Εισαγωγή στον πληροφοριακό πόλεμο (Information Warfare)
1. ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΣΕ ΕΝΑΝ ΟΡΙΣΜΟ
2. ΕΙΔΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
• α. Πόλεμος Διοίκησης και Ελέγχου [Command and Control Warfare (C2W)].
β. Πόλεμος βασισμένος στις πληροφορίες [Information Based Warfare (IBW)]
γ. Ηλεκτρονικός Πόλεμος [Electronic Warfare (EW)]
(1) Ραδιοηλεκτρονικός πόλεμος
(2) Κρυπτογραφικός Πόλεμος
δ. Ψυχολογικές επιχειρήσεις [Psychological Operations (PSYOPS)]
ε. Πόλεμος εναντίον χάκερς
στ. Οικονομικός Πληροφοριακός Πόλεμος
ζ. Κυβερνοπόλεμος [Cyber Warfare]
1/ Πληροφοριακή Τρομοκρατία (Information Terrorism)
2/ Σημασιολογικές επιθέσεις (Semantic Attacks)
3/ Πόλεμος Προσομοιώσεων (Simulation Warfare)
3. ΟΠΛΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
1/ Ιοί Η/Υ (Computer Viruses)
2/ Σκουλήκια Η/Υ (Computer Worms)
3/ “Τρωικά Άλογα” (Trojan Horses)
4/ “Λογικές” Βόμβες (Logical Bombes)
Ακολουθεί κάτωθι το πλήρες κείμενο.-
Εισαγωγή στον πληροφοριακό πόλεμο (Information Warfare)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
H επιχείρηση “καταιγίδα της ερήμου” παλαιότερα και η επιχείρηση “Joint Guardian” πρόσφατα κατέδειξαν περίτρανα ότι η φύση των εχθροπραξιών έχει δραματικά αλλάξει με την άφιξη της εποχής της πληροφορίας.
Η εποχή της πληροφορίας χαρακτηρίζεται από την εξάπλωση των πληροφοριακών συστημάτων και την αυξημένη δυνατότητα για ταχεία συλλογή, αφομοίωση, επεξεργασία και διάδοση πληροφοριών.
Σήμερα, εκείνοι οι οποίοι έχουν πρόσβαση σε συστήματα πληροφοριών ή σε έλεγχο αυτών, μπορούν άμεσα να επηρεάζουν την κοινή γνώμη, το διεθνές εμπόριο, τον πολιτικό διάλογο και άλλα θέματα τα οποία επηρεάζουν την ασφάλεια των εθνών. Η επίδραση της εποχής της πληροφορίας στις στρατιωτικές επιχειρήσεις έχει προκαλέσει επαναστατικές αλλαγές πρώτον στον τρόπο που οι σύγχρονοι στρατοί διεξάγουν επιχειρήσεις και δεύτερον στην φύση των ίδιων των εχθροπραξιών.
Το κλειδί σε αυτόν τον νέο τύπο εχθροπραξιών είναι επιχειρήσεις βασισμένες στην γνώση και το κλειδί στις επιτυχείς βασισμένες στην γνώση επιχειρήσεις είναι η εκμετάλλευση και έλεγχος των πληροφοριών.
Έτσι ένα από τα περισσότερο επίκαιρα θέματα συζήτησης στον στρατιωτικό τομέα σήμερα είναι ο πληροφοριακός πόλεμος (Information Warfare). Ξεκινώντας από την προσπάθεια εύρεσης ορισμού του μέχρι την ανάπτυξη όπλων για αυτόν, συμπεριλαμβανομένων όλων των ενδιάμεσων ανάμεσα σε 1
αυτά σταδίων, ο πληροφοριακός πόλεμος απασχολεί όλες τις στρατιωτικές υπηρεσίες των προηγμένων κρατών.
Έτσι παρατηρούμε μία ταχεία αύξηση της γνωστικής μας βάσης στο αντικείμενο, κάτι το οποίο είναι τυπικό για κάθε νέο είδος εχθροπραξιών, που προκαλεί επαναστατικές αλλαγές στο ψηφιακό πεδίο μάχης του κοντινού μέλλοντος.
Γιατί μιλάμε όμως για πληροφορίες; Ο κάτοχος πληροφοριακών βάσεων δεδομένων, οι οποίες είναι μεγαλύτερες και περισσότερο ακριβείς από αυτές του αντιπάλου του θα κυριαρχήσει σε αυτόν, σε μία ενδεχόμενη σύγκρουση.
