεία.

Η δασεία (spiritus asper), ένα από τα δύο πνεύματα της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας, ήταν τοποθετημένη σε περίπου το 5 με 10 % του συνόλου των λέξεων της αρχαίας, ελληνιστικής (κοινής), βυζαντινής, μεσαιωνικής, καθαρεύουσας, νέας και δημοτικής Ελληνικής γλώσσας, δηλώνοντας την εκβολή μικρού ποσού αέρα, μιας άχνας (τουλάχιστον στην αρχαιοελληνική ομιλία) μαζί με το συνοδευτικό ήχο του γράμματος, παρόμοιο με το λατινικό h (χ)· σε μερικές, όμως περιπτώσεις, αντί του h προφερόταν ένα θολό σ ή ένα θολό β, κατάλοιπο του αρχαιοελληνικού, φοινικικής προέλευσης, F (δίγαμμα)· παραδείγματα λέξεων είναι το hαίμα -αίμα, το σερπετόν - ερπετό και το Fορώ - ορώ (βλέπω).

Η δασεία έμπαινε (εκεί όπου χρειαζόταν) πάνω από όλά τα φωνήεντα (α, ε, η, ι, ο, υ, ω) και τα δίψηφα φωνήεντα ή διφθόγγους (αι, αυ, ει, ευ, ηυ, ου, υι), αλλά και (πάντοτε) πάνω από το ρ. Η πλειοψηφία των δασυνόμενων λέξεων προφερόταν με ένα ευκρινώς διακρινόμενο h, πράγμα το οποίο οι Ρωμαίοι δεν αγνόησαν, συμπεριλαμβάνοντάς το στις λέξεις ελληνικής προέλευσης που ενσωμάτωσαν στη γλώσσα τους. Έτσι, αφού μέσα από τα λατινικά έχουν περάσει χιλιάδες ελληνικές λέξεις σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, όταν αναφερόμαστε στον Υδη, στα αγγλικά θα γράψουμε Hades, ενώ όταν θα αναφερθούμε σε κάτι που έχει σχέση με το αίμα, θα χρησιμοποιήσουμε το πρόθεμα hema- ή haema-. Ο λόγος για τον οποίο το ρ παίρνει πάντοτε δασεία είναι γιατί, ως ινδοευρωπαϊκός φθόγγος που είναι υγρός, αποτελεί σύμφωνο με φωνηεντικές ιδιότητες, το οποίο μπορεί να ονομαστεί και συλλαβικό ρ (σερβοκροατικό Srbija).


Η προφορά του F (δίγαμμα), αν και σιγήθηκε στις αχαϊκές, δωρικές και ιωνικές διαλέκτους, μεταξύ του 8ου και του 6ου αιώνα π.Χ, διατηρήθηκε στην αττική διάλεκτο μέχρι και το 2ο αιώνα π.Χ, έτσι πολλές δασυνόμενες λέξεις που παλαιότερα προφέρονταν με το h προφέρονταν από τους Αθηναίους με το F (Hέλενα, Fέλενα). Στο δίγαμμα οφείλεται και η δάσυνση του ρ. Λέξεις που αρχίζουν από ρ και γίνονται δεύτερο συνθετικό λέξης, διπλασιάζουν το ρ (αναδιπλασιασμός), και στο πρώτο ρ μπαίνει ψιλή, ενώ στο δεύτερο μπαίνει δασεία (Καλλιρρόη - Callirrhoe). Ακριβώς λόγω του διπλού ρ, που μοιάζει με τον ήχο που παράγει ο σκύλος όταν είναι θυμωμένος, οι Λατίνοι γραμματικοί ονόμαζαν το ρ littera canina (σκυλίσιο γράμμα).

Στο γραπτό λόγο των Αττικών το Η δήλωνε την ύπαρξη του δασέως πνεύματος, κατέχοντας την όγδοη θέση στο αττικό αλφάβητο, προερχόμενο από το φοινικικό αλφάβητο (het), ενώ στους υπόλοιπους Έλληνες δήλωνε το μακρό ε (εε), το οποίο με την πάροδο του χρόνου πήρε τη σημερινή του έννοια, του η· δηλαδή το η είναι στην ουσία δύο ε. Με την υιοθέτηση το 403 π.Χ. του αλφαβήτου της Μιλήτου από όλους τους Έλληνες, συμπεριλαμβανομένων και των Αττικών, προέκυψαν τεράστια προβλήματα και δυσκολίες για τους Αθηναίους, που διατηρούσαν το δασύ πνεύμα - δηλώνοντάς το με το γράμμα Η, που τώρα σήμαινε κάτι άλλο, έτσι μόνο το 2ο αιώνα π.Χ. κατάφεραν να το σιγήσουν.

Μέχρι, όμως, να το σιγήσουν, κατέφυγαν σε μια άλλη λύση, τη διχοτόμηση του Η, όπως είχαν κάνει και οι Μεγαλοελλαδίτες, με το αριστερό τμήμα να αντιπροσωπεύει τη δασεία, πράγμα που διατηρήθηκε μέχρι και τον 9ο αιώνα μ.Χ, αναβιωμένο από το σύστημα τονισμού του Αριστοφάνη του Βυζάντιου. Τον 9ο αιώνα μ.Χ, με τη γενίκευση της χρήσης της μικρογράμματης γραφής, το δασύ πνεύμα πήρε τη μορφή του αριστερού πάνω τεταρτημορίου του Η, αλλά τον 11ο αιώνα, μαζί με διάφορες άλλες αισθητικές αλλαγές στο γραπτό λόγο των Βυζαντινών, πήρε το γνωστό (') στρογγυλοποιημένο σχήμα. Το 1982, σε μια ριζική προσπάθεια απλοποίησης της Ελληνικής γλώσσας, καθιερώθηκε το μονοτονικό σύστημα, που καταργούσε, ανάμεσα σε άλλα, και τα δύο πνεύματα. Έτσι, σήμερα δεν χρησιμοποιείται πλέον η δασεία στη γλώσσα μας.


Η γνώση των δασυνόμενων λέξεων στα Ελληνικά σήμερα έχει περισσότερο έμμεση, παρά άμεση σημασία, καθώς η μόνη πρακτική σημασία που έχει η γνώση τους είναι, για σκοπούς κατανόησης, η τροπή των ψιλών συμφώνων (κ, π, τ) στα δασέα αντίστοιχά τους (χ, φ, θ) όταν αποτελούν την κατάληξη πρώτου συνθετικού με δεύτερο συνθετικό λέξη που δασύνεται. [καχεκτικός< κακό + έκτης < έξω (δασυνόμενος μέλλοντας του έχω)/ υφιστάμενος< υπό + υφίσταμαι/ ανθυπολοχαγός< αντί + υπό + λοχαγός]. Η άλλη του πρακτική χρήση είναι η ερμηνευτική διευκόλυνση λέξεων που θα μεταφράσουμε από τα ελληνικά σε ξένες γλώσσες και αντίστροφα. Έτσι, όταν αναφερόμαστε στον Υδη, θα γράψουμε Hades, επειδή δασυνόταν.


Η ιστορία της δασείας
Από το πολύπλοκο, δύσκολο αλλά και αχρείαστο πολυτονικό σύστημα, το μόνο, ίσως, σύμβολο - εκτός από την οξεία - που είχε κάποια χρησιμότητα και πρακτική σημασία ήταν η δασεία


Η δίκη των τόνων

Μισόν αιώνα περίπου πριν, το 1943, η κατάργηση των πνευμάτων και ο περιορισμός των τονικών σημείων σε πανεπιστημιακά συγγράμματα του καθηγητή Ι. Θ. Κακριδή είχε οδηγήσει στην πειθαρχική δίωξή του από τη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, γνωστή ως Δίκη των Τόνων
Ήταν η γκάφα του αιώνα στο γλωσσικό; Έτος 1942, μες στη γερμανική Κατοχή, οι καθηγητές της Φιλοσοφικής του Αθήνησι στέλνουν στο πειθαρχικό έναν συνάδελφό τους, τον Ι. Θ. Κακριδή, επειδή τύπωσε το βιβλίο του με μονοτονικό. Το μονοτονικό ήταν, βέβαια, το πρόσχημα, σε εποχή όπου τα πράγματα ήταν πιο καθαρά στο μέτωπο το γλωσσικό, ποιες δηλαδή οι προοδευτικές και ποιες οι αντιδραστικές δυνάμεις. Στο πειθαρχικό το κατηγορητήριο ουσιαστικά κατέρρευσε, ενώ η ποινή, δύο μήνες προσωρινή απόλυση, ήταν μηδαμινή, σε σχέση με τα όνειρα για εξόντωση που έπλαθαν οι διώκτες του Κακριδή. Ας τους θυμηθούμε, όσους υπέγραψαν την παραπομπή, με το όνομά τους αναπόφευκτα το ένα δίπλα στο άλλο, έτσι που να μη γίνεται διάκριση ανάμεσα στους πρωτοστάτες και τους μετριοπαθέστερους: Φαίδων Κουκουλές, Νικόλαος Εξαρχόπουλος, Ερρίκος Σκάσσης, Εμμανουήλ Πεζόπουλος, Αντώνιος Χατζής, Γεώργιος Σακελλαρίου, Γεώργιος Π. Οικονόμος, Νικόλαος Βλάχος, Αναστάσιος Ορλάνδος, Χρ. Καπνουκάγιας, Σπυρ. Μαρινάτος, Απ. Δασκαλάκης, Διον. Ζακυθηνός. Είχαν μειοψηφήσει ο Ιω. Θεοδωρακόπουλος και ο Σωκράτης Κουγέας.
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Πολυτονικο συστημα

