Αντιµετώπιση των πειρασµών
Γέροντος Έφραίµ Άγιορείτου
Πατέρες µου,
Κάθε άνθρωπος, κάθε Χριστιανός Ορθόδοξος προσέρχεται στον Θεό και Τον πλησιάζει, αφού πρώτα δοκιµαστή δια «πυρός καί ύδατος». Εάν δεν πέραση ό Χριστιανός από καµίνι, στην αναψυχή δεν έρχεται. Γι' αυτό ό καλός Θεός, ό όποιος «ετάζει καρδίας καί νεφρούς» (Ψαλµ. 7, 9) γνωρίζει πολύ καλά τι κρύβει ό καθένας µας µέσα στο βάθος της καρδιάς του από πλευράς
εµπάθειας, από πλευράς χαρισµάτων καί προθέσεων καί ανάλογα επεµβαίνει, συνήθως µε πικρά φάρµακα πολλές φορές καί µε σταύρωση πραγµατική, προκειµένου να µας ανόρθωση ψυχικά, να µας κάνη ψυχικά υγιείς και άξίους, για να περάσουµε εύκολα τα τελώνια καί να φθάσουµε στον Θρόνο της Χάριτος. Σαν καλός Πατέρας, για να δώσει την πραγµατική υιοθεσία στο παιδί Του καί να γίνει κληρονόµος Θεού καί συγκληρονόµος Χριστού, θα το πέραση από το καµίνι της σκληράς δοκιµής. Άλλος έτσι, άλλος αλλιώς, όλοι θα περάσουν από δοκιµασία, ανάλογα µε την κρίση του Θεού.
Ξεσηκώνει ό Θεός έναν πόλεµο καί δη σε µας τους µοναχούς. Επιτρέπει στον δαίµονα καί µας βάζει στη µάχη, αλλά δεν µας αφήνει χωρίς Χάρι. Συγχρόνως έρχεται καί συµπαραστέκεται αοράτος καί δυναµώνει την ψυχή, φωτίζει τον άνθρωπο, του διδάσκει τον πόλεµο κι έτσι δίνει τη µάχη. Εκεί ή θα στεφανωθεί ή θα ήττηθή.
Ό ύπ' αριθµόν «ένα» πόλεµος είναι ό σαρκικός. 'Αρχίζει από την νεότητα. Επιτρέπει στον δαίµονα της πορνείας, να πολεµήση τον άνθρωπο µε πόλεµο, πού ενδεχοµένως έξω στον κόσµο του ήταν άγνωστος, δηλαδή µπορεί έξω να ήταν ή ζωή του καθαρή, να µην έµπλεξε µε την αµαρτία καί να ήταν σε οµαλή κατάσταση. Ήξερε ό Θεός ότι έξω στον κόσµο, εάν επέτρεπε στον δαίµονα αυτόν να τον πειράξει, δεν επρόκειτο να τα βγάλει πέρα ό άνθρωπος. Τον φωτίζει, του δίνει την προκαταρκτική χάρι, του δίνει τον ενθουσιασµό, του δίνει την θέληση, την δύναµη, αποτάσσεται τον κόσµο καί έρχεται εδώ. Μπαίνει στο πεδίον της µάχης καί κατόπιν εξαπολύει τον δαίµονα της πορνείας. Του λέει: «Πολέµησε τώρα». Καί έρχεται ό µοναχός καί λέει: «Πώς εγώ δεν είχα αυτόν τον πόλεµο; Πώς θα απαλλαγώ τώρα;». Ή του δίνει άλλου είδους πόλεµο καί νοιώθει ότι έγινε χειρότερος εδώ, πού είναι στο Μοναστήρι, ενώ στον κόσµο δεν είχε πόλεµο, δεν είχε τόσους πειρασµούς. Του λέει ό λογισµός ότι ήταν καλύτερα εκεί παρά εδώ. Κι όµως δεν είναι έτσι. Εδώ εξαπέλυσε τον δαίµονα, εδώ τον άφησε ελεύθερο να σε πολεµήση. Γιατί; Για να ανάδειξη µάρτυρα, αγωνιστή και δικαιωµατικά να πάρεις το στεφάνι. Γι' αυτό λέγεται ότι, αν ήξεραν οί άνθρωποι ότι ο µοναχός έχει πολλούς πειρασµούς, δεν θα γινόντουσαν µοναχοί. Άλλα καί τανάπαλιν, εάν ήξεραν την δόξα των µοναχών στον άλλο κόσµο, όλοι τους θα γινόντουσαν µοναχοί. Κατά τον Άγιο Ισαάκ τον Σύρο ό Θεός δεν θέλει για την άλλη ζωή «βόδια», άµυαλους, απείραχτους, άσοφους, αλλά σοφούς όχι σοφούς κατά την κοσµική έννοια, αλλά σοφούς στον πόλεµο κατά του δαίµονος, κατά του κόσµου καί κατά του εαυτού τους. Ό άνθρωπος πρέπει να γίνει αγωνιστής καί πάνω σ' αυτόν τον πόλεµο τον περίπλοκο γίνεται σοφός καί πτυχιούχος πλέον της κατά Θεόν σοφίας, διότι µαθαίνει την τέχνη των τεχνών καί την επιστήµη των επιστηµών. Έτσι ανεβαίνει καί γίνεται κληρονόµος. Ποίας βασιλείας; Όχι επιγείου, όχι φθειρόµενης αλλά της αιωνίου άφθαρτου Βασιλείας.
Βλέπεις απλούς ανθρώπους, καί κατά τα χρόνια των Πατέρων, πού δεν έβγαζαν πανεπιστήµια καί σχολές ό Μέγας Αντώνιος, πού δεν ήξερε να διάβαση, ήταν ό ταλαντούχος καί πτυχιούχος πνευµατικός καί πήρε την πρώτη θέση µεταξύ των ασκητών, γιατί έγινε κατά Θεόν σοφός. Για να γίνουµε, λοιπόν, πτυχιούχοι του Θεού, πρέπει να δώσουµε ποικίλες µάχες, να πάρουµε πολλά µαθήµατα. Όπως τα παιδιά στο σχολείο έχουν πολλά µαθήµατα καί µαθηµατικά καί χηµεία καί φυσική κ.ά., καί σε όλα πρέπει να δώσουν την µάχη των εξετάσεων, για να περάσουν, έτσι κι εµείς δίνουµε εξετάσεις ό καθένας µας εις το
πώς θα πάρη το πτυχίο καί τον καλό βαθµό.
Εµείς οι µοναχοί δεν θέλουµε φιλοσοφίες κοσµικές, δεν θέλουµε διδάγµατα. Θέλουµε σαν µοναχοί να γνωρίσουµε τον πόλεµο πού έχουµε να κάνουµε. Το θέµα είναι πώς θα πολεµήσουµε τους λογισµούς, την φαντασία, τίς εικόνες καί πώς θα τηρήσουµε όσο το δυνατόν καλύτερα το Ιερόν Εύαγγέλιον. Ερχόµαστε εδώ. Ή σάρκα έχει την ανάγκη της τροφής, την ανάγκη του ύπνου, την ανάγκη του ενδύµατος.
Κοντά σ' αυτά έχει καί την φυσική περίπτωση της αυξήσεως του ανθρωπίνου γένους, όπως την έχουν καί όλα τα ζώα «Αυξάνεστε καί πληθύνεσθε», λέγει ή Γραφή. Έτσι ξεσηκώνεται ή φύσις καί ζητεί τα εαυτής, ζητά τα δικά της, την ικανοποίηση της. Ό πόλεµος είναι φυσικός. Είναι σπαρµένος µέσα στην φύση το πάθος. Έρχεται κι ό δαίµονας από την άλλη καί σκληρύνει το πράγµα. Καί µπαίνει τιµονιέρης στην σκέψη, στην φαντασία, µας φέρνει εικόνες, εξωθεί την κατάσταση, µας στριµώχνει. τι πρέπει να κάνουµε εδώ; Ή καρδιά πρέπει να καθαριστή. Μας διδάσκει ό Χριστός, µας διδάσκουν καί οί Πατέρες «Εκ της καρδίας εξέρχονται οι πονηροί διαλογισµοί» (Ματθ. 15, 19). Εκ της καρδίας, λέει, ξεπηδούν όλα τα άσχηµα. Ή καρδιά µας είναι γεµάτη από ρίζες, ακανθώδη ριζίδια, λέγει ό Άββάς Ποιµήν' «Καί ό θέλων άνασπάσαι αυτά τα ακανθώδη ριζίδια, αιµορραγεί καί πονεί». Αν δεν αιµορραγήσει κι αν δεν πόνεση σύµφωνα µε την διδασκαλία των Πατέρων, ό άνθρωπος δεν θεραπεύεται.
Παίρνει την τσιµπίδα ό γιατρός, ό Θεός, τρόπον τινά, καί τραβάει τίς ρίζες αυτές µία - µία. Κι όταν τίς ξεριζώνει, ή καρδιά νοιώθει πόνο καί χύνει αίµα. Καί αυτός, ό όποιος θα κάνη υποµονή σ' αυτόν τον πόνο, σ' αυτήν την επέµβαση του Θεού, µία µέρα θα γίνει υγιής. Ή καρδιά του έτσι, µε την προσπάθεια την ανθρωπινή καί µε την βοήθεια της χάριτος, δεν θα επιθυµεί αυτά τα πράγµατα, τα βρώµικα καί τα άσχηµα. Από τη στιγµή όµως πού δεν θα δεχθεί αυτήν την ιατρική επέµβαση, πού θα αντίδραση στον πόνο καί στο ξερίζωµα των ριζών αυτών καί δεν θα κάνη την ανάλογη υποµονή, στην καθηλώσει, εκεί στην ιατρική επέµβαση, θα µείνει εµπαθής.
Ποιος µπορεί να καυχηθεί, κατά τους Πατέρες, ότι τήρησε την καρδιά του αµόλυντη;
Κανείς!
Ό Μέγας Βασίλειος έλεγε: «Γυναίκα ουκ έγνων καί παρθένος ουκ ειµί». Εννοούσε βέβαια τον πόλεµο της σαρκός, τον ενήδονο πόλεµο της φαντασίας, τους ενυπνιασµούς κ.λ.π. Όλα αυτά είναι µία αισθήσεις σαρκική στην καρδιά, οπότε ή καρδιά, άσχετα εάν δεν γνώριζε τι θα πει «έτερον φύλον», δεν ήταν παρθενική.
Έτσι από τη µία πλευρά αγωνιζόµεθα εναντίον των κακών φαντασιών, µαχόµενοι να τίς σβήσουµε, γιατί αυτές γεννούν τους βρώµικους λογισµούς. Από την άλλη πλευρά µε την νηστεία κατά δύναµιν καί την εγκράτεια, τίς µετάνοιες, τον κανόνα, τον µόχθο καί τον κόπο επά¬νω στη δουλειά καί την αγρυπνία, δείχνουµε την προαίρεση µας ενώπιον του Θεού, ότι θέλουµε να καθαρισθού¬µε, να αγνιστούµε καί να γίνουµε άγιοι. Όχι, ότι οί προ¬σπάθειες αυτές θα φέρουν το αποτέλεσµα της αγιότητας, αλλά µε όλα αυτά συµβάλλουµε στο έργο της καθάρσεώς µας µετά του Θεού. «Συνεργοί Θεού έσµεν» (1 Κόρινθο. 3, 9). Συνεργαζόµεθα µετά του Θεού στην κάθαρση της καρδίας µας.
Όταν ή καρδιά µας είναι βρώµικη, βρώµικα θα είναι καί τα έργα µας καί τα µάτια µας καί οί σκέψεις µας καί οί κινήσεις µας καί τα πάντα. Όλα τα µέλη µας έχουν την αφετηρία τους στην καρδιά. Ανάλογα µε ότι έχει ή καρδιά µέσα της, το εξωτερικεύει δια των µελών. Γι' αυτό έχουµε τους ενυπνιασµούς, πού έρχεται ό διάβολος καί πιάνει δουλειά. Μας φέρνει φαντασίες καθ' ύπνο, ώστε ξυπνώντας, να µας τίς παρουσίαση στην µνήµη, για να µας προκαλέσει καί την ηµέρα τον πόλεµο. Εµείς τι πρέπει να κάνουµε εδώ; Να αδιαφορήσουµε για την περίπτωση του ενυπνιασµού, ως τίποτε, µε την πρόνοια να µην ενθυµούµεθα το τι µας παρουσίασε εκεί µε όλη την ελευθερία της βρωµιάς του δαίµονος καί να πούµε στον εαυτό µας: «Τελείωσε, είναι ή φυσική πορεία του θέµατος». Να αγωνιζώµεθα ανάλογα σ' αυτήν την περίπτωση των φαντασιών. Μας έρχονται εικόνες; Με ένα σφουγγάρι να τίς σβήνουµε. Ξαναέρχονται τολµηρά; Ξανά σβήσιµο. Άφ' ης στιγµής όµως δεν αγωνισθούµε ανάλογα κι αρχίζουν να µας επηρεάζουν, να µας κατακτούν, µετά αποκτούν ισχύ καί κάθε φορά µας έρχεται ή φαντασία, σαν νικητής της προηγούµενης καί της προπροηγούµενης φοράς καί µας λέει: «Εδώ είµαι! Τώρα θα σε βάλω κάτω!». Όπως ένα παιδάκι παλεύει µία, δύο, τρεις, πέντε καί µόλις βλέπει τον αντίπαλο του «λακίζει», δεν µπορεί να τον αντιµετώπιση, διότι από τίς ήττες πού έπάθε προηγουµένως, του έσπασε το ηθικό. Όταν συµβεί κάτι τέτοιο, ή ψυχή αµέσως µε την εικόνα της κακής φαντασίας παραλύει, παραδίνεται καί µετά σκέπτεται άλλα άντ' άλλων.
Γι' αυτό χρειάζεται να είµεθα πάνοπλοι, νηφάλιοι, έξυπνοι, να είµεθα επίσκοποι, ώστε µε την
εµφάνιση της εικόνας, «τακ» εµείς να τη σβήνουµε. Μια, δυο, τρεις θα αρχίσει ό εχθρός να
παθαίνει ήττα στην περίπτωση πού έρχεται πάλι να κάνη την αντιπαράσταση του καί τον πόλεµο. Έτσι όταν το εσωτερικό του ποτηριού γίνει καθαρό, καί το έξω θα γίνει καθαρό, κατά το Ιερόν Εύαγγέλιον.
Ένας γέροντας έβγαζε εύκολα δαιµόνια καί ηγετικά δαιµόνια, «αξιωµατικούς», καί τους αφόπλιζε µε ευκολία. Του λέγει ό υποτακτικός του εν απορία:
-Γέροντα, γιατί τα δαιµόνια σε φοβούνται καί φεύγουν; Λέει:
-Παιδί µου, δεν έκανα τίποτα σπουδαίο γίνεται αυτό από την Χάρι του Θεού. Εκείνο µόνον πού έχω να πω, είναι ότι όλα µου τα χρόνια επολεµούµην στην φαντασία από κακούς λογισµούς, αλλά µε την Χάρι του Θεού ουδέποτε ίσχυσε, ουδέποτε µε νίκησε ή φαντασία. Όχι συγκατάθεση δεν έκανα, αλλά µήτε συνδυασµό! Καί επειδή ουδέποτε νίκησαν οί δαίµονες, γι' αυτό τώρα ηττώνται, φοβούνται, αφοπλίζονται αµέσως καί απελαύνονται από τους ανθρώπους. Άρα, ήταν αριστούχος σε όλα του καί µπήκε στο πανεπιστήµιο άνευ εξετάσεων. Έτσι γίνεται καί µε τα διάφορα άλλα πάθη µας, τον φθόνο, την ζήλια, την υπερηφάνεια, τον εγωισµό, την κατάκριση, την άργολογία κ.λ.π. τι χρειάζεται εδώ; Νίψη. Μας λέει ό λογισµός: «Να πιάσω αυτόν τον αδελφό να του πω κάτι να ξεσκάσω». Όταν τον πιάσω καί του µιλήσω, θα πω κάτι πού δεν πρέπει, θα ακούσω κάτι, πού δεν πρέπει να ακούσω, κι έτσι θα πάθω την ζηµιά µέσα µου. Καί δεν θα είναι ξέσκασµα αυτό, αλλά σκάσιµο, διότι εγώ θα πάθω την δουλειά µε την υποχώρηση. Όταν όµως αντιδράσω καί πω: «Ποιο είναι το όφελος να καθίσω να µιλήσω; Καί εγώ πού πάω µ' αυτήν την διάθεση, θα του κάνω ζηµιά». Κι όταν σκεφθώ έτσι καί φρενάρω καί δεν το κάνω, λέω πέντε ευχές καλύτερα. Με το να µην πάω, νίκησα, ενώ αν πήγαινα καί του µιλούσα, θα ήταν ήττα. Σήµερα αυτή ή ήττα, αύριο ή άλλη, καί γίνεται ό άνθρωπος πιο εµπαθής. Το ίδιο συµβαίνει καί µε το άλλο πάθος της υπερηφάνειας. Μας λέει ό λογισµός ότι κάτι είµαι, έχω αυτό το χάρισµα κ.λ.π. Φουντώνει µέσα ό λογισµός καί πρέπει να αντιδράσω, να πω ότι εγώ δεν είµαι τίποτε άλλο παρά χώµα καί πηλός. Αυτή είναι ή φύση µου κι αυτή είναι ή τιµή µου. Ό πηλός τι γίνεται καί το χώµα; Το πατάνε όλοι, καί τα ζώα καί οί άνθρωποι. Αυτός είσαι, µη µιλάς. «τι έχεις ο ουκ έλαβες; ει δε καί έλαβες, τι καυχάσαι ως µη λαβών;» (1 Κορ. 4, 7). Ό,τι έχεις από που το έλαβες; Από τον εαυτόν σου καί νοµίζεις ότι είσαι κάτι; Τίποτα δεν είσαι. Δεν σου το απέδειξε ή πείρα, πού καί τότε, εκεί κι εκεί την πάτησες κι έπαθες δουλειές! Καί τώρα σου έδωσε µία «σταλίτσα» Χάρι ό Θεός καί σκέφθηκες κάτι όµορφο καί µίλησες δυο πράγµατα, ή έκανες ένα έργο φιλάνθρωπο, µια ελεηµοσύνη, ξεκούρασες κάποιον άλλον καί τι το σπουδαίο υπάρχει σ' αυτό; Ό Χριστός τι έκανε για σένα; Ό Θεός κατέβηκε από τους ουρανούς στην γη καί έγινε άνθρωπος «Έκλινε ουρανούς καί κατέβει», έλαβε σάρκα, ταπεινώθηκε καί υπέµεινε τον ονειδισµό καί την κακία των ανθρώπων.