Η παραπάνω θέση αποδεικνύεται περίτρανα στον κόσμο της οικονομίας και των επιχειρήσεων. Οι επιτυχημένες επιχειρήσεις δεν περιμένουν τον πελάτη να τις επιλέξει. Οι επιχειρήσεις «πάνε» στον πελάτη έχοντας αποκτήσει από πριν απαραίτητες ακριβείς πληροφορίες γι’ αυτόν, έτσι ώστε να του παράσχουν προϊόντα που να ικανοποιούν τις ανάγκες του. Αναλογικά, θεωρώντας ότι ο πόλεμος είναι η κορυφαία μορφή ανταγωνιστικής επιχείρησης, ακριβείς πληροφορίες συνθέτουν ένα «πλούτο», ο οποίος προσφέρει στους στρατιωτικούς ένα πλεονέκτημα, το οποίο οι μαζικές δυνάμεις και όπλα του 20ου αιώνα, παρά τα ισχυρά χαρακτηριστικά τους ( βλ. πυρηνικά, χημικά, βιολογικά όπλα), δεν μπορούν να του προσφέρουν.
Έτσι οι σύγχρονες ένοπλες δυνάμεις δε χρειάζεται να απαιτούν την απόκτηση υπεροχής διαμέσου υπέρμετρων – υπέρογκων εξοπλιστικών προγραμμάτων. Με τις κατάλληλες πληροφορίες οι ένοπλες δυνάμεις μπορούν να προσαρμόσουν την μαχητική ισχύ και τα οπλικά τους συστήματά στον «πελάτη – εχθρό» επηρεάζοντας έτσι το αποτέλεσμα της σύγκρουσης.
1. ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΣΕ ΕΝΑΝ ΟΡΙΣΜΟ
Η έλλειψη ακριβούς ορισμού του πληροφοριακού πολέμου είναι προφανής στη βιβλιογραφία που αφορά στο θέμα. Ο Συνταγματάρχης Owen Jensen της USAF, αναπτύσσοντας τις εξελίξεις στη χρησιμοποίηση του πληροφοριακού πολέμου αναφέρει: «...αν και οι Tofflers (Alvin & Heidi) μας εισήγαγαν στην προέλευση αυτού του 2
τύπου εχθροπραξιών, κανείς έως τώρα θεωρητικός δεν έχει προσδιορίσει τις αρχές του με τέτοια σαφήνεια ώστε να μην επιδέχεται αμφισβήτηση.». Ο Υποναύαρχος A. Lebrowski, τέως Διευθυντής του Επιτελείου Διοίκησης, Ελέγχου, Υπολογιστών και Επικοινωνιών του στρατού των Η.Π.Α. [Command, Control, Computers and Communications (C 4)] αναφέρει: «Οι υπηρεσίες του Πενταγώνου των Η.Π.Α., οι οποίες ευθύνονται για τη δημιουργία υποδομών για την ανάπτυξη του πληροφοριακού πολέμου δεν έχουν συμφωνήσει σε πλήρη έκταση ακόμα τι πραγματικά αυτός περιλαμβάνει».
Σχεδόν όλα τα κείμενα που αφορούν στον πληροφοριακό πόλεμο περιέχουν ένα σχόλιο όμοιο με το παραπάνω. Βέβαια αρκετοί ορισμοί έχουν τεθεί προς συζήτηση από διάφορους αναλυτές, μερικούς από τους οποίους θα παραθέσουμε στη συνέχεια, οι οποίοι στα γενικά τους χαρακτηριστικά μοιάζουν μεταξύ τους αρκετά. Η πραγματικότητα όμως την οποία παραδέχονται οι περισσότεροι αναλυτές είναι ότι η πλήρης προοπτική και δυναμική του πληροφοριακού πολέμου δεν έχει ακόμη αποκρυσταλλωθεί.
Οι στρατιωτικοί αναλυτές προσπαθούν να ορίσουν τον πληροφοριακό πόλεμο με γνώμονα την «πληροφοριακή κυριαρχία» επί του εχθρού, η οποία περιγράφεται ως η εφαρμογή και διατήρηση υπεροχής στην κατανόηση της κατάστασης στο πεδίο της μάχης.