3
Κανόνες τονισμοῦ

Οἱ τόνοι εἶναι δύο: ἡ ὀξεία (ʹ) καὶ ἡ περισπωμένη (῀).

Τὰ πνεύματα εἶναι δύο, ἡ ψιλὴ (᾿) καὶ ἡ δασεία (῾).


Ἀνάλογα μὲ τὰ φωνήεντα ποὺ βρίσκονται σὲ μιὰν συλλαβή, αὐτὴ εἶναι μακρὰ ἢ βραχεία. Ἡ ἰδιότητὰ τους αὐτὴ καθορίζει καὶ τοὺς κανόνες τοῦ τονισμοῦ,

Βραχεία εἶναι μιὰ συλλαβή, ὅταν περιέχη βραχὺ φωνῆεν ε ἢ ο: πό-λε-μος.

Μακρὰ εἶναι μιὰ συλλαβή, ὅταν περιέχη μακρὸ ἢ διψήφιο φωνῆεν: μη-τέ-ρα, ὥ-ρα, οὐ-ρα-νός, γυ-ναί-κα, κα-τοι-κί-α, σει-ρά, υἱ-ο-θε-τῶ.

Δίχρονη λέγεται ἡ συλλαβὴ ποὺ περιέχει ἕνα ἀπὸ τὰ δίχρονα φωνήεντα, α, ι, υ, τὰ ὁποῖα στὴν νεοελληνικὴ γραμματικὴ λογαριάζονται συνήθως βραχέα.


Ἡ προπαραλήγουσα παίρνει ὀξεία: ἥσυχος, εἴπαμε, ἀνήφορος, πήγαμε.

Ἡ βραχύχρονη συλλαβὴ παίρνει ὀξεία: ἔλα, ὅλα, βουνό, μέρος.
Ἡ παραλήγουσα παίρνει ὀξεία, ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι μακρόχρονη: καρφώνω, κλεί
νει, πήχη.

Ἡ μακρόχρονη παραλήγουσα παίρνει περισπωμένη, ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι βραχύχρονη: μῆλο, ξυπνῆστε, δῶσε, ἀγαποῦμε, ναῦτες, θυμοῦνται, ὦμοι, τοῖχοι.
Δὲν ἀκολουθοῦν τὸν κανόνα καὶ παίρνουν ὀξεία οἱ λέξεις: ὥστε, οὔτε, μήτε, εἴτε, εἴθε.

Λογαριάζονται ὅτι τονίζονται στὴν προπαραλήγουσα καὶ οἱ λέξεις ποὺ ἔχουν καταχρηστικὸ δίφθογγο στὴ λήγουσα. Γι᾿ αὐτὸ παίρνουν ὀξεία λέξεις καθώς: καινούριος, κούφιος, κούνιες, ποτήρια.

Ὁ τόνος στὴ λήγουσα

Τὰ ὀνόματα καὶ οἱ ἀντωνυμίες, ὅταν τονίζονται στὴ λήγουσα, παίρνουν ὀξεία ἐκτὸς ἀπὸ τὴ γενική: ὁ μαθητής, τὸ μαθητή, μαθητή· οἱ οὐρανοί, τοὺς οὐρανούς, οὐρανοί· ὁ βαθύς, τὸ βαθύ, ἡ βαθιά, τὴ βαθιά· ὁ σταχτής, οἱ σταχτιοί, τοὺς σταχτιούς· ἐγώ, ἐσύ.

Δὲν ἀκολουθοῦν τὸν κανόνα καὶ παίρνουν περισπωμένη:
Τὰ ὀνόματα γῆ, φῶς, πᾶν, νοῦς.
Οἱ ἀντωνυμίες ἐμεῖς, ἐμᾶς, μᾶς — ἐσεῖς, ἐσᾶς, σᾶς.
Τὸ ἀριθμητικὸ τρεῖς καὶ οἱ πληθυντικοὶ σὲ -εῖς (συγγραφεῖς, συγγενεῖς, συνεχεῖς).
Τὰ κύρια ὀνόματα προσώπων σὲ -ᾶς: Λουκᾶς, Παλαμᾶς, Σκουφᾶς κτλ. καὶ μερικὰ ἄλλα κύρια: Ἰησοῦς, Ἀθηνᾶ, Ναυσικᾶ, Ἀπελλῆς, Ἑρμῆς, Ἡρακλῆς, Θαλῆς, Θεμιστοκλῆς, Μωυσῆς, Περικλῆς.

Παίρνουν περισπωμένη καὶ οἱ γενικὲς ποὺ δὲν ἔχουν βραχύχρονο φωνῆεν: τοῦ καλοῦ πραματευτῆ, τοῦ ψωμᾶ, τῆς γλυκιᾶς φωνῆς, τῆς Ἀργυρῶς, τῆς ἀλεποῦς, τῶν μικρῶν παιδιῶν, σοῦ δίνω.

Ὁ τόνος στὴν παραλήγουσα

Τὸ α τῆς λήγουσας στὰ ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ ὀνόματα εἶναι μακρόχρονο· γι᾿ αὐτὸ βάζουμε ὀξεία στὴν παραλήγουσα: ὁ χειμώνας, τοῦ χειμώνα, τὸ χειμώνα, χειμώνα, ἡ πείνα, τῆς πείνας, τὴν πείνα, πείνα, ἡ γυναίκα — ἡ ἀσπρούλα.

Τὸ α στὸ τέλος τῶν οὐδετέρων εἶναι βραχύχρονο· γι᾿ αὐτὸ βάζουμε περισπωμένη στὴ μακρόχρονη παραλήγουσα: χρῶμα, ὡραῖα δῶρα, ἐκεῖνα τὰ σχολεῖα.

Τὸ ι τῆς λήγουσας στὰ οὐδέτερα εἶναι μακρόχρονο· γι᾿ αὐτὸ βάζουμε ὀξεία στὴν παραλήγουσα: μαχαίρι, λουλούδι, ἀλεύρι, χείλι, ποτήρι.

Τὰ α, ι, υ στὴν παραλήγουσα τῶν ὀνομάτων εἶναι βραχύχρονα καὶ γι᾿ αὐτὸ παίρνουν ὀξεία: διάκος, σκίνος, σκύλος, παπάδες, χωριάτες, πιάτο, κινίνο, σύκο, λάθος, κλάμα, κλίμα, χύμα.


πνευματα

Οἱ περισσότερες λέξεις παίρνουν ψιλή.

Παίρνουν δασεία:
Ὅσες λέξεις ἀρχίζουν ἀπὸ υ: ὑγεία, ὕπνος.
Οἱ ἄτονες λέξεις ὁ, ἡ, οἱ, ὡς.
Τὰ ἀριθμητικὰ ἕνας, ἕξι, ἑπτά, ἑκατό.
Ὅλες οἱ ἀναφορικὲς ἀντωνυμίες: ὅποιος, ὅσος, κτλ.
Μερικὲς ἀκόμα λέξεις ὅπως ἅγιος, ἕλικας, ἡλικία, ἱκανός, ὁδηγός, κτλ.
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Πολυτονικο συστημα

4
μαθηματα πολυτονικου σε 10 απλα βηματα

Κώδικας:http://www.polytoniko.org/mathi.php?new ... m&right=no


πηγη polytoniko.org
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Mαθαίνω το πολυτονικο συστημα

5
Γραμματικοὶ Κανόνες (πολυτονικὸ σύστημα)


ΦΩΝΗΕΝΤΑ, ΔΙΨΗΦΑ ΦΩΝΗΕΝΤΑ, ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ
1. Τὰ Βραχέα.

Τὸ ε καὶ τὸ ο λέγονται βραχύχρονα ἢ βραχέα φωνήεντα.
2. Τὰ Μακρά.

Τὸ η καὶ τὸ ω λέγονται μακρόχρονα ἢ μακρά φωνήεντα.

α. Τὰ δίψηφα φωνήεντα (αι, ει, οι, υι, ου) εἶναι ὅλα μακρόχρονα. Ἐξαιροῦνται καὶ εἶναι βραχύχρονα τὸ αι καὶ τὸ οι, ὅταν βρίσκωνται στὸ τέλος τῆς λέξης καὶ δὲν ακολουθεῖ ἄλλο γράμμα.

β. Τὸ αυ καὶ τὸ ευ εἶναι μακρόχρονα.
3. Τὰ Δίχρονα.