-Παιδί µου, τον Χριστό, ποιος Τον σταύρωσε; ερώτησε ένας Γέροντας τον υποτακτικό του. -Οί Εβραίοι, απάντησε ό υποτακτικός.
-Όχι οί Εβραίοι.
-Ποιος Γέροντα;
-Ό φθόνος καί ή κακία σταύρωσαν τον Χριστό! Επειδή ό Χριστός έκανε θαύµατα κι όλος ό κόσµος πήγαινε κοντά Του, σκέφθηκαν οί γραµµατείς καί οί φαρισαίοι ότι πρέπει να Τον βγάλουν από την µέση, γιατί Αυτός θα τους κατακτούσε. Έτσι ενήργησαν θανάσιµος.
Βλέπουµε από την άλλη πλευρά τον Ιούδα, τον ένα από τους δώδεκα µαθητές, να γίνεται προδότης του διδασκάλου του. Δεν άκουγε τις διδασκαλίες του Χριστού; Τίς άκουγε, αλλά είχε το πάθος της φιλαργυρίας καί δεν το πολέµησε. Εάν το είχε πολεµήσει, δεν θα εγίνετο προδότης. Ό Θεός γνώριζε το πάθος καί γι' αυτό του έδωσε το πορτοφόλι, τον κορβανά, πού είχε από τίς συνεισφορές των ανθρώπων πού βοηθούσαν στο έργο της διατροφής των Αποστόλων. Κυρίως διακονούσαν εκεί οί γυναίκες καί οί ασθενείς πού θεραπεύθηκαν. Γιατί του έδωσε το ταµείο; Για να µην πει ότι αναγκάσθηκα να γίνω φιλάργυρος, επειδή δεν µου έδινε ό διδάσκαλος κι ήµουν απένταρος. Εάν το κάναµε εµείς, θα λέγαµε ότι βοηθήσαµε τη φιλαργυρία, γι' αυτό έγινε έτσι. Κρίσης ανθρώπινη. Ό Χριστός του είπε: «Να το πάρεις να το έχεις, να µην λες ότι δεν το είχες, καί γι' αυτό έγινες φιλάργυρος». Καί ιδού αυτός κακώς το εκµεταλλεύθηκε. Αµέσως είπε στους φαρισαίους: «Τι θα µου δώσετε, για να σας Τον παραδώσω!». Κι αυτοί είπαν: «Πάρε τριάκοντα αργύρια». Έτσι έγινε ή υποχώρησης, πού κατέληξε στην προδοσία.
Προδίδουµε κι εµείς την ψυχή µας στον διάβολο, όταν δεν αντιστεκόµαστε στο κακό. Εµείς οί µοναχοί εδώ δεν έχουµε τίποτε άλλο, παρά να µαχόµεθα κατά των παθών. Γι' αυτό οί µοναχοί αυτοί πού προοδεύουν, στεφανώνονται καί γίνονται µεγάλοι. Έχουµε εκατοµµύρια ασκητές καί µοναχούς επιτυχηµένους, γιατί µαθήτευσαν κοντά στους Γέροντες, πώς πολεµείται το ένα και το άλλο πάθος.
Γέροντος Έφραίµ Άγιορείτου - Αντιµετώπιση των πειρασµών
1Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !