Τι είναι πραγματικά η κόλαση και ο παράδεισος.

1
Η ΚΟΛΑΣΗ ΚΑΙ Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ:

ΤΟΠΟΣ Ή ΤΡΟΠΟΣ ;

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΥΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΑΣ

ΤΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ ΙΕΡΟΘΕΟΥ



Οι άγιοι Πατέρες για τον Παράδεισο και την Κόλαση

Είναι πολύ σημαντικό να δούμε την διδασκαλία των αγίων Πατέρων για τον Παράδεισο και την Κόλαση, γιατί αυτοί είναι οι απλανείς διδάσκαλοι της Εκκλησίας, οι φορείς της αμιάντου Παραδόσεως, και γι' αυτό η Αγία Γραφή δεν μπορεί να ερμηνευθεί έξω από την Θεόπνευστη διδασκαλία τους. Άλλωστε, η Εκκλησία, που είναι το θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού, γράφει την Αγία Γραφή και την ερμηνεύει. Η γενική διδασκαλία των αγίων Πατέρων της Εκκλησίας είναι ότι ο Παράδεισος και η Κόλαση δεν υπάρχουν εξ επόψεως του Θεού, αλλά εξ επόψεως του ανθρώπου. Βεβαίως, υπάρχει Παράδεισος και Κόλαση σαν δύο τρόποι ζωής, αλλά δεν είναι ο Θεός που τους δημιούργησε. Στην πατερική παράδοση φαίνεται καθαρά ότι δεν υπάρχουν δύο τόποι, αλλά ο ίδιος ο Θεός είναι Παράδεισος για τους αγίους και ο ίδιος ο Θεός είναι Κόλαση για τους αμαρτωλούς. Αυτό συνδέεται αναπόσπαστα με την διδασκαλία των αγίων Πατέρων για την καταλλαγή και την συμφιλίωση, όπως και για την εχθρότητα του ανθρώπου με τον Θεό. Πουθενά στην Αγία Γραφή δεν φαίνεται ότι Θεός καταλλάσσεται με τους ανθρώπους, αλλά ότι ο Χριστός καταλλάσσει τον άνθρωπο με τον Θεό.

Άλλωστε, φαίνεται σε όλη την πατερική Παράδοση ότι Θεός ποτέ δεν είναι εχθρός του ανθρώπου, αλλά ο άνθρωπος καθίσταται εχθρός του Θεού διότι δεν έχει κοινωνία και μέθεξη με Αυτόν. Έτσι ο άνθρωπος γίνεται εχθρός του Θεού και όχι ο Θεός του ανθρώπου. Ο άνθρωπος με την αμαρτία που διαπράττει βλέπει τον Θεό οργισμένο και εχθρικό5. Αυτό το θέμα θα το δούμε παρουσιάζοντας την διδασκαλία συγκεκριμένων Πατέρων της Εκκλησίας.

Νομίζω ότι είναι καλό να αρχίσουμε από τον άγιο Ισαάκ τον Σύρο, ο οποίος κάνει λόγο για το τι είναι Παράδεισος και τι είναι Κόλαση. Μιλώντας για τον Παράδεισο λέγει ότι Παράδεισος είναι η αγάπη του Θεού. Και, φυσικά, όταν αναφερόμαστε στην αγάπη, εννοούμε κυρίως και προ παντός την άκτιστη ενέργεια του Θεού. Γράφει: «Παράδεισος εστίν η αγάπη του Θεού, εν η η τρυφή πάντων των μακαρισμών»6. Αλλά αναφερόμενος και στην Κόλαση λέγει σχεδόν τα ίδια πράγματα, ότι, δηλαδή, και η Κόλαση είναι η μάστιγα της αγάπης. Γράφει: «Εγώ δε λέγω, ότι οι εν τη γεέννη κολαζόμενοι τη μάστιγι της αγάπης μαστίζονται. Και τι πικρόν και σφοδρόν το της αγάπης κολαστήριον;»7.

Έτσι, η Κόλαση είναι το μαρτύριο της αγάπης του Θεού. Άλλωστε, όπως λέγει ο ίδιος, η λύπη στην καρδιά από την αμαρτία, που έγινε σε βάρος της αγάπης του Θεού, «οξυτέρα εστί πάσης κολάσεως γινομένης»8. Πραγματικά, τιμωρία είναι όταν αρνούμαστε και αντιβαίνουμε στην αγάπη κάποιου. Είναι φοβερό να μας αγαπούν και εμείς να συμπεριφερόμαστε ανάρμοστα. Αυτό αν το συγκρίνουμε με την αγάπη του Θεού, μπορούμε να καταλάβουμε το μαρτύριο της Κολάσεως.

Και συνδέεται με εκείνο που λέγει πάλι ο άγιος Ισαάκ, ότι είναι άτοπο να ισχυρίζεται κανείς «ότι οι αμαρτωλοί εν τη γεέννη στερούνται της αγάπης του Θεού»9. Επομένως, και οι κολασμένοι θα δέχωνται την αγάπη του Θεού. Ο Θεός θα αγαπά όλους τους ανθρώπους, και δικαίους και αμαρτωλούς, αλλά δεν θα αισθάνωνται όλοι κατά τον ίδιο βαθμό και τρόπο αυτήν την αγάπη. Πάντως, είναι άτοπο να ισχυριζόμαστε ότι Κόλαση είναι η απουσία του Θεού. Από αυτά συνεπάγεται ότι η βίωση του Θεού εκ μέρους των ανθρώπων θα είναι διαφορετική. Στον καθένα θα δοθεί από τον Δεσπότη Χριστό «το προς αξίαν», «κατά το μέτρον των αριστευμάτων αυτού». Γιατί εκεί θα καταργηθούν οι τάξεις των διδασκόντων και διδασκομένων και σε καθέναν θα υπάρχει «η οξύτης της εφέσεως παντός». Έτσι, ένας θα είναι εκείνος που θα δώσει την Χάρη Του προς όλους, δηλαδή ο ίδιος ο Θεός, αλλά οι άνθρωποι θα την δέχωνται ανάλογα με την δεκτικότητα τους.

Η αγάπη του Θεού θα πίπτει σε όλους τους ανθρώπους, αλλά θα ενεργή κατά διπλούν τρόπο, τους μεν αμαρτωλούς θα κολάζει τους δε δικαίους θα ευφραίνει. Γράφει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, εκφράζοντας την Ορθόδοξη Παράδοση πάνω στο θέμα αυτό: «Ενεργεί δε η αγάπη εν τη δυνάμει αυτής κατά διπλούν τρόπον τους μεν αμαρτωλούς χολάζουσα, ως και ενταύθα συμβαίνει προς φίλον από φίλου· τους δε τετηρηκότας τα δέοντα, ευφραίνουσα εν αυτή»10.

Επομένως, η ίδια η αγάπη του Θεού, η ίδια ενέργεια θα επιπίπτει σε όλους τους ανθρώπους, αλλά θα ενεργεί διαφορετικά. Πως όμως θα γίνεται αυτή η διαφορά; Ο Θεός είπε στον Μωυσή: «ελεήσω ον αν ελεώ, και οικτειρήσω ον αν οικτείρω» (Εξ. λγ', 19). Ο Απόστολος Παύλος, αναφέροντας αυτό το χωρίο της Παλαιάς Διαθήκης, συμπεραίνει: «άρα ουν ον θέλει ελεεί, ον δε θέλει σκληρύνει» (Ρωμ. θ', 18). Χρειάζεται να ερμηνευθεί αυτό μέσα σε ορθόδοξα πλαίσια. Πως ο Θεός τον ένα θέλει να ελεήσει και τον άλλο θέλει να σκληρύνει; Υπάρχει προσωποληψία στον Θεό;

Κατά την ερμηνεία του Θεοφύλακτου Βουλγαρίας, αυτό συνδέεται με την φύση του ανθρώπου και όχι με την φύση και την ενέργεια του Θεού. Λέγει ο ιερός Θεοφύλακτος: «Καθώς ο ήλιος το μεν κηρί, απαλύνει, τον δε πηλόν σκληρύνει, όχι καθ' εαυτόν, αλλά δια την διαφορετική ύλην του κηρού και του πηλού· έτζι και ο Θεός την πηλίνην καρδίαν του Φαραώ λέγεται πως σκληρύνει»11. Επομένως, ανάλογα με την πνευματική κατάσταση του ανθρώπου θα ενεργή και η Χάρη του Θεού, δηλαδή η αγάπη Του, η οποία θα ακτινοβολεί σε όλους.

Στην προοπτική αυτή εντάσσεται και ο Μ. Βασίλειος. ερμηνεύοντας το ψαλμικό χωρίο «φωνή Κυρίου διακόπτοντος φλόγα πυρός», λέγει ότι αυτό το θαύμα πραγματοποιήθηκε στους Τρεις Παίδες στην κάμινο του πυρός. Η φωτιά στην περίπτωση αυτή διακόπηκε στα δύο, και γι' αυτό «ενεπύριζε τους κύκλω πάντας», ενώ «πνεύμα εδέξατο εν εαυτή, ηδίστην αναπνοήν και ανάψυξιν, ώσπερ εν σκιά τινι φυτών, εν ειρηνική καταστάσει παρεχομένη τοις παισίν». Έτσι, ενώ η φωτιά εκείνη κατέκαιε τους έξω από αυτήν, εν τούτοις δρόσιζε τους Παίδες, σαν να βρίσκονταν κάτω από την σκιά ενός δένδρου. Στην συνέχεια παρατηρεί ότι το πυρ που ετοιμάσθηκε από τον Θεό για τον διάβολο και τους αγγέλους του «διακόπτεται τη φωνή του Κυρίου». Το πυρ έχει δύο δυνάμεις, την καυστική και φωτιστική δύναμη και ενέργεια, γι' αυτό και καίει και φωτίζει. Έτσι, οι άξιοι της φωτιάς θα αισθανθούν την καυστική ιδιότητα της και οι άξιοι του φωτισμού θα αισθανθούν την φωτιστική ιδιότητα του πυρός. Γι' αυτό ολοκληρώνει πολύ χαρακτηριστικά: «Φωνή ουν Κυρίου διακόπτοντος φλόγα πυρός» και μερίζοντας, ως αλαμπές μεν είναι το πυρ της κολάσεως, άκαυστον δε το φως της αναπαύσεως απομείναι»12.

Επομένως, το πυρ της Κολάσεως θα είναι αλαμπές, θα στερήται της φωτιστικής ιδιότητος, ενώ το φως των δικαίων θα είναι άκαυστον, θα στερήται της καυστικής ιδιότητος, και αυτό θα είναι αποτέλεσμα της διαφορετικής ενεργείας του Θεού. Οπωσδήποτε, αυτό υπονοεί ότι ανάλογα με την κατάσταση του ο άνθρωπος θα δέχεται και την άκτιστη ενέργεια του Θεού.

Η ερμηνεία αυτή περί του Παραδείσου και της Κολάσεως δεν είναι μόνον του αγίου Ισαάκ του Σύρου και του Μ. Βασιλείου, αλλά είναι γενική διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας, οι οποίοι ερμηνεύουν αποφατικά τα περί του αιωνίου πυρός και της αιωνίου ζωής. Όταν μιλούμε για αποφατισμό δεν εννοούμε ότι οι Πατέρες αλλοιώνουν την διδασκαλία της Εκκλησίας μιλώντας αφηρημένα και στοχαστικά, αλλά ότι ερμηνεύουν τα θέματα αυτά προσπαθώντας να τα αποδεσμεύσουν από κατηγορίες της ανθρωπινής σκέψεως και από εικόνες των αισθητών πραγμάτων13. Και στο σημείο αυτό φαίνεται η διαφορά των Ορθοδόξων - Ρωμηών Πατέρων από τους Φραγκολατίνους, οι οποίοι έλαβαν αυτές τις πραγματικότητες ως κτιστές14.

Έτσι, λοιπόν, και ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αναπτύσσει την σπουδαία αυτήν αλήθεια, η οποία, όπως θα φανεί, έχει μεγάλη σημασία για την εκκλησιαστική και πνευματική ζωή. Συνιστά στους ακροατές του να δέχωνται τις διδασκαλίες της Εκκλησίας περί της αναστάσεως των σωμάτων, της κρίσεως και της ανταποδόσεως των δικαίων. Και πρέπει να τις δέχωνται μέσα στην προοπτική ότι η μέλλουσα ζωή είναι «φως τοις κεκαθαρμένοις την διάνοιαν», φυσικά, «κατά την αναλογίαν της καθαρότητας», και αυτό ονομάζουμε Βασιλεία των Ουρανών, και σκότος «τοις τυφλώττουσι το ηγεμονικόν», που είναι στην πραγματικότητα αλλοτρίωση Θεού, «κατά την αναλογίαν της εντεύθεν αμβλυωπίας»15. Η αιώνια ζωή είναι φως γι' αυτούς που καθάρισαν τον νου τους, και μάλιστα κατά τον βαθμό της καθάρσεως, και σκότος γι' αυτούς που είναι τυφλοί στον νου, δηλαδή γι' αυτούς που δεν φωτίσθηκαν από την ζωή αυτήν και δεν έφθασαν στον φωτισμό και την θέωση. Αυτήν την διαφορά μπορούμε να την δούμε και από τις αισθητές πραγματικότητες. Ο ένας και αυτός ήλιος «φωτίζει μεν την υγιαίνουοαν όψιν αμαυροί δε την ασθενούσαν». Οπότε δεν φταίει ο ήλιος, αλλά η κατάσταση του οφθαλμού.

Το ίδιο ακριβώς αναλογικά θα γίνει και κατά την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Ένας είναι ο Χριστός «άλλ' εις πτώσιν κείται και ανάστασιν πτώσιν μεν τοις απίστοις, ανάστασιν δε τοις πιστεύουσι»16. Ο ίδιος και Αυτός Λόγος του Θεού, ακόμη και τώρα, πολύ περισσότερο τότε, «και φοβερός τοις ουκ αξίοις δια την φύσιν και χωρητός δια φιλανθρωπίαν τοις ούτως ηυτρεπισμένοις»17. Γι’ αυτό δεν αξιώνονται όλοι να ευρίσκονται στην ίδια τάξη και στάση, άλλ' ο μεν είναι άξιος για την μία, ο άλλος για την άλλη, «προς μέτρον, οίμαι, της εαυτού καθάρσεως»18. Ανάλογα με την καθαρότητα της καρδιάς και του νου ο άνθρωπος θα γεύεται της μιας και της αυτής άχτιστου ενεργείας του Θεού. Επομένως, και κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, ο ίδιος ο Θεός είναι Παράδεισος και Κόλαση για τον άνθρωπο, αφού ο καθένας γεύεται της ενεργείας του Θεού αναλόγως της ψυχικής του καταστάσεως. Γι' αυτό σε μια δοξολογητική του φράση θα πει: «Ω Τριά ης εγώ κατηξιώθην, και λάτρης είναι, και κήρυξ εκ πλείονος ανυπόκριτος! Ω Τριάς η πάσι ποτέ γνωσθησομένη, τοις μεν τη έλλαμψει, τοις δε τη κολάσει»19. Ο ίδιος ο Τριαδικός Θεός είναι και έλλαμψη και κόλαση για τους ανθρώπους. Ο λόγος του άγιου είναι ξεκάθαρος και αποκαλυπτικός. Θα ήθελα όμως να μνημονεύσω και τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, ο οποίος τονίζει, την ίδια διδασκαλία.

Αναφερόμενος στον λόγο του Ιωάννου του Προδρόμου περί του Χριστού, «ούτος βαπτίσει υμάς εν πνεύματι αγίω και πυρί», λέγει ότι θέλει να φανερώση αυτήν την αλήθεια, ότι, δηλαδή, οι άνθρωποι θα δεχθούν ανάλογα ή την κολαστική ή την φωτιστική ιδιότητα της Χάριτος. Γράφει χαρακτηριστικά: «Ούτος», φησί, «βαπτίσει υμάς εν Πνεύματι αγίω και πυρί», τω φωτιστικώ δηλονότι και κολαστικώ, κατ' αξίαν εκάστου της εαυτού διαθέσεως κομιζομένου το κατάλληλον»20.

Βέβαια, είναι ανάγκη να δούμε την διδασκαλία αυτή του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά μέσα σε όλη την ορολογική προοπτική περί της άκτιστου Χάριτος του Θεού. Ο άγιος διδάσκει ότι όλη η κτίση μετέχει της ακτίστου Χάριτος του Θεού, αλλά όμως όχι κατά τον ίδιο τρόπο και κατά τον ίδιο βαθμό. Έτσι, η μέθεξη της Χάριτος του Θεού από τους αγίους είναι διαφορετική από την μέθεξή της από την άλλη κτίση, θα τονίσει χαρακτηριστικά: «Ει δ' εν ον τοις πάσι μεθεκτόν, ούχ ενιαίως, αλλά διάφορος μετέχεται... ει και μετέχει πάντα του Θεού αλλά της των αγίων μεθέξεως πολλήν και μεγίστην ορώμεν την διαφοράν»21.

