ΕΡΕΥΝΑ – ΜΕΛΕΤΗ
Α. Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ
1. Η ΑΠΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑ
Στατήρας Γόρτυνας, 320-270 π.Χ., με την Ευρώπη στο πλάτανο και το μεταμορφωμένο σε ταύρο Δία
Σύμφωνα με την Ελληνικ μυθολογία η Ευρώπη ήταν κόρη του Αγήνορα και της Τηλεφάεσσας, ηγεμόνων της Φοινίκης, και αδελφή του Κάδμου, ιδρυτή της Θήβας και μια μέρα, καθώς μεγάλωνε, πήγε στα λιβάδια της παραλίας, για να παίξει με τις φίλες της και να μαζέψει λουλούδια. Εκεί συνάντησε το θεό Δία. Εκείνον αμέσως τον χτύπησε ο Έρωτας και για να την πλησιάσει μεταμορφώθηκε σε ήρεμο, εύσωμο και δυνατό ταύρο και πήγε δίπλα της κάνοντας δήθεν ότι βόσκει, σκεφτόμενος με τι τρόπο θα την κατακτούσε. Εκείνη τότε πλησίασε τον ταύρο - Δία και άρχισε να τον χαϊδεύει γοητευμένη από την ωραία κορμοστασιά του και τη μυϊκή του δύναμη. Σε λίγο δε δίστασε και να τον ιππεύσει. Τότε αυτός άρχισε να τρέχει με αστραπιαία ταχύτητα. Η Ευρώπη έκλαιγε, μα δεν μπορούσε να πηδήσει, γιατί φοβόταν μήπως σκοτωθεί. Ο μεταμορφωμένος σε ταύρο θεός διέσχισε τη θάλασσα συνοδευόμενος από Τρίτωνες και Νηρηίδες και έφτασε στην Κρήτη. Όταν ο μεταμορφωμένος σε ταύρο θεός επιβιβάστηκε στο νησί, ο ταύρος δεν φαινόταν πια, αλλά ο Δίας πήρε από το χέρι την Ευρώπη και την οδήγησε στο Δικταίον άντρο, κατακόκκινη και με το βλέμμα χαμηλωμένο γιατί είχε πια καταλάβει που πήγαινε. Εκεί, στο Δικταίο άντρο, οι νύμφες και οι νεράιδες είχαν στρώσει το νυφικό κρεβάτι, όπου η Ευρώπη συνευρέθηκε με το Δία και αργότερα γέννησε το Μίνωα.
Όταν ο Δίας εγκατέλειψε την Ευρώπη και πήγε στον Όλυμπο, για να γίνει βασιλιάς θνητών και αθανάτων, η Ευρώπη πήρε για δεύτερο σύζυγό της τον βασιλιά της Κρήτης Αστέριο, που υιοθέτησε τους γιους που εκείνη είχε αποκτήσει από το Δία, επειδή αυτός δεν είχε γιο, για να αφήσει ως διάδοχο. Μετά το θάνατο του βασιλιά Αστερίωνα, το θρόνο πήρε ο Μίνωας.
Δίδραχμο Γόρτυνας, 200 π.Χ., με κεφαλή Δία και το Δία μεταμορφωμένο σε ταύρο Δία απάγει την Ευρώπη στην Κρήτη.
Σημειώνεται ότι:
1) Σύμφωνα με το Λουκιανό, η πρώτη ερωτική ένωση του Δία και της Ευρώπης έγινε στο Δικταίο Άντρο, στο σπήλαιο όπου είχε γεννηθεί και μεγαλώσει ο Δίας, πρβ: «επεί δε επέβη τη νήσω (Κρήτη) ο μεν ταύρος ουκέτι εφαίνετο, επιλαβόμενος δε της χειρός o Ζεύς απήγε την Ευρώπην εις το Δικταίον άντρον ερυθριώσαν και κάτω ορώσαν…», (Λουκιανός Σαμωσατέας, Ενάλιοι Διάλογοι, 15, 4)
2) Σύμφωνα με το Θεόφραστο ερωτική συνάντηση Δία και Ευρώπης (τρία παιδιά είχε κάνει η Ευρώπη) έγινε στη σκιά ενός πλατάνου στη Γόρτυνα που από τότε παρέμεινε αειθαλής, κάτι που αποτυπώνεται στα νομίσματά της πόλης αυτής, πρβ: «εν Κρήτη δε λέγεται πλάτανόν τινα είναι εν τη Γορτυναία προς πηγή τινί η ου φυλλοβολεί. μυθολογούσι δε ως υπό ταύτη εμίγη της Ευρώπη ο Ζευς». (Θεόφραστος, Ιστορία Φυτών, 9,5).
3) Ο Όμηρος (Ιλιάδα Ξ 310 – 320 κ.α.) αναφέρει ότι ο Δίας απέκτησε δυο παιδιά από την Ευρώπη, το Μίνωα και το Ραδάμανθυ, πρβ: Ουδ’ ότε Φοίνικος κούρης τηλεκλειτοίο η τεκε μοι Μίνων τε και αντίθεον Ραδάμανθυν (Ιλιάδα Ξ 321-322). Κατ’ άλλους ο Δίας με την Ευρώπη απέκτησαν τρία παιδιά, το Μίνωα, το Ραδάμανθυ και το Σαρπηδόνα, που όμως ο Όμηρος λέει ότι ο Σαρπηδόνας ήταν γιος του Δία και της Χίμαιρας.
ΕΝΑΛΙΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ
ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ
Ο Λουκιανός στο έργο του «Ενάλιοι διάλογοι» σχετικά με το μύθο Δία και Ευρώπης, αναφέρει (σε μετάφραση εκδόσεων «Κάκτος») τα εξής:
ΖΕΦΥΡΟΣ: Ποτέ δεν είδα τόσο μεγαλόπρεπη πομπή στη θάλασσα, αφ’ ότου υπάρχω και πνέω. Εσύ δεν την είδες Νότε;
ΝΟΤΟΣ: Ποια πομπή εννοείς, Ζέφυρε; Και ποιοι έπαιρναν μέρος;
ΖΕΦΥΡΟΣ: Έχασες το πιο ευχάριστο θέαμα, που παρόμοιό του δε θα δεις ποτέ ξανά.
ΝΟΤΟΣ: Είχα δουλειά στην Ερυθρά θάλασσα και φύσηξα επίσης σε κάποια περιοχή της Ινδίας, στα παράλια της χώρας. Δεν έχω λοιπόν ιδέα για τι πράγμα μου μιλάς.
ΖΕΦΥΡΟΣ: Πες μου, ξέρεις τον Αγήνορα από τη Σιδώνα;
ΝΟΤΟΣ: Ναι, τον πατέρα της Ευρώπης. Και λοιπόν;
ΖΕΦΥΡΟΣ: Γι αυτή την κοπέλα θα σου διηγηθώ.
ΝΟΤΟΣ: Μήπως ο Δίας είναι ερωτευμένος μαζί της εδώ και καιρό; Τούτο το ξέρω από παλιά.
ΖΕΦΥΡΟΣ: Για τον έρωτα μπορεί να ξέρεις, άκου όμως τι έγινε στη συνέχεια. Η Ευρώπη παίζοντας κατέβηκε προς την ακτή μαζί με τις φιλενάδες της. Τότε ο Δίας πήρε τη μορφή ταύρου κι έπαιζε μαζί τους, πάρα πολύ όμορφος, γιατί ήταν κατάλευκος, με ωραία στριφογυριστά κέρατα και ήμερο βλέμμα. Πηδούσε λοιπόν κι αυτός στην ακρογιαλιά και μούγκριζε τόσο γλυκά, που η Ευρώπη τόλμησε ν’ ανέβει πάνω του. Μόλις έγινε αυτό, ο Δίας όρμησε προς τη θάλασσα με κείνη στην πλάτη του, έπεσε μέσα και κολυμπούσε. Αυτή τότε τρομοκρατήθηκε πολύ, με το αριστερό χέρι κρατιόταν από το κέρατο για να μη πέσει και με το άλλο κρατούσε το πέπλο της που ανέμιζε.
ΝΟΤΟΣ: Ευχάριστο το θέαμα που είδες, Ζέφυρε, και ερωτικό’ το Δία να κολυμπά και να μεταφέρει την αγαπημένη του!
ΖΕΦΥΡΟΣ: Κι όμως ό,τι ακολούθησε ήταν πολύ πιο ευχάριστο, Νότε. Η Θάλασσα έμεινε αμέσως ακυμάτιστη, ηρέμησε κι έγινε λάδι. Όλοι εμείς κάναμε ησυχία και τους ακολουθούσαμε, απλοί θεατές των συμβάντων, ενώ Έρωτες πετούσαν δίπλα, λίγο πάνω από τη θάλασσα, ώστε να χαϊδεύουν πότε-πότε με την άκρη του ποδιού τους το νερό, και κρατώντας αναμμένες δάδες, τραγουδούσαν τον υμέναιο, και οι Νηρηίδες βγήκαν στην επιφάνεια και πήγαιναν δίπλα-δίπλα, καβάλα στα δελφίνια, χειροκροτώντας, ημίγυμνες στα περισσότερα μέλη του σώματός τους. Το γένος των Τριτώνων επίσης και όποιο άλλο θαλάσσιο πλάσμα δεν προκαλεί φόβο στο μάτι χόρευε γύρω από την κοπέλα. Ο Ποσειδώνας εξάλλου ανέβηκε σε άρμα με την Αμφιτρίτη (τη γυναίκα του) πλάι του κι άνοιγε χαρούμενος δρόμο για τον αδελφό του που κολυμπούσε. Το αποκορύφωμα ήταν πως δυο Τρίτωνες μετέφεραν την Αφροδίτη ξαπλωμένη σε κοχύλι να ραίνει τη νύφη με κάθε λογής άνθη. Όλα τούτα γίνονταν από τη Φοινίκη μέχρι την Κρήτη. Όταν όμως επιβιβάστηκε στο νησί, ο ταύρος δεν φαινόταν πια, αλλά ο Δίας πήρε από το χέρι την Ευρώπη και την οδήγησε στο Δικταίο άντρο, κατακόκκινη και με το βλέμμα χαμηλωμένο γιατί είχε πια καταλάβει που πήγαινε. Τότε εμείς πέσαμε ο καθένας στο πέλαγος προς διαφορετικές κατευθύνσεις και βυθιστήκαμε στα κύματα.
ΝΟΤΟΣ: Τυχερέ Ζέφυρε, τι όμορφο θέαμα είδες! Αντίθετα εγώ είδα μόνο γύπες, ελέφαντες και μαύρους ανθρώπους.
Ο Δίας με μορφή ταύρου απάγει την Ευρώπη (Antonio Carracci, Bologna)
Η Ευρώπη πάνω στο μεταμορφωμένο σε ταύρο Δία φτάνει στην Κρήτη (Τοιχογραφία Πομπηίας, Casa Giasose, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης)
2. ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΛΟΓΙΟΙ ΤΩΝ ΒΑΡΒΑΡΩΝ
Ο Ηρόδοτος, σχετικά με την πριγκίπισσα Ευρώπη και το Μίνωα, αναφέρει τα εξής:
«Οι γραμματισμένοι Πέρσες («Περσέων λόγιοι») βρίσκουν τους Φοίνικες αίτιους έχθρας’ λεν δηλαδή πως αυτοί, φτασμένοι από τη θάλασσα που ονομάζεται Ερυθρά σε τούτη εδώ τη θάλασσα, αφού κατοίκησαν το χώρο που και τώρα κατοικούν, άρχισαν αμέσως μακρινά ταξίδια, μεταφέροντας εμπορεύματα αιγυπτιακά και ασσυριακά, να πιάνουν και άλλα λιμάνια και προπαντός στο Άργος. Το Άργος εκείνα τα χρόνια σε όλα ξεχώριζε ανάμεσα στις πόλεις της χώρας που τώρα ονομάζεται Ελλάδα»….. Έτσι διηγούνται οι Πέρσες πως η Ιώ έφτασε στην Αίγυπτο, όχι όπως οι Έλληνες, και πως αυτό έγινε η αρχή για τα αδικήματα που ακολουθήθηκαν. Μετά από αυτά, λένε οι Πέρσες, κάποιοι από τους Έλληνες, γιατί δεν ξέρουν να πουν το όνομά τους, πάτησα πόδι στην Τύρο της Φοινίκης και άρπαξαν τη θυγατέρα του βασιλιά την Ευρώπη. Μπορεί να ήταν Κρήτες. («Μετά δε ταύτα τινάς των Ελλήνων φασί της Φοινίκης ες Τύρον προσσχόντες αρπάσαι του βασιλέως την Θυγατέρα Ευρώπην. Είησαν δ’ αν ούτοι Κρήτες..). Και έτσι έγιναν ίσα κι ίσα, όμως μετά Έλληνες έγιναν αίτιοι της δεύτερης αδικίας. Γιατί μ’ ένα μακρύ καράβι ανέβηκαν τον Φάση ποταμό στην Αία της Κολχίδας, κι από εκεί πήγαν και πήραν την θυγατέρα του βασιλιά τη Μήδεια…. Στην επόμενη γενιά ύστερα από αυτά, λένε πως ο Αλέξανδρος που τα έμαθε και ήθελε να αποκτήσει γυναίκα από την Ελλάδα με αρπαγή, γνωρίζοντας ότι δεν θα δώσει λόγο, αφού και οι Έλληνες δεν έδωσαν, άρπαξε την Ελένη… Αυτοί οι Ασιάτες, λεν οι Πέρσες, όταν τους άρπαξαν γυναίκες, δεν το πήραν στα σοβαρά, ενώ οι Έλληνες για μια γυναίκα σπαρτιάτισσα ξεσήκωσαν ολόκληρη εκστρατεία, ήρθαν στην Ασία και αφάνισαν τη δύναμη του Πρίαμου. Πως από τότε πια θεωρούν ότι οι Έλληνες τους είναι εχθροί. Γιατί την Ασία και τα βάρβαρα έθνη που την κατοικούν, οι Πέρσες τα θεωρούν δικά τους, ενώ την Ευρώπη και τους Έλληνες τα έβλεπαν πάντα σαν κάτι ξεχωριστό. Έτσι λεν οι Πέρσες πως έγινα τα πράγματα και στην άλωση της Ιλίου (Τροίας) βρίσκουν την αιτία έχθρας…» (Ηρόδοτος Α, 2 - 5)
« Οι Καύνιοι κατά τη γνώμη μου είναι ντόπιοι, οι ίδιοι ισχυρίζονται ότι ήρθαν από την Κρήτη….. Οι δε Λύκιοι εκ Κρήτης κατάγονται (γιατί την Κρήτη ολόκληρη, στα παλιά χρόνια την είχαν οι βάρβαροι). Όταν όμως στην Κρήτη συνεπλάκησαν τα παιδιά της Ευρώπης, ο Μίνωας με το Σαρπηδόνα, για το ποιος θα γίνει βασιλιάς, επεκράτησε ο Μίνωας και έδιωξε το Σαρπηδόνα με τους στασιαστές του και αυτοί κυνηγημένοι κατέφυγαν στην Ασία, στο μέρος που ονομάζεται γη της Μιλυάδας. Γιατί ακριβώς το μέρος που τώρα κατοικούν οι Λύκιοι, αυτό παλιότερα ήταν η Μιλυάς, και οι Μιλύες ονομάζονταν τότε Σόλυμοι. Όσο ήταν βασιλιάς τους ο Σαρπηδών, οι Λύκιοι ονομάζονταν με το όνομα που είχαν φέρει μαζί τους και που τώρα το χρησιμοποιούν γι αυτούς οι γείτονές τους. Λέγονταν Τερμίλες. Όταν όμως ήρθε από την Αθήνα ο Λύκος, ο γιος του Πανδίονος (εξοργισμένος κι αυτός από τον αδελφό του Αιγέα), κι έμεινε στη χώρα των Τερμίλων κοντά στο Σαρπηδόνα, έτσι τότε, από το όνομα του Λύκου, με τον καιρό ονομάστηκαν Λύκιοι. Τα έθιμα τους είναι εν μέρει κρητικά και εν μέρει Καρικά…» (Ηρόδοτος Α, 172 - 173)
«Πολυκράτης γαρ εστί πρώτος των ημεις ίδμεν Ελλήνων ος θαλασσοκρατέειν επενοήθη, πάρεξ Μίνω τε Κνωσσίου και ει δη τις άλλος πότερος τουτου ήρξε της Θαλάσσης.» (Ηρόδοτος Γ 121) = Σε νέα ελληνικ: Ο Πολυκράτης είναι ο πρώτος που ξέρουμε από τους Έλληνες, ο οποίος έβαλε στο νου του να κυριαρχήσει στη θάλασσα, εκτός από το Μίνωα από την Κνωσό και από κανένα άλλο ίσως που κυριάρχησε στη θάλασσα πριν από εκείνον (Ηρόδοτος Γ 121)
Επομένως και σύμφωνα με όσα είπαν οι λόγιοι των Περσών στον Ηρόδοτο, καθώς και σύμφωνα με όσα υπολογίζει ο ίδιος ο Ηρόδοτος:
1) Η αρπαγή της πριγκίπισσας Ευρώπης από τη Φοινίκη της Ασίας δεν έγινε από το Δία, αλλά από ένα Έλληνα Κρητικό βασιλιά, ο οποίος πήγε παρέα με άλλους Κρητικούς και έκλεψε από τη Φοινίκη τη μάνα του Μίνωα, την πριγκίπισσα Ευρώπη, η αρπαγή της οποίας ήταν μια από τις αιτίες έχθρας μεταξύ βαρβάρων και Ελλήνων και που έγινε λίγο μετά ο Τρωικός πόλεμος. Ο εν λόγω βασιλιάς ήταν ο βασιλιάς των Δωριέων της Κρήτης Αστέριος , ο οποίος ήταν γιος του Τέκταμου και εγγονός του Δώρου του Έλληνα και η ελληνική μυθολογία τον φέρει ως θετό πατέρα του Μίνωα και του Ραδάμανθυ, βλέπε: Διόδωρος (βίβλος 4, 60, 5 80-81), Απολλόδωρος (Β και Γ και Επιτομή) κ.α. και κάτι ως τον Ιωσήφ για το Χριστό στη χριστιανική θρησκεία.
2) Η έχθρα μεταξύ Ελλήνων και βαρβάρων ξεκίνησε από τις αρπαγές γυναικών εκατέρωθεν (την Ελληνίδα Ιώ από τους Φοίνικες, την Φοινικιά Ευρώπη- μάνα του Μίνωα- από τους Έλληνες Κρήτες, τη Μήδεια των Κόλχων από τους Έλληνες και την Ελληνίδα Σπαρτιάτισσα Ελένη από τους Τρώες), μόνο που οι Έλληνες έδωσαν πολύ σημασία σ’ αυτές τις αρπαγές και κυρίως της Ελένης και καταστρέψανε την Τροία, ενώ δεν έπρεπε, γιατί οι γυναίκες αυτές το ήθελαν.
3) Τα έθνη που κατοικούν στην Ασία (Τρώες, Κάρες, Φοίνικες, Πέρσες κ.α.), οι Πέρσες τα θεωρούν δικά τους, ενώ την Ευρώπη και τους Έλληνες κάτι ξεχωριστό και στην άλωση του Ιλίου βρίσκουν τα αίτια έχθρας τους προς τους Έλληνες και γι αυτό τώρα, εννοεί ο Ηρόδοτος, στρέφονται εναντίον της Ελλάδας (εννοεί τους Περσικούς Πολέμους με Ξέρξη κ.τ.λ.).
Σημειώνεται ότι:
1) Ο Ηρόδοτος (Α, 172 - 173) λέει ότι «την Κρήτη ολόκληρη, στα παλιά χρόνια την είχαν οι βάρβαροι»» επειδή γι αυτόν αρχικά και οι Έλληνες ήσαν βάρβαροι (βλέπε Ηρόδοτος Α 56 - 58). Στη συνέχεια αποκόπηκαν οι Δωριείς από τους βάρβαρους Πελασγούς και με αρχηγό το Δώρο – απ΄όπου και η ονομασία Δωριείς - από τη Θεσσαλία όπου διέμεναν πήγαν στις πλαγιές της Όσας και του Ολύμπου, όπου αποτέλεσαν ξέχωρο έθνος, το ελληνικό. Από εκεί μια μερίδα από αυτούς πήγε στην Κρήτη με αρχηγό τον Τέκταμο (πατέρα του Αστέριου και εγγονό του Έλληνα), άλλοι στην Πίνδο της Μακεδονίας κ.α. Έτσι στην Κρήτη και γενικά στην Ελλάδα υπήρχαν από τη μια οι Έλληνες (που έγονταν και με τα ονόματα Δωριείς ή Μακεδνοί κ.α.) και από την άλλη οι βάρβαροι ακόμη: Ετεόκρητες, Ίωνες, Αχαιοί κλπ. Τότε ήταν και που ο βασιλιάς των Δωριέων Αστέριος έφυγε από την Κρήτη και πήγε στη Φοινίκη και έκλεψε την Ευρώπη. Μετά τα τρωικά στο Ελληνικό ή Δωρικός έθνος προσχώρησαν όλοι οι Πελασγοί (= οι Ίωνες ή Αθηναίοι, οι Αιολείς ή Πελασγοί, οι Αχαιοί κλπ), καθώς και μερικοί βάρβαροι.
2) Ο Διόδωρος, ο Απολλόδωρος κ.α. λένε ότι ο Δίας, ο Μίνωας και τα άλλα πρόσωπα της Ελληνικς Μυθολογίας ήταν αρχικά άνθρωποι που μετά το θάνατο και τη μετάστασή τους στους ουρανούς ανακηρύχτηκαν θεοί ή ημίθεοι (κάτι ως οι άγιοι και ο Χριστός σήμερα), πρβ: «Οι ήρωες και οι ημίθεοι ήσαν άνθρωποι, άνθρωποι που εν ζωή είχαν κάνει αξιόλογα πολεμικά έργα, πολλές και μεγάλες ανδραγαθίες σε καιρό πολέμου ή που σε καιρό ειρήνης ευεργέτησαν πάρα πολύ το βίο του συνόλου των ανθρώπων κάνοντας ανακαλύψεις ή θεσμοθέτησαν νόμους κ.τ.λ. και οι μεταγενέστεροι τους τίμησαν, άλλους ως θεούς και άλλους ως ήρωες…» (Διόδωρος βίβλος 4, και 5). «Ραδάμανθυς δε τοις νησιωταις νομοθετων, αύθις φυγών εις Βοιωτιαν Αλκμήνην γαμεί, καὶ μεταλλάξας ἐν Αιδου μετά Μίνωος δικάζει. Μίνως δε Κρήτην κατοικών έγραψε νόμους (Απολλόδωρος Γ 1,2),
Ειδικά για το Δία (τον πατέρα του Μίνωα) οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι εν ζωή ήταν άνθρωπος που έζησε στην Κρήτη επί εποχής του βασιλιά της Κρήτης Αστέριου (ή ήταν ο ίδιος ο Αστέριος, ως αφήνουν να εννοηθεί οι Ηρόδοτος, Στράβων, Διόδωρος κ.α. ).
Η περίπτωση Δίας – Αστέριος - Ευρώπη – Μίνωας είναι κάτι όπως και στην Χριστιανική Θρησκεία η περίπτωση θεός- Ιωσήφ – Παναγία – Χρηστός.
Η αρπαγή της Ευρώπης
1''...δεν είναι η πάλη ημών εναντίον εις αίμα και σάρκα, αλλ' εναντίον εις τας αρχάς, εναντίον εις τας εξουσίας, εναντίον εις τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, εναντίον εις τα πνεύματα της πονηρίας εν τοις επουρανίοις''\n [/align]