Τὸ α, ι, υ λέγονται δίχρονα φωνήεντα.

α. Τὰ δίχρονα α, ι, υ στὴν παραλήγουσα τῶν οὐσιαστικῶν εἶναι βραχύχρονα. Ἐξαιρεῖται τὸ Κωνσταντῖνος.

β. Τὰ δίχρονα α, ι, υ στὴν παραλήγουσα τῶν ἐπιθέτων εἶναι βραχύχρονα.

γ. Τὸ (α) στὴ λήγουσα τῶν ἀρσενικῶν καὶ θηλυκῶν ὀνομάτων (οὐσιαστικῶν καὶ τῶν ἐπιθέτων) εἶναι μακρό.

δ. Τὸ (-α) στὴ λήγουσα τῶν οὐδέτερων ὀνομάτων εἶναι βραχύχρονο.

ε. Τὸ (-α) στὴ λήγουσα τῶν οὐδέτερων ὀνομάτων (οὐσιαστικῶν καὶ ἐπιθέτων) καὶ τῶν οὐδετέρων ἀντωνυμιῶν εἶναι βραχύ.

στ. Τὸ (-α) στὴ λήγουσα τῶν ἐπιρρημάτων εἶναι βραχύ.

ζ. Τὸ ἄτονο (-α) στὴ λήγουσα τῆς ὁριστικῆς τῶν ρημάτων εἶναι βραχύ.

η. Τὸ (-α) στὴ λήγουσα τῶν ρημάτων, ὅταν τονίζεται, εἶναι μακρόχρονο.

θ. Τὸ ἄτονο (-α) στὴ λήγουσα τῆς προσταχτικῆς τῶν ρημάτων εἶναι μακρό.

ι. Τὸ (α) στὴν παραλήγουσα τῶν ρημάτων εἶναι βραχύ. Ἐξαιροῦνται καὶ ἔχουν τὸ (α) μακρὸ στὴν παραλήγουσα:

Οἱ καταλήξεις τοῦ ἑνικοῦ: -ᾶμαι, -ᾶσαι, -ᾶται.
Οἱ καταλήξεις τοῦ πληθυντικοῦ: -ᾶμε, -ᾶτε, -ᾶνε.

ια. Τὸ (-ι) στὴ λήγουσα τῶν οὐδετέρων οὐσιαστικῶν εἶναι πάντοτε μακρό.

ιβ. Τὸ (-ι) καὶ τὸ (-υ) στὴν παραλήγουσα τῶν ρημάτων εἶναι βραχύ.
ΟΙ ΤΟΝΟΙ
4. Ποῦ βάζουμε ὀξεία.

α. Στὴν προπαραλήγουσα βάζουμε πάντοτε ὀξεία.

β. Στὴ βραχύχρονη συλλαβή βάζουμε πάντοτε ὀξεία.

γ. Στὴν παραλήγουσα βάζουμε ὀξεία, ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι μακρόχρονη.

δ. Ἡ ὀνομαστική, ἡ αἰτιατικὴ καὶ ἡ κλητικὴ τοῦ ἑνικοῦ ἀριθμοῦ ὅλων τῶν ὀνομάτων, ὅταν τονίζεται στὴ λήγουσα, παίρνει ὀξεία.

ε. Τὰ οὐσιαστικὰ, τὰ ἐπίθετα καὶ οἱ αντωνυμίες παίρνουν στὴ λήγουσα ὀξεία. Ἐξαιροῦνται:

Τὰ οὐσιαστικά: γῆ, φῶς, πᾶν, πλοῦς, ροῦς.
Οἱ ἀντωνυμίες: ἐμεῖς, ἐμᾶς, μᾶς, ἐσεῖς, ἐσᾶς, σᾶς.
Τὸ ἀριθμητικό: τρεῖς.
Οἱ πληθυντικοὶ σέ: (-εῖς)
Τὰ κύρια ὀνόματα προσώπων: Ἰησοῦς, Ἀθηνᾶ, Ναυσικᾶ, Ἀπελλῆς, Ἑρμῆς, Ἡρακλῆς, Θαλῆς, Θεμιστοκλῆς, Μωυσῆς, Περικλῆς κλπ.

στ. Τὰ νεοελληνικὰ βαφτιστικὰ ὀνόματα καὶ τὰ οἰκογενειακὰ ὀνόματα, ποὺ τελειώνουν σὲ (-ης), ὅταν τονίζωνται στὴ λήγουσα, παίρνουν ὀξεία.

ζ. Τὰ ὀνόματα τόπων, ποὺ τελειώνουν σὲ (-ας), ὅταν τονίζωνται στὴ λήγουσα, παίρνουν ὀξεία.

η. Στὰ δίχρονα α, ι, υ στὴν παραλήγουσα τῶν οὐσιαστικῶν καὶ τῶν ἐπιθέτων βάζουμε πάντοτε ὀξεία.
5. Ποῦ βάζουμε περισπωμένη.

α. Στὴ μακρόχρονη παραλήγουσα βάζουμε περισπωμένη, ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι βραχύχρονη. Ἐξαιροῦνται τὰ σύνθετα: ὥστε, οὔτε, μήτε, εἴτε, εἴθε, ἤτοι.

β. Ἡ μακρόχρονη γενικὴ τοῦ ἑνικοῦ καὶ τοῦ πληθυντικοῦ ἀριθμοῦ οὐσιαστικῶν καὶ ἐπιθέτων, ὅταν τονίζεται στὴ λήγουσα, παίρνει περισπωμένη.

γ. Τὰ βαφτιστικὰ καὶ οἰκογενειακὰ ὀνόματα, ποὺ τελειώνουν σὲ (-ας), ὅταν τονίζωνται στὴ λήγουσα, παίρνουν περισπωμένη.

δ. Τὰ οὐδέτερα σὲ (-ος) στὴ γενικὴ τοῦ πληθυντικοῦ τονίζονται στὴ λήγουσα καὶ παίρνουν περισπωμένη.

ε. Ἡ μακρόχρονη λήγουσα τῶν ρημάτων, ὅταν τονίζεται παίρνει περισπωμένη.

στ. Στὰ ρήματα ἡ λήγουσα σὲ (-α), ὅταν τονίζεται, εἶναι μακρόχρονη καὶ παίρνει περισπωμένη.

ζ. Ἡ μακρόχρονη λήγουσα τῶν ἐπιρρημάτων παίρνει περισπωμένη. Ἐξαιροῦνται τὸ πού, πώς, καθώς, μή, εἰδεμή, παμψηφεί.
6. Ποῦ βάζουμε βαρεία

α. Στὴ λήγουσα καὶ στὴ θέση τῆς ὀξείας, ὅταν δὲν ἀκολουθῆ σημεῖο στίξης ἢ ὅταν ἡ λέξη, ποὺ ἀκολουθεῖ, δὲν ἐγκλίνεται.

Ἐγκλιτικὲς λέξεις ἢ εγκλιτικά.
Μονοσύλλαβες λέξεις ποὺ προφέρονται τόσο στενὰ μὲ τὴν προηγούμενή τους λέξη, ὥστε φαίνονται σὰν μιὰ λέξη. Γι᾿ αὐτὸ ὁ τόνος τους, χάνεται ἢ μεταβιβάζεται στὴ λήγουσα τῆς προηγούμενης λέξης. Οἱ μονοσύλλαβοι τύποι τῆς προσωπικῆς αντωνυμίας: μοῦ-μὲ-μᾶς, σοῦ-σὲ-σᾶς, τοῦ-τὸν-τὴν, τὸ-τῶν-τοὺς, τὶς-τὲς-τὰ, τος-τοι, εἶναι οἱ πιὸ συχνές εγκλιτικὲς λέξεις.

β. Παίρνει πάντα βαρεία, ἀκόμη καὶ ὅταν ἀκολουθῆ κόμμα, τὸ αἰτιολογικὸ γιατὶ (διότι). Ὀξεία θέλει τὸ ἐρωτηματικὸ γιατί (γιὰ ποιὸ λόγο).

γ. Τὸ μὰ μὲ βαρεία σημαίνει ἀλλά. Το μά με ὀξεία εἶναι ὁρκωτό (μά τὴν ἀλήθεια).

δ. Τὸ γιὰ μὲ βαρεία εἶναι πρόθεση. Τὸ γιά μὲ ὀξεία εἶναι προτρεπτικὸ μόριο (γιά ἔλα κοντά).

ε. Τὸ νὰ μὲ βαρεία εἶναι σύνδεσμος. Τὸ νά μὲ ὀξεία εἶναι δεικτικὸ μόριο (νά ὁ Στέλιος).

στ. Τὸ ποῦ μὲ περισπωμένη σημαίνει σὲ ποιὸ μέρος. Ἐπίσης γράφουμε: ἀργὰ καὶ ποῦ, ποῦ καὶ ποῦ. Τὸ πῶς μὲ περισπωμένη σημαίνει μὲ ποιὸ τρόπο. Ἐπίσης γράφουμε: πῶς καὶ πῶς. Σὲ ὅλες τὶς ἄλλες περιπτώσεις τὸ που καὶ τὸ πως παίρνουν βαρεία: ποὺ, πὼς.
ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ
7. Τὰ πνεύματα

α. Οἱ περισσότερες λέξεις παίρνουν ψιλή.

