1. Γενικά σχόλια για την Ιστορία
Η λέξη ιστορία, με τη στενή έννοια του όρου - και ίσως την αρχική της έννοια - σήμαινε “… την εκ της εμπειρίας απορρεούσης γνώσην …”, δηλ. όραση, θέα, ακοή, παρατήρηση. Αργότερα η λέξη απέκτησε και διαλεκτικό χαρακτήρα αφού εκτός από την πληροφόρηση και την ανακοίνωση, περιείχε την έννοια της ερωταποκρίσεως και έρευνας.
Η στορία, με τον χρόνο απόκτησε την σημερινή της εκδοχή - έννοια, διευρύνθηκε και τροποποίηθηκε ώστε να περιλάβει την συστηματική διαίρεση και κατάταξη των γνώσεων, μέσα από μεθοδική αναζήτηση κι επισκόπηση γεγονότων και καταστάσεων, που συνέβησαν σ’ ένα τοπικό ή/και χρονικό διάστημα. Με την ειδικότερη έννοια, σκοπός της Ιστορίας είναι η διαπίστωση της σχέσης μεταξύ αιτίων και αιτιατών στον ανθρώπινο βίο και στρέφεται στην εξέταση γεγονότων κοινωνικών, εθνικών, πολιτικών, οικονομικών, κλπ. τα οποία διαμορφώνουν κάθε φορά τις διάφορες εποχές και περιόδους της ιστορίας και ασκούν βασική επίδραση στην ανθρώπινη ζωή και δραστηριότητα.
Η έννοια της λέξεως “ιστορία”, όπως και οι ταυτόσημές της “ίστωρ” και “ιστορώ”, στην αρχή είχαν την έννοια του “ορώ”, “αντιλαμβάνεσθαι” και “νοείν”. Η λέξη “ίστωρ” εμφανίζεται μόνο στον Όμηρο και σημαίνει : γνώστης, μάρτυρας, κριτής και διαιτητής. Στους τραγικούς (Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευρυπίδης) η λέξη χρησιμοποιείται σαν : εξετάζειν, μανθάνειν και γνωρίζειν. Αργότερα, το ρήμα “ιστορώ” σήμαινε: διήγηση, αφήγηση, έκθεση. Πρώτος ο Αριστοτέλης χρησιμοποίησε τους όρους “ιστορικός” και “ιστορικός βίος”. Ο Θουκιδίδης στη θέση της ιστορίας χρησιμοποιεί την λέξη “ξυγγραφή” ενώ ο Ξενοφών τις λέξεις “συγγραφή” και “σύγγραμμα”.
Διακρίνουμε δύο είδη Ιστορίας:
Η Ιστορία της αφηγήσεως
Περιλαμβάνει συνήθως αφήγηση ή απλή παράθεση περιστατικών και γεγονότων, πολλές φορές με υποκειμενική διάθεση
Η Ιστορία κριτικής
Συνήθως αναφέρεται σε μεθοδευμένη συγκέντρωση στοιχείων και πηγών σχετικά με κάποιο περιστατικό ή γεγονός και σε αυστηρή κριτική και εξέταση των σχετικών πηγών. Εφαρμόσθηκε συστηματικότερα στα νεώτερα χρόνια με την παράλληλη ανάπτυξη των άλλων “παράλληλων” επιστημών, όπως είναι η αρχαιολογία, η ανθρωπολογία, γλωσσολογία, κλπ.
Η Ελλάδα κατέχει τα σκήπτρα στην γέννηση και την εξέλιξη της Ιστορίας. Πρώτοι ήταν οι Ίωνες ιστορικοί με κορυφαίο τον Εκαταίο (6ος π.Χ. αιώνας) και το έργο του “Γεννεαλογίαι”. Αλλά οι πλέον γνωστοί ιστορικοί των κλασσικών χρόνων είναι οι: Ηρόδοτος, Θουκιδίδης και Ξενοφώντας (5ος & 4ος π.Χ. αιών.) και αργότερα ο Πολύβιος (3ος π.Χ. αιών.), και πολλοί άλλοι. Το να αναφερθώ στην αξία και το έργο του καθενός ξεχωριστά είναι χάσιμο χρόνου, αφού υπάρχουν τόσα συγγράμματα και διατριβές που μιλούν γι’ αυτούς. Το ίδιο καθαρά μιλούν και τα έργα τους…
Πατέρας της Ιστορίας, κατά γενική ομολογία είναι ο Θουκιδίδης. Πνεύμα διεισδυτικό και ανήσυχο, έγραψε για τους Πελοποννησιακούς Πολέμους (τους πολέμους μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών) με τη μεγαλύτερη δυνατή αντικειμενικότητα, κρίνοντας και ελέγχοντας τις πηγές του, με τέτοιο τρόπο ώστε το ύφος του να αποτελεί παράδειγμα συγγραφής και για τους νεωτέρους και συγχρόνους.