Ο παραπάνω γενικός ορισμός αποσαφηνίζεται από επιμέρους προσεγγίσεις όπως αυτή του E. Paige, τ.Υφυπουργού Άμυνας των Η.Π.Α. για θέματα C 4: «Πληροφοριακός Πόλεμος είναι ενέργειες, οι οποίες αναλαμβάνονται για την απόκτηση πληροφοριακής υπεροχής, προς υποστήριξη της Εθνικής στρατιωτικής στρατηγικής, με σκοπό τον επηρεασμό των πληροφοριακών συστημάτων του εχθρού, ενώ ταυτόχρονα εκμεταλλεύονται και προστατεύουν τα οικεία πληροφοριακά δίκτυα». Αναλύοντας τον παραπάνω ορισμό ο Στρατηγός Ronald R. Fogleman (USAF) σε ομιλία του στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Άμυνας των Η.Π.Α. (National Defense University) λέει: «... υπάρχουν τρία κομβικά σημεία στον ορισμό. Πρώτον ο Πληροφοριακός Πόλεμος περιλαμβάνει εκείνες τις ενέργειες τις οποίες αναλαμβάνουμε με σκοπό την απόκτηση και εκμετάλλευση πληροφοριών που αφορούν τον εχθρό, δεύτερον περιλαμβάνει τι κάνουμε εμείς για να απαγορεύσουμε τη χρήση, να προσβάλουμε μερικώς ή να καταστρέψουμε ολοσχερώς τις πληροφοριακές βάσεις δεδομένων και υποδομές του εχθρού και τρίτον 3
περιλαμβάνει το πώς εμείς προστατεύουμε τα συστήματά μας από επίθεση του εχθρού...»
Μία περισσότερο ακαδημαϊκή προσπάθεια ορισμού είναι αυτή του καθηγητού του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης A. Coetzel, ο οποίος ορίζει τον πληροφοριακό πόλεμο ως εξής: « Πληροφοριακός Πόλεμος είναι απλά η χρήση πληροφοριών για την επίτευξη συγκεκριμένου αντικειμενικού σκοπού. Η πληροφορία είναι από μόνη της ένας κυρίαρχος παράγοντας εθνικής και εμπορικής δύναμης και ακόμη πιο σημαντικά μετατρέπεται συνεχώς σε μία ζωτική εθνική πηγή, η οποία υποστηρίζει τη Διπλωματία, τον Οικονομικό Ανταγωνισμό και την αποτελεσματική ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων».
Οι παραπάνω απόψεις εκτός του γεγονότος ότι μας τοποθετούν στο γενικό πλαίσιο, στο οποίο ορίζεται ο πληροφοριακός πόλεμος, μας καθοδηγούν να αναζητήσουμε τις μορφές με τις οποίες αυτός παρουσιάζεται, ωστόσο θα ήταν παράληψη μας εάν δεν αναφέραμε το επίσημο ορισμό το οποίο έχουν υιοθετήσει οι Αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, με την από 02 Ιανουαρίου 1996 απόφαση με αριθμό 3210.01 επιτροπής (Joint chiefs of staff instruction committee (CJCSI)), και η οποία ορίζει τον πληροφοριακό πόλεμο ως εξής:<< Πληροφοριακός Πόλεμος: Ενέργειες οι οποίες αναλαμβάνονται με σκοπό την επίτευξη πληροφοριακής υπεροχής διαμέσου του επηρεασμού των εχθρικών πληροφοριών, των διαδικασιών που χρησιμοποιεί και βασίζονται σε πληροφορίες, των πληροφοριακών συστημάτων και δικτύων του, ενώ ταυτόχρονα προστατεύονται οι αντίστοιχες φίλιες πληροφορίες, διαδικασίες, πληροφοριακά συστήματα και δίκτυα.>>
2. ΕΙΔΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Ο όρος «Πληροφοριακός Πόλεμος» διακρίνεται από τον Καθηγητή του Ινστιτούτου Αμυντικών Σπουδών των Η.Π.Α. (Institute of Defense Studies) Dr M. Libicki σε επτά κατηγορίες:
• Πόλεμος Διοίκησης και Ελέγχου [Command and Control Warfare (C2W)]
• Πόλεμος βασισμένος στις πληροφορίες [Intelligence Based Warfare (IBW)]
4
• Ηλεκτρονικός Πόλεμος [Electronic Warfare (EW)]
• Ψυχολογικές Επιχειρήσεις [Psychological Operations (PSYOPS)]
• Πόλεμος εναντίον Χάκερς [Hacker Warfare]
• Πληροφοριακός Οικονομικός Πόλεμος [ Economic Information Warfare]
• Κυβερνοπόλεμος [Cyber Warfare]
Ας δούμε αναλυτικότερα την κάθε μορφή πληροφοριακού πολέμου.
• α. Πόλεμος Διοίκησης και Ελέγχου [Command and Control Warfare (C2W)].
Ο ορισμός που ακολουθεί προέρχεται από την Οδηγία του Υπουργείου Άμυνας των Η.Π.Α. με αριθμό TS 3600: «C2W είναι η στρατιωτική στρατηγική, η οποία εμπεριέχει πληροφοριακό πόλεμο στο πεδίο της μάχης, ο οποίος προκαλεί πραγματικές καταστροφές σε προσωπικό και υλικά. Αντικειμενικός σκοπός είναι η αποσύνθεση της διοικητικής δομής του εχθρού και η αποκοπή του από το σώμα των μαχόμενων δυνάμεων».
Οι παραπάνω αντικειμενικοί σκοποί (ΑΝΣΚ) μπορούν να επιτευχθούν με δύο τρόπους. Πρώτον με την αποκοπή του «κεφαλιού», δηλαδή της κεντρικής διοίκησης και δεύτερον με τη σύνθλιψη του «λαιμού και των νεύρων», δηλαδή την καταστροφή των δομών μεταφοράς των διαταγών της διοικήσεων προς τις μαχόμενες δυνάμεις και αντίστροφα.
Για το πρώτο δεν είναι απαραίτητη πλέον η φυσική εξόντωση υψηλόβαθμων αξιωματικών ή η καταστροφή ενός ή περισσοτέρων εχθρικών σταθμών διοικήσεως, χωρίς ωστόσο να παραγνωρίζεται και η αξία επίτευξης προσβολής τέτοιων στόχων. Τώρα πια αρκεί η διακοπή παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στους σταθμούς Διοικήσεως του εχθρού, βλ. αεροπορική εκστρατεία ΝΑΤΟ κατά Σερβία, ή η χρήση ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, με σκοπό την αλλοίωση της « ηλεκτρονικής υπογραφής» μιας Διοικήσεως., δημιουργώντας έτσι 5
την εντύπωση στους υφισταμένους της διοικήσεως ότι η διοικητική δομή δεν λειτουργεί εξαιτίας εχθρικής προσβολής της. Κάτι τέτοιο θα προκαλούσε αλυσιδωτές αντιδράσεις στο σύστημα C2 του εχθρού μέχρι την τελική κατάρρευση αυτού.
Για το δεύτερο απαιτείται η διακοπή του συστήματος επικοινωνιών του εχθρού, κάτι το οποίο δεν είναι καινούριο στις πολεμικές επιχειρήσεις. Αυτό το οποίο είναι νέο είναι το μέγεθος της εξάρτησης των σύγχρονων στρατών από τις επικοινωνίες. Για παράδειγμα τα συστήματα αεράμυνας λειτουργούν καλύτερα όταν είναι τοποθετημένα σε ένα δίκτυο παρά όταν λειτουργούν ανεξάρτητα. Για τη διακοπή των επικοινωνιών απαιτείται γνώση των μεθόδων και των μέσων που χρησιμοποιεί ο αντίπαλος για να επικοινωνεί. Εάν στηρίζεται σε καλωδιακά δίκτυα είναι εύκολο αυτά να αναγνωριστούν και ακολούθως να καταστραφούν. Εάν στηρίζεται στην εκπομπή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, ασύρματη ή δορυφορική επικοινωνία, τότε σχετικά εύκολα οι γραμμές επικοινωνιών του μπορούν να παρεμβληθούν, αλλοιωθούν ή τυφλωθούν, με την χρήση κατάλληλων ηλεκτρομαγνητικών παρεμβολέων.
β. Πόλεμος βασισμένος στις πληροφορίες [Information Based Warfare (IBW)]
Πόλεμο βασισμένο στις πληροφορίες έχουμε όταν οι πληροφορίες τροφοδοτούνται κατευθείαν στις επιχειρήσεις (προσδιορισμός στόχων, εκτίμηση ζημιών). Σε σχέση με τις υπόλοιπες μορφές πληροφοριακού πολέμου ο IBW έχει να κάνει περισσότερο απ’ όλες τις άλλες με το πραγματικό πεδίο της μάχης. Καθώς η τεχνολογία των αισθητήρων προοδεύει διαρκώς σε ακρίβεια και αποτελεσματικότητα, καθώς αυξάνεται σε μορφές και σε ποσότητα και καθώς γίνεται ικανή να τροφοδοτεί τα συστήματα ελέγχου των οπλικών συστημάτων με πληροφορίες σε πραγματικό ή σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, ο σκοπός ανάπτυξης, διατήρησης και εκμετάλλευσης συστημάτων τα οποία “αισθάνονται” το πεδίο της μάχης, εκτιμούν τη σύνθεσή του και στέλνουν τα αποτελέσματα των εκτιμήσεων στα κέντρα διευθύνσεως πυρός και έλεγχου, γίνεται καθοριστικός για τους στρατούς του αύριο.
Έως σήμερα οι διοικητές χρησιμοποιούσαν αισθητήρες όπως ραντάρ και δορυφόρους για τον εντοπισμό της θέσεως και της σύνθεσης του εχθρού. Στο αυριανό επιχειρησιακό περιβάλλον θα πρωταγωνιστήσει μία σύνθετη αρχιτεκτονική από αισθητήρες με διαφορετικά χαρακτηριστικά, όσον αφορά το επίπεδο κάλυψης και ανάλυσής του, οι οποίοι συνολικά θα το διαφωτίζουν αρκετά. Με σκοπό να αποσαφηνίσουμε αυτό που λέμε σύνθετη αρχιτεκτονική αισθητήρων θα χωρίσουμε τους αισθητήρες σε τέσσερις γενικές ομάδες:
i. Μακριά του πεδίου μάχης αισθητήρες: Κυρίως δορυφόροι αλλά και σεισμικοί και ακουστικοί αισθητήρες.
ii. Εντός του πεδίου μάχης μικρής ακτίνας δράσης αισθητήρες:
Κυρίως μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAV) με πολυφασματικά, με παθητικά μικροκύματα ραντάρ (SAR) τα οποία θα έχουν δυνατότητες (ELINT).
iii. Εντός πεδίου μάχης μακράς ακτίνας δράσης αισθητήρες:
Κυρίως ακουστικοί και οπτικοί αισθητήρες
iv. Αισθητήρες των οπλικών συστημάτων: Οι συσκευές υπερύθρων και τα ραντάρ των οπλικών συστημάτων που χρησιμοποιούνται από τις φίλιες δυνάμεις στο πεδίο της μάχης.
Αυτή η πολυπλοκότητα αντικατατροπτίζει την σημασία και την δυσκολία αξιολόγησης και χρήσης της τεχνολογίας των αισθητήρων. Ωστόσο αυτή η πολυπλοκότητα είναι αναγκαία, διότι η ύπαρξη της δυσχεραίνει δραματικά το έργο του εχθρού, όσον αφορά την απόκρυψη και την παραπλάνηση, διότι είναι γνωστό ότι οι περισσότερες μέθοδοι παραπλάνησης λειτουργούν ικανοποιητικά ενάντια σε ένα ή δύο αισθητήρες, π.χ ειδικές βαφές οχημάτων, οι οποίες αντανακλούν το σήμα των ραντάρ, αλλά δεν καλύπτουν τον ήχο του κινητήρα του οχήματος κ.τ.λ. Είναι έτσι κατανοητό ότι είναι πρακτικά δυνατόν να καλυφθούν, χωρίς απαγορευτικό κόστος, όλοι οι τύποι αισθητήρων.
γ. Ηλεκτρονικός Πόλεμος [Electronic Warfare (EW)]
Ο Ηλεκτρονικός Πόλεμος επιχειρεί να περιορίσει τη φυσική βάση με την οποία ο εχθρός διαβιβάζει ή λαμβάνει πληροφορίες.
Διακρίνεται σε δύο βασικά είδη:
Τον ραδιοηλεκτρονικό και τον κρυπτογραφικό.
Ο ραδιοηλεκτρονικός ασχολείται με τα μέσα εκπομπής και λήψης του εχθρού ενώ η κρυπτογραφικός ασχολείται με bits και bytes.
Εισαγωγή στον πληροφοριακό πόλεμο (Information Warfare)
1''...δεν είναι η πάλη ημών εναντίον εις αίμα και σάρκα, αλλ' εναντίον εις τας αρχάς, εναντίον εις τας εξουσίας, εναντίον εις τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, εναντίον εις τα πνεύματα της πονηρίας εν τοις επουρανίοις''\n [/align]