Άλλωστε, γνωρίζουμε από την όλη διδασκαλία της Εκκλησίας ότι η άκτιστη Χάρη του Θεού λαμβάνει διάφορα ονόματα από τα αποτελέσματα, από το έργο που επιτελεί. Εάν καθαρίζει τον άνθρωπο λέγεται καθαρτική, εάν τον φωτίζει λέγεται φωτιστική, εάν τον θεώνη λέγεται θεοποιός. Επίσης, άλλοτε λέγεται ουσιοποιός, άλλοτε ζωοποιός και άλλοτε σοφοποιός. Επομένως, όλη η κτίση μετέχει της ακτίστου Χάριτος του Θεού, αλλά διαφοροτρόπως. Και γι' αυτό δεν πρέπει να κάνουμε σύγχυση μεταξύ της θεοποιού Χάριτος που μετέχουν οι άγιοι και άλλων ενεργειών. Το ίδιο, βέβαια, συμβαίνει και με την Χάρη του Θεού στην αιώνια ζωή. Οι δίκαιοι θα μετέχουν της φωτιστικής και θεοποιού ενεργείας, ενώ οι αμαρτωλοί και ακάθαρτοι θα βιώνουν την καυστική και κολαστική ενέργεια του Θεού.

Αυτήν την διδασκαλία την συναντούμε και στα ασκητικά συγγράμματα διαφόρων αγίων. Για παράδειγμα αναφέρουμε τον άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη, ο οποίος λέγει ότι το ίδιο πυρ ονομάζεται και «πυρ καταναλίσκον και φωτίζον φως». Πρόκειται για το άγιο και υπερουράνιο πυρ, που είναι η Χάρη του Θεού. Η Χάρη του Θεού, που δέχονται οι άνθρωποι σε αυτήν την ζωή, τους μεν «καταφλέγει, δια το έτι ελλειπές της καθάρσεως», τους άλλους «φωτίζει, δια το μέτρον της τελειότητας»22. Βέβαια, η Χάρη του Θεού δεν θα καθαρίζει τους αμετανόητους αμαρτωλούς στην άλλη ζωή, αλλά αυτό που λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης συμβαίνει τώρα. Και είναι βεβαιωμένο από την ασκητική εμπειρία ότι οι άγιοι στην αρχή αισθάνονται την Χάρη του Θεού σαν φωτιά που κατακαίει τα πάθη και στην συνέχεια, όσο καθαρίζεται η καρδιά, τόσο και αισθάνονται την Χάρη του Θεού ως φως.

Σύγχρονοι θεόπτες βεβαιώνουν ότι όσο κανείς μετανοεί και εν Χάριτι βιώνει την κόλαση κατά την πορεία της ασκήσεώς του, τόσο και αυτή (η Χάρη), χωρίς καν να το περιμένει ο άνθρωπος, μετατρέπεται σε Άκτιστο Φως. Πρόκειται για την ίδια Χάρη του Θεού, η οποία πρώτα καθαρίζει τον άνθρωπο, και όταν αυτός φθάσει σε μεγάλο βαθμό μετανοίας και καθάρσεως, θεάται ως φως. Επομένως, δεν πρόκειται περί κτιστών πραγμάτων και ανθρωπίνων συναισθηματικών καταστάσεων, αλλά περί βιώσεως της ακτίστου Χάριτος του Θεού.

Οι θεολογικές και εκκλησιολογικές συνέπειες αυτής της αλήθειας

Όλα όσα αναφέραμε μέχρι τώρα δεν είναι θεωρητικές αλήθειες, αλλά έχουν σχέση με την όλη εκκλησιαστική ζωή. Άλλωστε, η διδασκαλία των αγίων Πατέρων για τον Παράδεισο και την Κόλαση είναι ένα κλειδί ερμηνείας τόσο της Αγίας Γραφής και των πατερικών κειμένων όσο και της εκκλησιαστικής ζωής. Στην ενότητα αυτή θα εξετάσουμε αναλυτικότερα τις συνέπειες της ορθοδόξου θεωρήσεως του Παραδείσου και της Κολάσεως για την εκκλησιαστική και πνευματική ζωή.

α) Παράδεισος και Κόλαση είναι ενέργεια της ακτίστου Χάριτος του Θεού, όπως την βιώνουν οι άνθρωποι, γι' αυτό και είναι άκτιστα. Κατά τους αγίους Πατέρας της Εκκλησίας, δεν υπάρχει άκτιστος Παράδεισος και κτιστή Κόλαση, όπως διδάσκει η φραγκολατινική παράδοση. Οι Φράγκοι, ακολουθούντες τον Αυγουστίνο, πίστευαν ότι οι κολαζόμενοι δεν θα βλέπουν τον Θεό, και γι' αυτό εξέλαβαν το πυρ της Κολάσεως ως κτιστό. Είναι γνωστή η Κόλαση του Δάντη και οι περιγραφές των κολασμένων. Έτσι, οι Φράγκοι φαντάστηκαν τον κόσμο ως τριόροφο, που αποτελείται από τον αμετάβλητο ουρανό για τους ευδαίμονες, μεταβλητή γη για να δοκιμάζωνται οι άνθρωποι και μεταβλητά καταχθόνια για τους κολαζομένους και καθοριζόμενους. Συνέπεια αυτής της απόψεως είναι και περί καθαρτηρίου πυρός διδασκαλία των Φράγκων23.

Επομένως, Παράδεισος και Κόλαση υπάρχουν όχι με την μορφή απειλής και τιμωρίας εκ μέρους του Θεού, αλλά με την μορφή ασθενείας και θεραπείας. Οι θεραπευμένοι και κεκαθαρμένοι βιώνουν την φωτιστική ενέργεια της θείας Χάριτος, ενώ οι αθεράπευτοι και ασθενείς βιώνουν την καυστική ενέργεια του Θεού.

Στην Αγία Γραφή η δόξα του Θεού χαρακτηρίζεται με τις αντιθέσεις φως - γνόφος, και πυρ - σκότος ή δόξα - νεφέλη και αστραπή - καπνός. Αυτοί που έχουν ανιδιοτελή αγάπη και είναι φίλοι του Θεού βλέπουν τον Θεό «εν φωτι - γνόφω», ενώ οι ιδιοτελείς και ακάθαρτοι βλέπουν τον Θεό κριτή ως «πυρ - σκότος»24. Έτσι, λοιπόν, ο Παράδεισος καλείται και φως και γνόφος. Από γλωσσικής πλευράς φαίνεται ότι είναι αντίθετες έννοιες, γιατί το φως είναι αντίθετο από τον γνόφο και ο γνόφος είναι αντίθετος από το φως. Βέβαια, στην πατερική παράδοση ο γνόφος είναι φως «δια την υπερέχουσαν φανότητα». Επίσης, η Κόλαση χαρακτηρίζεται με τις εικόνες πυρ και σκότος. Αλλά και οι δυο αυτές εικόνες είναι αντίθετες. Γι' αυτό η Κόλαση δεν είναι ούτε πυρ ούτε σκότος, όπως εμείς γνωρίζουμε τις πραγματικότητες αυτές. Και φυσικά ούτε ο Παράδεισος είναι φως και γνόφος, όπως εμείς γνωρίζουμε αυτές τις πραγματικότητες. Γι' αυτό οι άγιοι Πατέρες προτιμούν την αποφατική ορολογία, για να μη γίνεται καμμία σύγχυση.

Το θέμα είναι ότι τόσο ο Παράδεισος όσο και η Κόλαση δεν είναι κτιστές πραγματικότητες, αλλά άκτιστες. Οι δίκαιοι και οι αμαρτωλοί θα δουν τον Θεό στην άλλη ζωή, αλλά, ενώ οι δίκαιοι θα έχουν μέθεξη Θεού και κοινωνία, οι αμαρτωλοί δεν θα έχουν μέθεξη.
Αυτό φαίνεται στην παραβολή του άφρονος Πλουσίου. Ο Πλούσιος έβλεπε τον Αβραάμ και τον Λάζαρο στους κόλπους του, αλλά δεν είχε μέθεξη του Θεού και γι' αυτό φλεγόταν. Δεχόταν την καυστική ενέργεια της οράσεως του Θεού. Καίτοι είναι παραβολή, εν τούτοις εκφράζει την πραγματικότητα. Η χρησιμοποίηση του είδους της παραβολής γίνεται για να εκφραστούν οι αλήθειες.

β) Εφ' όσον αναλόγως της πνευματικής τους καταστάσεως οι άνθρωποι έχουν διαφορετική εμπειρία της θείας Χάριτος, άρα απαιτείται κάθαρση από αυτήν ακόμη την ζωή. Η κάθαρση, κατά τους αγίους Πατέρες, γίνεται κυρίως στην καρδιά και στον νου του ανθρώπου. Ο νους είναι το ηγεμονικό της -ψυχής, δια του οποίου ο άνθρωπος έχει μέθεξη και κοινωνία με τον Θεό. Ο σκοτασμός του ηγεμονικού λέγεται αλλοτρίωση· όχι ότι αποχωρίζεται ο άνθρωπος τον Θεό αλλά ότι δεν έχει μέθεξη. Με την πτώση του ανθρώπου και την αμαρτία του ο νους σκοτίστηκε και ταυτίστηκε με την λογική, τα πάθη και τον περιβάλλοντα κόσμο. Τώρα απαιτείται κάθαρση του νου.

Ο άγιος Γρηγόριος τονίζει επιγραμματικά: «Δια τούτο καθαρτέον εαυτόν πρώτον, είτα τω καθαρώ προσομιλητέον». Αν κανείς θελήση να φθάσει στον Θεό και να αποκτήση την γνώση Του, χωρίς προηγουμένως να περάση από σχετική δοκιμασία, που είναι η κάθαρση της καρδιάς, τότε θα συμβεί το ίδιο με τόσες άλλες περιπτώσεις που συναντούμε στην Αγία Γραφή και τις οποίες αναφέρει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, θα συμβεί ο,τι και στον Ισραηλιτικό λαό, που δεν μπορούσε να δη το ελλαμπόμενο πρόσωπο του Μωϋσέως από την Χάρη του Θεού. Ή θα συμβεί ό,τι και στον Μανωέ, που φώναξε: «Απολώλαμεν, ω γύναι, Θεόν εωράκαμεν». Θα συμβεί ο,τι και στον Απόστολο Πέτρο, ο οποίος μετά το θαύμα της θαυματουργικής αλιείας, είπε: «έξελθε απ’ εμού ότι ανήρ αμαρτωλός ειμί Κύριε». Θα συμβεί ο,τι και στον Απόστολο Παύλο, ο οποίος έχασε την όρασή του, αφού είδε τον διωκόμενο από αυτόν Χριστό, χωρίς προηγουμένως να καθαρθεί από τους διωγμούς. Ακόμη θα συμβεί ο,τι με τον εκατόνταρχο ο οποίος, καίτοι ζήτησε από τον Χριστό την θεραπεία, εν τούτοις Τον παρακαλεί να μην έλθει στο σπίτι του από δειλία, που πάντως επαινείται από τον Χριστό. Λέγοντας αυτά ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, κάνει την εξής παρατήρηση. Αν κάποιος από μας είναι ακόμη εκατόνταρχος δουλεύοντας στον κοσμοκράτορα του κόσμου τούτου, και γι' αυτό είναι ακάθαρτος, ας το αισθανθεί και ας πει τον λόγο του εκατοντάρχου: «ουκ είμι ικανός ίνα μου υπό την στέγην εισέλθης». Ας μη μείνει όμως σε αυτήν την διαπίστωση. Αλλά αν θέλει να δη τον Χριστό, τότε ας κάνη αυτό που έκανε ο Ζακχαίος. Ας δεχθεί τον Λόγο στο σπίτι του, αφού προηγουμένως όμως ανεβεί επάνω στην συκομορέα, «νεκρώσας τα μέλη τα επί της γης και υπεραναβάς το σώμα της ταπεινώσεως».

Απαιτείται συναίσθηση της ακαθαρσίας μας, αλλά και αγώνας για την κάθαρση και την θεραπεία. Χρειάζεται να καθαρίσουμε και να κοσμήσουμε την ψυχή μας και ακόμη να φωτισθούμε με την δύναμη και την ενέργεια του Χριστού. Διότι, όταν τηρήσουμε την καρδιά μας με κάθε φυλακή, δηλαδή, όταν βάλουμε την νήψη στην καρδιά μας και όταν ετοιμάζουμε την καρδιά μας για αναβάσεις πνευματικές, τότε «φωτισθώμεν εαυτοίς φως γνώσεως- τηνικαύτα λαλώμεν Θεού σοφίαν εν μυστηρίω την αποκεκρυμμένην, και τοις άλλοις εκλάμπωμεν». Γι' αυτό επιγραμματικά ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει: «Τέως δε καθαιρώμεθα και προτελώμεθα τω Λόγω, ιν' ότι μάλιστα αυτούς ημάς ευεργετώμεν, θεοειδείς εργαζόμενοι, και ήκοντα τον Λόγον υποδεχόμενοι»25. Έτσι, στην Ορθοδοξία γίνεται συνεχώς λόγος για κάθαρση και μετάνοια, κατά την διδασκαλία του Χριστού: «μετανοείτε· ήγγικε γαρ η Βασιλεία των Ουρανών» (Ματθ. δ', 17). Μόνο μέσα από την μετάνοια γνωρίζει ο άνθρωπος τον Θεό εξ εμπειρίας, διότι ο Θεός δεν είναι γνωσιολογική θεωρία η ιδέα, αλλά θέα.

γ) Το βαθύτερο έργο της Εκκλησίας είναι να θεραπεύει τον άνθρωπο, να καθαρίζει τον νου και την καρδιά. Ο άνθρωπος, αφού καθαρθεί, στην συνέχεια πρέπει να αποκτήσει φωτισμένο νου, ώστε να δη τον Θεό και να γίνει γι' αυτόν Παράδεισος και Βασιλεία των Ουρανών. Αυτό γίνεται με τα μυστήρια και την άσκηση. Και πραγματικά, αυτά τα δύο πρέπει να συνδυάζονται. Η άσκηση, όπως φαίνεται στην πατερική παράδοση, προηγείται του Βαπτίσματος και ακολουθεί μετά από αυτό, προηγείται της θείας Κοινωνίας και ακολουθεί μετά από αυτήν. Όταν απομονώσουμε τα μυστήρια από την άσκηση και την άσκηση από τα μυστήρια, τότε διαστρέφουμε την εκκλησιαστική ζωή.

Αν εξετάσει κανείς επισταμένως το ευχολόγιο της εκκλησίας, θα διαπιστώση ότι συνιστά μια θεραπευτική αγωγή. Είναι, θα λέγαμε λίγο παραβολικά, ένα πνευματικό Ιατρικό σύγγραμμα για την θεραπεία της ψυχή του ανθρώπου. Και, βέβαια, αυτή η θεραπεία, όπως φαίνεται καθαρά σε όλες τις ευχές των μυστηρίων, αποβλέπει κυρίως στην θεραπεία του νου, στον φωτισμό του νου. Γι' αυτό ο ιερεύς δεν «κόβει» απλώς εισιτήρια για τον Παράδεισο, αλλά θεραπεύει τον άνθρωπο, ώστε όταν θα δει τον Θεό, να γίνει γι' αυτόν ο Θεός Παράδεισος και όχι Κόλαση, αφού όλοι θα δούμε τον Θεό και δίκαιοι και αμαρτωλοί. Αν εξετάσει κανείς προσεκτικά την φράγκικη «ασκητική», θα διαπιστώσει ότι αποβλέπει να οδηγήση τον άνθρωπο στην θέα του Θεού. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι αυτό, αφού όλοι θα δουν τον Θεό και θα συνομιλήσουν μαζί Του. Άλλωστε, αυτό περιγράφει ο Κύριος στην περικοπή της Μελλούσης Κρίσεως. Το θέμα είναι να δει ο άνθρωπος τον Θεό θεραπευμένος.

Η Ορθοδοξία έχει μια μέθοδο θεραπείας. Αυτό φαίνεται εκτός των άλλων και στον υπότιτλο της Φιλοκαλίας. Γράφεται: «Φιλοκαλία των ιερών νηπτικών εν η δια της κατά πράξιν και θεωρίαν ο νους καθαίρεται, φωτίζεται και τελειούται».

δ) Δεν πρέπει να έχουμε ζωηρή επιθυμία να δούμε την δόξα του Θεού, όπως κάνουν πολλοί περίεργοι, και γι’ αυτό χρησιμοποιούν πολλούς τρόπους, τον ανατολικό διαλογισμό και άλλες μεθόδους. Τέτοια περιέργεια εκτός του ότι μπορεί να οδηγήση σε πλάνη, μπορεί επίσης να διαγράψει διαφορετική πορεία. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ακριβώς επειδή ο Θεός γίνεται Κόλαση για τους ακάθαρτους, γι' αυτό αισθανόμαστε πρωταρχικό έργο το να καθαρθούμε ψυχικά. Η κάθαρση συνδέεται με την θεραπεία του ανθρώπου, και φυσικά, η θεραπεία είναι η απόκτηση της ανιδιοτελούς αγάπης.

ε) Κόλαση δεν είναι η απουσία του Θεού, όπως συνήθως λέγεται, αλλά η παρουσία και θέα του Θεού ως φωτιάς. Και, φυσικά, όπως αναφέραμε σε άλλη ενότητα, από τώρα μπορούμε να γευθούμε τον Παράδεισο και την Κόλαση, θα μπορούσα να πω καλύτερα ότι από τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε από τώρα τον Θεό εξαρτάται και το πως θα Τον βιώσουμε και στην Δευτέρα Παρουσία Του. Κατά τον όσιο Ηλία τον Πρεσβύτερο, Παράδεισος είναι η θεωρία των νοητών. Σε αυτήν την θεωρία ο γνωστικός, αυτός, δηλαδή, που απέκτησε την γνώση του Θεού, «ως εν οικείω οίκω ένδοθεν εισέρχεται εν ευχή». Ο δε πρακτικός, αυτός, δηλαδή, που βρίσκεται στο στάδιο της καθάρσεως, «ως παροδίτης οφθήσεται», αφού έχει μεν την επιθυμία να εισέλθει, αλλά εμποδίζεται από τον φραγμό της πνευματικής του ηλικίας26. Ο Παράδεισος είναι η απάθεια, που στην πραγματικότητα, είναι η μεταμόρφωση του παθητικού της ψυχής. Ο όσιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος λέγει ότι ο Παράδεισος της απάθειας είναι κρυμμένος μέσα μας και αυτός «εικών εστί του μέλλοντος τους δικαίους υποδέχεσθαι»27.

Κατά τον όσιο Γρηγορώ τον Σιναΐτη, πυρ και σκότος και σκώληξ και τάρταρος, δηλαδή Κόλαση, είναι «η γενική ηδυπάθεια και η καθολική του σκότους άγνοια και ο εν πασι γαργαλισμός του στρήνους και ο τρόμος και ο βρώμας ο δυσώδης της αμαρτίας». Έτσι, η ηδυπάθεια, η άγνοια και το σκοτάδι, ο τρόμος και η βρωμιά της αμαρτίας είναι βίωση της Κολάσεως από τώρα. Και όλα αυτά είναι «ως αρραβώνες και απαρχαί των κολάσεων» από την ζωή αυτή28.

Το συμπέρασμα αυτής της ανάλυσης είναι ότι η Εκκλησία είναι Νοσοκομείο και θεραπευτήριο, που θεραπεύει τον άνθρωπο. Αυτό είναι και το βασικότερο έργο των Ιερέων. Έχοντας αυτήν την προοπτική μπορεί να ασχολείται και με άλλα έργα. Μπορεί, δηλαδή ο ιερεύς να ενδιαφέρεται για τα γενικότερα προβλήματα του λαού, για την φιλανθρωπία και την ελεημοσύνη κ.λ.π. αλλά το κυριότερο είναι να θεραπεύει τον άνθρωπο. Αυτό είναι το κατ' εξοχήν φιλάνθρωπο έργο, που θα έχει αιώνιες συνέπειες. Γιατί, τι το όφελος να ενδιαφέρεται μόνον για τις υλικές ανάγκες και να αδιαφορή για το αιώνιο μέλλον του; Μια τέτοια Εκκλησία μπορεί να θεωρηθεί και είναι πραγματικά μια εκκοσμικευμένη Εκκλησία. Ο άνθρωπος δεν πλάστηκε για να εξαντληθεί μόνον στο ενταύθα, αλλά να προχωρήση και στο επέκεινα. Έτσι, η Εκκλησία ενδιαφέρεται για τον όλο άνθρωπο, που αποτελείται από ψυχή και σώμα.

Υπάρχουν μερικοί που κατηγορούν την Εκκλησία ότι αδιαφορεί για τις κοινωνικές ανάγκες και απουσιάζει από κοινωνικούς και άλλους αγώνες. Κανείς δεν αντιλέγει ότι και σε αυτό το θέμα πρέπει να επεκταθεί η δραστηριότητα της Εκκλησίας. Άλλα τίθεται το ερώτημα. Ο θάνατος δεν είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα; Εκτός του ότι ταλαιπωρείται ο κάθε άνθρωπος με τον δικό του θάνατο, αφού τον κουβαλά μέσα του από την γέννησή του, επειδή γεννιέται για να πεθάνει, συγχρόνως βασανίζεται από τον θάνατο των προσφιλών του προσώπων. Δεν δημιουργεί κοινωνικά και προσωπικά προβλήματα ο θάνατος; Η Εκκλησία ασχολείται με το φοβερό αυτό πρόβλημα του θανάτου και βοηθά τον άνθρωπο να τον υπερβεί με την εν Χριστώ ζωή.

Ακόμη, όταν ασχολείται η Εκκλησία με την θεραπεία του νου του ανθρώπου, αυτό έχει άμεσες κοινωνικές συνέπειες. Ο θεραπευμένος άνθρωπος είναι ειρηνικός, ειλικρινής, απαθής και επομένως, καλός οικογενειάρχης, καλός πολίτης. Άλλωστε, όπως ένα Νοσοκομείο κατά την διάρκεια κοινωνικών ανωμαλιών εξακολουθεί να θεραπεύει, έτσι και η Εκκλησία κατά την διάρκεια πολλών ανωμαλιών δεν ξεχνά τον θεραπευτικό της χαρακτήρα και θεραπεύει τους ανθρώπους.

Γι' αυτό, ζώντες μέσα στην Εκκλησία, πρέπει να θεραπευόμαστε με όλα τα μέσα που έχει, τα μυστήρια και την άσκηση, με την μέθοδο που διαθέτει, ώστε και από τώρα, αλλά κυρίως τότε στην Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, η Χάρη του Θεού να ενεργεί φωτιστικά και σωτήρια και όχι κολαστικά.







5. Βλ. Ιωάννου Ρωμανίδου: Ρωμιοσύνη, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1975, σελ- 96, κ.έ.

6. Ισαάκ Σύρου: Ασκητικά, εκδ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 1977, σελ. 282

7. ένθ. ανωτ. σελ. 326

8. ένθ. ανωτ.

9. ένθ. ανωτ.

10. ένθ. ανωτ. σελ. 326-327

11. Νικόδημου Αγιορείτου: ένθ. ανωτ. τόμος Α', σελ. 110

12. Μ. Βασιλείου έργα, 5 ΕΠΕ, σελ. 120-122

13. Ιωάννου Ρωμανίδου: ένθ. ανωτ. σελ. 99

14. ενθ. ανωτ. σελ. 96 κ.έ.

15. Γρηγορίου Θεολόγου έργα, 4 ΕΠΕ, σελ. 376

16. Γρηγορίου Θεολόγου έργα, 5 ΕΠΕ, σελ. 382

17. Γρηγορίου Θεολόγου έργα, 5 ΕΠΕ, σελ. 88

18. ένθ. ανωτ. σελ. 174

19. Γρηγορίου Θεολόγου έργα, 1 ΕΠΕ, σελ. 380

20. Γρηγορίου Παλαμά έργα. 11 ΕΠΕ, σελ. 498

21. Γρηγορίου Παλαμά Συγγράμματα, τόμος Β', Παναγ. Χρήστου, Θεσσαλονίκη 1966, σελ. 145

22. Ιωάννου Σιναΐτου: Κλίμαξ, έκδ. Παπαδημητρίου, Αθήνα 1970, σελ. 163

23. Βλ. Ιωάννου Ρωμανίδου, ενθ. ανωτ. σελ. 96

24. Ιω. Ρωμανίδου: ένθ. άνωτ. σελ. 99

25. Γρηγορίου Θεολόγου έργα, 5 ΕΠΕ, σελ. 86-90

26. Φιλοκαλία, εκδ. Παπαδημητρίου, τόμος Β'. σελ. 305, νη'

27. ένθ. ανωτ. σελ. 101. ιβ'

28. Φιλοκαλία, τόμος Δ', σελ. 36, λ6'



Από το εκπληκτικό βιβλίο:

Η ΖΩΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ ΙΕΡΟΘΕΟΥ

Η΄ ΕΚΔΟΣΗ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΓΕΝΕΘΛΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ-Τ.Θ. 107, 32100 Λεβαδειά


http://www.egolpion.com/kolasi_tropos.el.aspx
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Τι είναι πραγματικά η κόλαση και ο παράδεισος.

2
Τα φοβερά και τρομερά τελώνια που μας αρπάζουν στη μεγάλη σκάλα που ανεβαίνουμε, που πήγαν ? :hmmm
Η γνώμη είναι σαν την κ*λ*τρυπίδα...Όλοι έχουν από μία! Κι οι εξουσιαστές...αυτοί που διαμορφώνουν τις απόψεις της μάζας...έχουν προωθήσει την ιδέα ότι "κάθε άποψη είναι σεβαστή"...Κι έπεισαν τον κάθε ηλίθιο στον πλανήτη, να ταμπουρωθεί πεισματικά και με φανατισμό...πίσω από την υποβολιμιαία..."προσωπική" του άποψη ! 

Re: Τι είναι πραγματικά η κόλαση και ο παράδεισος.

3
Απο το ίδιο βιβλίο!



Επομένως, κατά την φρικτή ώρα του θανάτου, κατά την οποία η ψυχή βιαίως χωρίζεται από την αρμονία με το σώμα, γίνονται φοβερά πράγματα. Τις ψυχές των αγίων τις παραλαμβάνουν οι άγγελοι, και τις ψυχές των αμαρτωλών οι δαίμονες. Στην διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας γίνεται λόγος για τα λεγόμενα τελώνια, που είναι οι δαίμονες, τα εναέρια πνεύματα, τα οποία θέλουν και επιδιώκουν να κρατήσουν αιωνίως τις ψυχές όλων των ανθρώπων. Φυσικά, οι ψυχές των αγίων, που ενώθηκαν με τον Χριστό και έχουν την σφραγίδα του Παναγίου Πνεύματος, δεν μπορούν να εξουσιαστούν από τους δαίμονες.

Με τα τελώνια, οι Πατέρες της Εκκλησίας εννοούν τόσο το μίσος και την επιθετική μανία των δαιμόνων, όσο και την ύπαρξη των παθών, που ζητούν ικανοποίηση, αλλά δεν μπορούν να ικανοποιηθούν, λόγω της μη υπάρξεως του σώματος. Αυτή ακριβώς η κατάσταση πνίγει την ψυχή του ανθρώπου, η οποία αισθάνεται τρομακτική δυσφορία. Το βασανιστήριο αυτό της ψυχής ομοιάζει με την πλήρη απομόνωση ενός ανθρώπου στην φυλακή, χωρίς να έχει την δυνατότητα, να κοιμηθεί, να τραφεί, να συναντήσει άνθρωπο κ.λ.π. Τότε πραγματικά εξαγριώνονται τα πάθη και όλη η ύπαρξή του.
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Τι είναι πραγματικά η κόλαση και ο παράδεισος.

4
Πα­ρά­δει­σος-Κό­λα­ση



Ο Πα­ρά­δει­σος καί η Κό­λα­ση υ­πάρ­χουν εξ ε­πό­ψε­ως τού αν­θρώ­που καί ό­χι εξ ε­πό­ψε­ως τού Θε­ού. Ο Θε­ός θά εμ­φα­νι­σθή σέ ό­λους τούς αν­θρώ­πους καί άλ­λοι θά δούν τόν Θε­ό ως Φώς, ε­πει­δή εί­χαν κα­θα­ρί­σει τό νο­ε­ρό τής ψυ­χής καί εί­χαν α­πο­κτή­σει αυ­το­πτι­κό όμ­μα, ο­πό­τε αυ­τό εί­ναι ο Πα­ρά­δει­σος, καί άλ­λοι θά δούν τόν Θε­ό ως πύρ καί αυ­τό εί­ναι η Κό­λα­ση. Ό­ταν κα­θί­ση κα­νείς κά­τω α­πό τόν ή­λιο καί α­νοί­ξη τά μά­τια του τά ο­ποί­α δέν μπο­ρούν νά αν­θέ­ξουν τήν ό­ρα­ση αυ­τή, θά τυ­φλω­θή. Αυ­τό εί­ναι η Κό­λα­ση. Μέ αυ­τήν τήν έν­νοια λέ­γε­ται ό­τι ο Θε­ός εί­ναι καί φώς καί πύρ, για­τί άλ­λους φω­τί­ζει καί άλ­λους κα­τα­καί­ει.

Ο Χρι­στός στήν δι­δα­σκα­λί­α Του, μι­λώ­ντας γιά τήν Κό­λα­ση χρη­σι­μο­ποί­η­σε τίς λέ­ξεις «σκό­τος» καί «πύρ». Αλ­λά τό αι­σθη­τό σκό­τος δέν εί­ναι πύρ τό ο­ποί­ο φω­τί­ζει, καί ό­ταν υ­πάρ­χη τό πύρ δέν υ­πάρ­χει τό σκό­τος. Αυ­τό ση­μαί­νει ό­τι η Κό­λα­ση δέν εί­ναι ού­τε πύρ ού­τε σκό­τος, ό­πως γνω­ρί­ζου­με ε­μείς τά στοι­χεί­α αυ­τά στήν κτι­στή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, αλ­λά εί­ναι βί­ω­ση τού α­κτί­στου Φω­τός ως σκό­τους λό­γω τής α­σθέ­νειας τού αν­θρώ­που. Ε­πο­μέ­νως, δέν έ­κα­νε ο Θε­ός τήν Κό­λα­ση, αλ­λά ο άν­θρω­πος βι­ώ­νει τόν Θε­ό ως Κό­λα­ση, καί ού­τε η Κό­λα­ση εί­ναι μιά κτι­στή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, αλ­λά εί­ναι η ά­κτι­στη Χά­ρη τού Θε­ού πού βι­ώ­νε­ται ως πύρ κα­τα­να­λί­σκον. Ο Θε­ός θά α­γα­πά ό­λους τούς αν­θρώ­πους, δι­καί­ους καί α­δί­κους, αλ­λά οι ά­δι­κοι δέν θά μπο­ρούν νά κα­τα­λά­βουν τήν α­γά­πη τού Θε­ού.


Οι ά­γιοι στήν Βα­σι­λεί­α τού Θε­ού θά έ­χουν διαρ­κή πρό­ο­δο στήν μέ­θε­ξη τής δό­ξης τού Θε­ού, δέν θά υ­πάρ­χη μιά ευ­δαι­μο­νί­α, δη­λα­δή μιά στα­τι­κή κα­τά­στα­ση, καί οι κο­λα­σμέ­νοι θά έ­χουν πώ­ρω­ση καί θά με­τέ­χουν τού Θε­ού ως πυ­ρός. Με­τά θά­να­τον δέν υ­πάρ­χει με­τά­νοια, αλ­λά υ­πάρ­χει πρό­ο­δος στήν με­τά­νοια, πού ση­μαί­νει ό­τι, ό­ταν ο άν­θρω­πος αρ­χί­ση νά με­τα­νο­ή α­πό αυ­τήν τήν ζω­ή, η με­τά­νοια θά ο­λο­κλη­ρω­θή στήν άλ­λη.

Ναυ­πά­κτου Ι­ε­ρο­θέ­ου
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Ορθοδοξία 2012 :Aυτά που δεν μάθαμε ποτέ.

5
Παράδεισος και Κόλαση στην Ορθόδοξη Παράδοση

Πρωτ. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός


Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Την Κυριακή της Απόκρεω «μνείαν ποιούμεθα της δευτέρας και αδεκάστου παρουσίας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού». Η φράση «μνείαν ποιούμεθα» του Συναξαρίου βεβαιώνει, ότι η Εκκλησία, ως σώμα Χριστού, βιώνει στη λατρεία της τη Β’ Παρουσία του Χριστού μας ως «γεγονός» και όχι ως κάτι το ιστορικά αναμενόμενο. Και αυτό, διότι με τη Θεία Ευχαριστία μεθιστάμεθα στην ουράνια βασιλεία, στη μεταϊστορία. Σ’ αυτή την προοπτική προσεγγίζεται ορθόδοξα και το θέμα: παράδεισος-κόλαση.

Στα Ευαγγέλια (Ματθ.κεφ.25) γίνεται λόγος για «βασιλεία» και «πυρ αιώνιον». Στην περικοπή αυτή, που διαβάζεται στη Λειτουργία της Κυριακής της Απόκρεω, «βασιλεία» είναι ο κατά Θεόν προορισμός του ανθρώπου. Το «πυρ» είναι «ητοιμασμένον» για τον διάβολο και τους αγγέλους του (δαίμονες), όχι διότι το θέλησε ο Θεός, αλλά διότι αυτοί δεν μετανοούν. Η «βασιλεία» είναι «ητοιμασμένη» για τους πιστούς στο θέλημα του Θεού. «Βασιλεία» (=άκτιστη δόξα) είναι ο παράδεισος, «πυρ» (αιώνιο) είναι η κόλαση («κόλασις αιώνιος»,στ.46). Στην αρχή της ιστορίας ο Θεός καλεί στον παράδεισο, στην κοινωνία με την άκτιστη Χάρη Του. Στο τέλος της ιστορίας ο άνθρωπος αντιμετωπίζει παράδεισο και κόλαση. Τι σημαίνει αυτό θα το δούμε στη συνέχεια. Σπεύδουμε όμως να πούμε, ότι είναι κεντρικότατο θέμα της πίστεως μας, λυδία λίθος του Χριστιανισμού ως Ορθοδοξίας.

1. Ο λόγος για παράδεισο και κόλαση στην Καινή Διαθήκη είναι συχνός. Στο Λουκ.23,43 ο Χριστός λέει στον ληστή: «σήμερον μετ’ εμού έση εν τω παραδείσω». Στο παράδεισο όμως αναφέρεται και ο ληστής λέγοντας(23.42): «μνήσθητι μου Κύριε […] εν τη βασιλεία σου». Κατά τον Βουλγαρίας Θεοφύλακτο (P.G.123,1106) «ο γαρ ληστής έστι μεν εν παραδείσω, ήτοι τη βασιλεία». Ο Απ. Παύλος (Β’Κορ. 12, 3-4) ομολογεί ότι ήδη σ’ αυτόν τον κόσμο, «ηρπάγη εις τον παράδεισον και ήκουσεν άρρητα ρήματα, α ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι». Στην Αποκάλυψη διαβάζουμε : «Τω νικώντι δώσω αυτώ φαγείν εκ του ξύλου της ζωής, ο έστιν εν τω παραδείσω του Θεού μου» (2,7) Και ο Αρέθας Καισαρείας ερμηνεύει: «παράδεισον την μακαρίας και αιωνίζουσαν εκληπτέον ζωήν». (P.G. 106,529). Παράδεισος-αιώνιος ζωή-βασιλεία Θεού ταυτίζονται.

Για την κόλαση: Ματθ.25.46 («εις κόλασιν αιώνιον»), 25,41 (πυρ αιώνιον), 25,30 «σκότος εξώτερον», 5,22 «γέεννα πυρός». Α΄ Ιω. 4,18 («…ότι ο φόβος κόλασιν έχει»). Με όλους αυτούς τους τρόπους δηλώνεται αυτό που εννοούμε με τον όρο «κόλασις».

2. Παράδεισος και κόλαση δεν είναι δυο διαφορετικοί τόποι. Αυτή η εκδοχή είναι ειδωλολατρική. Είναι δύο διαφορετικές καταστάσεις (τρόποι), που προκύπτουν από την ίδια άκτιστη πηγή και βιώνονται ως δυο διαφορετικές εμπειρίες. Ή μάλλον είναι η ίδια εμπειρία, βιούμενη διαφορετικά από τον άνθρωπο, ανάλογα με τις εσωτερικές προϋποθέσεις του. Η εμπειρία αυτή είναι η θέα του Χριστού μέσα στο άκτιστο φως της θεότητάς Του, μέσα στη «δόξα» Του. Από τη Β’ Παρουσία και σ’ όλη την ατελεύτητη αιωνιότητα, όλοι οι άνθρωποι θα βλέπουν τον Χριστό στο άκτιστο φως Του. Και τότε «εκπορεύσονται οι τα αγαθά ποιήσαντες εις ανάσταστιν ζωής, οι δε τα φαύλα πράξαντες εις ανάστασιν κρίσεως» (Ιω.5.29). Ενώπιον του Χριστού χωρίζονται οι άνθρωποι («πρόβατα» και «ερίφια», δεξιά και αριστερά Του). Διακρίνονται δηλαδή σε δύο ομάδες. Αυτούς που βλέπουν τον Χριστό ως παράδεισο («υπέρκαλον αγλαΐαν») και αυτούς που Τον βλέπουν ως κόλαση («πυρ καταναλίσκον», Εβρ.12,29).

Παράδεισος και κόλαση είναι η ίδια πραγματικότητα. Αυτό δείχνει ο εικονισμός της Β΄ Παρουσίας. Από τον Χριστό απορρέει ένας ποταμός, φωτεινός ως χρυσίζον φως, στο άνω μέρος, όπου βρίσκονται οι άγιοι και ποταμός πύρινος στο κάτω μέρος, όπου βρίσκονται οι δαίμονες και οι αμετανόητοι («οι μηδέποτε μετανοήσαντες», όπως λέγει ένα τροπάριον των Αίνων της ημέρας). Γι’ αυτό στο Λουκ. 2,34 λέγεται περί του Χριστού ότι «κείται εις πτώσιν και ανάστασιν πολλών». Ο Χριστός γίνεται σε άλλους μεν, όσους Τον δέχθηκαν και ακολούθησαν την προτεινόμενη από Αυτόν θεραπεία της καρδιάς, ανάστασις στην αιώνια ζωή Του και σ’ όλους που Τον απέρριψαν, πτώση και κόλαση.

Πατερικές μαρτυρίες: Ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης (Κλίμαξ) λέγει, ότι το άκτιστο φως του Χριστού είναι «πυρ καταναλίσκον και φωτίζον φως». Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς (Ε.Π.Ε 11,498) παρατηρεί: «Ούτος, φησί, βαπτίσει υμάς εν Πνεύματι Αγίω και πυρί· τω φωτιστικώ δηλονότι και κολαστικώ, κατ’ αξίαν εκάστου της εαυτού διαθέσεως κομιζομένου το κατάλληλον». Και αλλού (Συγγράμματα, εκδ. Χρήστου, Β’ σ.145): Το φως του Χριστού «ει δ’ εν ον, τοις πάσιν μεθεκτόν, ου ενιαίως, αλλά διαφόρως μετέχεται…».

Συνεπώς, παράδεισος και κόλαση δεν είναι απλώς ανταμοιβή και τιμωρία (καταδίκη), αλλά ο τρόπος με τον οποίο βιώνουμε καθένας μας τη θέα του Χριστού, ανάλογα με την κατάσταση της καρδιάς μας. Ο Θεός ουσιαστικά, δεν τιμωρεί, μολονότι για παιδαγωγικούς λόγους και στη Γραφή γίνεται λόγος για τιμωρία. Όσο πνευματικότερος γίνεται κανείς, τόσο ορθότερα κατανοεί τη γλώσσα της Γραφής και της παραδόσεώς μας. Η κατάσταση του ανθρώπου (καθαρός-ακάθαρτος, μετανοημένος-αμετανόητος) συντελεί στο να δεχόμεθα το Φως του ως παράδεισο ή κόλαση.

3. Το ανθρωπολογικό πρόβλημα στην Ορθοδοξία είναι, πώς ο άνθρωπος θα βλέπει αιώνια τον Χριστό ως παράδεισο και όχι ως κόλαση. Πώς θα μετέχει, δηλαδή, στην ουράνια και αιώνια «βασιλεία» Του. Και εδώ φαίνεται η διαφορά του Χριστιανισμού ως Ορθοδοξίας από τα διάφορα θρησκεύματα. Τα τελευταία υπόσχονται κάποια «ευδαιμονία» και μάλιστα μετά θάνατον. Η Ορθοδοξία δεν είναι ζήτηση ευδαιμονίας, αλλά θεραπεία από την αρρώστια της θρησκείας, όπως συνεχώς κηρύσσει πατερικά ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης. Η Ορθοδοξία είναι ένα ανοικτό νοσοκομείο μέσα στην ιστορία («ιατρείον πνευματικόν» κατά τον Ι. Χρυσόστομο), που προσφέρει τη θεραπεία της καρδίας (κάθαρση) για να προχωρήσει κανείς στον «φωτισμό» της από το Άγιο Πνεύμα και τελικά να φθάσει στη «θέωση», τον μοναδικό προορισμό του ανθρώπου. Αυτή η πορεία, όπως πληρέστατα έχουν περιγράψει ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης και ο Σεβασμ. Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος (Βλάχος), είναι η θεραπεία του ανθρώπου, όπως την βιώνουν όλοι οι Άγιοι μας.

Η ζωή στο σώμα του Χριστού (στην Εκκλησία) αυτό το νόημα έχει. Αυτός είναι ο λόγος υπάρξεως της Εκκλησίας. Σ’ αυτό αποβλέπει όλο το λυτρωτικό έργο του Χριστού. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς (Δ’ Ομιλία περί Β’ Παρουσίας) λέγει, ότι η προαιώνια βουλή του Θεού για τον άνθρωπο είναι να «χωρήσαι την μεγαλειότητα της θείας βασιλείας». Να φθάσει ο άνθρωπος στη θέωση. Αυτός είναι ο σκοπός της δημιουργίας. Και συνεχίζει : «Αλλά και η θεία και απόρρητος κένωσις, η θεανδρική πολιτεία, τα σωτήρια πάθη, τα μυστήρια πάντα (δηλαδή όλο το επί γης έργο του Χριστού) δια τούτο το τέλος (σκοπό) προμηθώς (προνοητικώς) και πανσόφως προωκονόμηται».

4.Σημασία όμως έχει, ότι δεν ανταποκρίνονται όλοι οι άνθρωποι σ’ αυτή την πρόσκληση του Χριστού και γι’ αυτό δεν μετέχουν όλοι κατά τον ίδιο τρόπο στην άκτιστη δόξα Του. Αυτό διδάσκεται από τον Χριστό στην παραβολή του πλουσίου και του πτωχού Λαζάρου (Λουκ, κεφ. 16). Ο άνθρωπος αρνείται την προσφορά του Χριστού, γίνεται εχθρός του Θεού και απορρίπτει την προσφερόμενη από τον Χριστό σωτηρία (Αυτό είναι η βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος, διότι εν Αγίω Πνεύματι δεχόμεθα την κλήση του Χριστού). Αυτοί είναι οι «μηδέποτε μετανοήσαντες» του ύμνου. Ο Θεός «ουδέποτε εχθραίνει», παρατηρεί ο Ι. Χρυσόστομος, εμείς γινόμασθε εχθροί Του (εχθραίνομεν), Τον απορρίπτουμε. Ο αμετανόητος άνθρωπος δαιμονοποιείται, επειδή αυτός το επιλέγει. Ο Θεός δεν το θέλει αυτό. Γρηγόριος Παλαμάς: «…ου γαρ εμόν εστί τούτο προηγούμενον θέλημα, ουκ εις τούτο υμάς εποίησα, ουκ εφ’ υμάς ητοίμασα την πυράν· δια τους αμετάβλητον έχοντας της κακίας την έξιν δαίμονας προανκαύθη το άσβεστον πυρ, οις υμάς συνήψεν η κατ’ εκείνους αμετανόητος γνώμη». «Αυθαίρετος (=εκούσια) εστίν η μετά των πονηρών αγγέλων συμβίωσις» (όπ.π) Είναι δηλαδή ελεύθερη επιλογή του ανθρώπου.

Πλούσιος και Λάζαρος βλέπουν την ίδια πραγματικότητα, τον Θεό στο άκτιστο φως Του. Ο πλούσιος φθάνει στην Αλήθεια, στη θέα του Χριστού, αλλά δεν μπορεί να μετάσχει σ’ αυτήν, όπως ο Λάζαρος. Ο Λάζαρος «παρακαλείται» (παρηγορείται), εκείνος όμως «οδυνάται» (βασανίζεται). Ο λόγος του Χριστού «έχουσι Μωσέα και τους προφήτας», για αυτούς που είναι ακόμη στον κόσμο αυτό, σημαίνει ότι όλοι είμεθα αδικαιολόγητοι. Διότι υπάρχουν οι Άγιοι, που έχουν την εμπειρία της θεώσεως και μας καλούν να ενταχθούμε στον τρόπο της δικής τους ζωής και να φθάσουμε στη θέωση, όπως εκείνοι. Άρα, οι κολαζόμενοι, όπως ο πλούσιος, είναι αδικαιολόγητοι.

Η στάση προς τον συνάνθρωπο δείχνει την εσωτερικότητα του ανθρώπου και για αυτό είναι το κριτήριο της Κρίσεως κατά τη Β’ Παρουσία (Ματθ. Κεφ. 25). Δεν σημαίνει ότι, παραθεωρείται η πίστη, η πιστότητα του ανθρώπου στον Χριστό. Αυτή προϋποτίθεται, διότι η στάση απέναντι στον άλλο δείχνει, αν έχουμε Θεό μέσα μας ή όχι(πρβλ ανάλογες φράσεις στην ποτισμένη από την ορθοδοξία γλώσσα μας: ο αθεόφοβος· δεν έχει Θεό μέσα του…) Οι πρώτες Κυριακές του Τριωδίου στρέφονται γύρω από τη στάση μας απέναντι στον συνάνθρωπο. Την πρώτη Κυριακή ο Φαρισαίος (φαινομενικά ευσεβής) δικαιώνει (αγιοποιεί) τον εαυτό του και απορρίπτει (εξουθενώνει) τον Τελώνη. Την β’ Κυριακή ο «πρεσβύτερος» αδελφός (επανάληψη του ευσεβοφανούς Φαρισαίου) λυπείται για την επιστροφή (σωτηρία) του αδελφού του. Φαινομενικά ευσεβής και αυτός, είχε νόθο ευσέβεια, που δεν γεννούσε αγάπη. Την γ’ Κυριακή (Απόκρεω) η στάση αυτή φθάνει στο κριτήριο της αιώνιας ζωής μας.

5. Η εμπειρία του παραδείσου ή της κολάσεως είναι υπέρ λόγον και αίσθησιν. Είναι άκτιστη πραγματικότητα και όχι κτιστή. Οι Φράγκοι έπλασαν τον μύθο, ότι και ο παράδεισος και η κόλαση είναι κτιστές πραγματικότητες. Μύθος είναι, ότι οι κολαζόμενοι δεν θα βλέπουν τον Θεό, ως και ο λόγος περί απουσίας του Θεού. Οι Φράγκοι επίσης εξέλαβαν το πυρ της κολάσεως ως κτιστό (π.χ. ο Δάντης). Η ορθόδοξη παράδοση μένει πιστή στη Γραφή, ότι και οι κολασμένοι θα βλέπουν τον Θεό (π.χ. ο πλούσιος της παραβολής), αλλά ως «πυρ καταναλίσκον». Οι Φράγκοι σχολαστικοί δέχθηκαν την κόλαση ως τιμωρία και στέρηση της λογικής ενοράσεως της θείας ουσίας. Βιβλικά όμως και πατερικά κόλαση είναι η αποτυχία του ανθρώπου και η άρνησή του να συνεργασθεί με τη Θεία Χάρη, για να φθάσει στη «φωτιστική» θέα του Θεού (παράδεισος) και στην ανιδιοτελή αγάπη (πρβλ. Α’ Κορ. 13.8: «ου ζητεί τα εαυτής»). Δεν υπάρχει συνεπώς απουσία Θεού, παρά μόνο παρουσία Του. Γι’ αυτό είναι φρικτή η Β’ Παρουσία («Ω ποία ώρα τότε…», ψάλλουμε στους Αίνους). Είναι πραγματικότητα αδιάψευστη, στην οποία είναι μόνιμα προσανατολισμένη η Ορθοδοξία («προσδοκώ ανάσταστιν νεκρών…»). Οι κολαζόμενοι, όσοι έχουν πώρωση καρδίας, όπως οι Φαρισαίοι (Μαρκ. 3,5: «εν τη πωρώσει της καρδίας αυτών») βλέπουν αιώνια το πυρ ως σωτηρία! Διότι η κατάστασή τους δεν επιδέχεται άλλη μορφή σωτηρίας. «Τελειούνται» και αυτοί, φθάνουν στο «τέλος» της πορείας τους, αλλά μόνο οι δίκαιοι τελειώνονται σωζόμενοι. Εκείνοι τελειώνονται κολαζόμενοι. Σωτηρία γι' αυτούς είναι η κόλαση, αφού στη ζωή της επεδίωξαν μόνο την ευδαιμονία. Ο πλούσιος της παραβολής «απήλαυσε τα αγαθά του». Ο Λάζαρος υπέμεινε αγόγγυστα «τα κακά». Αυτό εκφράζει ο Απ. Παύλος (Α΄ Κορ. 3,13-15): «Εκάστου το έργον, οποίον εστί το πυρ αυτό δοκιμάσει. Ει τίνος του έργον μένει, ο επωκοδόμησεν, μισθόν λήψεται· ει τινός το έργον κατακαήσεται, ζημιωθήσεται, αυτός δε σωθήσεται, ούτως δε ως δια πυρός». Δίκαιοι και αμετανόητοι περνούν από το άκτιστο «πυρ» της θείας παρουσίας. Ο ένας όμως περνά αλώβητος, ο δε άλλος καίγεται. «Σώζεται», αλλά όπως περνά κανείς μέσα από τη φωτιά. Ο Ευθύμιος Ζιγαβινός (ιβ’ αι.) παρατηρεί σχετικά: «Πυρ τον Θεόν ως φωτίζοντα μεν και λαμπρύνοντα τους καθαρούς, φλογίζοντα δε και σκοτίζοντα τους ρυπαρούς». Και ο Θεοδώρητος Κύρου για το «σωθήσεται» γράφει: «σωθήσεται δια πυρός και αυτός δοκιμαζόμενος», όπως δηλαδή περνά κανείς μέσα από τη φωτιά. Αν έχει κάλυμμα κατάλληλο δεν καίγεται, διαφορετικά «σώζεται» μεν, αλλά τσουρουφλισμένος!

Το πυρ της κολάσεως, συνεπώς, δεν έχει σχέση με το φραγκικό «πουργατόριο» (καθαρτήριο), ούτε κτιστό είναι, ούτε τιμωρία, ούτε κάποια ενδιάμεση κατάσταση. Μια τέτοια θεώρηση είναι μετάθεση της ευθύνης στον Θεό. Η ευθύνη είναι όλη δική μας, αποδοχή ή απόρριψη της προσφερόμενης από τον Θεό σωτηρίας (θεραπείας). Ο «πνευματικός θάνατος» είναι η θέα του ακτίστου φωτός, της θείας δόξης, ως πυρός, φωτιάς. Ο άγιος Ι. Χρυσόστομος, στον Θ’ Λόγο του στην Α’ Κορινθ. Σημειώνει: «αθάνατος η κόλασις…οι αμαρτάνοντες δίκην τίσουσιν όλεθρον αιώνιον. Το δε «κατακαήσεται», τουτ’ έστιν, ουκ οίσει (δεν θα αντέξει) του πυρός την ρώμην». Και συνεχίζει: «Ο δε λέγει (δηλαδή ο Παύλος), τούτο εστιν· ουχί και αυτός ούτως απολείται, ως τα έργα, εις το μηδέν χωρών(=στην ανυπαρξία), αλλά μένει εν τω πυρί. Σωτηρία γουν το πράγμα καλεί… Και γαρ και ημίν έθος λέγειν «εν τω πυρί σώζεται», περί των μη κατακαιομένων ευθέως υλών».

Οι σχολαστικές αντιλήψεις-ερμηνείες, που μέσω του έργου του Δάντη (Κόλαση) πέρασαν και στο δικό μας χώρο, έχουν συνέπειες που φθάνουν σε ειδωλολατρικές εκδοχές. Π.χ. ο χωρισμός παραδείσου-κολάσεως, ως δυο διαφορετικών τόπων. Αυτό γίνεται λόγω της μη διακρίσεως κτιστού και ακτίστου. Επίσης η άρνηση της αιωνιότητας της κολάσεως, με την έννοια της «αποκαταστάσεως» των πάντων ή με την έννοια του «καλού Θεού» (Bon Dieu). Ο Θεός είναι όντως «αγαθός» (Ματθ. 8,17), αφού προσφέρει σωτηρία σ’ όλους. «Πάντας θέλει σωθήναι…» (Α’ Τιμ. 2,4). Είναι φοβερός όμως ο λόγος του Χριστού μας, που ακούεται στις κηδείες: «Ου δύναμαι απ’ εμαυτού ποιείν ουδέν· καθώς ακούω κρίνω και η κρίσις η εμή δικαία εστίν» (Ιω. 5.30). Πλαστή είναι εξάλλου και η έννοια της «θεοδικίας», που εφαρμόζεται σ’ αυτή την περίπτωση. Όλα ανάγονται τελικά στον Θεό (θα σώσει ή θα κολάσει), χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η «συνέργεια» ως παράγων σωτηρίας. Σωτηρία είναι δυνατή μόνο στα όρια συνεργίας-συνεργασίας του ανθρώπου με τη Θεία Χάρη. Κατά τον Ι. Χρυστόστομο, «Το πλέον, σχεδόν δε το παν, του Θεού εστίν, ημίν δε μικρόν τι αφήκεν». Αυτό το «τι» είναι η αποδοχή της προσκλήσεως του Θεού. Ο ληστής σώθηκε «βαλών κλείδα το, μνήσθητί μου»! Ειδωλολατρική είναι και η αντίληψη για Θεό οργιζόμενο κατά του αμαρτωλού, ενώ ο Θεός, όπως είδαμε. «ουδέποτε εχθραίνει». Αυτή είναι δικανική αντίληψη για τον Θεό, που οδηγεί και στην εκδοχή των «επιτιμίων» στην εξομολόγηση ως ποινών και όχι ως φαρμάκων (θεραπευτικών μέσων).

6. Το μυστήριο παραδείσου-κολάσεως βιώνεται και στη ζωή της Εκκλησίας μέσα στον κόσμο. Στα μυστήρια πραγματοποιείται μέθεξη του πιστού στη Χάρη, για να ενεργοποιηθεί η Χάρη στη ζωή μας με την εν Χριστώ πορεία μας. Κυρίως δε στη Θ. Ευχαριστία το άκτιστο, η θεία κοινωνία, γίνεται μέσα μας ή παράδεισος ή κόλαση, ανάλογα με την κατάστασή μας. Κυρίως η μετοχή στη θεία κοινωνία είναι μετοχή στον παράδεισο ή την κόλαση μέσα στην ιστορία. Γι' αυτό συνδέεται η μετοχή στη θεία κοινωνία με την όλη πνευματική πορεία του πιστού. Όταν προσερχόμεθα ακάθαρτοι και αμετανόητοι, κολαζόμασθε (καιόμεθα). Γίνεται δε μέσα μας η Θεία Κοινωνία «κόλαση» και «πνευματικός θάνατος». Όχι διότι μεταβάλλεται σε κάτι τέτοιο φυσικά, αλλά διότι η ακαθαρσία μας δεν μπορεί να τη δεχθεί ως "παράδεισο" Δεδομένου δε ότι η θεία κοινωνία ονομάζεται «φάρμακον αθανασίας» (άγ. Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, β’ αι..), συμβαίνει ακριβώς ό,τι και με ένα φάρμακο. Αν ο οργανισμός μας δεν έχει προϋποθέσεις να το δεχθεί, τότε παρενεργεί το φάρμακο και αντί να θεραπεύει, σκοτώνει. Όχι διότι ευθύνεται αυτό, αλλά η κατάσταση του οργανισμού μας. Πρέπει δε να λεχθεί, ότι αν δεν δεχθούμε τον χριστιανισμό ως θεραπευτική διαδικασία και τα μυστήρια ως φάρμακα πνευματικά, τότε οδηγούμεθα στη θρησκειοποίηση του χριστιανισμού, δηλαδή στην ειδωλολατρικοποίησή του. Και αυτό δυστυχώς γίνεται συχνότατα, όταν νοούμε τον χριστιανισμό ως «θρησκεία».

Η παρούσα ζωή εξάλλου, αξιολογείται από το φως του διδύμου παραδείσου/ κολάσεως. «Ζητείτε πρώτον την βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνη αυτού» συνιστά ο Χριστός μας (Ματθ .6.33). «Προς ετέρου βίου παρασκευήν άπαντα πράττομεν…» λέγει ο Μ. Βασίλειος στους Νέους (κεφ.3) Η ζωή μας πρέπει να είναι διαρκής προετοιμασία για τη μετοχή στον «παράδεισο», δηλαδή στην κοινωνία με το Άκτιστο (πρβλ. Ιωάν. 17.3) Και αυτό αρχίζει ήδη στον κόσμο αυτό. Γι’ αυτό λέγει ο απ. Παύλος: «Ιδού νυν καιρός ευπρόσδεκτος, ιδού νυν ημέρα σωτηρίας» (Β’ Κορ 6.2). Κάθε στιγμή της ζωής μας έχει σωτηριολογική σημασία. Ή κερδίζουμε την αιωνιότητα, την αιώνια κοινωνία με τον Θεό, ή τη χάνουμε. Γι' αυτό τα ανατολικά θρησκεύματα και λατρείες που κηρύσσουν μετενσαρκώσεις, αδικούν τον άνθρωπο. Διότι μεταθέτουν το πρόβλημα σε άλλες (ανύπαρκτες φυσικά) ζωές. Μία ζωή όμως υπάρχει, στην οποία ή σωνόμαστε ή χανόμαστε. Γι’ αυτό συνεχίσει ο Μ. Βασίλειος: «α μεν ουν αν συντελή προς τούτον (=τον βίον) ημίν, αγαπάν τε και διώκειν παντί σθένει χρήναι φαμέν, τα δε ουκ εξικνούμενα προς εκείνον, ως ουδενός άξια παροράν». Αυτό είναι το κριτήριο του χριστιανικού βίου. Ο Χριστιανός επλέγει συνεχώς ό,τι συντελεί στη σωτηρία του. Σ’ αυτή τη ζωή κερδίζουμε τον παράδεισο ή τον χάνουμε και καταλήγουμε στην κόλαση. Γι’ αυτό λέγει ο ευαγγελιστής Ιωάννης : «Ο πιστεύων εις αυτόν ου κρίνεται· ο μη πιστεύων ήδη κέκριται, ότι μη πεπίστευκεν εις το όνομα του μονογενούς υιού του Θεού» (3,18)

Έργο της Εκκλησίας, συνεπώς, δεν είναι να «στέλνει» στον παράδεισο ή στην κόλαση, αλλά να ετοιμάζει τον άνθρωπο για την τελική κρίση. Το έργο του Κλήρου είναι θεραπευτικό και όχι ηθικολογικό-ηθικοπλαστικό, με την κοσμική έννοια του όρου. Η ουσία της εν Χριστώ ζωής διατηρείται στα μοναστήρια, όταν είναι φυσικά ορθόδοξα, δηλαδή πατερικά. Σκοπός της προσφερόμενης από την Εκκλησία θεραπείας δεν είναι η δημιουργία «χρηστών» πολιτών και κατ’ ουσίαν ευχρήστων, αλλά πολιτών της ουράνιας (άκτιστης) βασιλείας. Αυτοί είναι οι Ομολογητές και οι Μάρτυρες, οι αληθινοί πιστοί, οι Άγιοι.

Έτσι όμως ελέγχεται και η ιεραποστολή μας. Πού καλούμε; Στην Εκκλησία-Νοσοκομείο/ Θεραπευτήριο ή σε μια ιδεολογία, που ονομάζεται χριστιανική; Αντί για θεραπεία ζητούμε συνήθως εξασφάλιση θέσεως στον «παράδεισο». Γι’ αυτό ασχολούμεθα με τελετές και όχι με θεραπεία. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια απόρριψη της λατρείας. Αλλά χωρίς άσκηση (ασκητικό βίο, πράξη θεραπείας) ή λατρείας δεν μπορεί να μας αγιάσει. Μένει ανενέργητη μέσα μας η απορρέουσα από αυτήν χάρη. Η Ορθοδοξία δεν υπόσχεται ότι στέλνει τον άνθρωπο σε κάποιο παράδεισο ή σε κάποια κόλαση, αλλά έχει τη δύναμη, όπως φαίνεται στα άφθαρτα και θαυματουργικά λείψανα των Αγίων της (αφθαρσία= θέωση), να προετοιμάσει τον άνθρωπο, ώστε να βλέπει αιώνια την Άκτιστη Χάρη και Βασιλεία του Χριστού ως παράδεισο και όχι ως κόλαση.

http://www.oodegr.com/oode/esxata/kol_par1.htm
<<ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΚΟΤΟΣ ΔΕΝ ΣΚΕΠΑΖΕΙ ΟΥΔΕΝ ΑΠΟ ΣΟΥ ΚΑΙ Η ΝΥΞ ΛΑΜΠΕΙ ΩΣ Η ΗΜΕΡΑ ΕΙΣ ΣΕ ΤΟ ΣΚΟΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΩΣ ΤΟ ΦΩΣ>>

Re: Ορθοδοξία 2012 :Aυτά που δεν μάθαμε ποτέ.

6
Ο γέροντας Παϊσιος εξηγεί την Κόλαση



Πηγή: Αναδημοσίευση από το βιβλίο

«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΙΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ τ. Ε’΄», ΣΕΛ. 48.

© ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ, ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ




- Γέροντα, πως είναι η κόλαση;

- Θα σου πω μια ιστορία που έχω ακούσει:

Κάποτε ένας απλός άνθρωπος παρακαλούσε τον Θεό να του δείξει πως είναι ο Παράδεισος και η κόλαση.

Ένα βράδυ λοιπόν στον ύπνο του άκουσε μια φωνή να του λέει: «Έλα, να σου δείξω την κόλαση».

Βρέθηκε τότε σε ένα δωμάτιο, όπου πολλοί άνθρωποι κάθονταν γύρω από ένα τραπέζι και στην μέση ήταν μια κατσαρόλα γεμάτη φαγητό. Όλοι όμως οι άνθρωποι ήταν πεινασμένοι, γιατί δεν μπορούσαν να φάνε. Στα χέρια τους κρατούσαν από μία πολύ μακριά κουτάλα. Έπαιρναν από την κατσαρόλα το φαγητό, αλλά δεν μπορούσαν να φέρουν την κουτάλα στο στόμα τους. Γι’ αυτό άλλοι γκρίνιαζαν, άλλοι φώναζαν, άλλοι έκλαιγαν…

Μετά άκουσε την ίδια φωνή να τού λέει: «Έλα τώρα να σου δείξω και τον Παράδεισο».

Βρέθηκε τότε σε ένα άλλο δωμάτιο όπου πολλοί άνθρωποι κάθονταν γύρω από ένα τραπέζι ίδιο με το προηγούμενο και στην μέση ήταν πάλι μια κατσαρόλα με φαγητό και είχαν τις ίδιες μακριές κουτάλες. Όλοι όμως ήταν χορτάτοι και χαρούμενοι, γιατί ο καθένας έπαιρνε με την κουτάλα του φαγητό από την κατσαρόλα και τάιζε τον άλλον.

Κατάλαβες τώρα κι εσύ πώς μπορείς να ζεις από αυτήν την ζωή τον Παράδεισο;

Οποίος κάνει το καλό, αγάλλεται, διότι αμοίβεται με θεϊκή παρηγοριά. Όποιος κάνει το κακό υποφέρει και κάνει τον επίγειο παράδεισο επίγεια κόλαση.

Έχεις αγάπη, καλωσύνη; Είσαι άγγελος και, όπου πας ή σταθείς μεταφέρεις τον Παράδεισο. Έχεις πάθη, κακία; Έχεις μέσα σου τον διάβολο και, όπου πας ή σταθείς, μεταφέρεις την κόλαση.

Από εδώ αρχίζουμε να ζούμε τον Παράδεισο ή την κόλαση.http://www.oodegr.com/oode/esxata/kol_paisios_1.htm
<<ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΚΟΤΟΣ ΔΕΝ ΣΚΕΠΑΖΕΙ ΟΥΔΕΝ ΑΠΟ ΣΟΥ ΚΑΙ Η ΝΥΞ ΛΑΜΠΕΙ ΩΣ Η ΗΜΕΡΑ ΕΙΣ ΣΕ ΤΟ ΣΚΟΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΩΣ ΤΟ ΦΩΣ>>

Re: Τι είναι πραγματικά η κόλαση και ο παράδεισος.

7
Η κόλαση κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό

στο Κατά Μανιχαίων έργο του


του π. Νεκταρίου Γ. Κουτρουμάνη

Μεταπτυχιακού Φοιτητού Συστηματικής Θεολογίας

της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

ΚΟΡΩΠΙ 2010

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Πρόλογος........................................................................................ 5

Εισαγωγή........................................................................................ 6

Κεφάλαιο Α

1. Ο Οντολογικός χαρακτήρας του κακού και της αμαρτίας .................... 8

2. Τα χαρακτηριστικά του κακού............................................................ 10

Κεφάλαιο Β

1. Η Τρεπτότητα και το γνωμικό θέλημα ως πηγή του κακού..................... 13

2. Η φύση της κολάσεως και η ευθύνη του ανθρώπου απέναντι στο κακό....15

3. Το κακό ως παιδαγωγία του Θεού.........................................................17

Επίλογος............................................................................................... 18

Βιβλιογραφία......................................................................................... 19

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η αγάπη οδηγεί στην ζωή. Η γεύση της, μας βεβαιώνει ότι το αγαθό, το καλό στην κτίση, υπάρχει ως μετοχή στην Εκκλησία, ως ένταξη στο Σώμα του Κυρίου μας. Από την άλλη, το κακό, η Κόλαση δεν θα μπορούσε να είναι τίποτα άλλο, παρά το απόλυτο κενό, η απουσία του καλού. Η απουσία της ζωής. Όποιος βιώνει την ορθόδοξη αυτοσυνειδησία ως μετοχή και κοινωνία κτιστού και άκτιστου, μπορεί μετά από βαθιά σιωπή να ομιλήσει. Αυτήν την εμπειρία, εκφράζει και ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός για να επαναφέρει και να ελέγξει όσους αιρετικά και ανθρωπομορφικά θέλουν να ερμηνεύσουν τα πάντα με τον δικό τους απόλυτα ναρκισσιστικό τρόπο. Στο έργο του Κατά Μανιχαίων Διάλογος, απαντάει σε όσους θεωρούν την διαρχία καλού κακού, σώματος και ψυχής ως βάση της ερμηνείας της δημιουργίας του κόσμου. Η ύλη δεν είναι κάτι κακό. Ούτε ο άνθρωπος είναι αναγκασμένος να εξουσιάζεται από ένα αυθύπαρκτο και αιώνιο κακό. Η Κόλαση δεν είναι υπαρκτό μέρος με τα σχήματα του χωροχρόνου, αλλά μόνο ως παρά φύση χρήση του αυτεξουσίου και της ζωής. Ο Θεός είναι η μόνη αρχή και εξουσία που συνεχώς ουσιώνει τα κτίσματα τα συντηρεί και τα διακρατεί ως καλή λίαν δημιουργία και παρέχει το αγαθό πάντοτε σε όλη την πλάση Του. Ο Άγιος Ιωάννης, μας δίνει την ορθόδοξη προοπτική του κόσμου, αισιόδοξα. Βαδίζουμε μέσα από πτώσεις και δεινά, άφοβα τον δρόμο της αγιότητάς μας με αγωνιστικό φρόνημα, γνωρίζοντας ότι το κακό και η αμαρτία λογίζεται μονάχα ως στρέβλωση του αγαθού.

π. Ν. Γ. Κ.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η εποχή μας είναι ταχύτατη. Με πολλές προσδοκίες και ανακαλύψεις. Στην γνωσιολογία και την τεχνολογία της, πρακτική, χρήσιμη και εξειδικευμένη. Μεταβάλλεται συνεχώς. Το επίκεντρο της είναι η υλικότητα και ο άνθρωπος. Σήμερα ο κόσμος ερμηνεύεται ανεξάρτητα από τις γνωστές μας θεολογικές αρχές. Πολλές φορές ανθεί και μία πνευματική αναζήτηση με έντονα ειδωλολατρικά και αρχαία ελληνικά χαρακτηριστικά, αναμεμειγμένα με αγνωστικισμό και ανατολικές παραδόσεις. Συνάμα το κακό ασκεί μία έντονη γοητεία. Αρχίζει να προβάλλεται από τα Μ.Μ.Ε. και την παγκόσμια κοινωνία μας, ως κάτι το γοητευτικό. Ο σατανισμός είτε με την θρησκευτική του μορφή, είτε ως καταναλωτισμός, φαίνεται να επιβάλλεται ως τρόπος ζωής. Ο άνθρωπος σήμερα αισθάνεται καταθλιπτική και απόλυτη την εξουσία του κακού.

Ο Μάνης, Πέρσης ευγενής του 3ου αιώνα, διαμόρφωσε μία διδασκαλία η οποία για περισσότερα από χίλια χρόνια (έως και στις ημέρες μας, θα λέγαμε), έγινε ένα ιδιότυπο σύστημα, μία θρησκείας με Ιερατείο και οπαδούς από τον Ατλαντικό ωκεανό μέχρι τον Ειρηνικό. Ήταν ένα συγκριτικό σύστημα, με ιουδαϊκά, ελληνιστικά, χαλδαϊκά, και ινδουιστικά στοιχεία. Χαρακτηριστική είναι η διδασκαλία του για την ύπαρξη δύο παράλληλων αρχών και Θεών, αιώνια׃ Η διαρχία καλού και κακού, φωτός και σκότους, ύλης και πνεύματος. Θεωρούσαν το κακό αιώνιο και με συγκεκριμένη υπόσταση. Όπως και σήμερα, το κακό δείχνει να υπάρχει αυθύπαρκτα και να έχει παράλληλη θέση απέναντι στον Θεό. Αυτή η θεοποίηση έχει ολέθριες συνέπειες για την πορεία του ανθρώπου και την κατανόηση της ιστορίας του. Εάν δεχθούμε τις θέσεις των Μανιχαίων, ο Θεός όπως τον ξέρουμε, δεν είναι παντοδύναμος. Αποτελεί μια αδύναμη και περιορισμένη θεότητα απόμακρη και ανίσχυρη να βοηθήσει ουσιαστικά τον άνθρωπο. Το Κατά Μανιχαίων έργο του Δαμασκηνού, είναι μία ευθεία απάντηση σε όλες αυτές δοξασίες. Για εμάς, κόλαση είναι στέρηση, διάβρωση ενός κτιστού και πάντοτε αγαθού κατά την μετοχή στον όντως αγαθό Θεό, όντος. Το κακό υπάρχει διότι υπάρχει το αγαθό το οποίο πάντοτε προηγείται. Ο Άγιος μας κινείται σε δύο βασικούς θεολογικούς άξονες׃ 1) Την τρεπτότητα των όντων και 2) Το αυτεξούσιο των λογικών όντων. Υπάρχει μόνον μία αρχή׃ Ο άτρεπτος και άκτιστος Τριαδικός Θεός. Όλα τα κτιστά ( και μόνον αυτά) τρέπονται από την φύση τους. Η κόλαση είναι η αστοχία του ανθρώπου να ξεπεράσει το μηδέν. Είναι η επιθυμία του να κάνει κάτι που θέλει αλλά είναι ανύπαρκτο.

Πολλές ευχαριστίες οφείλω στον αγαπητό μου Καθηγητή της Δογματικής Θεολογίας στην Θεολογική μας Σχολή, κ. κ. Νικόλαο Ξιώνη, ο οποίος με διάκριση και προσωπικό ενδιαφέρον μου ανέθεσε την εκπόνηση του παρούσης εργασίας. Είναι σημαντικό για τον Ποιμένα να γνωρίζει την έννοια της κολάσεως θεολογικά, ώστε να διακρίνει την έννοια της αμαρτίας και να συμβουλεύει σωστά τους ενορίτες του. Τότε θα μπορέσουν όλοι μαζί να αποφύγουν τις ανθρωπομορφικές παρεκτροπές και τους εγκλωβισμούς σε ηθικισμούς, ώστε να αναπτύξουν σωστά το αυτεξούσιό τους.

Το θέμα μας μεθοδολογικά χωρίζεται σε δύο Κεφάλαια. Στο πρώτο, γίνεται μία εισαγωγή στους ορισμούς και τις προϋποθέσεις για να ομιλήσει κανείς ορθόδοξα για την κόλαση. Περιγράφουμε τον μη οντολογικό χαρακτήρα του κακού και τα χαρακτηριστικά του. Στο δεύτερο μέρος, εξετάζουμε τις θέσεις του Δαμασκηνού για την τρεπτότητα και το γνωμικό θέλημα ως πηγές του κακού, περί της φύσης της κολάσεως και σχετικά με την ευθύνη του ανθρώπου. Τέλος βλέπουμε το κακό, ως παιδαγωγία του Θεού. Ως κύριες πηγές της συγγραφής μας, χρησιμοποιήσαμε το Κατά Μανιχαίων έργο του Ιωάννη του Δαμασκηνού, στις δύο σημαντικότερες εκδόσεις του, στην έκδοση του J. P. Migne (P.G), παράλληλα με το γνωστό κριτικό κείμενο του B. Kotter. Ευελπιστούμε τούτη η μικρή συμβολή, να προσφέρει στην θεολογική έρευνα και στην ανάδειξη του σύγχρονου θεολογικού λόγου περί της Χριστιανικής οντολογίας.

Κορωπί, Ιούνιος του 2010,

Πρεσβύτερος π. Νεκτάριος Κουτρουμάνης

Κεφάλαιο Α

1. Ο Οντολογικός χαρακτήρας του κακού και της αμαρτίας.

Η σκέψη του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού είναι περιεκτική׃ Εκφράζει την ορθόδοξη αυτοσυνειδησία. Βλέπει τον κόσμο και τον άνθρωπο και την λοιπή κτίση ως την δημιουργία ενός και μοναδικού Θεού. Οι Μανιχαίοι πίστευαν ότι ο κόσμος μας είναι σύνθετος τόσο στην προέλευσή του, όσο και στην μορφή του. Κατά την διδασκαλία τους, η ψυχή είναι δημιούργημα του αγαθού θεού, ενώ ταυτόχρονα και παράλληλα υπήρχε και το κακό που συσχετίσθηκε με την ύλη.1 Σε αυτούς το κακό ήταν αυθύπαρκτο και με συγκεκριμένη υπόσταση. Από την ορθόδοξη σκοπιά καταρχάς, ο Δαμασκηνός απαντά ότι τα κτιστά όντα δημιουργήθηκαν όχι από την ουσία του Θεού, αλλά από το μη όν δια της βουλήσεώς Του.2 Ο κόσμος μας εάν ήταν αποτέλεσμα πολυαρχίας θα είχε αταξία και θα αυτοκαταστρέφονταν.3 Συνεπώς τα κτιστά όντα έχουν μία αρχή, τον Θεό. Το κακό είναι απλά η μη τέλεση του καλού. Ολοκληρωτική κακία δεν εντοπίζεται στα όντα. Ο Θεός ως Δημιουργός δεν έχει κακία. Τα πάντα είναι λίαν καλά. Το κακό επομένως, δεν έχει υπόσταση.4 Το κακό υπάρχει ως ανυπαρξία. Είναι η κακή χρήση των φυσικών μας δυνάμεων. Εάν κάθε κτιστή πραγματικότητα προέρχεται από το μηδέν, το κακό είναι κάθε κίνδυνος εκτροπής και μηδενισμού της κτιστής πραγματικότητας.5

Τα κτιστά όντα δεν αποτελούν προβολή της ουσίας του Θεού. Είναι δημιουργήματα που προέρχονται από τα μη όντα.6 Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο αγαθό.7 Παρέχει το είναι, την αρχή των όντων, από αγάπη αλλά τους δίνει και την ευθύνη της διατήρησης του καλώς είναι, δηλαδή να τελειώσουν την ύπαρξη τους. Ο Αδάμ όσο είχε κοινωνία με τον Θεό, υπερφυσικά ζωοποιούσε την φύση του. Το κακό μπήκε στην ζωή του ως συνέπεια τις απομακρύνσεως του από την πηγή της ζωής, τον Θεό. Έτσι κατέληξε από την αθανασία στην φθορά, στον θάνατο. Ο Θεός όμως, όπως είδαμε, όλους τους δημιούργησε αγαθούς. Παρέχει την ύπαρξη και το καλώς είναι συνεχώς.8 To είναι, την ύπαρξη και την γέννηση δεν τα επιλέγουμε με την ελευθερία μας. Όμως, το καλώς είναι, την ανάπτυξη και την τελείωση μας την κατευθύνουμε ανάλογα με την βούληση μας. Η ύπαρξή μας είναι μία δεδομένη δωρεά του Θεού. Όταν βιώνεται ως επιλογή μη κοινωνίας με τον Θεό, τότε η απουσία του αγαθού γίνεται πόνος, φθορά, θάνατος, κακό.

2. Τα χαρακτηριστικά του κακού.

Όπως είδαμε προηγουμένως, το κακό δεν έχει ύπαρξη. Είναι απλά, στέρηση του καλού. Κατά αντιστοιχία θα λέγαμε ότι το σκοτάδι είναι στέρηση του φωτός. Το πρώτο είναι απουσία του δευτέρου. Παρόμοια και το κακό, είναι απουσία του καλού.9 Δεν είναι παρουσία, αλλά απουσία παρουσίας. Ο Άγιος, μας δίνει το παράδειγμα του φωτός του λυχναριού׃ Το φώς είναι το αγαθό. Το σκότος είναι η απουσία του φωτός, δηλαδή το κακό. Μεταξύ τους δεν υπάρχει καμία σχέση επειδή απλά το φώς υπάρχει, ενώ το σκότος δεν υφίσταται. Είναι η στέρηση του φωτός ως αγαθού.10 Η κακία είναι φθορά. Είναι ακίνητο μέγεθος. Από την άλλη το αγαθό είναι κίνηση, ζωή. Μόνο ο θάνατος ως ακινησία, είναι φθορά και νέκρωση κάθε κινήσεως.11 Το κακό έχει διπλή σημασία׃ Πρώτα είναι η έκπτωση της κατά φύση λειτουργίας των κτισμάτων. Για παράδειγμα, ο Θεός δημιούργησε ευθείς τους ανθρώπους, αυτοί όμως ζήτησαν πολλούς λογισμούς. Κατά μία δεύτερη έννοια, το κακό είναι η στέρηση της αρετής και της χαράς.12 Το να χρησιμοποιείς το όν ως μη ον. Το κακό υπάρχει πάντοτε σαν διάβρωση του αγαθού. Η κακία είναι μη ον, αλλά του όντος. Στην πράξη παρυφίσταται, ως εθελούσια παρακοή και αναίρεση του όντος.13 Το κακό γίνεται ως παραμόρφωση του αγαθού, με την ελεύθερη γνώμη του υποκειμένου.14 Συνεπώς το κακό, οδηγεί στην στέρηση του Θεού ως ευφροσύνη. Κατά συγκατάβαση ο κακός πράττει το νομιζόμενο για τον ίδιο καλό, δηλαδή το κακό δανείζεται την υπόσταση του καλού, χωρίς από μόνο του να μπορεί να σταθεί.

Η κακία δεν μπορεί να δημιουργεί. Δεν είναι άναρχο μέγεθος, αθάνατο ή άτρεπτο. Αφού είναι φθορά, δεν μπορεί να παράγει κάτι από τα μη όντα׃ Π.χ. το σώμα ή ύλη, όπως υποστηρίζουν οι Μανιχαίοι.15 Ο Άγιος Ιωάννης, συνεχώς υποστηρίζει την ορθόδοξη άποψη ότι η κακία είναι αλλοίωση, κακή χρήση της ελευθερίας του κτιστού. Το κακό δεν μπορεί να υπάρξει αυτόνομα ή σε σχέση ισότητας με το καλό, ούτε το σώμα προς την ψυχή. Το καλό ζωοποιεί και το κακό.16 Το κακό είναι τελείως ακοινώνητο προς το αγαθό. Είναι οντολογικά αδύνατη η μεταξύ τους σχέση.17 Το κακό είδαμε ότι είναι ακίνητο, δηλαδή παράγει θάνατο, φθορά, νέκρωση.18 Το κακό εάν για τους άλλους είναι κακό, για τον εαυτό του είναι αγαθό׃ Συγκροτεί τον εαυτό του και κατά τούτο, δεν είναι εντελώς κακό.19 Το κακό δεν είναι ούτε όν, ούτε αγαθό, ούτε αίτιο πραγμάτων, ούτε κάποια δημιουργική δύναμη των όντων.20 Η φθορά είναι πράγμα συμβεβηκός. Δεν προϋπάρχει, ούτε παραμένει μετά την διάλυση.21 Κάθε κακό ως φθειρόμενο δεν είναι άναρχο. Η κακία ως φθορά, δεν έχει αυτόνομη και δημιουργική ύπαρξη. Η γένεση και η φθορά είναι αντίθετα και ασύμπτωτα μεγέθη.22

Το κακό, χαρακτηρίζεται και ως ραθυμία. Ως απροθυμία να ανταποκριθεί ο άνθρωπος στην δωρεά του είναι, της υπάρξεώς του και να κρατήσει το καλώς είναι, να καλλιεργήσει την Θεία δωρεά.23 Μετά τον θάνατο, η κακία γίνεται άτρεπτη. Δεν υπάρχει μετάνοια. Η ψυχή δεν αλλάζει πια.24 Το κακό είναι, ότι γίνεται έξω από την φυσική τάξη και τον νόμο του Δημιουργού, κατά την οικεία γνώμη του καθενός.25 Είναι η αποτυχία του δέοντος σκοπού της δημιουργίας.26 Κάθε κατάχρηση της δωρεάς του Θεού στην κτίση, αποτελεί έκπτωση από το αγαθό. Για παράδειγμα, η χρήση της βρώσης και της πόσης, όταν γίνονται άσκοπα, με τον τρόπο των αλόγων ζώων, είναι κακά.27 Όταν η κτίση λατρεύεται χωρίς τον Κτίστη, αυτοθεώνεται. Το κακό, εισάγεται ως μη κοινωνία και μετοχή στην ζωοποιό ενέργεια του Θεού. Βιώνεται ως θάνατος, πόνος, φθορά και οδύνη. Τότε η κακία εκδηλώνεται στην ανθρώπινη ιστορία, ως φθόνος, εχθρότητες, κακίες, ψέμα, συκοφαντίες και μίσος.28

Κεφάλαιο Β

1. Η Τρεπτότητα και το γνωμικό θέλημα ως πηγή του κακού.

Ο Άγιός μας, θέτει ως βασική θεολογική προϋπόθεση για την εμφάνιση του κακού, μέσα στο είναι του αγαθού κτιστού, την τρεπτότητα των όντων. Οτιδήποτε κτιστό, δημιουργήθηκε όχι από την Θεία ουσία, αλλά από το μη όν, μέσω της βουλητικής ενέργειας του Θεού. Μόνος άτρεπτος είναι ο άκτιστος Τριαδικός Θεός.29 Για όλα τα κτιστά, υπάρχει η αλλοίωση, η τροπή σαν κίνηση ή προς την αλλοίωση και τον μηδενισμό τους, ή προς την τελείωση τους. Άρα ότι τρέπεται, δεν είναι άναρχο.30 Τα σωματικά είναι συμβεβηκότα, γίνονται και ξεγίνονται. Η ύλη δεν είναι άναρχη, ούτε άτρεπτη. Αρετή είναι να μείνει κανείς στα όρια της φύσης του. Κακό είναι τα δημιουργήματα, που δεν είναι ο άκτιστος Θεός, να θέλουν ενώ ανήκουν στα κτιστά, να υπερβούν αυτά τα όρια και να γίνουν άκτιστα.31 Η ύλη είναι δημιουργία κατά φύση καλή λίαν. Το κακό για τον εαυτό ενώ είναι τροπή προς το μηδέν, δεν είναι εντελώς κακό,32 διότι ενώ είναι φθορά συγκροτεί τον εαυτό του. Ένα ακόμη δώρο που δόθηκε στον άνθρωπο, είναι και το γνωμικό θέλημα. Έχει μέσα του την δύναμη της θέλησης ως δύναμη δημιουργίας και προόδου στο αγαθό και κίνησης προς τον Θεό, ως δυνατότητα αγιασμού του. Εξαιτίας της τρεπτότητας των όντων, κάθε άνθρωπος, ιδιαίτερα μετά την πτώση, θέλει το ίδιον όφελος. Έχει το λεγόμενο γνωμικό θέλημα. Ανάλογα πώς και πού το κατευθύνει, γίνεται καλό, ως θέωση και ομοίωση Θεού, ή κακό ως εγωισμός και κίνηση προς το μηδέν, ως γεύση του κακού. Εάν προκρίνει την απόλαυση των κτισμάτων από τη απόλαυση του Κτίστη Θεού, ή προκρίνει το δικό του θέλημα, τρέπεται προς την φθορά και τον θάνατο.33

Η τρεπτότητα είναι μία κίνηση οντολογική, χαρακτηρίζει ολόκληρη την δημιουργία από την γέννηση της και αφορά ολόκληρο το κτιστό, τόσο το νοερό, όσο και το υλικό της μέρος.34 Η τρεπτότητα του ανθρώπου, παύει, μετά τον θάνατο, διότι η ψυχή παγιώνεται στην συγκεκριμένη θέση που είχε την στιγμή της εξόδου της από την παρούσα ζωή.35 Το θέλημα είναι μια δωρεά προς την ανθρωπότητα. Ο άνθρωπος την εξέτρεψε από την κατά φύση λειτουργία της και αντί να οδηγηθεί στην θέωση του ανθρώπου με την μετοχή του, στην Αγάπη του Θεού, το διέστρεψε σε φιλαυτία και αυτοθέωση, πράγμα που κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή μας οδήγησε στην πτώση.36 Ο Θεός παρέχει συνεχώς στα δημιουργήματά Του, το είναι και το καλώς είναι. Το πρώτο δεν μπορεί κανένα κτίσμα να αρνηθεί. Το δεύτερο είναι στην ελεύθερη βούληση του καθενός να κατευθύνει το γνωμικό του θέλημα, προς την θέωση ή τον μηδενισμό του. Είναι έργο της ελευθερία μας να διαφυλάξουμε τα αγαθά που μας δόθηκαν.37 Η ελευθερία είναι ένα μεγάλο δώρο, αλλά και μία μεγάλη ευθύνη. Η κατά φύση χρήση της ως μετοχή στις άκτιστες θείες ενέργειες, είναι το αληθινά καλό. Η κατάχρηση και η παραμόρφωση της δημιουργικής προόδου προς την κοινωνία με τον Θεό, ως εγκλωβισμός στην αυτάρκεια του εγωισμού μας, η πορεία προς τον θάνατο, είναι ο πυρήνας του κακού.38

2. Η φύση της κολάσεως και η ευθύνη του ανθρώπου απέναντι στο κακό.

Η Κόλαση, είναι για τον Δαμασκηνό, η αστοχία και η αποτυχία του ανθρώπου να ξεπεράσει την κακή του αλλοίωση και να νικήσει το μηδέν, το μη όν. Εάν ο Παράδεισος είναι η μετοχή, η τρυφή των θείων αγαθών, η Κόλαση είναι η αμεθεξία τους. Ο κολασμένος έχει παγιωμένη την ύπαρξη του στην στασιμότητα, στο κακό. Έχει σκληρυνθεί από την αμετανοησία. Φλέγεται από την επιθυμία του που δεν μπορεί να ικανοποιήσει, αφού δεν υπάρχει το αντικείμενο της.39 Η Κόλαση είναι φωτιά που βασανίζει χωρίς τέλος, με υλικό την άστοχη επιθυμία, την κακία.40 Εδώ φαίνεται και η ευθύνη του ανθρώπου, αφού αίτιος της κολάσεως, δεν είναι ο Θεός, αλλά η προαίρεση του ανθρώπου, η προσωπική του ευθύνη.41 Ο καθένας μας, ανάλογα με τον τρόπο που δέχεται ή απορρίπτει τον Ζωοδότη, είναι δεκτικός της χάρης του Θεού. Εκείνος δεν κολάζει κανένα.42 Ο Θεός θα παρέχει διαρκώς την παρουσία Του σε όλα τα δημιουργήματα, ακόμη και στον Διάβολο. Η αγαθότητά Του θα είναι διαρκής, ανεξάρτητα της δεκτικότητας ή μη των όντων. Η παρουσία Του θα καταργήσει κάθε κτιστή ηδονή. Αυτό, για όσους τον αρνούνται, θα είναι οδύνη, διότι θα κολάζονται από την απουσία των μάταιων πραγμάτων που στην εδώ ζωή είχαν θεοποιήσει. Χωρίς ο Θεός να είναι αίτιος, οι άνθρωποι θα γίνουν εφευρέτες της κόλασης, του θανάτου, διότι από την φύση τους ως δημιουργικές ενέργειες του Θεού, τρέφονται και συντηρούνται στην ύπαρξη από Εκείνον. Τελικά όμως επέλεξαν την συνθετότητα και όχι την φυσική απλότητα. Με αυτόν τον τρόπο εισχώρησε μέσα τους ο θάνατος.43

Η Κόλαση θα γίνει γεγονός αμετάκλητο και οριστικό μετά θάνατο, όπως οι άγγελοι και οι δαίμονες έγιναν άτρεπτοι στην κατάσταση που βρίσκονται, το ίδιο θα συμβεί και με τους ανθρώπους. Σαν φωτιά και σκώληκας η κόλαση θα κατατρώγει τους κολασμένους, αφού θα επιθυμούν πράγματα που δεν θα υπάρχουν ως αντικείμενα της κακίας τους. Εκεί θα υπάρχει διαβάθμιση της κακίας και της οδύνης, ανάλογα με το μέτρο της αποτυχίας του κάθε κολαζόμενου.44 Τέλος, είναι αξιοπρόσεκτος ο ορισμός της Κολάσεως ως αιώνια και τέλεια αναίρεση της κακίας και της αμαρτίας και των αντικειμένων τους, των σωματικών ηδονών. Δηλαδή στην Κόλαση οι κολαζόμενοι θα φαντάζονται, θα επιθυμούν τις επιθυμίες που εδώ στην γη εκπλήρωναν, χωρίς όμως πλέον αιώνια να μπορούν να τις πραγματοποιήσουν, αφού δεν θα υπάρχει το αντίστοιχο αντικείμενο. Η αμαρτία ως ηδονή έξω από τον φυσικό νόμο, η χρήση τους παρά τον νόμο του Κτίστη Θεού, δημιουργεί την πείρα της Κολάσεως, ως γεγονότος αποκλειστικής επιλογής και ευθύνης του ανθρώπου.45

3. Το κακό ως παιδαγωγία του Θεού.

Χαρακτηριστική είναι η θέση του Δαμασκηνού, για το κακό ως παιδαγωγία του Θεού. Δεν είναι μόνο η προσωπική ευθύνη του ανθρώπου, το αίτιο των δεινών του παρόντος βίου. Η κακία συναντάται με διπλή έννοια. Υπάρχει το όντως κακό ως παρά φύση εκτροπή από την κατά φύση τάξη και τον νόμο του Θεού, κατά την οικεία γνώμη του καθενός, όπως την εξετάσαμε διεξοδικά παραπάνω, αλλά υπάρχουν και τα ακούσια κακά. Αναλυτικότερα, η εκτροπή του γνωμικού θελήματος στην παρά φύση κατάσταση της αμαρτίας, ονομάζεται ως πρώτο κακό. Τα δεύτερα κακά, που συνήθως ακολουθούν τα πρώτα, τα δίνει ο Θεός ως αποτέλεσμα των πρώτων, αυτά ονομάζονται ακούσια ή επίπονα.46 Ο Θεός δεν είναι αίτιος κανενός κακού, εμείς πέφτουμε με την θέληση μας στα πρώτα, στα εκούσια κακά, Εκείνος στέλνει ως παιδαγωγία τα δευτέρα, τα ακούσια κακά, ως στεναχώριες και λύπες που μας ακολουθούν ενάντια στην επιθυμία μας για ηδονή. Αυτό ο Θεός το κάνει για να μας παιδαγωγήσει προς το συμφέρον μας, ώστε με την στεναχώρια να αποτραπούμε από την επανάληψη της κακίας.47 Η τιμωρία Του είναι στην ουσία παιδαγωγία, δηλαδή ωφέλεια. Μας αφήνει να γευθούμε τις λάθος μας επιλογές, επιτρέποντας τον πόνο της αποτυχίας μας, μήπως και κατανοήσουμε έγκαιρα τα λάθη μας. Στην αιωνιότητα θα έχουμε την τέλεια αναίρεση του κακού, της αμαρτίας σε απόλυτο βαθμό, αφού το κακό δεν μπορεί να είναι αιώνιο. Η έλλειψη του αντικειμένου της κακίας, και η παράλληλη επιθυμία ενός πράγματος που δεν θα υφίσταται, παρά μόνο ως επιθυμία και φαντασία του κολαζόμενου, είναι το περιεχόμενο του κακού. Στην αιώνια του προοπτική ο άνθρωπος που επιλέγει την παρά φύση ζωή, θα βιώνει πόνο και στέρηση, μη κατοχή των ηδονών που στην παρούσα ζωή γεύονταν.48

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Όταν μελετάει κανείς τα έργα του Δαμασκηνού, ανασαίνει με ανακούφιση. Αντιλαμβάνεται κατά τον όρο της 4ης Οικουμενικής Συνόδου, ότι η ελευθερία και η Θ. Πρόνοια, κατά τρόπο αρμονικό στην ανθρώπινη ζωή, συνεργάζονται μεταξύ τους άτρεπτα, αχώριστα, αδιαίρετα και ασύγχυτα. Από την άλλη, το κακό, ως διάβρωση της κτίσης, δεν είναι ολοκληρωτικό, ούτε αιώνιο. Υπάρχει, όχι όμως ως αυθύπαρκτη υπόσταση, αλλά ως δανειζόμενο την υπόσταση του καλού, ως καρικατούρα και παραποίηση της ζωής. Η αγωνία γύρω μας, ο πόνος, η οδυνηρή ανθρώπινη ιστορία, δεν εξουσιάζεται από το κακό. Γνωρίζουμε ότι ο Θεός είναι δίπλα μας και με ακατάληπτο τρόπο, συντηρεί και προνοεί για τα πάντα. Όσο και εάν η ανθρώπινη ανταρσία οδηγεί την κτίση κοντά στον αφανισμό της, εμείς γνωρίζουμε ότι η Δευτέρα παρουσία του Κυρίου μας, θα μεταποιήσει τα πάντα σε καινή ζωή. Ο Μανιχαϊκός τρόπος ζωής και σήμερα μας προκαλεί να δούμε τον κόσμο χωρίς Θεό, με το κακό σαν μοναδική πραγματικότητα, ως Θεό στην θέση του Θεού. Η αγωνία και το άγχος μιας τέτοιας παραδοχής, είναι η μεγαλύτερη απειλή για τον κόσμο μας που κινδυνεύει να αυτοβυθιστεί στην αυτό-ειδωλοποίηση του. Όσο τρέφουμε το κακό με τις λάθος επιλογές μας, τόσο εκείνο θα φαίνεται αιώνιο ή απόλυτο. Οφείλουμε τις αλήθειες της πίστεως να τις βιώσουμε έμπρακτα, ώστε σαν το αλάτι της γης να συντηρούμε και κυρίως να νοστιμεύουμε με την ζωντανή μας παρουσία τον πεινασμένο και διψασμένο για αλήθεια και Θεό κόσμο, γύρω μας.

π. Ν.Γ.Κ.

Υποσημειώσεις:

1.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων Διάλογος P.G., 94 1521 B και παράλληλα στο κριτικό κείμενο του B. Kotter, Contra Manichaeos, σ. 360, 361 Κεφ. 28 1-19.
2.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων Διάλογος P.G., 94, 1513 C και B. Kotter, Contra…,σ. 356 10,9
3.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων Διάλογος P.G., 94, 1515 B και B. Kotter, Contra…,σ. 357, Κεφ. 11,1-5.
4.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1517 Β και B. Kotter, Contra…, σ. 358, Κεφ. 14,7-17.
5.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1537 C και B. Kotter, Contra…, σ. 370, Κεφ. 31,34-45, την ίδια σκέψη συναντάμε και στον Γρηγόριο Νύσσης, Περί Κατασκευής του ανθρώπου, P.G. 44,184 C.
6.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1545 A και B. Kotter, Contra…, σ. 374, Κεφ. 37,4-15.
7.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1568 A και B. Kotter, Contra…, σ. 387, Κεφ. 69,8-9.
8.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1569 D και B. Kotter, Contra…, σ. 390, Κεφ. 72,14-17.
9.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1525 C και B. Kotter, Contra…, σ. 361-363, Κεφ. 22.
10.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1528 Β και B. Kotter, Contra…, σ. 364, Κεφ. 23.
11.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1549 D και B. Kotter, Contra…, σ. 378, Κεφ. 53,1-5.
12.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1552-1553 Β και B. Kotter, Contra…, σ. 378, Κεφ. 60,1.
13.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1545 D και B. Kotter, Contra…, σ. 375, Κεφ. 43,6-10.
14.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1540 D,1541 Β και B. Kotter, Contra…, σ. 372, Κεφ. 35,5-6.
15.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1545 Α και B. Kotter, Contra…, σ. 374-375, Κεφ. 42,12-15.
16.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1549 Β και B. Kotter, Contra…, σ. 377, Κεφ. 50,2-6.
17.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1549 C και B. Kotter, Contra…, σ. 378, Κεφ. 52.
18.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1549 D, 1551 Α και B. Kotter, Contra…, σ. 378-379, Κεφ. 57,1-7.
19.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1551 Β και B. Kotter, Contra…, σ. 378-379, Κεφ. 57.
20.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1551 C και B. Kotter, Contra…, σ. 379, Κεφ. 58.
21.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1553 C και B. Kotter, Contra…, σ. 381, Κεφ. 62,5.
22.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1555 D και B. Kotter, Contra…, σ. 381-382, Κεφ. 63.
23.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1569 D και B. Kotter, Contra…, σ. 389-390, Κεφ. 72,14-20.
24.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1573 Α-C και B. Kotter, Contra…, σ. 391, Κεφ. 75,7-9.
25.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1579 C και B. Kotter, Contra…, σ. 395, Κεφ. 81,1-3.
26.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1580 D/1581 A και B. Kotter, Contra…, σ. 396, Κεφ. 82,4.
27.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1581 C και B. Kotter, Contra…, σ. 396, Κεφ. 84,1-5.
28.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1581 D και B. Kotter, Contra…, σ. 397, Κεφ. 85,1-5.
29.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων Διάλογος, Κείμενο – Μετάφραση – Εισαγωγή – Σχόλια, Νίκου Ματσούκα, Εκδ. Π. Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη, 2007, σ. 14 κ. εξ.
30.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1528 Α και B. Kotter, Contra…, σ. 364-365, Κεφ. 24,24-28.
31.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1537 C-D και B. Kotter, Contra…, σ. 370-371, Κεφ. 31.
32.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1552 C και B. Kotter, Contra…, σ. 378-379, Κεφ. 57.
33.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1541 D και B. Kotter, Contra…, σ. 372-373, Κεφ. 36,20-26.
34.Αθανασίου Β. Βλέτση, Το Προπατορικό Αμάρτημα στην Θεολογία του Μαξίμου του Ομολογητού, Έρευνα στις απαρχές μιας οντολογίας των κτιστών, Εκδ. Τέρτιος, Κατερίνη 1998, σ. 168.
35.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1573 Β και B. Kotter, Contra…, σ. 391-392, Κεφ. 75,7-8.
36.Αγ. Μαξίμου του Ομολογητού, Προς Θαλάσσιον, P.G., 90, 313 Α.
37.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1568 D, 1569 Α-Β και B. Kotter, Contra…, σ. 387-388, Κεφ. 69,17-20.
38.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1553 Β και B. Kotter, Contra…, σ. 379-380, Κεφ. 60,14-17.
39.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων Διάλογος, Κείμενο – Μετάφραση – Εισαγωγή – Σχόλια, Νίκου Ματσούκα...., ο. π., σ. 16-17.
40.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1541C και B. Kotter, Contra…, σ. 373, Κεφ. 36,8-10.
41.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1544 Β και B. Kotter, Contra…, σ. 373, Κεφ. 37,3-5.
42.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1545 D/1548Α και B. Kotter, Contra…, σ. 376, Κεφ. 44,1-2.
43.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1569 Β-C και B. Kotter, Contra…, σ. 389, Κεφ. 71,1-15.
44.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1573 A-C και B. Kotter, Contra…, σ. 391-392, Κεφ. 75,1-24.
45.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1580 D / 1581 A-B και B. Kotter, Contra…, σ. 396, Κεφ. 82,8-17.
46.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1580 C, και B. Kotter, Contra…, σ. 395, Κεφ. 81,1-12.
47.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1581 A και B. Kotter, Contra…, σ. 396, Κεφ. 82,8-17.
48.Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων... P.G., 94, 1581 A-B και B. Kotter, Contra…, σ. 396, Κεφ. 82,9-12.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Α. ΠΗΓΕΣ

1. Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων Διάλογος, BONIFATIUS KOTTER, DIE SCHRIFTEN DES JOHANNES VON DAMASKOS, IV, CONTRA MANICHAEOS, WALTER DE GRUYTER, BERLIN, NEW YORK, 1981. (Κριτική έκδοση του κειμένου της Ελληνικής Πατρολογίας του J. P. Migne).

2. J. P. Migne, (P.G.), Ελληνική Πατρολογία, Κέντρο Πατερικών Εκδόσεων, Αθήνα 1989, Τόμοι׃ 44, 90 και 94 .

Β. ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

1. Αθανασίου Β. Βλέτση, Το Προπατορικό Αμάρτημα στην Θεολογία Μαξίμου του Ομολογητού. Έρευνα στις απαρχές μιας οντολογίας των κτιστών, Εκδ. Τέρτιος, Κατερίνη, 1998.

2. Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων Διάλογος, Κείμενο – Μετάφραση- Εισαγωγή – Σχόλια, Νίκου Ματσούκα, Εκδ. Π. Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη, 2007.

Εικόνες του βιβλίου:

1. Μανιχαίοι κληρικοί, τοιχογραφία, ερείπια του Κχο-τσο της Κίνας, 10ος/11ος αιώνας μ. Χ.

(Museum für Indische Kunst, Berlin-Dahlem).

2. Εικόνα εξώφυλλου׃ Μανιχαίοι ιερείς, κατά το συγγραφικό έργο τους, με επιγραφή στη Σογδιανή γλώσσα. Κινέζικο χειρόγραφο από την περιοχή του λεκανοπεδίου Ταρίμ.

Πηγή εικόνων׃ Βικιπαίδεια. Διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια ελεύθερου περιεχόμενου. Διεύθυνση׃ el.wikipedia.org/

Πηγή

http://www.zoiforos.gr
''...δεν είναι η πάλη ημών εναντίον εις αίμα και σάρκα, αλλ' εναντίον εις τας αρχάς, εναντίον εις τας εξουσίας, εναντίον εις τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, εναντίον εις τα πνεύματα της πονηρίας εν τοις επουρανίοις''\n[/align]

Re: Η σχέση των δαιμόνων με τα Ufo

8
Βλέπεις και η Ιουδαϊκή Μυθολογία , που δανειζόμαστε στην Ορθοδοξία, μιλάει για κόλαση. Υπάρχει κόλαση (ως τόπος όπου πηγαίνουν οι ψυχές) ή όχι; και αν είναι που βρίσκεται ; Διότι στην Ορθοδοξία από όσο ξέρω πιστεύουμε σε αυτό.
Οχι,δεν υπάρχει,τουλάχιστον οπως το αντιλαμβανόμαστε εμεις.Αν και ξεφευγουμε θα το θέσω το θέμα επιδερμικά,μιας και εκανες ωραάι ερώτηση και μέσω των ερωτήσεων οδηγούμαστε στο να βρουμε και πράγματα που δεν ξέραμε.

Άλλο ο Άδης ,άλλο η κόλαση(για το τι ειναι κόλαση δες εδω http://www.filoumenos.com/forum/viewtop ... F%83%CE%B7)

Παραθέτω απο ΟΟΔΕ.Για αναλυτικότερα δες εδω:
http://www.oodegr.com/oode/dogma/psyxika/adis2.htm#3.
http://www.oodegr.com/oode/dogma/psyxika/adis3.htm#2.

Καταρχήν, η έννοια του Άδου και φυσικά και η αντίστοιχη εβραϊκή σιεόλ, παρόλο που πάντοτε δήλωνε και δηλώνει τον κόσμο των νεκρών, τον χώρο όπου βρίσκονται οι ψυχές των πεθαμένων ανθρώπων, ωστόσο αντιμετωπίζεται με έναν ελαφρώς διαφορετικό τρόπο από την Καινή Διαθήκη από ό,τι στην Παλαιά. Ο λόγος είναι απλός. Υπήρξε ένα συγκλονιστικό ιστορικό γεγονός, που άλλαξε τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο του άδη. Αυτό το συγκλονιστικό γεγονός είναι η κάθοδος του ίδιου του Ιησού Χριστού σε αυτόν.

....

Ας δούμε, λοιπόν, πώς περιγράφεται και πώς χαρακτηρίζεται ο Άδης από τους θεοπνεύστους συγγραφείς της Π.Δ. καταρχήν. Όπως πολλές φορές μέχρι τώρα έχουμε αναφέρει, ο Άδης παρουσιάζεται σαν το σκοτεινό βασίλειο των νεκρών. Ας δούμε με ποια λόγια τον περιγράφει ο Ιώβ στο ομώνυμο βιβλίο:

«20 ή ουκ ολίγος εστίν ο χρόνος τού βίου μου; έασόν με αναπαύσασθαι μικρόν 21 πρό τού με πορευθήναι όθεν ουκ αναστρέψω, εις γήν σκοτεινήν και γνοφεράν, 22 εις γήν σκότους αιωνίου, ού ουκ έστι φέγγος, ουδέ οράν ζωήν βροτών». Ιώβ ι’ 20-22.

Ο Άδης, λοιπόν, εδώ χαρακτηρίζεται ως γη σκότους, ως γη γνοφερά. Μάλιστα ο ίδιος την τοποθετεί με ποιητική γλώσσα κάτω από τον ωκεανό, για να δηλώσει ότι είναι παντελώς πέρα από τις δυνατότητες των ζώντων να τη φθάσουν, ότι είναι δηλαδή σε άλλον χώρο, σε άλλη διάσταση, όπως θα λέγαμε εμείς σήμερα. Έτσι λέει για τον τόπο της κατοικίας των νεκρών, τον Άδη:



«Οι νεκροί τρέμουσι υποκάτωθεν των υδάτων και οι συγκατοικούντες μετ’ αυτών» (μετάφραση)

«5 μη γίγαντες μαιωθήσονται υποκάτωθεν ύδατος και των γειτόνων αυτού» (πρωτότυπο) Ιώβ κστ’ 5



Είναι αξιοσημείωτο να παρατηρήσουμε ότι οι νεκροί που βρίσκονται κατά την ποιητική περιγραφή του Ιώβ κάτω από τα ύδατα, δηλαδή τον ωκεανό, έχουν συναίσθηση της καταστάσεως τους και μάλιστα τρέμουν, όπως χαρακτηριστικά λέγει τον Θεό. Δεν είναι ανύπαρκτοι και εκμηδενισθέντες, αλλά έχουν συνειδητή προσωπικότητα.



Άλλοι πάλι συγγραφείς τοποθετούν τον Άδη κάτω από τη γη, επειδή εκεί θάπτονταν οι νεκροί. Έτσι διαβάζουμε στους Αριθμούς ιστ’ 30:

«30 αλλ' ή εν φάσματι δείξει Κύριος, και ανοίξασα η γη το στόμα αυτής καταπίεται αυτούς και τους οίκους αυτών και τας σκηνάς αυτών και πάντα, όσα εστίν αυτοίς, και καταβήσονται ζώντες εις άδου»



Ο Απόστολος Παύλος χαρακτηρίζει τον Άδη ως «τα κατώτερα μέρη της γης» (Εφες. δ’ 9). Επίσης ο Ιωνάς τοποθετεί τον Άδη στα έσχατα των ορέων(Ιων. β’ 7). Όλες αυτές οι διαφορετικές τοποθεσίες δεν εκλαμβάνονται κατά κυριολεξία, αλλά σαν σκοπό έχουν να δηλώσουν, ότι ο τόπος όπου ευρίσκονται οι ψυχές των νεκρών είναι εντελώς απρόσιτος στους ζώντες επί της γης.

Οι δαίμονες ειναι πνευματα σωστά;
Επομένως γιατι να βρίσκονται μόνο τα έγκατα,προφανώς θα βρίσκονται και εκει και στην γη και στον αέρα.
Στην Καινή Διαθήκη, ο Σατανάς αποκαλείται «άρχων της εξουσίας του αέρος» (Εφεσίους 2,2)
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Η σχέση των δαιμόνων με τα Ufo

9
dominique έγραψε:
Βλέπεις και η Ιουδαϊκή Μυθολογία , που δανειζόμαστε στην Ορθοδοξία, μιλάει για κόλαση. Υπάρχει κόλαση (ως τόπος όπου πηγαίνουν οι ψυχές) ή όχι; και αν είναι που βρίσκεται ; Διότι στην Ορθοδοξία από όσο ξέρω πιστεύουμε σε αυτό.
Οχι,δεν υπάρχει,τουλάχιστον οπως το αντιλαμβανόμαστε εμεις.Αν και ξεφευγουμε θα το θέσω το θέμα επιδερμικά,μιας και εκανες ωραάι ερώτηση και μέσω των ερωτήσεων οδηγούμαστε στο να βρουμε και πράγματα που δεν ξέραμε.

Άλλο ο Άδης ,άλλο η κόλαση(για το τι ειναι κόλαση δες εδω http://www.filoumenos.com/forum/viewtop ... F%83%CE%B7)

Παραθέτω απο ΟΟΔΕ.Για αναλυτικότερα δες εδω:
http://www.oodegr.com/oode/dogma/psyxika/adis2.htm#3.
http://www.oodegr.com/oode/dogma/psyxika/adis3.htm#2.

Καταρχήν, η έννοια του Άδου και φυσικά και η αντίστοιχη εβραϊκή σιεόλ, παρόλο που πάντοτε δήλωνε και δηλώνει τον κόσμο των νεκρών, τον χώρο όπου βρίσκονται οι ψυχές των πεθαμένων ανθρώπων, ωστόσο αντιμετωπίζεται με έναν ελαφρώς διαφορετικό τρόπο από την Καινή Διαθήκη από ό,τι στην Παλαιά. Ο λόγος είναι απλός. Υπήρξε ένα συγκλονιστικό ιστορικό γεγονός, που άλλαξε τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο του άδη. Αυτό το συγκλονιστικό γεγονός είναι η κάθοδος του ίδιου του Ιησού Χριστού σε αυτόν.

....

Ας δούμε, λοιπόν, πώς περιγράφεται και πώς χαρακτηρίζεται ο Άδης από τους θεοπνεύστους συγγραφείς της Π.Δ. καταρχήν. Όπως πολλές φορές μέχρι τώρα έχουμε αναφέρει, ο Άδης παρουσιάζεται σαν το σκοτεινό βασίλειο των νεκρών. Ας δούμε με ποια λόγια τον περιγράφει ο Ιώβ στο ομώνυμο βιβλίο:

«20 ή ουκ ολίγος εστίν ο χρόνος τού βίου μου; έασόν με αναπαύσασθαι μικρόν 21 πρό τού με πορευθήναι όθεν ουκ αναστρέψω, εις γήν σκοτεινήν και γνοφεράν, 22 εις γήν σκότους αιωνίου, ού ουκ έστι φέγγος, ουδέ οράν ζωήν βροτών». Ιώβ ι’ 20-22.

Ο Άδης, λοιπόν, εδώ χαρακτηρίζεται ως γη σκότους, ως γη γνοφερά. Μάλιστα ο ίδιος την τοποθετεί με ποιητική γλώσσα κάτω από τον ωκεανό, για να δηλώσει ότι είναι παντελώς πέρα από τις δυνατότητες των ζώντων να τη φθάσουν, ότι είναι δηλαδή σε άλλον χώρο, σε άλλη διάσταση, όπως θα λέγαμε εμείς σήμερα. Έτσι λέει για τον τόπο της κατοικίας των νεκρών, τον Άδη:



«Οι νεκροί τρέμουσι υποκάτωθεν των υδάτων και οι συγκατοικούντες μετ’ αυτών» (μετάφραση)

«5 μη γίγαντες μαιωθήσονται υποκάτωθεν ύδατος και των γειτόνων αυτού» (πρωτότυπο) Ιώβ κστ’ 5



Είναι αξιοσημείωτο να παρατηρήσουμε ότι οι νεκροί που βρίσκονται κατά την ποιητική περιγραφή του Ιώβ κάτω από τα ύδατα, δηλαδή τον ωκεανό, έχουν συναίσθηση της καταστάσεως τους και μάλιστα τρέμουν, όπως χαρακτηριστικά λέγει τον Θεό. Δεν είναι ανύπαρκτοι και εκμηδενισθέντες, αλλά έχουν συνειδητή προσωπικότητα.



Άλλοι πάλι συγγραφείς τοποθετούν τον Άδη κάτω από τη γη, επειδή εκεί θάπτονταν οι νεκροί. Έτσι διαβάζουμε στους Αριθμούς ιστ’ 30:

«30 αλλ' ή εν φάσματι δείξει Κύριος, και ανοίξασα η γη το στόμα αυτής καταπίεται αυτούς και τους οίκους αυτών και τας σκηνάς αυτών και πάντα, όσα εστίν αυτοίς, και καταβήσονται ζώντες εις άδου»



Ο Απόστολος Παύλος χαρακτηρίζει τον Άδη ως «τα κατώτερα μέρη της γης» (Εφες. δ’ 9). Επίσης ο Ιωνάς τοποθετεί τον Άδη στα έσχατα των ορέων(Ιων. β’ 7). Όλες αυτές οι διαφορετικές τοποθεσίες δεν εκλαμβάνονται κατά κυριολεξία, αλλά σαν σκοπό έχουν να δηλώσουν, ότι ο τόπος όπου ευρίσκονται οι ψυχές των νεκρών είναι εντελώς απρόσιτος στους ζώντες επί της γης.

Οι δαίμονες ειναι πνευματα σωστά;
Επομένως γιατι να βρίσκονται μόνο τα έγκατα,προφανώς θα βρίσκονται και εκει και στην γη και στον αέρα.
Στην Καινή Διαθήκη, ο Σατανάς αποκαλείται «άρχων της εξουσίας του αέρος» (Εφεσίους 2,2)
Νάτην πάλι η "Νεοημερολογίτικη Νεο-Πατερική Διδασκαλία"...!!!
Σιγά-σιγά θα σας πούνε και αυτά που λένε οι παπικοί για "καθαρτήριο πυρ", κλπ..!!! Lol

«Δεύτε οι ευλογημένοι του Πατρός μου κληρονομήσατε την ητοιμασμένην βασιλείαν από καταβολής κόσμου», και οι αμαρτωλοί θ’ ακούσουν την φρικτήν μου απόφασιν «Πορεύεσθε οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού. Πορεύεσθε εις το πυρ το αιώνιον, εις το σκότος το εξώτερον, εις την γέενναν του πυρός ομού με τον πατέρα σας τον διάβολον. Δι’ αυτόν εδουλεύατε, δι’ αυτόν εκοπιάζατε εις την ζωήν σας και αυτόν απολαύσετε.»

Αποκ. 14, 10-11, αναφέρεται ότι εκείνος που θα προσκυνήσει το θηρίο «βασανισθήσεται εν πυρί και θείω ενώπιον των αγίων αγγέλων και ενώπιον του αρνίου. και ο καπνός του βασανισμού αυτών εις αιώνας αιώνων αναβαίνει, και ουκ έχουσιν ανάπαυσιν ημέρας και νυκτός οι προσκυνούντες το θηρίον και την εικόνα αυτού, και ει τις λαμβάνει το χάραγμα του ονόματος αυτού».

Αποκ. 20, 9-14: «και ανέβησαν επί το πλάτος της γης, και εκύκλευσαν την παρεμβολήν των αγίων και την πόλιν την ηγαπημένην· και κατέβη πυρ εκ του ουρανού από του Θεού και κατέφαγεν αυτούς· και ο διάβολος ο πλανών αυτούς εβλήθη εις την λίμνην του πυρός και του θείου, όπου και το θηρίον και ο ψευδοπροφήτης, και βασανισθήσονται ημέρας και νυκτός εις τους αιώνας των αιώνων. Και είδον θρόνον μέγαν λευκόν και τον καθήμενον επ’ αυτω, ου από προσώπου έφυγεν η γη και ο ουρανός, και τόπος ουχ ευρέθη αυτοίς. και είδον τους νεκρούς, τους μεγάλους και τους μικρούς, εστώτας ενώπιον του θρόνου, και βιβλία ηνοίχθησαν· και άλλο βιβλίον ηνοίχθη, ό εστι της ζωής· και εκρίθησαν οι νεκροί εκ των γεγραμμένων εν τοις βιβλίοις κατά τα έργα αυτών. και έδωκεν η θάλασσα τους νεκρούς τους εν αυτη, και ο θάνατος και ο άδης έδωκαν τους νεκρούς τους εν αυτοίς, και εκρίθησαν έκαστος κατά τα έργα αυτών. και ο θάνατος και ο άδης εβλήθησαν εις την λίμνην του πυρός· ούτος ο θάνατος ο δεύτερός εστιν. και ει τις ουχ ευρέθη εν τη βίβλω της ζωής γεγραμμένος».


"ΤΟΠΟΣ" είναι, και όχι "Κατάσταση"...!!!
Και ο "ακοίμητος σκώληξ", τι θα είναι? Κατάσταση?
Ο,τι νάναι...!!!


(και τώρα συνεχίστε, απλά μια παρέμβαση έκανα, απλοϊκή μεν αλλά σημαντική...!!!)
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος omg την 27 Μάιος 2013, 00:06, έχει επεξεργασθεί 1 φορά συνολικά.
«Όσο κι αν είναι λίγοι αυτοί όπου διατηρούν την ευσέβεια, αυτοί είναι η Εκκλησία» (Αγ.Νικηφόρος)\n\n«Μὴ φοβοῦ τὸ μικρὸν ποίμνιον· ὅτι εὐδόκησεν ὁ πατὴρ ὑμῶν δοῦναι ὑμῖν τὴν βασιλείαν.» (Λουκ.ιβʼ32)
Απάντηση

Επιστροφή στο “Ορθοδοξία”