β. Δασεῖα παίρνουν:

Ὅλες οἱ λέξεις ποὺ ἀρχίζουν ἀπὸ ὕψιλο (υ).
Τὰ ἄρθρα: ὁ, ἡ, οἱ.
Ἡ ἄτονη λέξη: ὡς.
Τὰ ἀριθμητικά: ἕνας, ἕνα, ἕξι, ἑφτά, ἕντεκα, ἑκατό, ἑκατομμύριο καὶ ὅσες λέξεις γίνονται ἀπό αὐτά (ἑνικός, ἑβδομάδα, ἑξήντα, ἑξακόσια κλπ).
Οἱ ἑξῆς συνηθέστερες λέξεις:

ἁβρός


ἑαυτός


ἥβη


ἱδρύω


ὁδηγός


Υἱοθετῶ


ὡς

ἅγιος


ἕβδομος


ἡγεμόνας


ἱδρώτας


ὁδός


Υἱοθεσία


ὥρα

ἁγνός


Ἕβρος


ἡγούμενος


ἱερός


Ὁλλανδία


Υἱοθέτηση


ὡρολόγι

Ἅδης


ἑδώλιο


ἡδονή


Ἱερουσαλήμ


ὁλόκληρος





ὡροδείκτης

ἀδρός


ἕδρα


ἡλικία


ἱκανός


ὅλος





ὡραῖος

αἷμα


εἵλωτας


ἥλιος


ἱκετεύω


ὁμάδα





ὥριμος

Αἷμος


εἱμαρμένη


ἡμέρα


ἱμάτιο


ὁμαλός





ὥστε

αἵρεση


εἱρκτή


ἥμερος


ἱππικό


ὅμηρος







αἱρετός


εἱρμός


ἡμεδαπός


Ἱποκράτης


Ὅμηρος







ἁλάτι


Ἑκάβη


ἡμι-


ἱππότης


ὁμιλία







Ἁλιάκμονας


Ἑκάτη


ἡνίοχος


ἱστορία


ὅμιλος







ἁλιεία


Ἕκτορας


ἥπατα


ἱστός


ὁμίχλη







Ἁλικαρνασσός


Ἑλένη


Ἥρα





ὅμοιος







ἁλίπαστος


ἕλικας


Ἡρακλῆς





ὅμως







ἁλίπεδο


Ἑλικώνας


Ἡρόδοτος





ὅπλο







ἅλμα


ἕλκος


ἥρωας





ὅποιος







Ἁλόνησος


ἑλκύω


Ἡσίοδος





ὁποῖος







ἁλτῆρες


Ἕλλη


ἥσυχος





ὁπότε







ἁλυκή


Ἕλληνας


ἥττα





ὅπου







ἁλυσσίδα


ἕλος


Ἥφαιστος





ὅπως







ἁλώνι


ἑνώνω








ὅραση







ἅλωση


ἑξῆς








ὁρίζω







ἅμα


ἕρμαιο








ὅριο







ἁμάξι


ἑρμηνεύω








ὅρκος







ἁμαρτάνω


Ἑρμῆς








ὅρμος







ἅμιλλα


Ἑρμιόνη








ὁρμῶ







ἁπαλός


ἕρπω








ὅρος (ὁ)







ἁπλός


ἑσμός








ὅσιος







ἅρμα


ἑσπερινός








ὅσος







ἅρμη


ἑστία








ὅταν







ἁρμόζω


ἑστιατόριο








ὅτι







ἁρμός


ἑταῖρος








ὅ,τι







ἁρπάζω


ἕτοιμος
















ἁφή


εὑρετήριο
















ἁψίδα



















ἁψίθυμος


















ΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
8. Οἱ καταλήξεις τῶν ἀρσενικῶν

Κατάληξη


Ἐξαιρέσεις

-ης




-ος




-ές




-ώτης καὶ ιώτης


ἀγρότης, δημότης, ἐξωμότης, ἱππότης, συνωμότης, τοξότης

-ητής


ἱδρυτής, κριτής, μηνυτής καὶ τὰ ἐθνικά: Λιβαδίτης κλπ

-ώνας


ἀλαζόνας, ἡγεμόνας, κανόνας, Μακεδόνας, Στρυμόνας, συνδαιτυμόνας

-ονας


ἄμβωνας, σίφωνας

-ωνας (κύρια καὶ εθνικά)


Ἀγαμέμνονας, Ἀλιάκμονας, Ἰάσονας, Φιλήμονας, Ἀρίονας, Ἀμφικτύονας

-τηρας καὶ -τήρας


μάρτυρας

-ίδης (κύρια ἀρχαῖα)


Ἀριστείδης, Ἀρχιμήδης, Ἀτρείδης, Διομήδης, Ἡρακλείδης, Παλαμήδης κλπ

-ειός (κύρια ποταμῶν)


Ἀξιός

-οι




-ορας




-ιος (κύρια)


Ἄρειος, Βασίλειος, Ἡράκλειος κλπ
9. Οἱ καταλήξεις τῶν θηλυκῶν

Κατάληξη


Ἐξαιρέσεις






-ισσα


Λάρισα

-ίδα




-ελα καὶ -έλα


βδέλλα, δικέλλα, θύελλα

-ότητα




-ος




-όνα


ἀρραβώνα, Αὐλώνα, Βαβυλώνα, λεγεώνα, Καλυδώνα, Σιδώνα, Σικυώνα, χελώνα

-ωνία (τοπονυμίες)


Ἐσθονία, Λεττονία, Παταγονία, Παφλαγονία, Σαξονία

-οσύνη




-εια



10. Οἱ καταλήξεις τῶν οὐδετέρων

Κατάληξη


Ἐξαιρέσεις

-τήρι


κεφαλοτύρι, ψωμοτύρι

-τήριο


μαρτύριο, χτίριο

-όνι


ἁλώνι, κυδώνι, κωθώνι, παραγώνι, ψώνι

-σιμο, -ξιμο, -ψιμο




-ιο


ὑπόγειο, ἰσόγειο, ἀνώγειο

-ητό




-ίδι καὶ -ίμι


ἀσήμι, προζύμι, στενορύμι
ΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
11. Οἱ καταλήξεις τῶν ἐπιθέτων

Κατάληξη


Ἐξαιρέσεις

-ικός


θηλυκός, δανεικός, γλυκός, λιβυκός, δεκελεικός, δαρεικός, Κεραμεικός

-ικος




-ένιος




-ερός




-ιμος


ἕτοιμος, ὀμώνυμος, ἑτερώνυμος, διάσημος, ἐπίσημος, ἄσχημος, περίφημος, ἀνώνυμος καὶ τὰ σύνθετα μὲ τὸ θυμός

-ινός


ὀρεινός, ἐλεεινός, ὑγιεινός, ταπεινός, παντοτεινός, φωτεινός, σκοτεινός, φθηνός

-ινος




-εῖος


γελοῖος, κρύος

-αιος καὶ -αῖος


νέος, ἄθεος

-λέος


κεφαλαῖος

-ηρός


ἁρμυρός, βλοσυρός, ἰσχυρός, ὀχυρός, βδελυρός

-ίσιος


ἐτήσιος, ἡμερήσιος, γνήσιος καὶ τὰ ἐθνικά Δωδεκανήσιος κλπ

-ωπός




-ιος


ἄδειος, τέλειος, βόρειος, ἐπιτήδειος, κυκλώπειος, πρόβειος, δάγκειος, ἐπικούρειος, Εὐκλείδειος, Πυθαγόρειος καὶ τὰ σύνθετα μὲ τὴ γῆ,
ἀλληλέγγυος, ὅμοιος καὶ τὰ σύνθετά του
12. Τὰ παραθετικὰ τῶν ἐπιθέτων

Ἡ κατάληξη (-ότερος) καὶ (-ότατος) τοῦ συγκριτικοῦ καὶ ὑπερθετικοῦ βαθμοῦ τῶν επιθέτων γράφεται μὲ ὠμέγα (ω):

α. Ὅταν ἡ προηγούμενη ἀπὸ τὸ (-ότερος) καὶ (-ότατος) συλλαβὴ εἶναι βραχύχρονη καὶ μετὰ ἀπὸ τὴ βραχύχρονη συλλαβὴ δὲν ὑπάρχουν δύο σύμφωνα ἢ διπλὸ σύμφωνο (ξ ἢ ψ).

β. Ὅταν τὰ ἐπίθετα προέρχονται ἀπὸ ἀρχαῖες προθέσεις ἢ ἀπὸ ἐπιρρήματα: κατώτερος, ανώτερος κλπ.

Βιβλιογραφία : Γραμματικὴ τοῦ Μανώλη Τριανταφυλλίδη.
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !
Απάντηση

Επιστροφή στο “Η Ελληνική Γλώσσα”