2. Πως εξελίχθηκε και γράφηκε η Ιστορία των νεώτερων χρόνων
Η Δυτική Ευρώπη, μετά τον χωρισμό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε Ανατολική με έδρα το Βυζάντιο - Κωνσταντινούπολη και σε Δυτική με έδρα την Ρώμη, και ειδικότερα μετά το σχίσμα των Εκκλησσιών στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησσία και την Καθολική-Παπική Εκκλησσία, έχασε την αίγλη κασι την σημασία της. Η οριστική ρήξη με τον “παλαιό κόσμο” έγινε όταν ο Πάπας προσπάθησε να επαναστήσει την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία (και να εδραιώσει την παπική εξουσία) ανακηρύσσοντας αυτοκράτορα της Ρώμης τον Καρλομάγνο! Χωρίς να αναλύσουμε και να εμβαθύνουμε περισσότερο σ’ αυτά, πρέπει να σταθούμε λίγο σ’ αυτό που ακολούθησε την περίοδο αυτή. Γιατί από την εποχή αυτή και μετά (9ος και 10ος μ.Χ αιώνας) ο “μαύρος Μεσαίωνας” κατεπλάκωσε την Ευρώπη για τουλάχιστον 600 χρόνια.
Φεουδαρχισμός, δεσποτισμός, απολυταρχία και καθολικισμός είναι τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν την εποχή αυτή. Όλα αυτά μαζί καθορίζουν μια εποχή, που θεωρείται η σκοτεινότερη για το ανθρώπινο γένος. Στην πραγματικότητα, όλα όσα δημιουργήθηκαν κατά τις ελληνιστικές και ρωμαϊκές περιόδους, κάθε σημείο προόδου και πολιτισμού, χάνονται και περνούν για έλεγχο στα χέρια της Καθολικής εξουσίας-εκκλησίας (του Πάπα). Η εξουσία ασκείται “ελλέω Θεού” από τα όργανα του Πάπα (Ιερή Εξέταση) με θρησκευτικό φανατισμό και μισαλλοδοξία. Τα πάντα πρέπει να συμφωνούν με τον δογματισμό του καθολικισμού και το “αλάθητο” των παπών. Οι τέχνες, τα γράμματα και οι επιστήμες υποτάσσονται στην θέληση της καθολικής εκκλησσίας και στρατεύονται σ’ αυτήν (πλην ίσως φωτισμένων εξαιρέσεων, που αργά ή γρήγορα όμως καταλήγουν στην πυρά της Ιεράς Εξέτασης ή αναγκάζονται να “τροποποιήσουν” τις απόψεις τους, π.χ. Γαλλιλαίος, Κέπλερ, κλπ). Μέχρι τον 14ο - 15ο αιώνα η Ευρώπη σκεπάζεται από σκοταδισμό, προλήψεις, θρησκευτικό φανατισμό καο απολυταρχία. Το ίδιο κι ο πολιτισμός!
Σημείωση: [μια μικρή επεξήγηση και διευκρίνηση κρίνεται αναγκαία εδώ] Πολλές φορές οι κατήγοροι της Ελληνορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας την κατηγορούν για την ίδια ακριβώς συμπεριφορά! Οι κατηγορίες αυτές όμως είναι αβάσιμες και “εκ του πονηρού”. Αν και υπήρξαν περιπτώσεις διώξεων και κατατρεγμών ορισμένων ομάδων, αυτές συνέβησαν σε μικρή έκταση και κυρίως είχαν πολιτικές επιρροές και προεκτάσεις (ανεξαρτητοποίηση επαρχιών, θέματα επιρροής, πολιτικές επίδοξων διαδόχων του θρόνου, αιρέσεις, κλπ). Κύριο “όπλο” της Ορθοδοξίας κατά των αιρέσεων ήταν οι Οικουμενικές Σύνοδοι στις οποίες καταδικάστηκαν οι αιρέσεις δογματικά κι όχι στην πυρά! Σε αντίθεση με την Καθολική εκκλησία και την άποψη “πίστευε και μη ερεύνα”, η Ορθόδοξη Ανατολική εκκλησία αντιπρότεινε το “ερευνάτε τα γραφάς” και τα Πατερικά κείμενα. Οι Πατέρες της Ορθοδόξου εκκλησίας εκτός από τα εκκλησιαστικά γνώριζαν πολύ καλά και την αρχαία Ελληνική γραμματεία, με κορυφαίους τους τρεις Ιεράρχες (Μέγα Βασίλειο, Γρηγόριο Θεολόγο και Ιωάννη Χρυσόστομο, χωρίς να αναφέρουμε την πλειάδα των υπολοίπων πατέρων). Κάθε σύγκριση μεταξύ των δύο εκκλησιών σ’ αυτό το σημείο κρίνεται περριτή! Ίσως και γι ‘αυτό τον λόγο οι Γάλλοι διαφωτιστές ΔΕΝ ασχολήθηκαν με την περίοδο του Βυζαντίου στην έρευνα και την συγγραφή Ιστορίας, αφού θεώρησαν ότι επρόκειτο για τον “ανατολικό μεσαίωνα”…
Η μεγάλη αλλαγή στην Ευρώπη και η έξοδός της από τον Μεσαίωνα οφείλεται κυρίως σε δυο αιτίες:
(1) στην απόσχιση της Γερμανικής εκκλησίας (Λούθηρος, κλπ) και της Αγγλικανικής εκκλησίας από τα δεσμά του πάπα και στην ελευθερία που αυτό προσέφερε στις περιοχές αυτές από τον δογματισμό, και
(2) -κυρίως- στην Άλωση της Πόλης από τους Τούρκους το 1453. Εξ’ αιτίας των τραγικών αυτών γεγονότων, φιλόσοφοι, λόγιοι, επιστήμονες και όσοι άλλοι μπορούσαν να φύγουν, στράφηκαν προς την Δυτική Ευρώπη για να γλιτώσουν από τους Τούρκους. Μαζί τους έφεραν και ότι μπορούσαν να γλιτώσουν από τα χέρια του βάρβαρου κατακτητή: σπάνια βιβλία και χειρόγραφα, αρχαία κείμενα, ιστορικά και θρησκευτικά κειμήλια, και φυσικά, όλη τη γνώση που είχαν μαζέψει τόσες χιλιάδες χρόνια Ελληνικού πολιτισμού (ήταν η 2η φορά που συνέβη αυτό - η 1η ήταν μετά την ρωμαϊκή κατοχή το 146 π.Χ.).
Η Ευρώπη χρειάστηκε 250-300 χρόνια για να αντιληφθεί και να κατανοήσει τι θησαυρός βρέθηκε -τυχαία- στα χέρια της. Αν και η μελέτη όλων αυτών στην αρχή ήταν ακόμη δύσκολη (λόγω του καθολικού δογματισμού), το αρχαίο ελληνικό πνεύμα έφερε στην υπόλοιπη Ευρώπη την πολυπόθητη πρόοδο και την έξοδο από τον Μεσαίωνα. Άρχισε η άνθηση των επιστημών, σε όλα τα πεδία που γνωρίζουμε σήμερα. Στην Ιατρική για παράδειγμα, μέχρι τον και τον 18ο αιώνα εφάρμοζαν πολλά από όσα βρήκαν στα αρχαία ελληνικά κείμενα, με θρησκευτική σχεδόν ευλάβεια. Το ίδιο συνέβη με τα μαθηματικά, την αστρονομία, την φυσική, τις τέχνες, κλπ. Και φυσικά ΄ο ίδιο συνέβη και με την Ιστορία …
Οταν η Ιστορία παραποιείται …
1Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !